Podatnik wnioskiem z dnia 10.10.2006 r. (09.12.2006 r. data stempla pocztowego) zwrócił sie do Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań – Nowe Miasto o pisemną interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w kwestii zwolnienia z opodatkowania świadczenia pieniężnego otrzymanego wskutek zawartej ugody sądowej, z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości.

Z przedstawionego w złożonym wniosku stanu faktycznego wynika, że w wyniku ugody sądowej Instytut wypłacił Podatnikowi świadczenie pieniężne za nieprzedawniony okres bezumownego użytkowania należącej do Niego nieruchomości. W ocenie Pytającego, dochód uzyskany tytułem odszkodowania za pozbawienie go z możliwości korzystania z rodzinnego domu spełnia warunki do zwolnienia Go od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Organ podatkowy pierwszej instancji w postanowieniu z dnia 20.IV.2007 r. wyjaśnił, iż w oparciu o przepisy art. 9 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21,52,52a i 52c, oraz dochodów, od których, na mocy przepisów Ordynacji podatkowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz.60 z późn. zm.) zaniechano poboru podatku. Przywołano przepis art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który, przewiduje cały katalog świadczeń, zwolnionych z opodatkowania. W rzeczomym wykazie zwolnione z podatku jest m.in. otrzymane odszkodowanie, jeżeli jego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) przytoczonej ustawy). Wskazano również art. 21 ust.1 pkt 3 lit. b), który zakłada, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zatem nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawowej, aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, bądź wyroków lub ugód sądowych, z wyjątkiem odszkodowań wyraźnie wyłączonych ze zwolnienia.

Według Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań – Nowe Miasto, wynagrodzenie otrzymane przez Podatnika na podstawie zawartej ugody sądowej za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest roszczeniem rozliczeniowym, a nie odszkodowawczym i obejmuje wszystko, co uzyskałby właściciel gdyby rzecz wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania. Organ pierwszej instancji nie znalazł przesłanek, aby zakwalifikować wypłacone kwoty do odszkodowań, które na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystają ze zwolnienia od opodatkowania tym podatkiem, zatem stanowisko podatnika uznano za nieprawidłowe.

W dniu 02.05.2007 r. (data stempla pocztowego) Podatnik złożył zażalenie, w którym wniósł o zmianę postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań – Nowe Miasto poprzez stwierdzenie istnienia w zaistniałych okolicznościach prawa do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania przychodu otrzymanego wskutek ugody sądowej, z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości. Podnosząc m.in., cyt:.,,Odszkodowanie z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości jest dla mnie odszkodowaniem za bezprawne korzystanie i powstałe straty na moim majątku a nie wynagrodzeniem”.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu po rozpatrzeniu zażalenia stwierdza, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.176 z późn. zm.)opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c (a więc wolnych od opodatkowania)oraz dochodów, od których na postawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Katalog źródeł przychodów został zawarty w art. 10 ust 1 ww. ustawy. Do źródeł przychodów zaliczono w nim także przychody z ,,innych źródeł” (pkt 9), czyli przychody ze źródeł niewymienionych w punktach 1-8 tego artykułu.

W zażaleniu Podatnik zawarł zarzut, iż skoro bezprawnie użytkowujący jego nieruchomość całkowicie uniemożliwił mu dysponowanie majątkiem jednocześnie przyczyniając się do degradacji gruntu i budynków, stąd uzyskana zawartą ugodą sądową kwota stanowi raczej odszkodowanie za powstałe straty, a nie jest wynagrodzeniem z tytułu bezumownego jej użytkowania i jako taka winna być zwolniona z podatku dochodowego w trybie przewidzianym w art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Roszczenia właściciela rzeczy wobec osoby, która bez podstawy prawnej włada lub władała tą rzeczą, zostały uregulowane w przepisach prawa cywilnego. W myśl dyspozycji art. 222 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Z 1964 r. Nr 16, poz.93 z późn. zm.) właściciel może żądać od osoby, która władała faktycznie jego rzeczą, ażeby została mu wydana. W związku z realizacją ww. roszczenia, zwanego windykacyjnym lub wydobywczym powstaje problem wzajemnych rozliczeń właściciela i posiadacza rzeczy. Majątkowy interes właściciela wymaga bowiem uzyskania rekompensaty od posiadacza za korzystanie z rzeczy, w tym pobieranie pożytków.

