Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB3/423-519/08-4/HS
z 20 listopada 2008 r.
Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Rodzaj dokumentu
interpretacja indywidualna
Sygnatura
ILPB3/423-519/08-4/HS
Data
2008.11.20
Autor
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu
Temat
Podatek dochodowy od osób prawnych --> Przepisy przejściowe i końcowe --> Zwolnienia okresowe
Słowa kluczowe
banki
banki
fundusz
fundusz
międzynarodowe standardy rachunkowości
międzynarodowe standardy rachunkowości
prawo bankowe
prawo bankowe
rezerwy
rezerwy
rezerwy bankowe
rezerwy bankowe
ryzyko
ryzyko
sprawozdania finansowe
sprawozdania finansowe
Istota interpretacji
Czy Bank, wobec niedokonania w danym roku odpisu z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka, będzie uprawniony do zaliczenia na podstawie art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do podatkowych kosztów uzyskania przychodów rezerwy IBNR w wysokości rezerwy na ryzyko ogólne skalkulowanej w wysokości odpowiadającej 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych według stanu na koniec poprzedniego roku podatkowego?
Wniosek ORD-IN 735 kB
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
W dniu 25 sierpnia 2008 r. został złożony ww. wniosek - uzupełniony pismem z dnia 23 października 2008 r. (data wpływu 30.10.2008 r.) - o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości rezerwy IBNR.
Bank z dniem 1 stycznia 2006 r., na podstawie art. 45 ust. 1a i ust. 1b ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.), rozpoczął stosowanie dla celów rachunkowych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (dalej: „MSR”). Konsekwencją przyjęcia MSR przez Bank, jako podstawy prowadzenia ksiąg rachunkowych, była zmiana zasad rozpoznawania i pomiaru ryzyka utraty ekspozycji kredytowych (udzielonych kredytów, pożyczek oraz udzielonych gwarancji, poręczeń spłaty kredytów, pożyczek). Stosowane do tej pory zasady opierające się na rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków zostały zastąpione metodologią zgodnie z MSR 39 „Instrumenty finansowe – ujmowanie i wycena” w zakresie ekspozycji kredytowych bilansowych oraz MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” w zakresie nieodwołalnych zaangażowań pozabilansowych o charakterze kredytowym. Zgodnie z powyższym, w miejsce rezerwy na ryzyko ogólne tworzonej w latach ubiegłych, zgodnie z art. 130 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), Bank tworzy rezerwę na poniesione lecz nieudokumentowane ryzyko kredytowe (dalej: „rezerwa IBNR”).
Czy Bank, wobec niedokonania w danym roku odpisu z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka, będzie uprawniony do zaliczenia na podstawie art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do podatkowych kosztów uzyskania przychodów rezerwy IBNR w wysokości rezerwy na ryzyko ogólne skalkulowanej w wysokości odpowiadającej 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych według stanu na koniec poprzedniego roku podatkowego... Zdaniem Wnioskodawcy, brak w danym roku odpisu z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka, nie wpłynie na uprawnienie Banku do zaliczenia na podstawie art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do podatkowych kosztów uzyskania przychodów rezerwy IBNR do wysokości rezerwy na ryzyko ogólne skalkulowanej maksymalnie w wysokości rocznego odpisu odpowiadającej 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych według stanu na koniec poprzedniego roku obrotowego. Zgodnie z art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, banki, które na podstawie art. 45 ust. 1a i ust. 1b ustawy o rachunkowości sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie z MSR zaliczać mogą do kosztów uzyskania przychodów rezerwę IBNR w kwocie do wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, która byłaby utworzona zgodnie z art. 130 Prawa bankowego.
