Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/443-323/12-4/MK
z 22 czerwca 2012 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Nadleśnictwa, przedstawione we wniosku z dnia 27 marca 2012 r. (data wpływu 10 kwietnia 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 15 czerwca 2012 r. (data wpływu 18 czerwca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z lokalu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z lokalu. Dnia 18 czerwca 2012 r. wniosek uzupełniono o doprecyzowanie opisu stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zawarł umowę najmu budynku mieszkalnego z „A” na okres od dnia 01 sierpnia 2010 r. do dnia 31 października 2010 r. W treści umowy strony wskazały, że po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy Najemca jest zobowiązany opuścić mieszkanie w terminie 30 dni od dnia rozwiązania umowy (par. 10 ust. 1 umowy). Jeżeli, pomimo wygaśnięcia lub rozwiązania umowy, Najemca nie opuszcza lokalu, Wynajmującemu przysługuje odszkodowanie za korzystanie przez Najemcę z lokalu bez tytułu prawnego w wysokości czynszu jaki Wynajmujący mógłby otrzymać z tytułu najmu na wolnym rynku - liczony od następnego dnia po dacie wygaśnięcia lub rozwiązania niniejszej umowy (par. 9 ust. 5 umowy). Najemca po zakończonej umowie nie opuścił nieruchomości mieszkalnej. Pismem z dnia 29 listopada 2010 r. Wynajmujący zwrócił się do „A” o wskazanie terminu zwolnienia budynku mieszkalnego. W piśmie tym wskazano, że brak jest możliwości kontynuowania umowy najmu i do czasu zwolnienia lokalu naliczana będzie opłata z tytułu bezumownego korzystania w kwocie 474,61 złotych, niezależnie od obowiązku uiszczenia opłat eksploatacyjnych. Kwota ta obejmuje wartość czynszu płaconego dotychczas przez Najemcę i nie zawiera podatku VAT. W odpowiedzi na pismo „A” poinformował Nadleśnictwo, że nie ma możliwości lokalowych i nie opuści zajmowanej nieruchomości. W dniu 28 grudnia 2011 r. Nadleśnictwo uzyskało opinię w zakresie ustalenia stawki rynkowej czynszu najmu dla nieruchomości zabudowanej zajmowanej przez „A”, ze wskazaniem wartości rynkowej czynszu najmu w kwocie 1493,54 złotych. Rzeczoznawca przy tym wskazał, że jest to wartość netto. Wobec tego, Nadleśnictwo pismem z dnia 18 stycznia 2012 r. poinformowało „A”, że w dalszym ciągu nie wyraża zgody na dalsze zamieszkiwanie i zajmowanie przedmiotowej nieruchomości oraz, że zmienia od dnia 1 lutego 2012 r. miesięczną kwotę odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego na kwotę 1493,54 zł powiększoną o podatek VAT. „A” zakwestionował zasadność naliczenia podatku VAT. Zajmowana przez niego nieruchomość obejmuje budynek mieszkalny o pow. 190,26 m², piwnicę o pow. 65,245 m² i budynek gospodarczy o pow. 27,70 m².

Dnia 18 czerwca 2012 r. Zainteresowany uzupełnił wniosek o doprecyzowanie opisu stanu faktycznego wskazując, iż:

1. w skutek dalszego bezumownego korzystania dotychczasowy najemca pomieszczeń (budynku mieszkalnego, gospodarczego oraz piwnicy) mógł swobodnie dysponować lokalem tzn. w zakresie takim samym jak na podstawie umowy.
2. w trakcie bezumownego korzystania z pomieszczeń Nadleśnictwo w okresie od 1 grudnia 2010 r. do 31 stycznia 2012 r. nie naliczało karnych kwot z tytułu użytkowania lokalu. Natomiast na podstawie pisma z dnia 18 stycznia 2012 r. z dniem 01 lutego 2012 r. zaczęło naliczać karne kwoty powiększone o podatek VAT.
3. Nadleśnictwo nie wystąpiło na drogę postępowania sądowego przeciwko dotychczasowemu użytkownikowi z roszczeniem o wydanie lokalu.
4. Nadleśnictwo w celu odzyskania ww. budynku mieszkalnego wystąpiło z pismem w dniu 18 stycznia 2012 r. o wydanie nieruchomości. Wydanie nieruchomości nie nastąpiło, więc od dnia 1 lutego 2012 r. została naliczana kwota odszkodowania powiększona o podatek VAT.
   
