Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB1-1.4010.32.2020.3.DK
z 12 maja 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.) oraz art. 15zzs ust. 7 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 374, ze zm.) – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 21 stycznia 2020 r. (data wpływu 23 stycznia 2020 r.), uzupełnionym 3 kwietnia 2020 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. wydatki na zakup towarów/usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności, w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 stycznia 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. wydatki na zakup towarów/usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności, w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z 13 marca 2020 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.32.2020.2.DK, 0112-KDIL3.4012.42.2020.3.MŁ wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło 3 kwietnia 2020 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółka (dalej: „Wnioskodawca”) jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą w sektorze handlu hurtowego, przede wszystkim na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Spółka jest polskim rezydentem podatkowym i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób prawnych. Spółka należy do międzynarodowej Grupy M. (dalej: „Grupa”).

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonuje nabycia towarów od wielu podmiotów (dalej: „Dostawcy”) w celu ich dalszej odsprzedaży.

Zdarza się, że w związku z handlowymi powiązaniami z kontrahentem, Wnioskodawca jest zobowiązany do zapłaty na rzecz kontrahenta kwoty X, równocześnie ma roszczenie w stosunku do kontrahenta o zapłatę kwoty Y. W celu uproszczenia wzajemnych rozliczeń, Wnioskodawca i kontrahent korzystają z rozliczeń bezgotówkowych w drodze umownej kompensaty wzajemnych wierzytelności, która daje skutek w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności do wysokości niższej z nich.

W związku z wprowadzeniem mechanizmu obligatoryjnej podzielonej płatności, o której mowa w art. 108a ust. 1a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (dalej: „ustawa o VAT”), Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy dopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń bezgotówkowych w drodze umownej kompensaty wzajemnych wierzytelności kontrahentów, które dotyczą zakupu towarów/usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, a wartość faktury dokumentującej taką transakcję przekracza kwotę 15.000 zł.

W uzupełnieniu wniosku ujętym w piśmie z 19 marca 2020 r., Wnioskodawca wyjaśnił, iż przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej są kompensaty będące potrąceniami umownymi, a więc nie potraceniami jednostronnymi uregulowanymi w art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. wydatki na zakup towarów/usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności, w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów?

(pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku kompensaty (potrącenia) wzajemnych wierzytelności Wnioskodawcy i jego kontrahentów (zarówno umownego, jak i w wyniku jednostronnego oświadczenia woli), regulacja zawarta w art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa CIT”) nie znajdzie zastosowania.

Zgodnie z art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy CIT podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.

Jednocześnie art. 108a ust. 1a ustawy VAT stanowi, że przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

W ocenie Wnioskodawcy kluczowe w przedstawionej sprawie jest ustalenie zakresu użytych przez ustawodawcę pojęć, w tym przede wszystkim pojęcia „płatność”.

W ocenie Wnioskodawcy zobowiązanie może wygasnąć (zostać uregulowane) w związku z dokonaniem płatności (czy to gotówkowej, czy bezgotówkowej za pośrednictwem rachunku bankowego) jak również poprzez dokonanie innych czynności prawnych przewidzianych przepisami prawa np. kompensatą. Nie można zatem uznawać, iż jedyną formą regulowania zobowiązań jest ich płatność (w formie gotówkowej albo bezgotówkowej).

Przez płatność należy w ocenie Wnioskodawcy rozumieć sposób regulowania zobowiązań z wykorzystaniem pieniądza, czy to poprzez zapłatę gotówkową, czy też za pośrednictwem rachunku bankowego z wykorzystaniem pieniądza elektronicznego. Natomiast, przez termin „uregulowanie zobowiązania” należy rozumieć każdą dopuszczalną prawnie formę efektywnego spełnienia świadczenia pieniężnego skutkującego wygaśnięciem zobowiązania takich jak: zapłata gotówkowa, zapłata na rachunek bankowy, weksel własny, karta płatnicza, potrącenie (kompensata) wzajemnych wierzytelności, datio in solutum, przekaz.

