Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-1.4011.453.2019.3.MM
z 18 listopada 2019 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni – przedstawione we wniosku z dnia 18 września 2019 r. (data wpływu 19 września 2019 r. za pośrednictwem platformy ePUAP - identyfikator poświadczenia przedłożenia …), uzupełnionym pismem z dnia 1 listopada 2019 r. (data wpływu 1 listopada 2019 r. za pośrednictwem platformy ePUAP - identyfikator poświadczenia przedłożenia …..) oraz pismem z dnia 1 listopada 2019 r. (data wpływu 5 listopada 2019 r. za pośrednictwem platformy ePUAP - identyfikator poświadczenia przedłożenia ….), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży entomofagów jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 września 2019 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 25 października 2019 r., Nr 0113-KDIPT2-1.4011.453.2019.1.MM, 0113-KDIPT1-3.4012.552.2019.EG, wezwano Wnioskodawczynię, na podstawie art. 169 § 1 i § 2 w zw. z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłane zostało w dniu 25 października 2019 r. (skuteczne doręczenie nastąpiło w dniu 26 października 2019 r. - identyfikator poświadczenia doręczenia …). W dniu 1 listopada 2019 r., wpłynęło uzupełnienie wniosku, nadane za pośrednictwem platformy ePUAP.

Następnie w dniu 5 listopada 2019 r., wpłynęło uzupełnienie wniosku wraz z duplikatem potwierdzającym uiszczenie opłaty od wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, nadane za pośrednictwem platformy ePUAP.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni od kilku lat hobbystycznie zajmuje się hodowlą zwierząt egzotycznych - ptaszników, które są entomofagami. Ilość osobników zgromadzona przez ten czas jest na tyle duża, że pozwala na założenie profesjonalnej hodowli, zdolnej do sprzedaży. Dodatkowo, Wnioskodawczyni posiada kontakty z hodowcami oraz potencjalnymi klientami. Z tego względu zgłosiła działy specjalne produkcji rolnej, których podstawowym celem będzie hodowla zwierząt o charakterze zarobkowym. Dorosłe osobniki pochodzą z Jej własnej hodowli. Poprzez rozmnażanie dorosłej pary osobników, zostaną wyhodowane młode ptaszniki, które będą odsprzedane osobom prywatnym oraz niekiedy sklepom zoologicznym. Wnioskodawczyni sporadycznie planuje zakup osobników z innych miejsc (od innych osób fizycznych nieprowadzących działalności oraz sklepów zoologicznych), które zostaną włączone do Jej hodowli w celu pozyskania nowych dorosłych osobników, aby je rozmnażać. Okres przetrzymywania wszystkich gatunków wskazanych zwierząt, od momentu narodzin, do momentu sprzedaży, będzie stanowczo przekraczać 2 miesiące. Ptaszniki zaliczane są do entomofagów. Powierzchnię, którą Wnioskodawczyni ma przeznaczoną do ich hodowli stanowi aktualnie pokój o powierzchni około 20 m2, lecz w razie potrzeby ma możliwość jej powiększenia nawet do 50 m2. Pająki hodowane są w pojemnikach plastikowych oraz szklanych terrariach. Nie posiada Ona ani jednego metra kwadratowego upraw roślin żywicielskich (które są podstawą do ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu działów specjalnych produkcji rolnej), ponieważ ptaszniki karmione są owadami karmowymi, takimi jak świerszcze, karaczany, itp., które kupowane są w sklepach zoologicznych, bądź od osób fizycznych zajmującymi się hodowlą owych owadów. Wnioskodawczyni nie posiada 1 ha przeliczeniowego ziemi, a zatem nie jest zarejestrowana jako rolnik w KRUS. Nie jest również czynnym podatnikiem VAT i w związku ze sprzedażą wyżej opisanych zwierząt, nie planuje dokonywać rejestracji jako czynny podatnik podatku VAT. Wnioskodawczyni nie prowadzi ksiąg rachunkowych. Planuje sprzedaż ptaszników głównie poprzez platformę sklepu internetowego oraz sporadycznie na targach, wystawach zoologicznych, na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności. Zapłatę za dostawę zwierząt będzie otrzymywać za pośrednictwem przelewów bankowych, przekazów pocztowych, a także w gotówce.

