INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zmianami) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 21 kwietnia 2009 r. (data wpływu 22 kwietnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty umorzonych odsetek od kredytu bankowego i kosztów windykacji - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty umorzonych odsetek od kredytu bankowego i kosztów windykacji.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 24 kwietnia 1998 r. podpisał Pan z Bankiem umowę o kredyt na zakup pojazdu mechanicznego na kwotę 116.988 zł. Do miesiąca lipca 2000 r. kredyt obsługiwany był prawidłowo. Jednakże w okresie późniejszym, w wyniku poważnego wypadku samochodowego i dalszych tego konsekwencji m.in. utraty pracy i źródeł dochodu, zaprzestał Pan regularnej spłaty kredytu. Z uwagi na zaległości w spłacie kredytu podjął Pan próbę porozumienia się z bankiem w sprawie restrukturyzacji swojego zadłużenia. Sytuacja ta ostatecznie zakończyła się wypowiedzeniem umowy kredytowej przez bank i wszczęciem działań egzekucyjnych.

Wszystkie dokonywane przez Pana wpłaty zarachowane były przez bank, w pierwszej kolejności na koszty, należność główną, a dopiero potem na odsetki. W wyniku dokonywanych spłat zadłużenie zmniejszyło się do kwoty 70.089,66 zł (kapitał).

W dniu 13 lutego 2008 r. zawarł Pan z Bankiem ugodę o spłacie zadłużenia z tytułu umowy o kredyt bezgotówkowy na zakup pojazdu mechanicznego zawartej w dniu 24 kwietnia 1998 r.

Ugoda ta regulowała zakres spłaty odsetek, kar i kapitału w następujący sposób:

• spłata całego kapitału w kwocie 70.089,66 zł,
• redukcja odsetek skapitalizowanych w kwocie 4.209,51 zł,
• redukcja odsetek karnych naliczanych według podwyższonej stopy procentowej w wysokości 166.743,64 zł.

W wyniku podpisanej ugody spłacony został cały kapitał a umorzeniu podlegała część odsetek karnych i skapitalizowanych (w podanej powyżej kwocie). Zgodnie z ugodą kapitał został spłacony do kwietnia 2008 r.

Pismem z dnia 4 kwietnia 2008 r. został Pan poinformowany, że Bank redukuje Panu odsetki karne od powyższej umowy kredytowej oraz naliczone odsetki od zadłużenia przeterminowanego; naliczone wg specjalnych, podwyższonych stóp oprocentowania. Kwota zredukowanych odsetek wyniosła 170.385,93 zł. Kwotę zredukowanych odsetek Bank potraktował jako Pana przychód i wykazał je w informacji PIT-8C.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zredukowane, umorzone odsetki od kredytu udzielonego osobie fizycznej i koszty dodatkowe związane z windykacją wypełniają definicję przychodu zawartą w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od osób fizycznych i tym samym stanowią przychód podlegający opodatkowaniu...

Zdaniem Wnioskodawcy, umorzenie należności głównej (kapitału kredytu) będzie stanowiło przychód dłużnika, gdyż otrzymał on w przeszłości określona kwotę pieniężną pod warunkiem jej zwrotu. Jednakże fakt umorzenia odsetek i dodatkowych kosztów będzie dla dłużnika obojętny podatkowo. Umorzone odsetki i koszty dodatkowe związane z windykacją nie spełniają definicji przychodu zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie rodzą po stronie wierzyciela obowiązku wystawienia informacji PIT-8 C. Według ustalonego poglądu doktryny i judykatury, o przychodzie podatkowym możemy mówić wtedy, gdy ma on charakter trwałego przysporzenia majątkowego. Z tego względu, do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się środków finansowych uzyskanych z tytułu zawarcia umowy kredytu (pożyczki). Kredytobiorca otrzymuje do dyspozycji określoną kwotę pieniędzy i jest zobligowany do jej zwrotu w określonym terminie. W takim ujęciu umorzone odsetki i koszty windykacji kredytu nie stanowią jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego dla kredytobiorcy, którym jest osoba fizyczna nie prowadząca działalności, a jedynie zmniejszają lub likwidują zobowiązanie pieniężne wobec kredytobiorcy. Skutkiem takiej sytuacji jest wystąpienie po stronie dłużnika określonej korzyści. Ustawodawca wskazał w treści art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 1991 r., jako źródło przychodów wartość innych nieodpłatnych świadczeń, jednak orzecznictwo NSA potwierdza, że z tego , iż dłużnik nie wywiązał się terminowo ze swojego zobowiązania nie można wyciągnąć wniosku, iż fakt ten stanowi równocześnie nieodpłatne świadczenie wierzyciela na rzecz dłużnika.

W świetle powyższego, kierując się wykładnią systemową i celowościową przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy uznać, iż korzyści jakie osiąga dłużnik z tytułu umorzenia odsetek, w tym przypadku karnych, od kredytu oraz kosztów windykacji są podatkowo obojętne, nie stanowią bowiem, realnego przysporzenia majątkowego.

Reasumując, uznaje Pan zatem, iż umorzone odsetki i koszty dodatkowe związane z windykacją kredytu udzielonego przez Bank S.A. nie rodzą po stronie Wnioskodawcy obowiązku podatkowego, a po stronie wierzyciela obowiązku wystawienia informacji PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zmianami) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast art. 20 ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie ”w szczególności” dowodzi, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść) tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t. jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zmianami), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, iż samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe.

Odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, których termin płatności upłynął - jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które faktycznie po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Odsetki karne naliczane od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowo określenia sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki te należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Natomiast, jeżeli umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów - wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym - zgodnie z zawartą z Bankiem ugodą – umorzono Panu część odsetek skapitalizowanych oraz odsetek karnych. Umorzenie odsetek stanowi dla Pana zatem świadczenie nieodpłatne, gdyż na skutek jego otrzymania został Pan zwolniony z zobowiązania i tym samym nie doszło do uszczuplenia Pana majątku. Do uszczuplenia takiego doszłoby, gdyby nie umorzenie tych należności. W tej sytuacji przychodem będzie zarówno kwota umorzonych odsetek skapitalizowanych jak i naliczonych i umorzonych odsetek karnych. Momentem uzyskania przychodu, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest moment dokonania umorzenia.

Podobnie rzecz się ma w przypadku umorzenia dłużnikowi kosztów dodatkowych związanych z windykacją roszczeń. Biorąc pod uwagę, że koszty związane z dochodzeniem przysługujących wierzycielowi należności immanentnie odnoszą się do roszczeń wobec należności głównej – ich umorzenie nie może być traktowane jako neutralne podatkowo. Zwolnienie dłużnika od zapłaty rodzi ten skutek, że dłużnik nie musi ponosić wydatków, które na nim ciążą. W sensie podatkowym stanowi to realne przysporzenie, mające wymiar finansowy, a tym samym oznacza to powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, że przychód z tytułu umorzonych odsetek skapitalizowanych, odsetek karnych, jak również z tytułu umorzonych kosztów dodatkowych związanych z windykacją roszczeń jest przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takim przypadku Bank obowiązany jest do sporządzenia informacji (PIT-8C), o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej – powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, ul. Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.