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia pieniężnego poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, pomimo iż dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu tj. uregulowania zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. Tym samym, w momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, mimo, że zarówno zapłata (płatność) jak i kompensata (w tym kompensata umowna) prowadzą do takich samych konsekwencji, tj. wygaśnięcia zobowiązania (uregulowania zobowiązania) i nie można ich utożsamiać.

To, że Ustawodawca rozróżnia te dwa pojęcia w swojej siatce pojęciowej, świadczy między innymi art. 59 ustawy z dnia 29 sierpnia 1998 roku Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek, czy to zapłaty czy potrącenia. Innymi słowy, Ustawodawca zapłatę i potrącenie uznaje za dwa odrębne zdarzenia powodujące wygaśniecie zobowiązania podatkowego.

Art. 108a ust. 1a ustawy VAT wskazuje wyraźnie: „że przy dokonywaniu płatności” za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy podatnik jest zobligowany do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. Zatem w sytuacji gdy przy potrąceniu jako innej formie regulowania zobowiązań nie dochodzi do zapłaty poprzez realizację przelewu bankowego, uregulowanie zobowiązania za nabyte towary i usługi w drodze potrącenia, nie jest objęte obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Tym samym art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy CIT nie będzie miał zastosowania do regulowania zobowiązań w formie potrąceń (zarówno umownych jak i ustawowych). W konsekwencji wydatki na nabycie towarów i usług, mimo iż zostały wymienione w załączniku nr 15 do ustawy VAT jako objęte mechanizmem podzielonej płatności, będą mogły być rozpoznane jako koszt podatkowy (z uwagi na sposób uregulowania zobowiązania, poprzez potrącenie).

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy potwierdza przykładowo interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 grudnia 2019 roku Znak: 0111-KDIB1-1.4010.579.2019.1.MF, w której zostało wskazane: „Odnosząc się do uregulowania zobowiązań dokonywanych w ramach kompensaty (potrącenia) wierzytelności wskazać należy, że powołane przepisy art. 15d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odwołują się do pojęcia „płatności”, wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 19 ustawy - Prawo przedsiębiorców), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, tj. poprzez dokonywanie zapłaty. Regulacje te zatem nie znajdą zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. (...) W przypadku kompensaty nie mamy natomiast do czynienia z płatnością. Dochodzi co prawda do uregulowania w całości lub w części zobowiązania (wygaśnięcia zobowiązania), jednak czynność ta nie może być utożsamiana z płatnością. Jeżeli zatem ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, wówczas omawianych przepisów nie stosuje się. Przyjęcie bowiem, że przepisy te odnoszą się do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań mogłoby oznaczać zastosowanie wykładni rozszerzającej, która nie tylko nie znajduje należytego umocowania w brzmieniu przepisu, ale także jest niemożliwa do zastosowania w praktyce.”

Inne interpretacje indywidualne, w których potwierdzone zostało prezentowane stanowisko Wnioskodawcy w zakresie konieczności rozróżniania płatności od potrącenia:

• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 6 grudnia 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-2.4510.913.2016.1.BD,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 grudnia 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-3.4510.1008.2016.1.MST,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 9 grudnia 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-3.4510.989.2016.1.MST,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 grudnia 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-2.4510.881.2016.1.JP,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 października 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-2.4510.772.2016.1.AK,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 października 2016 r., Znak: 2461- IBPB-1-3.4510.824.2016.1.SK,
• interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 marca 2017 r., Znak: 2461- IBPB-1-2.4510.31.2017.1.JP,
• interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 listopada 2019 r., Znak: 0111- KDIB1-2.4010.380.2019.1.MS.
  
  

Takie stanowisko potwierdza też Ministerstwo Finansów, które w zaprezentowanych odpowiedziach na najczęściej zadawane przez podatników pytania, opublikowane na stronie internetowej https://www.podatki.gov.pl/vat/bezpieczna - transakcja/mechanizm - podzielonej -platnosci - mpp/q-a-mpp/, w odpowiedzi na pytanie nr 16 wskazuje: „Jeśli rozliczenie następuje w formie potrąceń, obowiązkowy MPP nie będzie mieć zastosowania do wysokości potrącanej kwoty.”