Na podstawie przywołanego powyżej przepisu, Bank powinien określić wysokość hipotetycznego odpisu rezerwy na ryzyko ogólne, który będzie podstawą do zaliczenia kwoty rezerwy IBNR do kosztów uzyskania przychodu. Sformułowania art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazują, iż jeżeli księgi rachunkowe prowadzone są w oparciu o zasady wynikające z MSR to na podstawie art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych Bank ma prawo zaliczać do kosztów uzyskania przychodów przyrost rezerwy IBNR w danym roku, jednakże tylko do wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, którą utworzyłby w danym roku na podstawie art. 130 Prawa bankowego, gdyby nie stosował MSR. Ustawodawca przy tym świadomie zastosował w art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych tryb przypuszczający, co zdaniem Banku, zgodnie z wykładnią językową, wskazuje, iż rezerwa na ryzyko ogólne stosowana jest jedynie jako hipotetyczny odnośnik kalkulacyjny, a przepisy Prawa bankowego powinny być w tym wypadku stosowane posiłkowo (nie wprost). Rezerwa IBNR w zakresie szacowania ryzyka działalności bankowej zastąpiła rezerwę na ryzyko ogólne i dlatego przy zaliczaniu jej do kosztów uzyskania przychodów należy stosować limit, który obowiązuje podatników, którzy nie stosują MSR. Równocześnie Bank, tworząc zgodnie z zasadami MSR rezerwę IBNR, nie ma prawa tworzyć dodatkowych rezerw na zasadach, jakie były przez Bank stosowane do dnia 31 grudnia 2005 r. Utworzenie rezerwy IBNR nie jest uzależnione od wystąpienia w banku zysku, jak również od dokonania odpisu z tego zysku na fundusz ogólnego ryzyka. W ocenie Banku, fakt niedokonania odpisu z zysku na fundusz ogólnego ryzyka nie pozbawia Banku ani prawa do utworzenia rezerwy IBNR, ani prawa do zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów w wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, którą utworzyłby gdyby zamiast MSR stosował w dalszym ciągu przepisy Prawa bankowego regulujące wycenę ryzyka działalności Banku. W związku z powyższym, Bank stoi na stanowisku, iż w opisanej sytuacji wartość rezerwy na ryzyko ogólne, kalkulowanej dla celów podatkowego rozpoznania rezerwy IBNR – wobec braku odpisu z zysku na fundusz ogólnego ryzyka – powinna zostać ustalona zgodnie z art. 130 ust. 2 pkt 1 Prawa bankowego, tj. w nie większej wysokości rocznego odpisu niż 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii „straconych” według stanu na koniec poprzedniego roku obrotowego. Należy zauważyć, iż zgodnie z zasadami wykładni gramatycznej cały przepis art. 130 ust. 2 Prawa bankowego, w jego literalnym brzmieniu, nie uzależnia prawa do utworzenia rezerwy na ryzyko ogólne od dokonania odpisu na fundusz ogólnego ryzyka, a jedynie limituje wysokość tej rezerwy. Skoro zatem ustawodawca określając w art. 130 ust. 2 pkt 2 Prawa bankowego limit wielkości rezerwy na ryzyko ogólne jako kwotę graniczną wskazał wysokość odpisu dokonanego w bieżącym roku, to należy, w ocenie Banku, uznać, że hipoteza tego przepisu nie zostanie wypełniona, gdy podatnik w bieżącym roku nie dokona odpisu z zysku na fundusz ogólnego ryzyka. W takiej sytuacji, przesłanka ta nie będzie miała zastosowania przy tworzeniu rezerwy i wówczas podatnik ograniczony będzie przesłanką limitu 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych po odpowiednim pomniejszeniu z art. 130 ust. 2 pkt 1 Prawo bankowe. Kwestią, na którą należy zwrócić uwagę jest fakt, iż w przepisie art. 130 ust. 2 pkt 2 Prawa bankowego jest mowa o „kwocie odpisu dokonanego w bieżącym roku”, co, w ocenie Banku, wskazuje, iż aby zastosować ograniczenie wprowadzone przez art. 130 ust. 2 pkt 2 Prawa bankowego odpis musi być w danym roku dokonany lub też podmiot musi wyrażać zamiar jego dokonania (art. 130 ust. 3 Prawa bankowego). Niedopuszczalną wykładnią rozszerzającą byłoby w tym przypadku, w ocenie Banku, zrównanie faktu niedokonania odpisu na fundusz ogólnego ryzyka z dokonaniem tego odpisu w wysokości określonej na poziomie 0 PLN, a do tego sprowadzałby się de facto odmienny od przedstawionego przez Bank sposób interpretacji tego przepisu. Dlatego też, w ocenie Banku, przesłanka z przepisu art. 130 ust. 2 pkt 2 Prawa bankowego ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do podmiotów dokonujących odpisu z zysku na fundusz ogólnego ryzyka. Na potwierdzenie prawidłowości przyjętego przez siebie stanowiska, Bank pragnie przytoczyć prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 121/07), w którym Sąd wskazał, iż: „przepisy art. 130 ust. 2 pkt 1 i 2 Potwierdzeniem powyższego jest również postanowienie Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 25 września 2007 r.