W piśmie z dnia 1 listopada 2019 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawczyni wskazała, że nie prowadzi działalności gospodarczej oraz ksiąg handlowych w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Od września 2019 r. zgłosiła do Urzędu Skarbowego oraz Głównego Urzędu Statystycznego prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej (data rozpoczęcia – 2 września 2019 r.), polegającej na hodowli entomofagów – pająki ptaszniki, nr działu 8 – hodowla entomofagów (powierzchnia upraw żywicielskich), rozmiar 5 m2 (szacunkowa wielkość terrariów), mieszczącą się w pokoju wielkości 20 m2. Z uwagi na opłacanie podatku według norm szacunkowych dla poszczególnych działów, Wnioskodawczyni prowadzi jedynie uproszczoną ewidencję przychodów. Ptaszniki zgodnie z systematyką zaliczane są do: Domena - eukarionty, Królestwo - zwierzęta, Typ - stawonogi, Podtyp - szczękoczułkowce, Gromada - pajęczaki, Rząd - pająki, Rodzina - ptasznikowate. Ptaszniki ze względu na rodzaj odżywiania zaliczane są do entomofagów. Według klasyfikacji statystycznej ptaszniki zaliczają się do grupowania PKWiU: 01.49.19.0 - Pozostałe żywe zwierzęta hodowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

  1. Czy dochody ze sprzedaży entomofagów (ptaszników) podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, jeśli nie występuje podstawa do naliczenia kwoty podatku (brak upraw roślin żywicielskich), planowaną hodowlę można uznać za działalność rolniczą?
  2. Czy dokonując sprzedaży wyhodowanych przez siebie ptaszników (entomofagów) w ramach prowadzonej działalności Wnioskodawczyni jest rolnikiem ryczałtowym, a w konsekwencji czego, dokonywana przez Nią sprzedaż ptaszników jest zwolniona z podatku od towarów i usług również po przekroczeniu limitu 200 000 zł?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawczyni w zakresie pytania Nr 1 dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast w zakresie pytania Nr 2 dotyczącego podatku od towarów i usług, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zdaniem Wnioskodawczyni (przedstawionym ostatecznie w uzupełnieniu wniosku), zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ww. ustawy, działalnością rolniczą w rozumieniu art. 1 ust. 1 ww. ustawy, jest działalność polegająca m.in. na wytwarzaniu produktów zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych hodowli lub chowu. Z kolei, zgodnie z art. 2 ust. 3 przedmiotowej ustawy, do działów specjalnych produkcji rolnej zalicza się hodowlę entomofagów.

Od dnia 1 stycznia 2019 r. normy szacunkowe określono w załączniku Nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej (Dz. U. z 2018 r., poz. 2362). W poz. 13 ww. załącznika wymienia się hodowlę entomofagów, w której określa się powierzchnię uprawy roślin żywicielskich, od której określa się wysokość podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie norm szacunkowych.

W związku z tym, że Wnioskodawczyni nie stosuje żadnych upraw roślin żywicielskich w hodowli ptaszników, gdyż pająki są karmione wyłącznie owadami, uważa Ona, że nie spełnia warunków do opodatkowania przychodów w ramach działów specjalnych produkcji rolnej, natomiast prowadzona przez Nią hodowla entomofagów - pająków ptaszników - jest działalnością rolniczą, a co za tym idzie osiągane przez Wnioskodawczynię przychody nie podlegają ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stanowisko takie jest również wyrażone w interpretacjach indywidualnych:

  • z dnia 19 października 2016 r., Nr 1061-IPTPP3.4512.442.2016.2.IŻ,
  • z dnia 10 listopada 2016 r., Nr 1061-IPTPB1.4511.741.2016.2.SJ,
  • z dnia 4 czerwca 2018 r., Nr 0113-KDIPT2-1.4011.199.2018.2.BO.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.), przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

Definicję działalności rolniczej – dla potrzeb podatku dochodowego od osób fizycznych –zawiera art. 2 ust. 2 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, działalnością rolniczą jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

  1. miesiąc – w przypadku roślin,
  2. 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
  3. 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
  4. 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt

-licząc od dnia nabycia.

Przychodami z działalności rolniczej są więc tylko te przychody, które pochodzą z działalności rolniczej w rozumieniu zdefiniowanym w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 2 ust. 3 ww. ustawy, działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

W myśl art. 2 ust. 3a tej ustawy, nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy, zwanym „Załącznikiem nr 2”, a obecnie określonych mocą rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej (Dz. U. z 2018 r., poz. 2362).

W załączniku do ww. rozporządzenia, tj. Tabeli rodzajów i rozmiarów działów specjalnych produkcji rolnej oraz norm szacunkowych dochodu rocznego pod poz. 13 wymieniono hodowlę entomofagów, wskazując normę szacunkową dochodu rocznego, która liczona jest od 1 m2 – powierzchni uprawy roślin żywicielskich.

