INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 8 lutego 2008 roku (data wpływu 15 lutego 2008 roku) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z lokalu użytkowego oraz dachu budynku - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 lutego 2008 roku został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z lokalu użytkowego oraz dachu budynku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółdzielnia zawarła umowę dzierżawy lokalu użytkowego oraz dachu budynku, którego jest właścicielem. Umowa została zawarta w dniu 29 października 1996 roku na okres piętnastu lat, tj. do dnia 31 sierpnia 2011 roku, z zastrzeżeniem, że może zostać wypowiedziana przez którąkolwiek ze stron, przy czym wypowiedzenie winno być dokonane nie później niż sześć miesięcy przed upływem okresu obowiązywania umowy. W dniu 20 lipca 2007 roku Spółdzielnia poinformowała pisemnie najemcę o wypowiedzeniu umowy najmu z dniem 31 grudnia 2007 roku jednocześnie wyznaczając termin przekazania lokalu oraz powierzchni dachu na dzień 3 stycznia 2008 roku. Przejęcie przez Spółdzielnię przedmiotu najmu nie nastąpiło z powodu nieprzybycia przedstawiciela najemcy. W związku z powyższym Spółdzielnia wyznaczyła kolejny, ostateczny termin przekazania lokalu, informując jednocześnie, że od dnia 1 stycznia 2008 roku naliczane będą kary umowne przewidziane w § 16 umowy dzierżawy, który brzmi następująco: „Niedotrzymanie ustalonego w wypowiedzeniu terminu zwrotu lokalu Wydzierżawiającemu spowoduje naliczenie kary umownej w wysokości równej dwukrotnej stawki czynszu podstawowego ustalonego w § 4 za każdy rozpoczęty miesiąc nie wydania lokalu”.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kara za korzystanie z przedmiotu najmu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, naliczona kara stanowiąca dwukrotność czynszu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zgodnie z art. 224, art. 225 i art. 674 Kodeksu cywilnego rozwiązanie umowy najmu czy dzierżawy powoduje ustanie stosunku łączącego strony najmu, co powoduje, że po stronie najemcy powstaje obowiązek oddania przedmiotu najmu. Do chwili wydania tego przedmiotu zachodzi po stronie byłego najemcy tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy. W takiej sytuacji zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia szkody wynikłej dla właściciela rzeczy z tytułu bezprawnego używania rzeczy, a zatem jest to odszkodowanie, które jest poza zakresem przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust. 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Jak wynika z ww. art. 224 i 225 w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z lokalu po zakończeniu umowy najmu (dzierżawy) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności. W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody. Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje lokal za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy nie wynika, aby Wnioskodawca podjął jakiekolwiek stanowcze kroki (poza wypowiedzeniem umowy dzierżawy) mające na celu odzyskanie lokalu (nie poczynił starań w celu wydania lokalu np. poprzez eksmisję podmiotu bezumownie zajmującego lokal użytkowy oraz dach budynku czy wkroczenie na drogę sądową). W tym stanie rzeczy, pomimo rozwiązania umowy dzierżawy z dniem 31 grudnia 2007 roku, stwierdzić należy, iż mamy do czynienia z „dorozumianym przedłużeniem umowy”. W konsekwencji otrzymywane przez Wnioskodawcę kwoty uznać należy za wynagrodzenie będące w istocie odpłatnością za świadczoną usługę, która to czynność jako wymieniona w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Końcowo wskazać należy, iż z uwagi na krótki okres pomiędzy wyznaczoną przez Wnioskodawcę datą przekazania przez dzierżawcę lokalu użytkowego i dachu budynku (3 stycznia 2008 roku) a datą złożenia przedmiotowego wniosku (12 lutego 2008 roku – data nadania) oraz fakt nieprzedstawienia ewentualnych dalszych kroków jakie Wnioskodawca zamierza podjąć wobec podmiotu korzystającego z pomieszczeń, niniejsza interpretacja wydana została w oparciu o dane zawarte we wniosku i założenie, iż istotne dla sprawy okoliczności faktyczne nie ulegną zmianie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej – powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.