W złożonym wniosku z dnia 16 listopada 2005r. Podatnik, powołując się na art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej, zwrócił się o wyjaśnienie momentu powstania przychodu na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.).

Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, że Spółka w dniu 12 września 2002 r. zawarła z Zarządem Miasta i Gminy umowę o obsługę procesu przekształceń własnościowych Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej.

Zgodnie z zapisami umownymi, wynagrodzenie z tytułu wykonanych prac oparte zostało o tzw. "success fee", tzn. należne było w przypadku pozytywnego zakończenia procesu prywatyzacji Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. Strony umowy ustaliły jednocześnie, że w przypadku nie dojścia do podpisania umowy z inwestorem zewnętrznym, wykonawcy nie przysługuje wynagrodzenie.

Przedmiotowa umowa, wypowiedziana została przez Zleceniodawcę w dniu 15 lipca 2003 r., wskutek czego pomiędzy Spółką a zleceniodawcą powstał spór sądowy - Podatnik wniósł pozew o zapłatę wynagrodzenia.

W wyniku prowadzonego z Zarządem Miasta i Gminy sporu sądowego zostały wydane korzystne dla Spółki wyroki sądowe w dniu 11 stycznia 2005 r. wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie i w dniu 13 października 2005 r. - wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie.

Zapłata zasądzonych kwot nastąpiła w dniu 7 listopada 2005 r., tj. po otrzymaniu wyroku sądu II instancji. Na okoliczność zasądzonych kwot Spółka przed tym dniem nie wystawiła faktury na rzecz zleceniodawcy.

Pytanie Podatnika dotyczyło momentu powstania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu zapłaty zasądzonych przez sąd kwot należnych, w związku z wypowiedzeniem umowy bez podania ważnych przyczyn. Czy zasądzone przez sąd kwoty kwalifikować należy jako otrzymane środki pieniężne na podstawie przepisu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, czy też stosownie do przepisu art. 12 ust. 3 i 3a tejże ustawy jako przychód należny związany z prowadzoną działalnością gospodarczą?

Zdaniem Spółki, przy kwalifikacji zasądzonych przez sąd kwot do przychodów rozstrzygające znaczenie ma to, czy owa kwota jest przychodem z działalności gospodarczej, a więc czy należy do kategorii przychodów należnych.

W opinii Spółki, otrzymanie kwot należnych, zasądzonych wyrokami sądowymi nie stanowi przejawu prowadzenia działalności gospodarczej, nawet wówczas, gdy otrzymanie przychodu powstało w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zatem dla ustalenia przychodu podatkowego nie mają zastosowania przepisy art. 12 ust. 3 i 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, odnoszące się do przychodów związanych z działalnością gospodarczą, lecz przepis art. 12 ust. 1 ustawy podatkowej, wobec czego jako przychód podatkowy Spółka powinna uwzględnić kwoty należne w momencie ich otrzymania. Nawet w przypadku uznania, że przychód z zasądzonych kwot jest przychodem z działalności gospodarczej, należałoby przyjąć, że datę powstania przychodu trzeba określić kasowo, gdyż nie są to kwoty należne za wykonanie usługi czy częściowe wykonanie usługi, lecz za nieuzasadnione rozwiązanie umowy.

Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Śródmieście w postanowieniu z dnia 21 lutego 2006 r. Nr ZD/423-6/06 stwierdził, że stanowisko Podatnika jest nieprawidłowe. W opinii organu pierwszej instancji, stosownie do przepisu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane.

Organ pierwszej instancji wskazał, iż przyjmuje się, że przychodami należnymi są należności stanowiące efekt prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, których podatnik może żądać od drugiej strony umowy. Należne przychody to te, które wynikają ze źródła przychodów np. z działalności gospodarczej i stały się w jej następstwie należnością (wierzytelnością), tyle tylko, że jeszcze faktycznie nie uzyskaną

W opinii organu pierwszej instancji, zasądzoną przez sąd kwotę, która wynikała z prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, należało uznać za przychody związane z działalnością gospodarczą. Wynikały one bowiem z zawartej przez dwie strony umowy i były związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wskazano ponadto na treść przepisu art. 12 ust. 3a ustawy podatkowej, zgodnie z którym, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się dzień wystawienia faktury, me później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym wykonano usługę.

Organ pierwszej instancji stwierdził, iż uwzględnienie przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, potwierdzone przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie roszczenia Spółki związanego z jej działalnością gospodarczą, stanowi dla Spółki przychód należny w 2003 r. Zwrócono ponadto uwagę na fakt, iż otrzymane przez Podatnika kwoty nie stanowiły odszkodowania za zerwanie przez Zarząd Miasta i Gminy umowy, a stanowiły wynagrodzenie odpowiadające wykonanym przez Spółkę czynnościom, zatem dla ustalenia przychodu podatkowego nie mają zastosowania wskazane przez Spółkę przepisy art. 12 ust. 1 ustawy podatkowej.

