Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/443-870/12/LSz
z 30 listopada 2012 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 sierpnia 2012r. (data wpływu 17 sierpnia 2012r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 listopada 2012r. (data wpływu 19 listopada 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją inwestycji – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 sierpnia 2012r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją inwestycji.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 16 listopada 2012r. (data wpływu 19 listopada 2012r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 5 listopada 2012r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Przedsiębiorstwo Miejskie … Sp. z o.o. (dalej Wnioskodawca lub Spółka) zamierza przystąpić w charakterze partnera prywatnego do realizacji przedsięwzięcia związanego z wybudowaniem oraz eksploatacją na terenie gminy D. (dalej Gmina) drogi publicznej. Przedsięwzięcie powyższe realizowane będzie na zasadach określonych ustawą z dnia 19 grudnia 2008r. o partnerstwie publiczno - prywatnym, Dz. U. Nr 19, poz. 100 z 2009r. (zwanej dalej „ustawą o partnerstwie”). W ramach realizowanego przedsięwzięcia Spółka jest zobowiązana do wybudowania drogi zgodnie z określonym harmonogramem i jej eksploatacji przez okres 10 lat. Przedmiotowa droga wybudowana będzie na gruncie stanowiącym własność Gminy.

Po wbudowaniu i uzyskaniu odpowiednich pozwoleń, droga ta będzie udostępniona publicznie. Zasady wynagrodzenia należnego Spółce w związku z realizowanym przedsięwzięciem przewidują brak osobnego wynagrodzenia należnego na etapie budowy drogi, a jedynie wynagrodzenie należne Spółce na etapie jej eksploatacji. Wypłata Spółce wynagrodzenia z tytułu realizacji przedsięwzięcia następuje okresowo (w ustalonych umownie okresach), począwszy od rozpoczęcia okresu eksploatacji drogi, aż do jego zakończenia, tj. przez 10 lat.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca podał, że jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT od dnia 1 kwietnia 1996r. z tytułu odpłatnej dostawy towarów i świadczenia usług na terytorium kraju. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą zgodną z wpisem do KRS.

Termin ukończenia budowy i oddania obiektu do użytkowania będzie wynikał z rozstrzygniętego postępowania dotyczącego „Wyboru partnera prywatnego do realizacji przedsięwzięcia dotyczącego „...” i będzie zależny od zaoferowania przez Wnioskodawcę (partnera prywatnego) okresu, w którym wybuduje przedmiotową drogę oraz od terminu, w którym zakończy się przedmiotowe postępowanie i możliwe będzie rozpoczęcie robót. Maksymalny zakładany przez Gminę (partnera publicznego) okres budowy drogi to okres 2 lat od momentu użyczenia pasa drogowego partnerowi prywatnemu.

Budowa obiektu będzie służyła działalności gospodarczej Wnioskodawcy w postaci administrowania drogą w granicach objętych ustawą o drogach publicznych przez okres 10 lat a Gmina z tego tytułu będzie płacić opłaty ryczałtowe.

Realizacja inwestycji wynika z obowiązków Gminy w zakresie zaspokajania potrzeb własnych Gminy (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminy Dz. U. 142 poz. 1681 z 2001r. z póź. zm.) Przedsięwzięcie to będzie realizowane na zasadach określonych ustawą z dnia 19 grudnia 2008r. o partnerstwie publiczno-prawnym (Dz. U. Nr 18, poz. 100 z 2008r.).

Wnioskodawca będzie zobowiązany w ramach umowy do budowy odcinka drogi oraz jej utrzymywania w celu zapewnienia jej przejezdności w okresie 10 lat.

Wnioskodawca w ramach umowy będzie pełnił funkcję Inwestora. Wnioskodawca w ramach budowy drogi będzie świadczył czynności na rzecz Gminy w zakresie:

  1. opracowania dokumentacji technicznej wymaganej zgodnie z przepisami prawa („Dokumentacja Techniczna”);
  2. uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń, zatwierdzeń i innych dokumentów wymaganych zgodnie z przepisami prawa dla Dokumentacji Technicznej;
  3. objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy;
  4. opracowania dokumentacji organizacji robot budowy;
  5. bezpieczeństwa na placu Budowy;
  6. wykonania i odbioru robót budowlanych od wykonawców lub podwykonawców.
  7. nadzoru nad robotami budowlanymi;
  8. sprawowania nadzoru autorskiego w przypadkach i zakresie wymaganym przepisami prawa;
  9. opracowania dokumentacji powykonawczej;
  10. uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń, zatwierdzeń i innych dokumentów wymaganych zgodnie z przepisami prawa przed otwarciem Drogi dla ruchu drogowego, w tym pozwolenia na użytkowanie Drogi zgodnie z przepisami prawa.

