Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPP1/443-1164/12/15-S/KM
z 14 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów, wykonując wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 marca 2015 r. sygn. akt I FSK 2169/13 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 482/13 stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 5 września 2012 r. (data wpływu do tut. organu 24 września 2012 r.) uzupełnionym w dniu 22 listopada 2012 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy usługa najmu lokalu powinna być przez kuratora spadku-zarządcę dokumentowana fakturą VAT lub rachunkiem – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 września 2012 r. został złożony wniosek (przesłany zgodnie z właściwością przez Ministerstwo Finansów Departament Administracji Podatkowej) uzupełniony w dniu 22 listopada 2012 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy usługa najmu lokalu powinna być przez kuratora spadku-zarządcę dokumentowana fakturą VAT lub rachunkiem.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pan radcą prawnym (wykonującym zawód m.in. w kancelarii radcy prawnego) i z tego tytułu zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Postanowieniem Sądu Rejonowego G. dnia 7 października 2011 r. został Pan ustanowiony kuratorem spadku po zmarłym w dniu 3 października 2008 r. mieszkańcu G. W skład masy spadkowej wchodzi m.in. lokal użytkowy. Z tego tytułu stał się Pan zarządcą ww. nieruchomości położonej w G. Lokal w chwili objęcia był zdewastowany, zagruzowany, zagrażający otoczeniu. Na wniosek kuratora o zgodę na sprzedaż, ww. Sąd zasugerował wynajęcie nieruchomości i lokalu wchodzących w skład spadku, chociażby w zamian za ich zabezpieczenie i oczyszczenie. W związku z tym na podstawie umowy najmu z dnia 20 marca 2012 r. „kurator” wynajął ww. nieruchomość przedsiębiorcy branży piekarniczo-cukierniczej, który na własny koszt odbudował i wyremontował lokal. Czynsz najmu za nieruchomość płacony jest w ten sposób, że 60% czynszu najemca odlicza od kwoty poniesionych przez niego wydatków, zaś 40% wpłaca na specjalnie założone przez „kuratora” konto. Na ww. kwotę 40% czynszu „kurator” wystawia najemcy rachunek bez podatku VAT. Do dnia wniosku nie jest ustalony krąg spadkobierców po zmarłym i w związku z tym przed ww. Sądem toczy się postępowanie spadkowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy od części czynszu płaconej przez najemcę (40%) Wnioskodawca powinien pobierać, poza kwotą netto również podatek VAT, a jeżeli tak - to na podstawie jakiego dokumentu, faktury czy rachunku?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie ma podstawy prawnej w ustawie o VAT, aby pobierać jako kurator spadku-zarządca w imieniu nieżyjącego właściciela nieruchomości podatek VAT z tytułu czynszu najmu od tej nieruchomości, a następnie odprowadzać go do urzędu skarbowego. Tym samym nie ma podstawy do wystawiania faktury VAT, a jedynie rachunek.

W interpretacji z dnia 13 grudnia 2012 r. znak ITPP1/443-1164/12/KM uznano stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

W ocenie organu, reprezentując interesy przyszłych spadkobierców jako kurator spadku prowadzi Pan działalność gospodarczą, z tytułu wynajmu lokali w przedmiotowej nieruchomości i przejmuje funkcję podatnika w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT w zakresie czynności wykonywanych na rzecz przyszłych właścicieli nieruchomości.

Tym samym, czynności wynajmowania nieruchomości przez Pana jako kuratora sądowego, który zarządzając nieruchomościami należącymi do majątku spadkowego działa jako zarządca nieruchomości, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem konsekwentnie kurator spadku jako podatnik w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT jest zobowiązany do dokumentowania czynności wynajmu lokalu użytkowego fakturami VAT, natomiast w przypadku, gdy najem jest dokonywany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, fakturami VAT w sytuacji, gdy nabywcy tego zażądają oraz ustalenia podatku VAT od należnego czynszu najmu pobieranego w imieniu potencjalnych spadkobierców, reprezentowanych przez Pana jako kuratora spadku.

Nie zgadzając się z treścią wydanej interpretacji Wnioskodawca, po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Wyrokiem z dnia 11 września 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 482/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną interpretację.

Sąd I instancji podzielił pogląd i argumentację zawartą w uzasadnieniach wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2012 r., I FSK 820/11 i z dnia 28 czerwca 2012 r., I FSK 1538/11 w kwestii charakteru czynności podejmowanych przez zarządcę nieruchomości wyznaczonego przez sąd oraz tego, co stanowi obrót takiego zarządcy. Podkreślił, że brzmienie przepisów art. 935 – 941 k.p.c, stosowanych odpowiednio do zarządu majątkiem spadkowym sprawowanego przez kuratora spadku, wyraźnie wskazuje, że kurator spadku, sprawując zarząd majątkiem spadkowym, co prawda działa na zlecenie i pod nadzorem sądu, jednak czyni to na rzecz spadkobierców-właścicieli nieruchomości.