Na powyższe postanowienie Podatnik wniósł w dniu 28 lutego 2006 r. zażalenie, zarzucając, iż stanowisko organu pierwszej instancji jest nieprawidłowe, gdyż oparte jest o jednostronną interpretację charakteru świadczenia zasądzonego na rzecz Spółki, co prowadzi do błędnej kwalifikacji tego świadczenia na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W opinii Spółki, przy kwalifikacji otrzymanego odszkodowania do przychodów rozstrzygające znaczenie ma to, czy jest ono przychodem z działalności gospodarczej, a więc czy należy do kategorii przychodów należnych. W myśl zaś przepisu art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.), działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Spółka podkreśla, iż działalność ta musi być wykonywana przez przedsiębiorcę, którym w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.

W opinii Spółki, w świetle powyższych uregulowań prawnych, stwierdzić należy, iż otrzymanie kwot należnych, zasądzonych wyrokami sądowymi nie stanowi przejawu prowadzenia działalności gospodarczej, nawet wówczas gdy jego otrzymanie powstało w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zatem dla ustalenia przychodu podatkowego, zdaniem Spółki, nie mają zastosowania przepisy art. 12 ust. 3 i 3a ustawy podatkowej, odnoszące się do przychodów związanych z działalnością gospodarczą, lecz przepisy art. 12 ust. 1 tejże ustawy. Wobec powyższego, Spółka stoi na stanowisku, że jako przychód podatkowy powinna uwzględnić kwoty należne w momencie ich otrzymania.

Ponadto, Spółka wskazała, iż w zaskarżonym postanowieniu Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Śródmieście uznał jej stanowisko za niesłuszne, przyjmując autorytatywnie, że otrzymane przez Spółkę kwoty nie stanowiły odszkodowania, lecz wynagrodzenie odpowiadające wykonanym czynnościom, a w konsekwencji, że kwoty te, jako wynikające z umowy i związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowią przychody, o których mowa w przepisie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a obowiązek podatkowy co do nich ustalić należy zgodnie z przepisem art. 12 ust. 3a.

Z poglądem takim, w opinii Spółki, trudno się zgodzić, bowiem przepis kodeksu cywilnego, stanowiący podstawę orzeczenia sądów obu instancji wskazuje na dwojaki charakter zasądzonych kwot. Do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd nie było podstaw do uznania, że usługa została wykonana i może być zafakturowana. Spółka dodała też, że pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu stoi w sprzeczności z orzecznictwem sądów administracyjnych w zakresie kwalifikacji na potrzeby ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odszkodowań i kar umownych, zasądzonych w efekcie niewykonania umów cywilnoprawnych przez jedną ze stron.

Po dokonaniu wnikliwej analizy przedstawionych przez Podatnika okoliczności faktycznych sprawy, a także treści zaskarżonego postanowienia oraz obowiązujących unormowań prawnych stwierdzam:

Stosownie do postanowień § 1 przedmiotowej umowy z 12 września 2002 r., Spółka zobowiązana była do przygotowania i obsługi procesu podwyższenia kapitału własnego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, tj. sporządzenia projektu umowy dotyczącej podwyższenia kapitału zakładowego, doradztwa w negocjacjach z inwestorem zewnętrznym, prezentacji zagadnień objętych umową na forum samorządu. Zgodnie zaś z pkt 2 § 6 tejże umowy, Spółka miała wystawić fakturę VAT w terminie 7 dni od dnia wykonania umowy. Jako moment wykonania umowy określono dzień, w którym miała zostać podjęta uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, zgodnie z umową dotyczącą podwyższenia tego kapitału.

Powództwo wniesione przez Spółkę oparte było o treść przepisu art. 744 kodeksu cywilnego, stanowiącego, że w razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, a także treść postanowienia § 6 ust. 1 zawartej umowy.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 stycznia 2005 r. wynika, iż Spółka wywiązała się w pełni z przyjętych na siebie obowiązków wynikających z zawartej umowy, gdyż dalsze czynności mające na celu podpisanie umowy inwestycyjnej byłyby podejmowane przez strony umowy inwestycyjnej bez udziału Spółki. Sąd zwrócił ponadto uwagę na fakt, iż cyt.: "treść umowy inwestycyjnej została w dniu 1 listopada 2002 r. zaakceptowana przez dwóch członków zarządu pozwanej Gminy, co zostało nazwane parafowaniem umowy. Na powyższym dokumencie brak było jedynie kontrasygnaty skarbnika Gminy. Mimo prawnej możliwości podpisania umowy inwestycyjnej nie uczyniono tego".

Uwzględnione przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, potwierdzone przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie, roszczenia Spółki stanowiły wynagrodzenie odpowiadające wykonanym przez Spółkę czynnościom.

Odnosząc powyższe ustalenia na grunt prawa podatkowego należy zauważyć, iż kwestie dotyczące przychodów reguluje przepis art.12 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) .

Stosownie do treści przepisu art.12 ust. 3 powyższej ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Na mocy ustawowej regulacji przychód, który jest związany z działalnością gospodarczą, stanowi co do zasady kwotę należną niezależnie czy został faktycznie otrzymany lub zarachowany księgowo przez podatnika. Przepisy ustawy podatkowej, które odnoszą się do osiąganych przychodów z działalności gospodarczej osoby prawnej, posługują się zatem pojęciem przychodu należnego. Ustawa nie wskazuje jednak, co należy rozumieć pod tym pojęciem. Dlatego też, można w tym zakresie posłużyć się m.in. definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego, stanowiącą, iż "należny" to przysługujący, należący się komuś bądź czemuś. Z tego względu przy ocenie momentu powstania przychodu należnego uznać należy, że takim przychodem należnym nie będzie każdy przychód, jaki został przez podatnika osiągnięty, ale tylko ten, w stosunku do którego przysługuje przedsiębiorcy uprawnienie do jego otrzymania. Zatem powstanie przychodu należnego co do zasady związane jest z momentem powstania wierzytelności. Jako przychód należny powinno się zatem traktować kwoty, jakie są należne podatnikowi, czyli takie środki, których wydania podatnik może zażądać od kontrahenta. Dla celów podatkowych nie ma generalnie znaczenia fakt, czy podatnik takie środki rzeczywiście otrzymał. Powyższa regulacja świadczy zatem o tym, że przychody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej mogą być należne nawet wówczas, gdy podatnik takich przychodów nie otrzyma lub sam dobrowolnie zrezygnuje z ich otrzymania. Na poparcie takiego stanowiska przywołać można tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1993 r. III ARN 6/93, zgodnie z którą, przychody należne to takie, które wynikają ze źródła przychodów, które stanowi działalność gospodarczą i stały się w jej następstwie należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano.

W przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawodawca określił wprost kiedy powstaje przychód w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Na mocy przepisu art. 12 ust. 3a pkt 2 tejże ustawy, przychód z działalności gospodarczej powstaje co do zasady w tym dniu, w którym wystawiono fakturę lub rachunek, dokumentujące określone zdarzenie gospodarcze, nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca w którym wykonano usługę.

Bez znaczenia pozostaje fakt, iż Spółka na okoliczność zasądzonych kwot, których zapłata nastąpiła w dniu 7 listopada 2005 r., nie wystawiła przed tym dniem faktury na rzecz Zleceniodawcy. Nastąpiło bowiem wykonanie usługi, zaś wydane w roku 2005 korzystne dla Spółki wyroki stanowią jedynie potwierdzenie faktu, iż usługa została rzeczywiście wykonana.

Dochodzenie na drodze sądowej należności (kwoty wynagrodzenia) nie jest kryterium przesądzającym o kwalifikacji tej kwoty jako przychodu podatkowego powstającego w dacie otrzymania.

W świetle powyższego, zasądzoną przez sąd kwotę, która wynikała z prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, należy uznać za przychody związane z działalnością gospodarczą. Wynikały one bowiem z zawartej przez dwie strony umowy i były związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Należy podkreślić, iż jedynie zwrot kosztów sądowych, jako mających ściśle procesowy charakter, można rozpoznać jako przychód podatkowy w dacie otrzymania.

Reasumując, organ odwoławczy zauważa, iż otrzymane przez Spółkę kwoty nie stanowiły odszkodowania za zerwanie przez Zarząd Miasta i Gminy umowy, stanowiły bowiem wynagrodzenie odpowiadające wykonanym przez Spółkę czynnościom, co potwierdzone zostało wyrokami sądowymi zasądzającymi zapłatę (nie odszkodowanie) na rzecz Spółki, zatem dla ustalenia przychodu podatkowego nie mają zastosowania wskazane przez Spółkę przepisy art. 12 ust. 1 ustawy podatkowej. Stosownie zaś do przepisu art. 12 ust. 3a pkt 2 Spółka winna rozpoznać przychód podatkowy w momencie wykonania usługi.

Przedmiotowa interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskującą i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.