INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Urzędu Miasta, przedstawione we wniosku z dnia 18 grudnia 2008r. (data wpływu 5 stycznia 2009r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 marca 2009r. (data wpływu 23 marca 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy naliczenie opłaty z tytułu bezumownego korzystania z gruntu jest świadczeniem usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 stycznia 2009r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy naliczenie opłaty z tytułu bezumownego korzystania z gruntu jest świadczeniem usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 16 marca 2009r. (data wpływu 18 marca 2009r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 10 marca 2009r. znak: IBPP2/443-13/09/BW.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca obciąża posiadaczy gruntów stanowiących własność Gminy Miasta i Skarbu Państwa bez tytułu prawnego opłatą za bezumowne korzystanie z gruntu. Dotyczy to m.in.:

1. opłaty naliczonej za okres pomiędzy wygaśnięciem jednej umowy (umowa na czas oznaczony) a zawarciem kolejnej nowej umowy. Wynika to z faktu sporządzenia i podania do publicznej wiadomości na okres 21 dni wykazu nieruchomości przeznaczonej do najmu czy też dzierżawy a także w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa konieczności uzyskania zgody na zawarcie kolejnej umowy.
2. opłaty naliczonej za cały okres korzystania z gruntu użytkowania bez tytułu prawnego.
   
   

Wnioskodawca stwierdził, iż w takich okolicznościach należy uznać, że przedmiotowe opłaty podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, wobec powyższego wystawiane są faktury VAT dokumentujące przedmiotową czynność.

Natomiast w piśmie z dnia 16 marca 2009r. (stanowiącym uzupełnienie wniosku) Wnioskodawca w zakresie opłaty opisanej w pkt 1 wniosku wyjaśnił, że przedmiotowa opłata naliczana jest na S.A. Z podmiotem tym zawarte były umowy najmu na czas oznaczony. Umowy te z uwagi na zawarty okres obowiązywania wygasły.

Ponadto Wnioskodawca poinformował, że w chwili obecnej toczą się równolegle postępowania administracyjne w zakresie udostępniania gruntu pod stacjami transformatorowymi, tj. w przedmiocie zawarcia umowy najmu (trwają negocjacje w zakresie warunków umowy; umowa ma być zawarta na okres 3 lat nie dłużej jednak niż do dnia ustanowienia służebności przesyłu) oraz postępowanie w zakresie ustanowienia służebności przesyłu.

Wnioskodawca wskazał także, że wskazane umowy są umowami najmu. Umowy te nie przewidują naliczania opłaty za korzystanie z gruntu bez tytułu prawnego. Naliczenie opłaty za korzystanie z gruntu bez tytułu prawnego przewiduje zarządzenie Prezydenta Miasta z dnia 25 czerwca 2008r. w sprawie wysokości stawek czynszu dzierżawy i najmu oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiących własność lub przedmiot użytkowania wieczystego Gminy oraz zarządzenie Prezydenta Miasta wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej z dnia 22 września 2008r. w sprawie wysokości stawek czynszu dzierżawy i najmu oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiących własność lub przedmiot użytkowania wieczystego Skarbu Państwa.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, że po uzgodnieniu warunków umowy, umowa zostanie zawarta z tym samym podmiotem, tj. S.A.

Natomiast w zakresie opłaty opisanej we wniosku w pkt 2 Wnioskodawca w przedmiotowym piśmie z dnia 16 marca 2009r. wyjaśnił, że przedmiotowa opłata naliczana jest na S.A. W czasie trwania procederu bezumownego korzystania z gruntu podjęte zostały czynności w zakresie czynności w zakresie zawarcia umów najmu na grunt pod istniejącymi stacjami transformatorowymi (trwają negocjacje w zakresie warunków umowy, umowa ma być zawarta na okres 3 lat nie dłużej jednak niż do dnia ustanowienia służebności przesyłu) Ponadto równolegle toczy się postępowanie w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłu.

Wnioskodawca wskazał tutaj także, że podmiot S.A. został pisemnie wezwany do uiszczenia należnej opłaty z tytułu bezumownego korzystania z gruntu.

Ponadto Wnioskodawca, w przedmiotowym. piśmie z dnia 16 marca 2009r. wyjaśnił:

1. grunty, o których mowa we wniosku (zarówno wskazane w punkcie nr 1 jak i w punkcie nr 2) przeznaczone są w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta w przeważającej części pod zabudowę mieszkaniową. Z kolei z powołanych wyżej zarządzeń cel określono jako grunt pod urządzeniami infrastruktury technicznej,
2. grunty te zabudowane są stacjami transformatorowymi,
3. przyczyną korzystania z gruntu bez tytułu prawnego w okresie pomiędzy wygaśnięciem jednej umowy (umowa na czas oznaczony) a zawarciem kolejnej umowy wynika z faktur sporządzenia i podania do publicznej wiadomości na okres 21 dni wykazu nieruchomości przeznaczonej do najmu czy też dzierżawy a także w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa konieczności uzyskania zgody na zawarcie kolejnej umowy. W pozostałych przypadkach w wyniku przeprowadzonej kontroli terenowo-prawnej stwierdzono, iż wiele stacji transformatorowych zostało wybudowanych na gruntach stanowiących własność Gminy czy też Skarbu Państwa bez posiadania przez podmiot tytułu prawnego,
4. w zakresie gruntów stanowiących własność Skarbu państwa Miasto działa w charakterze podatnika.
   