Kwestia wzajemnych rozliczeń pomiędzy właścicielem i posiadaczem rzeczy została uregulowana szczegółowo w przepisach art. 224-225 Kodeksu cywilnego (wśród prawnorzeczowych przepisów o ochronie własności). W powołanych uregulowaniach ustawodawca zawarł szczególną, odrębną regulację prawną, dotyczącą posiadania w przypadkach braku stosunku prawnego, łączącego właściciela i posiadacza rzeczy. Natomiast w razie istnienia takiego stosunku prawnego (w postaci np. umowy najmu czy dzierżawy), stanowiącego podstawę posiadania cudzej rzeczy, rozliczenie następuje według reżimu prawnego, regulującego dany rodzaj stosunku prawnego.

Zgodnie z rozwiązaniem prawnym, przyjętym w art. 224 i 225 Kc, oprócz roszczenia o wydanie rzeczy, właścicielowi rzeczy przysługują roszczenia uzupełniające w postaci: wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków lub zapłaty ich wartości oraz naprawienia szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Powstanie tych roszczeń i ich zakres uzależnione jest od tego, czy posiadacz rzeczy był posiadaczem dobrej wiary; posiadaczem dobrej wiary, który dowiedział sie o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa windykacyjnego; posiadaczem złej wiary.Analizując prawnopodatkowe konsekwencje przedmiotowego stanu faktycznego, w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że świadczenie pieniężne, stanowiące rezultat rozliczeń pomiędzy właścicielem a posiadaczem, z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie zostało ujęte w przepisach art. 21, 52, 52a oraz 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymieniających przychody objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem dochodowym.

W świetle powyższego, przedmiotowego przychodu nie można zakwalifikować, jak sugeruje Podatnik, do przychodów z tytułu ,,odszkodowania” za bezumowne korzystanie z rzeczy. Celem zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy jest bowiem wyrównanie właścicielowi faktu nieuzyskania przychodu, który mógłby osiągnąć, gdyby mógł swobodnie dysponować tą rzeczą. Zdaniem organu odwoławczego, taki przychód (wynagrodzenie) podlegałby opodatkowaniu na zasadach ogólnych (analogicznie do przychodu z tytułu najmu lub dzierżawy).

Zatem należy stwierdzić, iż świadczenie pieniężne, uzyskane przez Podatnika z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 9 powoływanej ustawy podatkowej, i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z linią orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisy prawa podatkowego należy interpretować ściśle, zaś ich wykładania rozszerzająca jest niedopuszczalna. Wszelkiego rodzaju ulgi podatkowe maja charakter ściśle określony.

Jest zasadą w wykładni prawa podatkowego, że wszystkie ulgi, zwolnienia czy wyjątki stanowią pewien wyłom w ogólnej zasadzie podlegania wszystkich podatników tym samym obowiązkom, stąd muszą być stosowane i rozumiane tak jak to ustawodawca literalnie określił.

Końcowo zauważyć należy, iż stosowanie do dyspozycji zawartej w przepisie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), organ odwoławczy w drodze decyzji zmienia albo uchyla postanowienie w sprawie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, jeżeli uzna, iż zażalenie wniesione przez podatnika, płatnika lub inkasenta zasługuje na uwzględnienie.

Jak wyżej wskazano stanowisko organu pierwszej instancji, w tym stanie faktycznym, jest prawidłowe. Stąd też brak jest przesłanek do uwzględnienia zażalenia i dokonania zmiany postanowienia organu pierwszej instancji.

Interpretacji udzielono w oparciu o stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu jej sporządzenia.