INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2009r. (data wpływu 5 maja 2009r.), uzupełnione pismami z dnia 4 czerwca 2009r. (data wpływu) oraz 5 czerwca 2009r. (data wpływu), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z gruntu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 maja 2009r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z gruntu. Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 4 i 5 czerwca 2009r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W przedmiotowej sprawie umowa dzierżawy gruntu wraz z ustaleniem wysokości czynszu zawarta została pomiędzy Wnioskodawcą i pozostałymi uczestnikami członkami rodziny Wniokodawcy a K. SA KWK w sposób przymusowy na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2004r. sygn akt XX. Okolicznością nie budzącą wątpliwości pomiędzy stronami jest również fakt, iż do dnia wyroku Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2004r. sygn akt XX SA KWK korzysta z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego. Uznać zatem należy, iż okres korzystania z przedmiotowego gruntu powodów przez pozwaną w okresie pomiędzy 9 listopada 1994r. do 9 listopada 2004r. stanowił bezumowne korzystanie z tego gruntu przez pozwaną.

Zgodnie z art. 244 i 225 kc SA jako posiadacza obciąża obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy poprzez zapłatę wynagrodzenia w formie odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości Wnioskodawcy i jego rodziny za lata 1994-2004r.

W takim też zakresie toczy się aktualnie spór pomiędzy stronami przed Sądem Okręgowym – do sygn. Akt CC o zapłatę wynagrodzenia – odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania przez K. SA z nieruchomości Wnioskodawcy i pozostałych członków rodziny na kwotę około 3.260.000,- złotych.

Do dnia wyroku Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2004r. sygn. akt XX K. korzystał z przedmiotowej nieruchomości o powierzchni 67 118m2 i numerach działek 58;59; 57/2; 63; 56/9 do numeru KW XXX nieformalnie i całkowicie wbrew woli właścicieli w dodatku bez żadnego tytułu prawnego. Dopiero z dniem prawomocnego wyroku sądu K. stał się prawnym dzierżawcą przedmiotowego gruntu.

Ww. wyrok stał się prawomocny z dniem 6 maja 2005r. i w żadnym zakresie nie ma mocy wstecznej. Pierwszy czynsz dzierżawny został zapłacony z dniem 6 maja 2005r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy od tak zasadzonego wynagrodzenia – odszkodowania w kwocie netto za bezumowne korzystanie należy naliczyć i odprowadzić podatek od towarów i usług VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, brak podstawy opodatkowania podatkiem VAT, gdyż odszkodowanie nie jest wymienione w art. 5 rozdział 1 dział II ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel - art. 7 ust. 1 ww. ustawy.

Natomiast przez świadczenie usług rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

W myśl natomiast ust. 3 przytoczonego artykułu, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, z zastrzeżeniem ust. 4, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki, o których mowa w art. 119.

Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pojęcie usługi według ustawy o podatku od towarów i usług jest bowiem szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU, o której mowa w art. 8 ust. 3 ustawy.

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl art. 353 § 2 cyt. kodeksu, świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują również przepisy art. 224 i art. 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r.

Stosownie do art. 224 § 1 ww. kodeksu, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast, z art. 225 cyt. k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika natomiast, iż w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości lub gruntu podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczowym elementem jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie przez nierzetelnego dzierżawcę lub najemcę przedmiotu. W przypadku wystąpienia przeciwko dzierżawcy z powództwem sądowym – mającym na celu odzyskanie przedmiotu umowy dzierżawy – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami umowy dzierżawy istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Taka czynność stanowi prawne narzędzie pozwalające na odzyskanie przedmiotu czynności prawnej. W takiej sytuacji, uzyskanie kwoty pieniężnej w wysokości ustalonego czynszu de facto stanowi uzyskanie odszkodowania za bezumowne korzystanie z cudzej nieruchomości. W konsekwencji stosunek łączący strony oraz otrzymana kwota pieniężna traci swój zobowiązaniowy (usługowy) charakter. To z kolei skutkuje brakiem obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług dla otrzymanych odszkodowań.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.