INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 2 sierpnia 2010 r. (data wpływu 9 sierpnia 2010 r.), uzupełnionym w dniu 26 października 2010 r. (data wpływu 29 października 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 sierpnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

Z uwagi na fakt, że przedmiotowy wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 i § 4 ustawy Ordynacja podatkowa, pismem z dnia 15 października 2010 r., nr ILPB2/436 -172/10-2/MK Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Jednocześnie poinformowano Zainteresowaną, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ a uzupełnieniem wniosku przez Wnioskodawczynię nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano w dniu 15 października 2010 r. (skuteczne doręczenie nastąpiło w dniu 20 października 2010 r.), zaś w dniu 29 października 2010 r. (data nadania: 26 października 2010 r.) do tut. Organu wpłynęła odpowiedź na ww. wezwanie, w której Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 31 stycznia 2004 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni. Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2006 r. sąd rejonowy stwierdził, że cały spadek na podstawie testamentu nabyła żona spadkodawcy. W dniu 25 maja 2008 r. Wnioskodawczyni wniosła do sądu rejonowego pozew o zachowek. Wyrokiem zaocznym z dnia 5 sierpnia 2008 r. sąd zasądził na rzecz Zainteresowanej od spadkobierczyni zachowek. W dniu 17 listopada 2008 r. Wnioskodawczyni otrzymała należny zachowek (polecenie przelewu).

W związku z powyższym w dniu 28 listopada 2008 r. Zainteresowana złożyła w urzędzie skarbowym formularz SD-Z2 - Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. W odpowiedzi na powyższe naczelnik urzędu skarbowego pismem z dnia 14 lipca 2010 r. wezwał Wnioskodawczynię do złożenie formularza SD-Z3 – Zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem zachowku po ojcu zmarłym w dniu 31 styczniu 2004 r.

W uzupełnieniu wniosku Zainteresowana wyjaśniła, iż w sprawie będącej przedmiotem niniejszego wniosku nie toczyło się i nie toczy się postępowanie podatkowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy w kontekście stanu faktycznego sprawy – do nabycia własności prawa majątkowego w postaci roszczenia, którego treścią jest wierzytelność wynikająca z zachowku należy stosować przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r., czy też przepisy ustawy obowiązujące po dniu 1 stycznia 2007 r. Mając na uwadze treść art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 2a ustawy w brzmieniu (…) przy nabyciu z tytułu zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części...
2. Czy zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-Z2 (obowiązującym przy zwolnieniu od podatku na podstawie art. 4a ustawy) było zgodne z przepisami ustawy...

Zdaniem Wnioskodawczyni, urząd skarbowy wezwał Ją bezzasadnie, bowiem w przepisanym terminie złożyła formularz SD-Z2 (I grupa podatkowa).

Na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) podatkowi temu podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych, m.in. tytułem zachowku, zapisu lub polecenie testamentowego.

Zgodnie z treścią księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) osoby uprawnione do zachowku, osoby na rzecz, których spadkodawca sporządził zapis w testamencie oraz adresaci polecenia nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz uprawnionego. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tych praw przez spadkobiercę na rzecz uprawnionego. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem m.in. zachowku następuje z chwilą wykonania tych praw.

W tym określonym przypadku moment nabycia własności rzeczy lub majątkowych pokrywa się z chwilą powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn, jednakże są to dwie odrębne kategorie prawne i nie należy ich utożsamiać.

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) nowe przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stosuje się do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po dniu 31 grudnia 2006 r.

Nie ma zatem przeszkód do stosowania zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wobec nabycia przez Wnioskodawczynię zachowku w dniu 17 listopada 2008 r. (polecenie przelewu) – to jest w oparciu o obowiązujące od dnia 1 stycznia 2007 r. przepisy także w sytuacji, gdy spadkodawca zmarł przed tą datą.

Zainteresowana wskazuje, że powyższe jednoznacznie wynika ze stanowiska Ministra Finansów zaprezentowanego na łamach gazety Rzeczpospolita z 9 marca 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym w dacie otrzymania zachowku, tj. 17 listopada 2008 r. - podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, iż obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9 637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. dla I grupy podatkowej 9 637 zł) - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy. W myśl art. 4a ust. 4 przedmiotowej ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków jedynie, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Z przedstawionego stanu faktycznego sprawy wynika, że 31 stycznia 2004 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni pozostawiając testament, w którym cały spadek zapisał swojej żonie (postanowienie sądu rejonowego z dnia 26 kwietnia 2006 r.). W związku z powyższym w dniu 25 maja 2008 r. Wnioskodawczyni wniosła do sądu rejonowego pozew o zachowek. Wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2008 r. sąd zasądził na rzecz Zainteresowanej od zachowek. W dniu 17 listopada 2008 r. Wnioskodawczyni otrzymała należny zachowek (polecenie przelewu).

Wskazać należy, że instytucja zachowku wprawdzie ściśle wiąże się ze spadkiem, jednakże sam zachowek nie jest częścią spadku. Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej tytułem należnego zachowku powstaje, gdy uprawniony nie otrzymał go także w innej postaci niż powołanie do dziedziczenia. W myśl art. 991 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) roszczenie takie powstaje, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego zachowku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku lub ustanowienia zapisu na jego rzecz. Jednocześnie na podstawie art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego „roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku (…) przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu.”

Z uwagi na to, iż zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniężną wypłacaną przez spadkobierców (lub zapisobierców) osobom wymienionym w art. 991 Kodeksu cywilnego, spełnienie roszczenia o zachowek nastąpi w chwili jego wypłaty.

Konsekwencją powyższego jest, że osoby, którym przysługują roszczenia z tytułu zachowku nie nabywają sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia z chwilą śmierci spadkodawcy, gdyż osobom tym przysługuje jedynie roszczenie do spadkobiercy o wypłatę sumy pieniężnej na pokrycie zachowku lub jego uzupełnienia.

W związku z powyższym momentem nabycia na podstawie zachowku jest chwila wykonania, spełnienia określonych świadczeń. Tym samym moment ten będzie decydował o możliwości stosowania zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Reasumując, wskazać należy, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r., w tym m.in. postanowienia art. 4a tej ustawy. Zasadnie zatem w dniu 28 listopada 2008 r. Wnioskodawczyni złożyła w urzędzie skarbowym formularz SD-Z2.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.