Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (dalej: Towarzystwo) wystąpił przedmiotowym wnioskiem działając jako organ zarządzanych przez siebie funduszy inwestycyjnych (dalej jako Fundusze).

W dniu 07.12.2006r. jeden z funduszy zarządzanych przez Towarzystwo otrzymał żądanie zwrotu wydatków związanych z pogrzebem uczestnika poniesionych przez członka rodziny zmarłego. Kierując się art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pobrał podatek w wysokości 19% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wartością środków pieniężnych za którą uczestnik nabył jednostki uczestnictwa a sumą uzyskaną z ich umorzenia. Oznacza to, iż w celu realizacji tego zlecenia fundusz umorzył jednostki uczestnictwa o wartości stanowiącej równowartość udokumentowanych wydatków na pogrzeb uczestnika powiększonej o należny podatek dochodowy.

W dniu 17.05.2007r. jeden z funduszy zarządzanych przez Towarzystwo otrzymał żądanie umorzenia jednostek uczestnictwa złożone przez żonę zmarłego uczestnika funduszu. Małżonkowie pozostawali we wspólności majątkowej. Jednocześnie zainteresowana złożyła stosowne postanowienie sądu o nabyciu spadku oraz zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w którym stwierdzono, iż nie powstał obowiązek podatkowy. Fundusz wypłacił żonie zmarłego uczestnika środki pochodzące z umorzenia jednostek uczestnictwa w liczbie wynikającej z udziału we wspólności majątkowej i odprowadził podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19% różnicy pomiędzy wartością umorzenia tych jednostek a kosztem ich nabycie poniesionym przez uczestnika.

W dniu 17.05.2007r. inny Fundusz otrzymał żądanie umorzenia jednostek uczestnictwa złożone przez córkę i żonę zmarłego uczestnika funduszu. Jednocześnie zainteresowane osoby złożyły stosowne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego, w którym stwierdzono, iż w przypadku żony zmarłego nabycie spadku nie spowodowało powstania obowiązku podatkowego, zaś w przypadku córki taki obowiązek powstał i podatek został uiszczony. Fundusz wypłacił obydwu osobom środki pochodzące z umorzenia jednostek uczestnictwa w liczbie wynikającej z udziału w spadku i odprowadził podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19% wypłacanej kwoty (w przypadku żony opodatkowana kwota nie dotyczyła jednostek uczestnictwa stanowiących współwłasność małżeńską).

W związku z powyższym Towarzystwo stoi na stanowisku, iż:

- W przypadku wypłaty dokonywanej przez Fundusz na podstawie art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych Fundusz nie ma obowiązku odprowadzania podatku od zysków kapitałowych, gdyż kwota ta nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

- W przypadku gdy po śmierci uczestnika jednostki podlegają dziedziczeniu przez osobę z którą zmarły pozostawał we wspólnocie majątkowej, Fundusz winien odprowadzić podatek od zysków kapitałowych od dochodu, uznając za koszt uzyskania przychodu między innymi koszt zakupu umorzonych jednostek uczestnictwa.

- W przypadku gdy po śmierci uczestnika jednostki podlegają dziedziczeniu fundusz odprowadza podatek od dochodu uzyskanego ze zbycia jednostek w części odpowiadającej kwocie dochodu pomniejszonej o zapłacony podatek od spadków i darowizn.

Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nie podziela w pełni stanowiska Towarzystwa i wyjaśnia:

Zgodnie z art. 17 ust. 1. pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 14 z 2000r. poz. 176 ze zm.) za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146 z 2004r. poz. 1546 ze zm.) w razie śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego, fundusz jest obowiązany na żądanie osoby, która przedstawi rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią wydatków związanych z pogrzebem uczestnika - odkupić jednostki uczestnictwa uczestnika zapisane w rejestrze uczestników funduszu, do wartości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku, oraz wypłacić tej osobie kwotę uzyskaną z tego odkupienia. Ponadto zgodnie z ust. 3 tego artykułu kwoty oraz jednostki uczestnictwa niewykupione przez fundusz, odpowiednio do wartości, o których mowa w ust. 1, nie wchodzą do spadku po uczestniku.

Zdaniem Towarzystwa nie ma w takim przypadku obowiązku pobrania podatku dochodowego od osób fizycznych gdyż wypłacona na podstawie tego przepisu kwota nie stanowi dochodu (przychodu) osoby, na rzecz której środki są wypłacane. Jednakże stanowisko takie nie znajduje poparcia w obowiązujących przepisach. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Nie budzi wątpliwości, iż świadczenie o którym mowa w art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych jest wartością pieniężną. Ponadto na podstawie art. 111 ust. 3 tej ustawy kwoty oraz jednostki uczestnictwa niewykupione przez fundusz, odpowiednio do wartości, o których mowa w ust. 1, nie wchodzą do spadku po uczestniku. Z tego też względu świadczenie to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a więc nie ma zastosowania art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. W związku z powyższym na Funduszu ciąży obowiązek pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy. Zaznaczyć przy tym należy, iż przytoczony powyżej art. 17 ust. 1 pkt 5 ani art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależnia powstania przychodu ani obowiązku podatkowego od tego czy osoba jest uczestnikiem funduszu czy też nie, lecz od faktu otrzymywania przychodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Bezsprzecznie świadczenie o którym mowa w art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych jest świadczeniem wynikającym z udziału w funduszach kapitałowych.

