INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 grudnia 2009 r., sygn. I FSK 1644/09 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I SA/Po 305/09 – stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o., przedstawione we wniosku z dnia 22 sierpnia 2008 r. (data wpływu 27 sierpnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nielegalnego poboru energii elektrycznej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 sierpnia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nielegalnego poboru energii elektrycznej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

„A” Sp. z o.o. jako przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, od dnia 1 lipca 2007 r. pełni funkcję Operatora Systemu Dystrybucyjnego na terytorium xxx Polski. Niezbędny majątek do prowadzenia działalności został wniesiony aportem w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa w dniu 30 czerwca 2007 r. przez „B” S.A. (właściciel 100% udziałów w kapitale zakładowym „A” Sp. z o.o.).

Wnioskodawca pobiera opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej, o których mowa w art. 3 pkt 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.), ustalane zgodnie z taryfą zatwierdzoną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Stwierdzenie kradzieży energii następuje na skutek działań pracowników Wnioskodawcy (przede wszystkim inkasentów), jak również na skutek działań przedsiębiorstw wykonujących dla Wnioskodawcy usługi w tym zakresie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy pobierane przez Spółkę opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej są czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, opłaty pobierane za nielegalny pobór energii elektrycznej mają charakter odszkodowania za skradziony towar, a więc nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy z dnia z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)

Odszkodowawczy charakter opłat pobieranych przez Spółkę z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej wynika między innymi z przedmiotu działalności Wnioskodawcy. „A” Sp. z o.o. jest Operatorem Systemu Dystrybucyjnego, któremu Prawo energetyczne przyznaje, co do zasady, uprawnienia wiążące się z samą siecią dystrybucyjną (przyłączanie, odłączanie, kontrola poboru energii). Spółka ma m. in. obowiązek dbania o stan sieci, spełnienie wymagań przez tę sieć, a także odpowiada za bilansowanie energii elektrycznej w sieci. Niezbilansowanie energii elektrycznej w sieci dystrybucyjnej może wynikać zarówno z działania samego Operatora Systemu Dystrybucyjnego, jak i wiązać się z dokonaniem nielegalnego poboru energii elektrycznej. Prawo energetyczne nie rozróżnia tych przypadków, a więc należy uznać, że Wnioskodawca odpowiada również za bilansowanie sieci wynikające z dokonywania nielegalnego poboru energii elektrycznej. Skoro zatem „A” Sp. z o.o., jako właściciel sieci dystrybucyjnej, jest podmiotem odpowiedzialnym za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej oraz za bilansowanie energii elektrycznej w systemie dystrybucyjnym, to brak zbilansowania energii elektrycznej będący wynikiem zaistnienia nielegalnego poboru energii elektrycznej wymusza na Wnioskodawcy zakup dodatkowej ilości energii elektrycznej w celu zbilansowania sieci dystrybucyjnej, co powoduje powstanie szkody po stronie Wnioskodawcy. Szkody te nie ograniczają się wyłącznie do wartości nielegalnie pobranej energii elektrycznej, ale również obejmują koszt zniszczonych urządzeń sieciowych, oraz koszty jakie Wnioskodawca musi ponieść w celu wykrywania i zwalczania przypadków nielegalnego poboru energii elektrycznej.

W opinii Wnioskodawcy, ponieważ opłaty mają na celu naprawę szkody powstałej po stronie Operatora Systemu Dystrybucyjnego, należy przyjąć ich rekompensacyjny charakter. Sam fakt quasi „ryczałtowego” określenia wysokości opłat rekompensacyjnych w Taryfie, zgodnie z przepisami prawa energetycznego i aktów wykonawczych, nie wpływa na odszkodowawczy charakter tych opłat. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, natomiast przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Cytowane przepisy, zarówno art. 5, jak i art. 7, należy rozpatrywać w kontekście art. 6 powołanej ustawy, który wskazuje przypadki, w których ustawa nie znajduje w ogóle zastosowania (zawęża zakres zastosowania ustawy). l tak zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Bezsporne jest, że kradzież energii elektrycznej nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, z uwagi na to, że zgodnie z art. 278 § 5 Kodeksu karnego czynność taka jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Zatem, skoro czynność nielegalnego poboru energii elektrycznej została zagrożona przez ustawodawcę sankcją karną, to jest czynnością, która nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Na poparcie zaprezentowanego stanowiska Wnioskodawca przywołał orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 15 listopada 2002 r., sygn. akt IV KKN 570/99 oraz wyrok z dnia 26 lutego 2004 r., sygn. akt IV KK 302/2003 oraz wyroki sądów administracyjnych: z dnia 10 czerwca 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 554/08, z dnia 28 września 2005 r., sygn. akt l Sa/Kr 850/05 i z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt l SA/Bk 193/06. Według Wnioskodawcy wszystkie przywołane wyroki sądów administracyjnych wskazały na nieprawidłową interpretację przepisów podatkowych dokonywaną przez organy skarbowe i uwzględniły skargi przedsiębiorstw.

W podobnym tonie wypowiedział się Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który w wyroku z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawie C-435/03 British American Tobacco International Ltd. i Newman Shipping and Agency Company NV v. Belgische Staat orzekł, że kradzież towarów nie stanowi „świadczonej odpłatnie dostawy towarów” w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy i w związku z tym nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od wartości dodanej, oraz że nie wiąże się z charakterystycznym dla odpłatnej dostawy towarów świadczeniem wzajemnym, co w zasadzie uniemożliwia określenie podstawy opodatkowania. Poza tym pomiędzy pokrzywdzonym, a dokonującym kradzieży nie istnieją żadne więzy prawne.