   

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego przez Najemcę, powinno być powiększone o wartość podatku VAT i ewentualnie, od którego momentu podatek VAT powinien zostać naliczany?

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego powinno zostać powiększone o podatek VAT, co znalazło potwierdzenie w interpretacjach podatkowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają, m. in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 18 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odszkodowanie takie odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać odszkodowania uzupełniającego. Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Z treści powołanego powyżej przepisu wynika, iż od chwili rozwiązania umowy najmu do faktycznego opuszczenia lokalu korzystanie z nieruchomości ma charakter korzystania bez tytułu prawnego.

Wskazać, należy również, iż bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 k.c. w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy osoba zajmująca lokal nie opuszcza nieruchomości, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy osoba zajmująca lokal użytkuje go za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty.

Podsumowując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Stosownie do treści art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca zawarł umowę najmu budynku mieszkalnego z najemcą, który po wygaśnięciu umowy w dniu 31 października 2010 r. zobowiązany był opuścić mieszkanie w terminie 30 dni. W przypadku nie opróżnienia lokalu przez Najemcę, Wynajmującemu przysługiwało odszkodowanie za korzystanie przez Najemcę z lokalu bez tytułu prawnego w wysokości czynszu, jaki Wynajmujący mógłby otrzymać na wolnym rynku. Najemca nie opuścił nieruchomości mieszkalnej pomimo upływu przewidzianego terminu. W tej sytuacji Wynajmujący zwrócił się do Najemcy o wskazanie terminu zwolnienia budynku mieszkalnego oraz poinformowano o naliczaniu opłaty z tytułu bezumownego korzystania, tj. w wysokości 474,61 zł. Kwota ta nie zawierała podatku VAT. Najemca nie opuścił lokalu, o czym powiadomił Wnioskodawcę. Z dniem 1 lutego 2012 r. Wnioskodawca podwyższył kwotę odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego na kwotę 1.493,54 zł powiększoną o podatek VAT. Wnioskodawca wyjaśnił, iż wskutek dalszego bezumownego korzystania najemca mógł swobodnie dysponować lokalem w takim samym stopniu jak w okresie zawartej umowy. Nie naliczano karnych kwot oraz nie wystąpiono z powództwem sądowym o wydanie lokalu przeciwko użytkownikowi lokalu.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny wskazać należy, iż należność pieniężna za korzystanie z lokalu mieszkalnego bez tytułu prawnego, tj. od dnia 1 listopada 2010 r., winna być opodatkowana podatkiem VAT. W niniejszej sprawie bowiem odszkodowanie za korzystanie z lokalu po wygaśnięciu umowy stanowiło de facto wynagrodzenie za świadczoną usługę.

W tym miejscu organ podatkowy wyjaśnia, iż należność z tytułu świadczenia usług generalnie wyrażana jest w formie ceny. Ustawa o podatku od towarów i usług nie precyzuje terminu cena. Przedmiotową definicję zawiera art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.), który stanowi, że cena to wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Ceny towarów i usług, zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej ustawy, uzgadniają strony zawierające umowę (...).

W prawodawstwie polskim obowiązuje zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. Zasada ta ma również zastosowanie na gruncie prawa podatkowego. W związku z tym, przy ustalaniu wysokości należności ustawodawca nie ingeruje w sferę podejmowania decyzji, czy ustalona przez strony cena ma być kwotą „netto” czy „brutto”.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.