INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pani stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 08 maja 2009r. (data wpływu do tut. Biura 11 maja 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 maja 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni i jej mąż do czasu rozwodu (wyrok z dnia 01 października 2004r.) byli współwłaścicielami nieruchomości. W ramach podziału do użytkowania posiadali:

• lokale na pierwszym piętrze i podpiwniczeniu nowego budynku oraz
• w starej kamienicy na poddaszu i parterze.
  
  

Po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego wnioskodawczyni i jej mąż stali się współwłaścicielami w częściach równych tych lokali.

Były mąż oraz spółka „X”, będąca własnością męża wnioskodawczyni przejęła bezprawnie wszystkie ww. lokale i czerpie z nich pożytki.

Wnioskodawczyni wystąpiła do sądu z powództwem o zapłatę za bezumowne korzystanie z udziałów w #189; części i wyrokami sądu zostały zasądzone z powyższego tytułu należności w kwotach :

• 24 360,76 zł od męża wnioskodawczyni, oraz
• 7 608,64 zł od spółki „X”.
  
  

W okresie późniejszym pomiędzy wnioskodawczynią a jej byłym mężem została zawarta, w wyniku postępowania sądowego „Umowa ugody” na kwotę 19 192 zł. Kwotę tę otrzymała wnioskodawczyni w 2008r. spłatą pieniężną i w egzekucji komorniczej. Pozyskana w ten sposób kwota była w obu przypadkach tylko częściową należnością z pożytków dla wnioskodawczyni, za czerpanie korzyści z bezprawnie zawieranych umów, zarówno przez byłego męża wnioskodawczyni jak i jego spółkę „X”. Spółka „X” i były mąż wnioskodawczyni pobierali opłaty za wynajmowane lokale od 2005r. i płacili należne podatki do urzędu skarbowego w poszczególnych latach.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wnioskodawczyni powinna zapłacić podatek dochodowy od zasądzonych przez sąd pieniędzy za bezprawne wynajmowanie lokali przez byłego małżonka oraz

spółkę „X” z o. o....

Zdaniem wnioskodawczyni, nie powinna ona płacić podatku od uzyskanego zadośćuczynienia pieniężnego. Pobierając zyski w sposób nieuprawniony spółka „X” i były mąż pozbawili wnioskodawczynię należnych pożytków z posiadania lokali we współwłasności i adekwatnych pieniędzy. Wnioskodawczyni nie uzyskała w ww. postępowaniach należnych w #189; części pożytków, a odzyskała tylko ich część, przez co jednoznacznie stwierdza, że zapłata stanowiła formę zadośćuczynienia za poniesioną szkodę, czyli odszkodowanie pokrzywdzonej za bezprawne działania byłego męża wnioskodawczyni i spółki „X”.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku

.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2008r., wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b).

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, otrzymane przez wnioskodawczynię, na podstawie wyroku sądowego, odszkodowanie zostało przyznane z tytułu bezumownego korzystania przez byłego męża i jego spółkę z nieruchomości, a dokładniej z należącego do wnioskodawczyni udziału w nieruchomości. Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 ww. ustawy, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, w tym wypadku nieruchomości, stanowiącej współwłasność podatnika.

Dla objęcia zwolnieniem od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanego odszkodowania nie jest wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o odszkodowanie. Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają bowiem wprost wysokości ani zasad ustalania otrzymanego odszkodowania.

Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta, gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby nieruchomość wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nieuzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu), które nieruchomość przynosi. Przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ustawy Kodeks cywilny wynagrodzenie nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie wiążę się z faktem wykonywania posiadania samoistnego. Roszczenie o to wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

W konsekwencji brak jest podstaw do stwierdzenia, iż otrzymane odszkodowanie dotyczy szkody poniesionej (rzeczywistej) stanowiącej, zdaniem wnioskodawczyni, formę zadośćuczynienia i nie podlegającą opodatkowaniu. Z wniosku jasno wynika, że wnioskodawczyni została pozbawiona prawa do czerpania pożytków ze współwłasności nieruchomości a sąd zasądził w związku z powyższym kwotę odpowiadającą wartości należnych jej pożytków.

Cytowany wyżej przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyłącza możliwość zwolnienia z opodatkowania odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie ma więc podstaw, aby uznać wypłaconą wnioskodawczyni kwotę odszkodowania za odszkodowanie, które korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisu wymienionego w zdaniu poprzednim. Podstawy tej nie daje również zawarcie ugody sadowej opiewającej na kwotę niższą niż pożytki wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni wyraziła dobrowolnie zgodę na takie warunki, co nie zmienia faktu, że kwota zasądzona nadal miała i ma charakter utraconych korzyści czyli utraconych pożytków należnych wnioskodawczyni.

Zatem, otrzymana przez wnioskodawczynię kwota odszkodowania zasądzona przez Sąd, podlega opodatkowaniu tym podatkiem, jako kwota nie objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota odszkodowania stanowi przychód z innych źródeł, o którym stanowią przepisy art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, zgodnie z art. 20 ust. 1 tej ustawy, źródłami przychodów są również źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1 - 8 ustawy podatkowej w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Reasumując, otrzymane odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi przychód „z innych źródeł”, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym zostało otrzymane.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.