Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP3-3.4011.201.2017.1.MS2
z 27 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 31 maja 2017 r. (data wpływu za pośrednictwem platformy e-PUAP 1 czerwca 2017 r) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych podziału majątku wspólnego małżonków– jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 czerwca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych podziału majątku wspólnego małżonków.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Pomiędzy Wnioskodawcą a jego małżonką (dalej: „Małżonka”) istniał ustrój wspólności majątkowej. Wnioskodawca oraz Małżonka dokonali zmiany ustroju majątkowego poprzez wprowadzenie rozdzielności majątkowej. Zmiana ustroju majątkowego polegająca na wprowadzeniu rozdzielności majątkowej została dokonana w formie aktu notarialnego. W następstwie podziału majątku wspólnego Wnioskodawca otrzymał składniki majątku o wartości wyższej niż Małżonka.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku nieproporcjonalnego podziału majątku wspólnego w związku ze zniesieniem pomiędzy Wnioskodawcą a Małżonką ustroju wspólności majątkowej i wprowadzeniu rozdzielności majątkowej po stronie Wnioskodawcy powstał dochód opodatkowany PIT?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku nieproporcjonalnego podziału majątku wspólnego w związku ze zniesieniem pomiędzy Wnioskodawcą a Małżonką ustroju wspólności majątkowej i wprowadzeniu rozdzielności majątkowej po stronie Wnioskodawcy nie powstał dochód opodatkowany PIT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.

Co do zasady zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednakże należy zauważyć, że stosownie do treści art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT, przepisy ustawy o PIT nie mają zastosowania do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o PIT podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z małżonków z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu PIT.

Ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 2082, z późn. zm.; dalej: „KRO”).

W świetle art. 31 § 1 KRO - z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, że niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa).

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 KRO), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 KRO) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 KRO).

Co do zasady, z chwilą ustania wspólności ustawowej, wspólność dotychczas bezudziałowa zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych. Od tej chwili małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania. W myśl art. 501 KRO, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej.

Podział majątku dokonany między małżonkami w umowie nie musi być ekwiwalentny. Jeżeli udziały w poszczególnych przedmiotach majątkowych nie zostały przyznane w sposób ekwiwalentny, w gestii małżonków pozostaje ustalenie odpowiednich dopłat czy spłat. Nie jest to jednak konieczne. Jeżeli małżonkowie świadomie zgadzają się na ekonomicznie nierówny podział majątku, to taka umowa będzie ważna i skuteczna.

Mając na uwadze powyższe, w przypadku nieproporcjonalnego podziału majątku wspólnego w związku ze zniesieniem pomiędzy Wnioskodawcą a Małżonką ustroju wspólności majątkowej i wprowadzeniu rozdzielności majątkowej po stronie Wnioskodawcy nie powstał obowiązek podatkowy. Zastosowanie znalazł bowiem powołany już art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.

Powyższe stanowisko potwierdza praktyka organów podatkowych. Przykładowo:

• Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 7 grudnia 2016 r., sygn. 2461-IBPB-2-2.4511.855.2016.1.IN wskazał, że „otrzymanie przez Wnioskodawczynię składnika majątku w wyniku podziału majątku wspólnego - nawet w sytuacji, gdy Wnioskodawczyni otrzyma mniej lub więcej niż jej małżonek i niezależnie od tego czy pomiędzy małżonkami wystąpią dopłaty lub spłaty z tego tytułu - nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zacytowanego przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem bez znaczenia dla skutków podatkowych będzie to, czy podział majątku wspólnego byłych małżonków będzie ekwiwalentny czy nieekwiwalentny.”
• Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 25 listopada 2016 r., sygn. 1061-IPTPB2.4511.739.2016.l.AKu uznał za prawidłowy następujący pogląd: „wyłączeniem wskazanym w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie także objęty uzyskany przez Wnioskodawczynię dodatkowy przychód - w przypadku dokonania podziału majątku w taki sposób, że Wnioskodawczyni otrzyma składniki majątkowe, których wartość jest większa od wartości udziału Wnioskodawczyni w majątku małżeńskim, ustalonym na moment ustania ustawowej wspólności majątkowej między małżonkami.”