(sygn. 1471/DPR1/423-100/07/KK), w którym wskazał on, iż „banki nie zawsze zobowiązane są do tworzenia odpisów z zysku (…) na fundusz ogólnego ryzyka. Jednakże z treści art. 15 ust. 1h pkt 1 ustawy Jak wynika ze stenogramów z prac Komisji Finansów Publicznych z 20 października 2004 r., celem, który przyświecał ustawodawcy w momencie wprowadzenia przepisu art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, było zrównanie w prawach i obowiązkach podatkowych podmiotów prowadzących księgi według MSR z podatnikami prowadzącymi księgi w oparciu o zasady wynikające z polskich przepisów o rachunkowości. Uzależnianie prawa zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu rezerwy IBNR od ewentualnego dokonania odpisu z zysku na fundusz ogólnego ryzyka, spowodowałoby, w ocenie Banku, iż cały przepis art. 38c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych miałby zastosowanie wyłącznie do podatników dokonujących odpisy na powyższy fundusz, co, w ocenie Banku, stoi w sprzeczności z konstrukcją art. 130 Prawa bankowego, na co wskazano powyżej. Podsumowując, w ocenie Banku, brak w danym roku odpisu z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka nie pozbawia Banku prawa do podatkowego rozpoznania kwoty rezerwy IBNR odpowiadającej wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, która byłaby utworzona, gdyby Bank prowadził księgi w oparciu o polskie przepisy o rachunkowości. Stanowisko powyższe zostało potwierdzone zarówno przez orzecznictwo organów podatkowych, jak i orzecznictwo sądowo – administracyjne i jest uzasadnione przez fakt, iż:
Zgodnie z art. 38c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z zm.), banki, które na podstawie art. 45 ust. 1a i 1b ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, o których mowa w art. 2 ust. 3 tej ustawy, mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów, na zasadach określonych w art. 15 ust. 1h pkt 1, rezerwę na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe do wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, która zostałaby utworzona zgodnie z art. 130 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z zm.). Stosownie do art. 130 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe, banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne, służącą pokryciu niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Banki tworzą i rozwiązują tę rezerwę na podstawie oceny tego ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych. Wielkość rocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne określona została w art. 130 ust. 2 powołanej ustawy w wysokości:
Jak wynika z powołanych regulacji, tworzenie przez Bank rezerwy na ryzyko ogólne nie miało i nie ma obligatoryjnego charakteru. Jeżeli, w ocenie Banku, zachodziły lub zachodzą przesłanki do jej utworzenia to wysokość rezerwy zaliczonej zarówno w koszty bilansowe, jak i podatkowe (na podstawie art. 15 ust. 1h pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) limitowana była i jest wg zapisu art. 130 ust. 2 ustawy - Prawo bankowe, co oznacza konieczność spełnienia łącznie obydwu warunków. Bank wypełni zawarty w pkt 1 warunek, jeżeli dokona hipotetycznego zaklasyfikowania wierzytelności do kategorii „stracone”. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF stosują przepisy tej ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym w MSR. Na podstawie tego przepisu, stosując MSSF, nie ma obowiązku kwalifikowania wierzytelności do kategorii „stracone”. Obowiązek taki wynika z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 218, poz. 2147 ze zm.) wydanego na podstawie art. 81 ust. 2 pkt 8 lit. c ustawy o rachunkowości. Odnosząc się z kolei do spełnienia przez Bank warunku, o którym mowa w pkt 2, należy zauważyć, że fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej zaliczany jest do funduszy własnych banku, tworzonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego, z zysku za rok poprzedni. Do czasu dokonania odpisu na fundusz w bieżącym roku obrotowym podstawą obliczenia kwot odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne mogą być przewidywania lub propozycje tego odpisu zawarte w planie finansowym (art. 130 ust. 3 ustawy - Prawo bankowe). W przedstawionym stanie faktycznym Bank wskazał, iż utworzona (zgodnie z MSR) rezerwa IBNR na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe, zastąpiła tworzoną dotychczas rezerwę na ryzyko ogólne. Przepis art. 38c ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, limitujący wysokość rezerwy na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów, nie nakazuje tworzenia równolegle z nią rezerwy na ryzyko ogólne, określonej w art. 130 ustawy Prawo bankowe. Stosując tryb przypuszczający ustawodawca określa jednakże obowiązujący sposób kalkulacji limitu tych kosztów i uzależnia je od wysokości rezerwy na ryzyko ogólne, która zostałaby utworzona zgodnie z art. 130 ustawy - Prawo bankowe. Jak wspominano wyżej, jednym z warunków utworzenia takiej rezerwy jest dokonanie odpisu na fundusz ogólnego ryzyka - rezerwa nie byłaby utworzona i zaliczona w ciężar kosztów podatkowych, gdyby nie dokonano takiego odpisu (np. z powodu nie wykazania zysku za rok poprzedni). Ustawodawca, odwołując się wprost do zasad tworzenia rezerwy na ryzyko ogólne zawartych w art. 130 ustawy - Prawo bankowe, nie zawarł żadnego zastrzeżenia odnośnie możliwości pominięcia przy hipotetycznym wyliczaniu wysokości rezerwy na ryzyko ogólne warunku określonego w art. 130 ust. 2 pkt 2 ustawy - Prawo bankowe.
Reasumując powyższe, niedokonanie przez Bank w danym roku obrotowym odpisu na fundusz ogólnego ryzyka, skutkuje brakiem możliwości zaliczenia rezerwy na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe (rezerwy IBNR) do kosztów uzyskania przychodów. Powyższej interpretacji udzielono na podstawie stanu faktycznego opisanego w złożonym wniosku z dnia 28 lipca 2008 r. Dokumenty dołączone do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji celem wydania interpretacji indywidualnej.
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno. |
doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.