W powyższym zakresie Towarzystwo stwierdza także, iż gdyby takie świadczenie zostało potraktowane jako spadek (gdyby nie istniało wyłączenie w art. 111 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych) przepis art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn wyłączałby jakikolwiek obowiązek podatkowy, gdyż stosownie do art. 7 ust. 1 tej ustawy podstawę opodatkowania w przypadku nabycia w drodze spadku stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu ciężarów i długów, zaś wedle art. 7 ust. 3 do długów i ciężarów zalicza się koszty pogrzebu spadkodawcy łącznie z nagrobkiem. Odnosząc się do tej kwestii Naczelnik tut. Urzędu pragnie zauważyć, iż zgodnie z art. 7 ust. 3 tej ustawy do długów i ciężarów zalicza się koszty pogrzebu wraz z nagrobkiem jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie. Świadczenie o którym mowa w art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych należy uznać za “zwrot w innej formie”, a więc nie istnieje możliwość zaliczenia do ww. długów i ciężarów kosztów pogrzebu łącznie z nagrobkiem w przypadku gdy został przez Fundusz dokonany zwrot tych kosztów. W związku z tym niezależnie od tego czy ww. świadczenie zostanie przez Fundusz wypłacone czy też nie to kwota stanowiąca jego równowartość będzie podlegała opodatkowaniu – albo podatkiem od spadków i darowizn w przypadku niedokonania takiej wypłaty, albo podatkiem dochodowym od osób fizycznych w przypadku jej dokonania.

W związku z powyższym brak jest podstaw do uznania, iż Fundusz postąpił nieprawidłowo pobierając podatek od ww. zwrotu kosztów pogrzebu.

W przedmiotowym wniosku Towarzystwo przedstawiło także stanowisko, iż w przypadku gdy po śmierci uczestnika jednostki podlegają dziedziczeniu przez osobę z którą zmarły pozostawał we wspólnocie majątkowej, Fundusz winien odprowadzić podatek od zysków kapitałowych od dochodu, uznając za koszt uzyskania przychodu między innymi koszt zakupu umorzonych jednostek uczestnictwa. Jednocześnie w przedstawionym stanie faktycznym Towarzystwo wskazało, iż Fundusz wypłacił żonie zmarłego uczestnika środki pochodzące z umorzenia jednostek uczestnictwa w liczbie wynikającej z udziału we wspólności majątkowej i odprowadził podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19% różnicy pomiędzy wartością umorzenia tych jednostek a kosztem ich nabycie poniesionym przez uczestnika. Ten sposób postępowania jest w ocenie Naczelnika tut. Urzędu prawidłowy. Wynika to m.in. z tego, że w takim przypadku zastosowanie ma art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. W związku z tym jak słusznie zauważa Towarzystwo, należy przyjąć, że żona zmarłego uczestnika Funduszu poniosła wydatek na nabycie 50% zakupionych ze wspólnego majątku jednostek uczestnictwa i taki też koszt należy uwzględnić przy obliczaniu należnego zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Towarzystwa w przypadku gdy po śmierci uczestnika jednostki podlegają dziedziczeniu Fundusz powinien odprowadzić podatek od dochodu uzyskanego ze zbycia jednostek w części odpowiadającej kwocie dochodu pomniejszonej o zapłacony podatek od spadków i darowizn. Stanowisko to Towarzystwo uzasadnia treścią art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem wolny od podatku jest dochód uzyskany ze zbycia akcji (udziałów) otrzymanych w drodze spadku albo darowizny - w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Jednakże w przedmiotowym stanie faktycznym dziedziczeniu nie podlegały akcje czy udziały, lecz jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego. Z tego też względu w takim stanie faktycznym przepis ten nie ma zastosowania. W przypadku gdy spadek w postaci jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego nabywa osoba, która nie pozostawała ze zmarłym we współwłasności małżeńskiej, to brak jest podstaw aby uznać, iż poniosła ona jakiekolwiek wydatki mogące być uznane ze koszty o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy, a więc za koszty nabycia jednostek uczestnictwa. Za taki koszt nie można także uznać zapłaconego podatku od spadków i darowizn, gdyż zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 12 tej ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów m.in. podatku od spadków i darowizn. W związku z tym w takim przypadku dochód będzie równy przychodowi (ze względu na brak poniesionych kosztów) i równy kwocie otrzymanej przez spadkobiercę z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.

Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym:

1.Fundusze mają obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 19% kwoty wypłacanej na podstawie art. 111 ust. 1 pkt 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych.

2.Przy obliczaniu należnego podatku dochodowego w przypadku nabycia jednostek w drodze spadku przez osobę pozostającą z uczestnikiem Funduszu we współwłasności majątkowej, przy obliczaniu należnego podatku dochodowego należy przyjąć, że małżonek zmarłego uczestnika Funduszu poniósł wydatek na nabycie (koszt nabycia) 50% zakupionych ze wspólnego majątku jednostek uczestnictwa.

3.W przypadku jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku nabycia w drodze spadku jednostek uczestnictwa przez osobę fizyczną niepozostająca ze spadkodawcą (uczestnikiem Funduszu) we wspólności majątkowej, podstawą opodatkowania będzie cała kwota uzyskana z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.