Zgodnie z komentarzem do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, sformułowanie „entomofagi” nie jest wyjaśnione w ustawie; chodzi tu o zwierzęta drapieżne i pasożytnicze, jak również larwy owadów odżywiające się żywymi owadami (A. Bartosiewicz, Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz, LEX 2015, teza 8 do art. 2). Hodowlą entomofagów będzie więc hodowla m.in.: sikor, nietoperzy, kameleonów, mrówkojadów, rączyc, baryłkarzy, czy mrówkolwów, a także jaszczurek (np. gekonów) i ptaszników.

Zatem, uprawa określonych roślin oraz hodowla lub chów zwierząt stanowi dział specjalny produkcji rolnej, o ile ich rozmiary przekraczają wielkości określonych w ww. Załączniku. Informacje zawarte w wyżej wymienionym Załączniku mają znaczenie w zakresie oceny, czy danego rodzaju działalność ma charakter działów specjalnych produkcji rolnej. Jeżeli dany rodzaj uprawy, czy też chów lub hodowla określonego gatunku zwierząt nie jest wymieniona w treści Załącznika, to należy uznać, że ta uprawa, hodowla, czy też chów jest działalnością rolniczą, niebędącą działem specjalnym produkcji rolnej.

Wobec powyższego hodowla entomofagów, takich jak ptaszniki, stosownie do powołanego art. 2 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi działy specjalne produkcji rolnej, a sprzedaż entomofagów, jest opodatkowana na zasadach przewidzianych dla działów specjalnych produkcji rolnej. Przy czym, w przypadku braku powierzchni upraw roślin żywicielskich w rozumieniu poz. 13 Załącznika nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązek podatkowy nie powstanie, gdyż ustawodawca ustala stawkę podatku od działów specjalnych produkcji rolnej w zależności od powierzchni upraw roślin żywicielskich.

Z informacji przedstawionych w opisie sprawy wynika, że Wnioskodawczyni hobbystycznie zajmuje się hodowlą zwierząt egzotycznych - ptaszników, które są entomofagami. Ilość osobników zgromadzona przez ten czas jest na tyle duża, że pozwala na założenie profesjonalnej hodowli, zdolnej do sprzedaży. Dodatkowo, Wnioskodawczyni posiada kontakty z hodowcami oraz potencjalnymi klientami. Z tego względu zgłosiła działy specjalne produkcji rolnej, których podstawowym celem będzie hodowla zwierząt o charakterze zarobkowym. Dorosłe osobniki pochodzą z Jej własnej hodowli. Poprzez rozmnażanie dorosłej pary osobników, zostaną wyhodowane młode ptaszniki, które będą odsprzedane osobom prywatnym oraz niekiedy sklepom zoologicznym. Okres przetrzymywania wskazanych zwierząt, od momentu narodzin, do momentu sprzedaży, będzie stanowczo przekraczać 2 miesiące. Wnioskodawczyni nie posiada Ona ani jednego metra kwadratowego upraw roślin żywicielskich - ptaszniki karmione są owadami karmowymi, takimi jak świerszcze, karaczany, itp.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące uregulowania prawne stwierdzić należy, że dochody (przychody) ze sprzedaży entomofagów (ptaszników) podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychód ze sprzedaży pochodzących z własnej hodowli Wnioskodawczyni ptaszników (entomofagów) powinna opodatkować na zasadach przewidzianych dla działów specjalnych produkcji rolnej. Dodać należy, że w związku z tym, że Wnioskodawczyni w swojej hodowli nie posiada ani jednego metra kwadratowego powierzchni upraw roślin żywicielskich, nie powstanie obowiązek podatkowy w związku z osiąganiem przez Wnioskodawczynię przychodu ze sprzedaży ptaszników (entomofagów).

Uwzględniając zatem powyższe, stanowisko Wnioskodawczyni, w którym stwierdziła, że prowadzona przez Nią hodowla entomofagów jest działalnością rolniczą, a co za tym idzie osiągane przychody nie podlegają ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy uznać za nieprawidłowe, ponieważ jak wyżej wyjaśniono, hodowla entomofagów, takich jak ptaszniki, stosownie do powołanego art. 2 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi działy specjalne produkcji rolnej.

Należy przy tym zastrzec, że przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Tym samym, jeżeli przedstawiony we wniosku opis będzie różnił się od stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawione we wniosku stan faktyczny/zdarzenie przyszłe będzie zgodne ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji indywidualnej.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n ww. ustawy, nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj