Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/415-385/12-2/WS
z 12 lipca 2012 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 11 kwietnia 2012 r. (data wpływu 13 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania umorzonych odsetek karnych od kredytu bankowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania umorzonych odsetek karnych od kredytu bankowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, dnia 23 lutego 2006 r. Wnioskodawca zawarł z Bankiem umowę kredytu hipotecznego na zakup mieszkania. Wspomniana nieruchomość została jednak przez Zainteresowanego sprzedana w październiku 2011 r. ze względu na trudności w spłacaniu rat kredytu hipotecznego w Banku oraz kredytu konsolidacyjnego, jakie zostały wzięte na ww. nieruchomość.

Kredyt w Banku, zaciągnięty został przez rodziców Wnioskodawcy 20 marca 2003 r. Ze względu na fakt, że rodzice stracili zdolność do spłacania zaciągniętego obciążenia, aby uchronić ich przed egzekucją komorniczą, Zainteresowany przystąpił do tego długu dnia 5 kwietnia 2006 r., przekazując jako zastaw mieszkanie. Problemy finansowe, jakie się pojawiły, a przede wszystkim choroba matki, spowodowały, że Wnioskodawca stracił możliwość spłacania rat zaciągniętych kredytów, a w efekcie - narastanie długów w obu bankach. W związku z trudną sytuacją rodzinną i idącymi za tym obciążeniami finansowymi, Zainteresowanemu było bardzo ciężko wywiązać się z obowiązku spłacania wszystkich rat kredytowych. Od lipca 2007 roku Wnioskodawca posiada stałą pracę, jednak za płacę minimalną. Wysokie raty kredytów oraz konieczność opieki nad matką spowodowały, że z czasem długi ciążące na mieszkaniu narosły do tego stopnia, że ratunkiem mogła być tylko sprzedaż mieszkania. Całkowita kwota uzyskana ze sprzedaży (320 000 zł), jaka nastąpiła w październiku 2011 r., trafiła na konta obu Banków, choć nie pokryła w stu procentach całości zadłużenia. Pozostała kwota blisko 25 000 zł, którą od listopada 2011 r. po 500 zł miesięcznie Wnioskodawca spłaca na rzecz Banku X. Natomiast Bank Y przyjął kwotę 270 000 zł, a w związku z niemożnością uregulowania, czy ściągnięcia pozostałej do spłaty kwoty odsetek karnych w kwocie 51 746,74 CHF (182 293,42 zł) - dług umorzył.

W związku ze spłatą w 2011 r. kapitału i odsetek ustawowych kredytu hipotecznego zaciągniętego w Banku 28 marca 2012 r. Wnioskodawca otrzymał od Banku list zawierający informację PIT, w którym wskazał umorzoną kwotę odsetek karnych (182 293,42 zł) jako przychód (od kredytu hipotecznego zaczerpniętego 23 lutego 2006 r., a spłaconego 28 października 2011 r.).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy umorzone w 2011 r. odsetki karne w kwocie 182 293,42 zł należy opodatkować podatkiem dochodowym?

Zdaniem Wnioskodawcy, umorzone w 2011 r. odsetki karne nie powinny być opodatkowane podatkiem dochodowym. Zainteresowany uważa, że fakt nałożenia kary, a następnie jej umorzenia nie stanowi dla Niego przysporzenia majątkowego tym bardziej, że umorzenie takiego zobowiązania nastąpiło w związku z zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności - tj. trudnej sytuacji rodzinnej i majątkowej, która zmusiła Go do sprzedaży mieszkania w związku z niemożnością spłacania rat. Spłata kapitału oraz odsetek umownych nastąpiła, umorzenie dotyczyło wyłącznie odsetek karnych, z których dochodzenia bank zrezygnował dobrowolnie. Sytuacja jest o tyle wyjątkowa że umorzenie było indywidualną decyzją Banku opartą na analizie sytuacji finansowej Wnioskodawcy - niepozwalającej na spłacenie kwoty pozostałej po sprzedaży mieszkania. Zainteresowany jeszcze raz podkreślił, iż jest zatrudniony za pensję minimalną - z pensji płaci jeszcze raty po 500 zł miesięcznie na rzecz Banku z długu blisko 25 tys. zł, jaki pozostał po sprzedaży mieszkania) oraz raty po 200 zł miesięcznie z tytułu podatku od sprzedaży nieruchomości na rzecz urzędu skarbowego.

Na potwierdzenie własnego stanowiska Wnioskodawca przytoczył decyzje i interpretacje indywidualne wydane przez organy podatkowe, oraz przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którymi odstąpienie przez wierzyciela od dochodzenia od dłużnika odsetek należnych na podstawie art. 481 § 2 i 482 nie wywołuje skutków podatkowych, gdyż przepisy te dają prawo dochodzenia ustawowych odsetek i nie skorzystanie z tego prawa przez wierzyciela nie stanowi przysporzenia dla dłużnika.

Jeżeli więc w umowie jest zawarta klauzula, że kredytodawca lub inny wierzyciel może naliczyć odsetki dodatkowe za niewywiązanie się w terminie z płatności i jeżeli dobrowolnie zrezygnuje z dochodzenia zapłaty tych odsetek, to w takiej sytuacji nie dochodzi do nieodpłatnego świadczenia.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, w zaistniałej sytuacji umorzone odsetki karne, w związku ze spłaceniem kapitału i odsetek umownych, w żaden sposób nie wpłynęły na powiększenie Jego majątku, a wręcz przeciwnie - sam fakt umorzenia był wynikiem zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności, tj. trudnej sytuacji finansowej. Zainteresowany nie posiada żadnego majątku, nieruchomości, ruchomości, oszczędności, które mógłby sprzedać lub/i oddać, by uregulować dług w Banku, stąd decyzja o umorzeniu, którą Bank podjął dobrowolnie po analizie sytuacji Wnioskodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do postanowień art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Treść art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść), tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, iż samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, których termin płatności upłynął – jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które faktycznie po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Z kolei tzw. odsetki karne, czyli przypadające od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy, należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowego określenia sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki te należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Jeżeli zaś umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów – wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca stracił możliwość spłacania rat zaciągniętych kredytów, a w efekcie - narastanie długów w bankach. W związku z powyższym dokonał sprzedaży mieszkania. Całkowita kwota uzyskana ze sprzedaży (320 000 zł), jaka nastąpiła w październiku 2011 r., trafiła na konta obu banków, jednak nie pokryła w stu procentach całości zadłużenia. Pozostała kwota blisko 25 000 zł, którą od listopada 2011 r. po 500zł miesięcznie Wnioskodawca spłaca na rzecz Banku X. Natomiast Bank Y przyjął kwotę 270 000 zł, a w związku z niemożnością uregulowania czy ściągnięcia pozostałej do spłaty kwoty odsetek karnych w kwocie 51 746,74 CHF (182 293,42 zł) - dług umorzył.

Z powyższego wynika zatem, że bank w związku z nieterminowym spłacaniem kredytu nie odstąpił od naliczenia odsetek karnych, lecz skorzystał z przysługującego mu prawa i naliczył odsetki karne. Natomiast dopiero na skutek niemożności uregulowania czy ściągnięcia pozostałej do spłaty kwoty odsetek karnych w kwocie 51 746,74 CHF (182 293,42 zł) - dług umorzył.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, iż umorzenie naliczonych przez bank odsetek karnych od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej, jest przysporzeniem skutkującym powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

W konsekwencji wartość umorzonych odsetek karnych od udzielonego kredytu stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W takiej sytuacji po stronie banku istniał obowiązek wystawienia informacji PIT-8C o wysokości uzyskanego przychodu z tytułu umorzonych odsetek karnych, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, iż osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, w następstwie umorzenia przez bank przedmiotowych odsetek karnych, doszło po stronie Wnioskodawcy do powstania, podlegającego opodatkowaniu, przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę decyzji i interpretacji organów podatkowych tutejszy Organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.