INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 3 lutego 2009 r. (data wpływu 9 lutego 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie sposobu ustalenia podstawy opodatkowania przy ustanowieniu odpłatnej służebności lub użytkowania - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 lutego 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie sposobu ustalenia podstawy opodatkowania przy ustanowieniu odpłatnej służebności lub użytkowania.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

„O.” S.A. prowadzi budowę gazociągu, w związku z czym, z właścicielami nieruchomości, na których układa gazociąg, zawiera umowy ustanawiające służebność lub użytkowanie. Z tytułu obciążenia tych nieruchomości prawem użytkowania lub służebności ustalane jest wynagrodzenie lub odszkodowanie. Ponadto Spółka wypłaca niektórym właścicielom nieruchomości odszkodowania z tytułu szkód, jakie powstają wskutek prac związanych z budową gazociągu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy przy określaniu podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych należy brać pod uwagę tylko wysokość kwoty wypłacanej tytułem wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania bądź służebności czy należy do niej doliczać także wartość odszkodowania z tytułu szkód powstałych wskutek prac związanych z budową gazociągu...

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, z którego wynika, że przy ustanowieniu użytkowania lub służebności, za podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość świadczeń, zasadnym wydaje się przyjęcie założenia, iż podstawą do ustalenia wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych jest tylko wartość odszkodowania bądź wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania lub służebności. Biorąc pod uwagę powyższe, wartości odszkodowania z tytułu strat powstałych wskutek prac związanych z budową gazociągu, nawet jeśli zapis o ustanowieniu takiego odszkodowania objęty jest tym samym aktem notarialnym i świadczenie to jest ekwiwalentem za szkodę powstałą w związku z budową gazociągu na nieruchomości, na której ustanowiono służebność lub użytkowanie, nie należy doliczać do podstawy opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. jedn. Dz. U. z 2007 r. nr 68, poz. 450), w brzmieniu obowiązującym w 2008 r., podatkowi temu podlegały następujące czynności cywilnoprawne: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki, umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego oraz umowy spółki (akty założycielskie), a także zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wyżej wymienione.

Od dnia 1 stycznia 2009 r., na podstawie art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 209, poz. 1319), treść wskazanego przepisu została zmieniona w ten sposób, że art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) otrzymał brzmienie, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy spółki.

Stosownie do art. art. 6 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności, stanowi wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione. Natomiast w myśl ust. 6 wskazanego przepisu w przypadku zawarcia umów, o których mowa wyżej, na czas nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem podatnika:

1. wartość świadczeń za lat 10 albo
2. wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że na rzecz spółki, prowadzącej budowę gazociągu, ustanawiane są przez właścicieli nieruchomości użytkowania lub służebności. Cechy ustanowionej służebności wskazują, iż jest to służebność przesyłu.

Zgodnie bowiem z art. 305¹ ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zmianami) nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W myśl natomiast art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Stosownie do § 2 ww. przepisu jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Zgodnie z art. 252 Kodeksu cywilnego rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie). Stosownie natomiast do art. 253 § 1 i § 2 ww. ustawy zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy, a jego wykonywanie do oznaczonej części nieruchomości.

Z przepisów Kodeksu cywilnego nie wynika wprawdzie obowiązek wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania, jednakże w myśl art. 251 Kodeksu cywilnego do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności, które to przepisu przewidują możliwość ustanowienia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy.

Z powyższego wynika więc, że za zawarcie umowy służebności oraz za ustanowienie użytkowania może być ustanowione wynagrodzenie. Wysokość takiego wynagrodzenia (w tym i odszkodowania, jeżeli jego funkcja jest tożsama z funkcją jaką pełni wynagrodzenie) stanowić będzie podstawę opodatkowania tej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Świadczenie to jest bowiem bezpośrednio związane z ustanowionymi prawami rzeczowymi, a także można im przypisać walor okresowości, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, określającym podstawę opodatkowania tym podatkiem.

Do podstawy opodatkowania nie można zaliczyć natomiast odszkodowania za szkody powstałe wskutek prac związanych z budową instalacji gazowych na nieruchomościach, na których ustanowione jest użytkowanie lub służebność. Odszkodowanie jest bowiem szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych, w tym w dobrach osobistych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. Naprawienie szkody obejmuje, zarówno straty jakie poszkodowany poniósł, jak i korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wysokość szkody wyznacza rozmiar obowiązku odszkodowawczego i jego górny pułap. Oznacza to więc, że odszkodowanie wypłacane przez podmiot, na rzecz którego ustanowiono służebność lub użytkowanie jest świadczeniem przyznanym za poniesioną szkodę związaną jedynie z działaniami wynikającymi z wykonywania przyznanego ograniczonego prawa rzeczowego. Nie jest to więc świadczenie bezpośrednio związane z ustanowionym ograniczonym prawem rzeczowym, w związku z czym jego wysokość nie może stanowić podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej – powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.