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl tego przepisu, podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak warunkiem, że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
  
  

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Aby zatem wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów należy oceniać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczyniać się do osiągnięcia przychodu, bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów – w okresie ponoszenia kosztów lub w przyszłości.

Należy jednak mieć na uwadze zamknięty katalog wydatków zawarty w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, które nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, pomimo, że pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością i zostały przez niego poniesione w celu uzyskania przychodu.

Będący przedmiotem niniejszej sprawy art. 15d ust. 1 został znowelizowany na mocy art. 3 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1018) poprzez dodanie pkt 1 i 2 oraz na mocy art. 6 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1751) poprzez dodanie do art. 15d ust. 1 pkt 3. Zgodnie z art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. i art. 18 pkt 2 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. weszły w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. I tak zgodnie z nowym brzmieniem art. 15d ust. 1 ustawy o CIT obowiązującym od 1 stycznia 2020 r.:

Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:

1. została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2. została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
3. pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.
   
   

Natomiast, stosownie do ust. 2 tego artykułu, w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana z naruszeniem ust. 1, podatnicy w tej części:

1. zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2. w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody

-w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.

Z kolei w myśl art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.), dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
   
   

Zestawienie ww. przepisów prowadzi do wniosku, że w przypadku każdej transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł istnieje obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, przy czym naruszenie tego obowiązku, a więc dokonanie płatności w całości lub w części z pominięciem takiego rachunku oznacza brak możliwości zaliczenia kosztu do kosztów uzyskania przychodów w tej części, w jakiej płatność dotycząca tej transakcji została dokonana z pominięciem rachunku płatniczego.

Zgodnie z obowiązującym od 1 listopada 2019 r. art. 106e ust. 1 pkt 18a oraz art. 108a ust. 1a – wprowadzonym art. 1 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, faktura powinna zawierać, w przypadku faktur, w których kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy - wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”. Natomiast w myśl dodanego ust. 1a do art. 108a ww. ustawy, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:

1. zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT;
2. zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
   
   

Odnosząc się do uregulowania zobowiązań dokonywanych w ramach kompensaty wierzytelności wskazać należy, że powołane przepisy art. 15d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odwołują się do pojęcia „płatności”, wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, tj. poprzez dokonywanie zapłaty. Regulacje te zatem nie znajdą zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. W związku z tym formy uregulowania zobowiązań takie jak m.in. kompensata (potrącenie), czy wymiana barterowa nie są objęte omawianymi przepisami.

Zgodnie z art. 498 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145, z późn. zm.; dalej: Kodeks cywilny”), gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Natomiast w myśl art. 498 § 2 ww. ustawy, wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

W przypadku zatem, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.

Obok wskazanego powyżej potrącenia ustawowego możliwe jest również potrącenie umowne, które to może zostać zawarte w ramach zasady swobody umów, jaka przysługuje przedsiębiorcom na podstawie art. 3531 ustawy – Kodeks cywilny. W umowie tej mogą być ustalone inne warunki umożliwiające dokonanie potrącenia, niż wynika to z art. 498 Kodeksu cywilnego. Do potrącenia umownego (kompensaty) może więc dojść, gdy wierzytelności nie są wymagalne. Możliwe jest ono do zastosowania także wtedy, gdy potrącane wierzytelności nie są jednorodzajowe. Potrącenie umowne jest bowiem umową stron nieuregulowaną przepisami ustaw (nienazwaną), ewentualnie szczególnym rodzajem umowy, której celem jest modyfikacja sposobu wykonania istniejącego zobowiązania (Sikorski Grzegorz. Art. 498. W: Kodeks cywilny. Komentarz. Wolters Kluwer Polska, 2019).