Wnioskodawca w ramach eksploatacji drogi będzie świadczył czynności na rzecz Gminy w zakresie:

  1. utrzymania nawierzchni Drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z Drogą;
  2. realizacji zadań w zakresie inżynierii ruchu w uzgodnieniu z Podmiotem Publicznym;
  3. wykonywania robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających;
  4. przeciwdziałania niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub powstającym w następstwie budowy lub utrzymania Drogi;
  5. utrzymywania zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów;
  6. dokonywania okresowych pomiarów natężenia mchu drogowego, nie rzadziej niż jeden raz w roku.

Wnioskodawca (partner prywatny) realizuje przedsięwzięcie za miesięcznym wynagrodzeniem ryczałtowym („Wynagrodzenie Miesięczne”), którego wysokość będzie uzależniona od zachowania przez partnera prywatnego w okresie eksploatacji określonego standardu drogi oraz jej dostępności dla użytkowników według wymagań wskazanych przez Gminę (partnera publicznego). Wynagrodzenie płatne na rzecz partnera prywatnego, z tytułu realizacji przedsięwzięcia ma charakter tzw. opłaty za dostępność Drogi, której wysokość będzie uzależniona od zachowania przez Partnera Prywatnego określonego przez strony standardu utrzymania i eksploatacji Drogi przez okres wskazany w Umowie. Wynagrodzenie Miesięczne będzie wypłacane Partnerowi Prywatnemu przez Okres Eksploatacji począwszy od Dnia Otwarcia Drogi. Wynagrodzenie pokrywa wszystkie roszczenia finansowe Partnera Prywatnego z tytułu realizacji Przedsięwzięcia, w szczególności wszystkie nakłady inwestycyjne, koszty finansowe, koszty Eksploatacji Drogi oraz zyski z Przedsięwzięcia Partnera Prywatnego. Kwota maksymalna Wynagrodzenia Miesięcznego będzie pomniejszana o przypadające na dany miesiąc obniżki wynagrodzenia w przypadku naliczenia punktów karnych z tytułu braku przejezdności lub niespełnienia standardów określonych w umowie. Gmina na etapie budowy drogi nie będzie ponosiła wydatków.

Wnioskodawca planuje wybudować drogę z własnych środków pozyskanych na drodze kredytowej, a następnie po zakończeniu budowy i oddaniu drogi do eksploatacji Gmina zwróci Wnioskodawcy nakłady w okresie 10 lat w miesięcznych ratach. Raty te będą skalkulowane w ten sposób, że będą obejmować poniesione nakłady, koszty finansowe związane z budową drogi, zysk wykonawcy, oraz koszty utrzymania i eksploatacji drogi.

Opłaty eksploatacyjne pobierane od Gminy będą zawierały w sobie wartość nakładów poniesionych przez Wnioskodawcę na wybudowanie drogi. Nakłady te będą stanowiły element kalkulacyjny opłat.

Wnioskodawca będzie korzystał z gruntu Gminy na etapie budowy i 10 letniej eksploatacji na podstawie zawartej z Gminą umowy.

Użytkownicy drogi nie będą ponosić opłat związanych z przejazdem.

Fakt ukończenia budowy drogi nastąpi w momencie uzyskania przez Partnera Prywatnego (Wnioskodawcę) ostatecznej decyzji pozwolenia na użytkowanie drogi zgodnie z Art. 55 Ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. 1994r. Nr 89 poz. 414 z późn. zm.) w celu umożliwienia rozpoczęcia jej eksploatacji zgodnie z umową. Fakt ukończenia drogi nie wiąże się z jakimkolwiek przekazaniem drogi na rzecz Gminy, nie zostanie spisany protokół odbioru robót pomiędzy Partnerem Prywatnym i Partnerem Publicznym. Celem budowy drogi jest umożliwienie świadczenia usługi dostępności na rzecz Partnera Publicznego. Świadczenie usługi przez Partnera Prywatnego na rzecz Partnera Publicznego rozpocznie się w momencie rozpoczęcia eksploatacji drogi.

Przekazanie Gminie drogi po 10 latach nastąpi nieodpłatnie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, zgodnie z którym, Spółce przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją inwestycji?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zasady ogólne:

Podstawowe zasady dotyczące odliczenia podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 (z których to zastrzeżeń żadne nie ma jednak zastosowania w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym).