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady – wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednakże, zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z małżonków z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682).

W świetle art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, że niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa).

W myśl art. 35 Kodeksu – w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Co do zasady, z chwilą ustania wspólności ustawowej, wspólność dotychczas bezudziałowa zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych. Od tej chwili małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania. W myśl art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej.

Z reguły jest to stan przejściowy, który prowadzi do podziału majątku, choć – jak wynika z dyspozycji przepisu art. 211 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459) – podział ten nie jest obowiązkowy. Zgodnie bowiem z tym przepisem, każdy ze współwłaścicieli może żądać, żeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Podział majątku wspólnego może nastąpić na mocy umowy między małżonkami, w wyroku orzekającym rozwód na żądanie któregokolwiek z małżonków, o ile wniosek o podział majątku nie przyczyni się do nadmiernego opóźnienia postępowania lub na mocy orzeczenia sądu w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Możliwość zawarcia umowy o podział majątku wynika z art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Stronami umowy są byli małżonkowie. Warunkiem, który musi zostać spełniony, jest istnienie zgodnej woli stron co do możliwości i sposobu podziału. Brak jednomyślności w tej kwestii powoduje, że podział majątku może zostać dokonany jedynie na drodze sądowej.

Umowa o podział majątku wspólnego podlega ogólnym uregulowaniom prawa zobowiązań, w tym co do formy czynności prawnych (art. 73-81 Kodeksu cywilnego). Jeżeli w skład dzielonego majątku wchodzi nieruchomość, to umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1037 § 2 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Umowny podział majątku wspólnego podlega reżimowi wyznaczanemu przez przepisy dotyczące wad oświadczenia woli i nie może naruszać zasad współżycia społecznego, gdyż umowa sprzeczna z tymi zasadami będzie nieważna.

Małżonkowie mogą w pełni dowolnie zdecydować, któremu z nich przypadną poszczególne składniki majątku, mogą także wskazać w umowie, że mają nierówne udziały we wspólnym majątku.

Podział majątku dokonany między małżonkami w umowie nie musi być ekwiwalentny. Jeżeli udziały w poszczególnych przedmiotach majątkowych nie zostały przyznane w sposób ekwiwalentny, w gestii małżonków pozostaje ustalenie odpowiednich dopłat czy spłat. Nie jest to jednak konieczne. Jeżeli małżonkowie świadomie zgadzają się na ekonomicznie nierówny podział majątku, to taka umowa będzie ważna i skuteczna.

Zgodnie z orzecznictwem sądów, strony mogą dokonać umownego podziału majątku nie zachowując reguły równych udziałów, co może być wynikiem wzajemnego obrachunku obejmującego splot interesów osobistych, majątkowych, rodzinnych, biznesowych i innych wykraczających poza ramy majątku dorobkowego.

Doktryna i orzecznictwo jednomyślnie opowiadają się na rzecz stanowiska, że dysproporcja między wartością określonych w umowie, wzajemnych świadczeń stron nie stanowi dostatecznej przesłanki uznania umowy za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że pomiędzy Wnioskodawcą a jego małżonką istniał ustrój wspólności majątkowej. Wnioskodawca oraz Małżonka dokonali zmiany ustroju majątkowego poprzez wprowadzenie rozdzielności majątkowej. Zmiana ustroju majątkowego polegająca na wprowadzeniu rozdzielności majątkowej została dokonana w formie aktu notarialnego. W następstwie podziału majątku wspólnego Wnioskodawca otrzymał składniki majątku od wartości wyższej niż Małżonka.

Uwzględniając przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz przywołane uregulowania prawne stwierdzić należy, że otrzymanie przez Wnioskodawcę składników majątku w wyniku podziału majątku wspólnego w sytuacji, gdy Wnioskodawca otrzyma więcej niż jego małżonka i niezależnie od tego czy pomiędzy małżonkami wystąpią dopłaty lub spłaty z tego tytułu – nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zacytowanego przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem bez znaczenia dla skutków podatkowych będzie to, czy podział majątku wspólnego małżonków będzie ekwiwalentny czy nieekwiwalentny.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.