W wyniku zastosowania instytucji potrącenia dochodzi do uregulowania (wygaśnięcia) zobowiązania, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności”, które mogłyby być objęte zakresem art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazane przepisy odnoszą się do płatności gotówkowych/bezgotówkowych, a nie regulowania zobowiązań (które to pojęcie ma szerszy zakres). W przypadku płatności może ona być dokonana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. W przypadku kompensaty nie mamy natomiast do czynienia z płatnością. Dochodzi co prawda do uregulowania w całości lub w części zobowiązania (wygaśnięcia zobowiązania), jednak czynność ta nie może być utożsamiana z płatnością. Jeżeli zatem ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, wówczas omawianych przepisów nie stosuje się. Przyjęcie bowiem, że przepisy te odnoszą się do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań mogłoby oznaczać zastosowanie wykładni rozszerzającej, która nie tylko nie znajduje należytego umocowania w brzmieniu przepisu, ale także jest niemożliwa do zastosowania w praktyce.

Przepis art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odnosi się tylko do jednej z form regulowania zobowiązań, tj. „płatności”, która może być gotówkowa lub bezgotówkowa, nie dotyczy natomiast regulowania zobowiązań w drodze kompensaty (potrącenia) bez względu na to, czy potrącenia te będą ustawowe (art. 498 ustawy – Kodeks cywilny) czy też umowne art. 353 ustawy – Kodeks cywilny).

Należy przy tym wskazać, że w niniejszej sprawie istotnym kryterium warunkującym rozpoznanie kosztu jako kosztu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest spełnienie warunku określonego w art. 15 ust. 1 tej ustawy, przy jednoczesnym uwzględnieniu wyłączeń wskazanych w art. 16 ust. 1 przedmiotowej ustawy.

Jak już wcześniej wskazano, zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Spełnienie powyższego kryterium uprawnia Wnioskodawcę do zaliczenia w koszty poniesionego wydatku w sytuacji, gdy zobowiązanie zostało uregulowane w formie kompensaty (potrącenia).

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w związku z handlowymi powiązaniami z kontrahentem, Wnioskodawca jest zobowiązany do zapłaty na rzecz kontrahenta kwoty X, równocześnie ma roszczenie w stosunku do kontrahenta o zapłatę kwoty Y. W celu uproszczenia wzajemnych rozliczeń, Wnioskodawca i kontrahent korzystają z rozliczeń bezgotówkowych w drodze umownej kompensaty wzajemnych wierzytelności, która daje skutek w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności do wysokości niższej z nich.

W związku z wprowadzeniem mechanizmu obligatoryjnej podzielonej płatności, o której mowa w art. 108a ust. 1a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (dalej: „ustawa o VAT”), Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. wydatki na zakup towarów/usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności, w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownej kompensaty (potrącenia), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

W związku z powyższym na skutek potrącenia, zobowiązanie Spółki wobec kontrahenta oraz wierzytelność Spółki wobec kontrahenta wygasają do wysokości kwoty potrąconej. Dokonanie takich czynności nie będzie traktowane jako naruszenie przepisów nakładających obowiązek uregulowania danej faktury w mechanizmie podzielonej płatności. Przepisy nie będą więc zmuszały do dokonywania płatności z zastosowaniem MPP, za towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, jeżeli cała należność z faktury, obejmującej te towary lub usługi, zostanie uregulowana w drodze potrącenia. Należy jednakże pamiętać, że gdyby po dokonaniu wzajemnego potrącenia pozostała jeszcze kwota do zapłaty, różnicę tę należy uregulować w mechanizmie podzielonej płatności, jeżeli faktura zawierała pozycje z towarami lub usługami, wymienionymi w załączniku nr 15 do ustawy.

Podsumowując, w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. wydatki na zakup towarów/usług objętych obligatoryjnym MPP, w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

Mając powyższe na względzie, stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do przywołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Nadmienić przy tym należy, że w pozostałym zakresie objętym wnioskiem wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Bieg powyższego terminu nie rozpoczyna się do dnia zakończenia okresu stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID (art. 15zzs ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.).

Jednocześnie, stosownie do art. 15zzs ust. 7 ww. ustawy z dnia 2 marca 2020 r., czynności dokonane w postępowaniach, o których mowa w ust. 1, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID są skuteczne. Tym samym, Strona może skutecznie wnieść skargę pomimo wstrzymania biegu powyższego terminu.

Zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.