Wnioskodawca wskazał, że w dniu 5 czerwca 2008 r. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt l FSK 739/07 w sprawie ze skargi „B” S.A. (jedynego udziałowca „A” Sp. z o.o.) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 17 sierpnia 2006 r., uznający charakter odszkodowawczy opłat pobieranych za nielegalny pobór energii elektrycznej. Według Wnioskodawcy Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wspomniane opłaty nie są opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

„B” S.A. jako przedsiębiorstwo energetyczne pobierała opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej do dnia 30 czerwca 2007 r. Z dniem 1 lipca 2007 r. zgodnie z przepisami Unii Europejskiej oraz Prawa energetycznego działalność polegająca na dystrybucji energii elektrycznej została przeniesiona z „B” S.A. do „A” Sp. z o.o. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. Nr 128, poz. 895 ze zm.), od tego dnia opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej są pobierane przez przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej – „A” Sp. z o.o. Należy więc stwierdzić, że stan faktyczny przedstawiony w wyroku dotyczy działalności dziś faktycznie wykonywanej w „A” Sp. z o.o.

Wnioskodawca w konkluzji wyraził pogląd, że mając na uwadze przepisy prawa, przedstawiony stan faktyczny, wyroki sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, pobierane przez Wnioskodawcę opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W dniu 24 listopada 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wydał interpretację indywidualną nr ILPP1/443-814/08-2/BP stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 sierpnia 2008 r. (data wpływu 27 sierpnia 2008 r.) jest nieprawidłowe.

Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wniesiono w dniu 12 grudnia 2008 r., zaś odpowiedzi na ww. wezwanie udzielono pismem z dnia 7 stycznia 2009 r. nr ILPP1/443/W-99/08-2/HMW (skutecznie doręczonym w dniu 13 stycznia 2009 r.).

W dniu 12 lutego 2009 r. wpłynęła do tut. Organu skarga na ww. interpretację, w której wniesiono o uchylenie zaskarżonej interpretacji oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania sądowego zgodnie z właściwymi przepisami, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I SA/Po 305/9 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił zaskarżoną interpretację. W dniu 17 lipca 2009 r. Minister Finansów złożył skargę kasacyjną od wyżej powołanego wyroku WSA. Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r., sygn. akt I FSK 1644/09 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 grudnia 2009 r., sygn. akt l FSK 739/07 oraz w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I SA/Po 305/09 – stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów – art. 8 ust. 1 ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Stosownie do art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) – w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci, przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych.

Szczegółowe zasady naliczania opłat z tytułu nielegalnego poboru paliw gazowych regulowane są przez przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. Nr 128, poz. 895 ze zm.).

Z unormowania § 40 ust. 1 ww. rozporządzenia wynika, że jeżeli energia elektryczna jest pobierana bez zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej albo umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, albo umowy kompleksowej, przedsiębiorstwo energetyczne świadczące usługi przesyłania lub dystrybucji lub usługi kompleksowe może obciążyć podmiot nielegalnie pobierający tę energię opłatami w wysokości pięciokrotności stawek opłat określonych w taryfie dla jednostrefowej grupy taryfowej, do której ten podmiot byłby zakwalifikowany, zgodnie z kryteriami określonymi w § 6 ust. 1, oraz pięciokrotności cen energii elektrycznej, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b ustawy, przyjmując ilości energii elektrycznej uwzględniające rzeczywistą możliwość pobierania energii przez dany podmiot wynikające z mocy i rodzaju zainstalowanych odbiorników.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka pobiera opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej. Stwierdzenie kradzieży jest wynikiem działań pracowników Spółki (przede wszystkim inkasentów) oraz działań przedsiębiorstw wykonujących usługi dla Wnioskodawcy.

Opłata za nielegalny pobór energii nie jest wynikiem dobrowolnego tolerowania przez dostawcę czynów niedozwolonych w zakresie kradzieży, manipulacji przy urządzeniach pomiarowych, czy też samowolnego podpięcia się do sieci, a i sam odbiorca nie dokonuje powyższych działań w celu ponoszenia później kosztu opłaty za nielegalny pobór. Opłata za nielegalny pobór energii nie legalizuje też wcześniejszych naruszeń prawa (pomimo zapłaty opłaty, sam czyn przestępny nadal podlegać będzie ściganiu), stanowi jedynie ryczałtową rekompensatę za pobraną energię, uszkodzenia sieci i urządzeń pomiarowych itp. Wielokrotność stawek taryfowych jaka pobierana jest przy dochodzeniu opłaty za nielegalny pobór energii zgodnie z ww. przepisami rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf świadczy o tym, że celem opłaty nie jest tylko prosty zwrot należności za dostarczoną energię elektryczną, ale przede wszystkim ryczałtową rekompensatę za wszystkie poniesione szkody w związku z nielegalnym poborem. Opłata ta poprzez swoją wysokość pełni też rolę odstraszającą (analogicznie jak sankcja karna), mającą na celu, poprzez swą dolegliwość i łatwiejszy sposób egzekucji (w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), odstraszyć od popełniania tego typu czynów.

Kradzież towarów czyni podmiot, który się jej dopuszcza, jedynie ich dzierżycielem. Jej skutkiem nie jest uzyskanie przez sprawcę uprawnienia do rozporządzania towarami jak właściciel. Kradzież nie może być uznana za zdarzenie powodujące przeniesienie praw pomiędzy poszkodowanym a sprawcą. Jednocześnie zasada neutralności podatkowej nie oznacza obowiązku uznania kradzieży towarów za dostawę tych towarów i nie stanowi również przeszkody dla oceny, według której kradzież jako taka nie jest czynnością opodatkowaną podatkiem VAT.

Reasumując, pobierane przez Spółkę opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej nie są czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.