   

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy naliczenie opłaty z tytułu bezumownego korzystania z gruntu jest świadczeniem usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy słusznym jest naliczenie podatku od towarów i usług według stawki 22% do opłaty za zajmowanie gruntu bez tytułu prawnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym naliczane przez Wnioskodawcę opłaty za bezumowne korzystanie z gruntu podlegają czy też nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r, Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

W warunkach określonych normą art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy.

Zgodnie z art. 659 Kodeksu cywilnego, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z kolei z art. 693 Kodeksu cywilnego wynika, że przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju.

Do chwili zaprzestania korzystania z rzeczy (bez umowy najmu lub dzierżawy) zachodzi po stronie korzystającego tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy. Zapłata w tym przypadku określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) może stanowić w istocie odszkodowanie.

Przepisy prawa przyznają bowiem właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel by uzyskał, gdyby rzecz wynajął. Utratą korzyści jest w szczególności szkoda polegająca na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynszu z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z gruntu po zakończeniu umowy najmu (dzierżawy) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić gruntu, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tego gruntu nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania gruntem i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje grunt za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z rzeczy (gruntu) po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że opłata za bezumowne korzystanie z gruntu, o której mowa w pkt 1 wniosku, jest naliczana dla tego podmiotu, z którym wygasła umowa (zawarta na czas oznaczony), a z którym to podmiotem po uzgodnieniu warunków umowy będzie zawarta nowa umowa. Wnioskodawca wyjaśnił, że korzystanie z gruntu bez tytułu prawnego, w okresie pomiędzy wygaśnięciem jednej umowy (umowy na czas oznaczony) a zawarciem kolejnej umowy, wynika z faktu sporządzenia i podania do publicznej wiadomości na okres 21 dni wykazu nieruchomości przeznaczonej do najmu czy też dzierżawy, a w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa konieczności uzyskania zgody na zawarcie kolejnej umowy.

Z kolei, odnośnie opłaty za bezumowne korzystanie z gruntu, o której mowa w pkt 2 wniosku, wynika, że w czasie trwania procederu bezumownego korzystania z gruntu podjęte zostały czynności w zakresie zawarcia (odnośnie tegoż gruntu) umów najmu.

W przedmiotowej sprawie występuje więc porozumienie wyrażające wolę zawarcia umowy.

Mając na względzie wyżej przedstawiony stan prawny, należy stwierdzić, że w obu przedstawionych we wniosku sytuacjach opłaty za bezumowne korzystanie z gruntu stanowią wynagrodzenie za korzystanie z gruntu na podstawie dorozumianej pomiędzy stronami umowy najmu. W związku z powyższym opłaty te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy ww. art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Wysokość opodatkowania regulują przepisy Działu VIII ustawy o VAT (art. 41-85).

Stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W art. 82 ust. 3 ustawy o VAT zawarto delegację, iż Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić inne niż określone w art. 43-81 zwolnienia od podatku, a także określić szczegółowe warunki stosowania tych zwolnień, uwzględniając:

1. specyfikę wykonywania niektórych czynności oraz uwarunkowania obrotu gospodarczego niektórymi towarami,
2. przebieg realizacji budżetu państwa,
3. potrzebę uzyskania dostatecznej informacji o towarach będących przedmiotem zwolnienia,
4. przepisy Wspólnoty Europejskiej.
   
   

W oparciu o wyżej powołaną delegację, na podstawie § 13 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1336) zwolniono od podatku dzierżawę gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, a także zbycie prawa użytkowania wieczystego tych gruntów.

Tak więc o zwolnieniu dzierżawy gruntu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług decyduje przeznaczenie gruntu na cele rolnicze.

Zauważa się jednocześnie, iż kwestia zwolnienia od podatku od towarów i usług dzierżawy gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, w stanie prawnym obowiązującym do dnia 30 listopada 2008r., była uregulowana przepisem § 8 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że opłaty, o których mowa we wniosku (zarówno opisane w pkt 1 jak i w punkcie 2 wniosku), dotyczą gruntu przeznaczonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę i wydzierżawianego na cele nierolnicze.

Ponieważ przepisy o podatku od towarów i usług nie przewidują możliwości opodatkowania tym podatkiem czynności oddania w dzierżawę gruntu nieprzeznaczonego na cele rolnicze stawkami niższymi, wobec powyższego w sytuacji przedstawionej we wniosku zastosowanie winna znaleźć stawka podstawowa, tj. 22%, stosownie do przepisu art. 41 ust. 1 ustawy o VAT.

W tym stanie rzeczy, przedstawione we wniosku stanowisko Wnioskodawcy, że opłaty, o których mowa we wniosku, podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 22%, należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.