Zdaniem Spółki, powyższa ogólna zasada wyrażona w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT jednoznacznie wskazuje na możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane dla czynności opodatkowanych. Zaznaczyć jednak należy, iż ustawodawca nie precyzuje, w jaki sposób i w jakim zakresie towary i usługi muszą być wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych aby pozwoliłoby to podatnikowi na dokonanie odliczenia podatku naliczonego. Stąd też należy zauważyć, iż związek ten może nie być bezpośredni, (tak w szczególności T. Michalik (w) VAT. Komentarz, System Informacji Prawnej Legalis, C.H. Beck 2012, komentarz do art. 86 ustawy o VAT, nb. 57). Podobnie również wypowiada się sądownictwo administracyjne, w szczególności NSA w orzeczeniu z 7 czerwca 2004r. o sygnaturze FSK 87/04 w którym podkreślono, że zasada potrącalności powinna być na gruncie ustawy o VAT rozumiana możliwie najszerzej. Oznacza to, że zawsze ma ona zastosowanie przy nabyciu towarów handlowych dokonanym z zamiarem wykorzystania ich w działalności opodatkowanej.

Związek wydatków na realizację inwestycji z czynnościami opodatkowanymi:

Mając na uwadze powyższe zasady ogólne stwierdzić należy, iż w analizowanym stanie faktycznym związek wydatków ponoszonych na potrzeby budowy drogi z czynnościami opodatkowanymi nie podlega wątpliwości. Po wybudowaniu drogi Spółka świadczyć będzie bowiem na rzecz gminy usługi polegające w szczególności na jej eksploatacji, za które to usługi Spółka otrzymywać będzie okresowe wynagrodzenie, które to wynagrodzenie podlegać będzie opodatkowaniu VAT.

Należy więc zauważyć, że nakłady poniesione na wybudowanie drogi skutkować będą możliwością jej późniejszej eksploatacji, która to czynność podlegać będzie opodatkowaniu VAT. Tym samym związek nabywanych towarów i usług w procesie realizacji przedsięwzięcia budowy drogi z czynnościami opodatkowanymi jest w analizowanym zdarzeniu przyszłym oczywisty. Spółce przysługiwać będzie zatem prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją inwestycji.

Podsumowanie:

Stanowisko, zgodnie z którym partnerowi prywatnemu realizującemu przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizowaną inwestycją znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe.

Dla przykładu Spółka pragnie powołać w tym miejscu:

  • interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 1 marca 2012r., o sygnaturze ILPP2/443-1562/11-4/MN,
  • interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 27 stycznia 2011r., o sygnaturze ITPP2/443-1123b/10/ AK,
  • interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 18 stycznia 2010r., o sygnaturze IPPP3/443-971/09-4/ KB.

Podkreślić należy, że powyższe interpretacje indywidualne potwierdzały prawo podatników do odliczenia podatku naliczonego nawet w sytuacji, w której wybudowana infrastruktura była następnie nieodpłatnie przekazywana na rzecz gminy bądź podobnego podmiotu, tj. gdzie nie występował okres jej eksploatacji, podczas którego inwestor pobierałby opłaty eksploatacyjne opodatkowane VAT.

Reasumując, Spółce przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją przedsięwzięcia opisanego w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do postanowień art. 86 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:

  1. z tytułu nabycia towarów i usług,
  2. potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,
  3. od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu

-z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4.

Zatem, stosownie do cyt. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostają spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter pośredni lub bezpośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży – towary handlowe lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy bezpośrednio więc wiąże się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa, mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym osiąganymi przez podatnika przychodami. Aby jednak można było wskazać, iż określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić, gdy zakupu towarów i usług nie przyczynią się bezpośrednio do uzyskania przychodu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotów.

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, tj. zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca będzie ponosił wydatki związane z realizacją inwestycji tj. wybudowania drogi. Po wybudowaniu drogi Wnioskodawca będzie świadczyć na rzecz Gminy usługi polegające na eksploatacji drogi, za które będzie otrzymywać wynagrodzenie. Wnioskodawca obciąży także Gminę kosztami budowy drogi.

Z wydanej dla Wnioskodawcy interpretacji indywidualnej z dnia 30 listopada 2012r. Nr IBPP1/443-869/12/LSz wynika, iż czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz Gminy należy uznać za opodatkowane podatkiem od towarów i usług, bowiem pobierane przez Wnioskodawcę od Gminy opłaty będą stanowić wynagrodzenie za świadczenie przez niego przez okres 10 lat usług w zakresie utrzymania określonego standardu drogi w celu jej eksploatacji, jak również za budowę drogi.

W związku z powyższym Wnioskodawcy będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z opisaną inwestycją, bowiem towary i usługi, z których nabyciem podatek będzie naliczony, będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych, pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Końcowo odnośnie powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy stwierdzić, że niewątpliwie kształtują sytuacje prawną podatników w ich indywidualnych sprawach, lecz nie mają one mocy prawa powszechnie obowiązującego i dotyczą konkretnych stanów faktycznych (zdarzeń przyszłych). Powyższe oznacza, że interpretacje przepisów prawa podatkowego należy traktować indywidualnie.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego lub zmiany stanu prawnego.

W pozostałym zakresie objętym wnioskiem zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj