INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o., przedstawione we wniosku z dnia 8 lutego 2008r. (data wpływu 25 lutego 2008r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług bezumownego korzystania z lokalu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 lutego 2008r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług bezumownego korzystania z lokalu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca wskazał, że jest osobą prawną – spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która w ramach swojej działalności dokonuje m.in. wynajmu lokali użytkowych.

Z jednym z najemców umowa najmu została rozwiązana, a mimo to, najemca ten nie opróżnił zajmowanego lokalu, użytkuje go nadal oraz nie uznaje wypowiedzenia. Wnioskodawca nie tolerując takiego stanu rzeczy podjął działania mające na celu odzyskanie przedmiotowego lokalu, w szczególności wysyłając do najemcy odpowiedniej treści pisma oraz podejmując prawem przewidziane kroki sądowe. Pomimo tego, po rozwiązaniu umowy najmu, najemca wciąż wykorzystuje lokal do własnych celów. Wobec tego Wnioskodawca żąda od byłego najemcy wypłaty odszkodowania w kwocie równej wysokości dotychczas otrzymywanej tytułem czynszu.

Najemca nie reaguje ani na wezwania do opuszczenia i opróżnienia lokalu, jak i na wezwania do zapłaty, w szczególności nie wpłaca nawet żądanego odszkodowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy żądając wypłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego Podatnik powinien wystawić fakturę VAT opodatkowując to odszkodowanie na zasadach analogicznych do opodatkowania czynszu najmu...

Zdaniem Wnioskodawcy w okolicznościach jak wskazane wyżej należne bądź rzeczywiste pobrane odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i co za tym idzie nie ma konieczności wystawiania faktury VAT, która obejmowałaby to odszkodowanie.

Wnioskodawca wskazał, ze zgodnie z art. 5 ust. 1 i art. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu tym podatkiem podlega co do zasady odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju również wówczas, gdy zostały dokonane bez zachowania właściwej formy.

Oczywistym jest, że wynajmowanie lokali użytkowych mieści się w zakresie pojęcia „świadczenie usług” i zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 4 podlega opodatkowaniu z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze. Jednak zdaniem Wnioskodawcy korzystanie przez byłego najemcę z lokalu użytkowego po zakończeniu umowy najmu nie spełnia kryteriów uznania za „świadczenie usług” zwłaszcza w sytuacji, kiedy podatnik podjął działania mające na celu odzyskanie władztwa nad lokalem.

Wnioskodawca stwierdzi również, iż kwestię bezumownego korzystania z cudzej własności regulują przepisy kodeksu cywilnego. W sytuacji rozwiązania umowy najmu ustaje łączący stosunek najmu, co powoduje, że po stronie najemcy powstaje obowiązek oddania przedmiotu najmu. Do chwili wydania tego przedmiotu zachodzi po stronie byłego najemcy tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy. W takiej sytuacji zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. A zatem mamy do czynienia z odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z rzeczy. Szkodą Wnioskodawcy jest tutaj utrata spodziewanych korzyści, a jej wysokość, a tym samym wysokość odszkodowania określona jest na podstawie wysokości czynszu, jaki byłby należny gdyby Wnioskodawca wynajął lokal na ogólnych zasadach. W analizowanym stanie faktycznym wynajmujący – Wnioskodawca oszacował swoją szkodę jako wartość odpowiadającą dotychczas płaconemu czynszowi.

Wskazał też, że aby uznać daną czynność za opodatkowaną, pomiędzy stronami umowy musi istnieć wzajemny stosunek zobowiązaniowy oznaczający, że jeden podmiot, w zamian za wynagrodzenie, zobowiązany jest do spełnienia na rzecz innego podmiotu określonego świadczenia. „Zarówno w przypadku dostawy towarów jak i świadczenia usług niezbędne jest zatem istnienie pomiędzy dostawcą (usługodawcą) a odbiorcą (usługobiorcą) określonej więzi prawnej, na podstawie której strony współdziałają zmierzając wspólnie do osiągnięcia zamierzonego celu. Należy zauważyć, że w przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności jakiekolwiek współdziałanie nie występuje” – E. Lis, M. Wilk „Bezumowne lub sprzeczne z umowa korzystanie z cudzej własności w świetle przepisów o podatku VAT” w Minitor Podatkowy nr 12/2007, s.12.

W sytuacji, kiedy pomiędzy podmiotami nie istnieje żaden stosunek zobowiązaniowy, a w szczególności podmiotów tych nie łączy żadna umowa (chociażby w niewłaściwej formie) nie następuje żadne „świadczenie”, które mogłoby stanowić podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca stwierdził ponadto, że trzeba też dodać, że w analizowanym stanie faktycznym podjął czynności zmierzające do odzyskania pełnego władztwa nad lokalem, zatem oczywistym jest, że nie godzi się na dalsze korzystanie z lokalu przez najemcę. Zatem skoro nie ma zgody „wynajmującego” na dalsze korzystanie z lokalu przez „najemcę”, nie można tutaj domniemywać, że doszło do konkludentnego zawarcia umowy najmu, o którym mowa w art. 674 kodeksu cywilnego.

Podsumowując stwierdził, że otrzymywanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy nie mieści się w zakresie art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W art. 7 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
  
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
  
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
  
  

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu nie podlega czy też podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 k.c. w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości po zakończeniu umowy najmu (dzierżawy) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje lokal za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Należy zauważyć, iż ze stanu faktycznego opisanego we wniosku wynika że Wnioskodawca czyni starania o odzyskanie lokalu (wysyła do najemcy odpowiedniej treści pisma oraz podejmuje prawem przewidziane kroki sądowe).

W tym stanie rzeczy, w ocenie tut. organu, w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odszkodowaniem, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dodatkowo tut. organ pragnie tutaj wyjaśnić, iż interpretacje organów podatkowych wydawane są w indywidualnych sprawach podatników w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa i stan faktyczny przedstawiony przez podatnika. Bez znaczenia dla sprawy jest więc powoływanie się we wniosku na interpretacje innych organów podatkowych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.