Zarządca sądowy (a więc i kurator spadku) otrzymuje wynagrodzenie za wykonywane czynności, które określane jest przez sąd, może też żądać zwrotu wydatków, co wynika z art. 939 § 1 k.p.c. W ramach wykonywanych czynności zarządu, mimo kontroli ze strony sądu, kurator spadku jest samodzielny, ponosi też odpowiedzialność za wykonywane w ramach zarządu majątkiem spadkowym czynności. Odbiorcami usług kuratora spadku są więc spadkobiercy - właściciele nieruchomości, wchodzącej w skład masy spadkowej i podlegającej zarządowi kuratora spadku. W takiej sytuacji, gdy kurator spadku działa na rzecz spadkobierców, to czynności wykonywane z tytułu zawartej przez kuratora spadku umowy najmu nie można odrywać od czynności samego zarządu majątkiem spadkowym, najem nieruchomości bowiem odbywa się w ramach czynności zarządu. Takie oderwanie czynności wykonywanych w ramach zawartej umowy najmu jest nie do pogodzenia nie tylko z samym charakterem czynności wykonywanych przez kuratora spadku w ramach zarządu majątkiem spadkowym, ale przede wszystkim z definicją obrotu zawartą zarówno w przepisach krajowych jak i wspólnotowych.

Podsumowując sąd pierwszej instancji stwierdził, że spadkobiercy - właściciele nieruchomości są usługobiorcami, a przedmiotem usługi są czynności kuratora spadku wykonywane w ramach zarządu majątkiem spadkowym. Jedną z tych czynności jest bezspornie zawieranie na rzecz spadkobierców umów najmu i podejmowanie działań niezbędnych do wykonania tych umów. Skarżący dokonując czynności zarządu majątkiem spadkowym nie osiąga żadnych korzyści z najmu, skoro musi się rozliczyć z umów zawieranych na rzecz spadkobierców. Korzyść ta nie stanowi więc dla niego kwoty należnej w rozumieniu art. 29 ust. 1 u.p.t.u. i tym samym nie powiększa jego obrotu. Nie można zatem przypisać skarżącemu statusu podatnika podatku VAT z tytułu opisanej we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji indywidualnej umowy najmu z tego tylko powodu, że to on występuje w obrocie reprezentując interesy właścicieli, a w konsekwencji nie jest on zobowiązany do wystawiania faktur VAT. Tego rodzaju stan rzeczy wynika z przywołanych uregulowań dotyczących zarządu nieruchomością, mających odpowiednie zastosowanie do zarządu majątkiem spadkowym, które nie mogą zmienić ekonomicznego sensu dokonywanych czynności, a co za tym idzie wpłynąć na zakres i wysokość obowiązku podatkowego.

Minister Finansów kwestionując stanowisko Sądu pierwszej instancji, złożył w dniu 15 listopada 2013 r. skargę kasacyjną, którą Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił wyrokiem z dnia 17 marca 2015 r. sygn. akt I FSK 2169/13.

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że chociaż w praktyce, kurator spadku występuje w obrocie pod własnym imieniem, zamiast przyszłych spadkobierców, to nie można uznać, że prowadzi on tym samym samodzielnie działalność gospodarczą z tytułu wynajmu zarządzoną nieruchomością i jest w tym zakresie podatnikiem podatku od towarów i usług. W takiej sytuacji kurator w dalszym ciągu jest tylko zarządcą spadku ustanowionym przez sąd i nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z umowy najmu, a jego działalność w tym zakresie nie ma charakteru zarobkowego (zgodnie z art. 667 k.p.c. jego zadania to wyjaśnienie kto jest spadkobiercą, zawiadomienie spadkobierców o otwarciu spadku oraz zarząd nad majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku), co wyklucza uznanie go za podatnika VAT w odniesieniu do świadczenia tych usług.

Z przywołanego przepisu art. 29 ust. 1 wynika, że – co do zasady - podstawą opodatkowania w podatku od towarów i usług jest obrót. Obrotem tym jest zaś kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku, która to kwota obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, orzekającego w sprawie I FSK 1538/11, nie powinno zatem budzić wątpliwości, że kwota "całości świadczenia" w przypadku zarządcy sądowego obejmuje jedynie wynagrodzenie za "usługę zarządu" i nie może być zwiększana o żadne dodatkowe składniki w szczególności o kwoty wpłat dokonywanych przez najemców lokali, gdyż do zabiegu takiego brak dostatecznej podstawy prawnej. Nie można wszak tracić z pola widzenia istoty czynności dokonywanych przez zarządcę, a w szczególności tego, że przedmiot najmu nie należy do niego oraz że nie osiąga on korzyści z najmu, skoro musi się rozliczyć z umów zawieranych na rzecz współwłaścicieli. Korzyść ta nie stanowi więc dla zarządcy kwoty należnej w rozumieniu art. 29 ust. 1 u.p.t.u. i tym samym nie powiększa obrotu zarządcy. Kwotą taką jest wyłącznie wynagrodzenie otrzymywane przez zarządcę tytułem sprawowania zarządu i dlatego tylko ono podlegać może opodatkowaniu.

Takie stanowisko zajął również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 2 kwietnia 2012 r. I FSK 820/11, odwołując się zarazem do poglądów wyrażonych w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, szczególnie do wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt C-427/98, w którym za niedopuszczalną uznano sytuację, gdy podstawa opodatkowania byłaby wyższa od kwoty faktycznie otrzymanej przez podatnika.

Jako, że skarżący (kurator spadku) w ramach opisanych wyżej czynności wynajmu lokalu nie jest podatnikiem VAT, nie będą miały do niego w tym zakresie zastosowanie przepisy art. 106 ust. 1 i nast. u.p.t.u., dotyczące wystawiania faktur przez podatników VAT.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji, co do oceny prawnej stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

W dniu 2 czerwca 2015 r. do tutejszego organu wpłynął prawomocny wyrok wydany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 482/13, uchylający zaskarżoną interpretację.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2015 r. sygn. akt I FSK 2169/13 oraz ww. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku – stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.