2019.02.18 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-2.4010.642.2018.1.AS
z 18 lutego 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

IUNTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 14 grudnia 2018 r. (data wpływu 20 grudnia 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

ustalenia, czy Fundusze Inwestycyjne i Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych nie stanowią podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop – jest nieprawidłowe,
określenia, czy Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych i Fundusze Inwestycyjne nie są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a updop –jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 grudnia 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Fundusze Inwestycyjne i Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych nie stanowią podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop oraz określenia, czy Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych i Fundusze Inwestycyjne nie są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a updop.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych (zwany dalej: „TFI” lub „Towarzystwo”) działającym na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004 roku (zwana dalej: „Uofi”).

Przedmiotem działalności TFI jest zgodnie z Uofi tworzenie funduszy inwestycyjnych, zarządzanie nimi i reprezentowanie funduszy inwestycyjnych w stosunkach z osobami trzecimi. Dodatkowo Towarzystwo jest zgodnie z przepisami organem funduszy inwestycyjnych, którymi zarządza.

W art. 45 ust. 1 i 1a Uofi ustawodawca określił przedmiot działalności TFI w sposób następujący: „Przedmiotem działalności towarzystwa jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych”.

„Za zezwoleniem Komisji towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności o tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi AFI, w tym wprowadzanie ich do obrotu”.

Aktualnie Towarzystwo utworzyło i zarządza funduszami inwestycyjnymi (zwane dalej: „Fundusze”) w następującej formie prawnej:

fundusz inwestycyjny otwarty z wydzielonymi subfunduszami (zwany dalej: „FIO”),

specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty z wydzielonymi subfunduszami (zwany dalej: „SFIO”),

fundusze inwestycyjne zamknięte (zwane dalej: „FIZ”).

Fundusz inwestycyjny tworzony jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, a jednym z wymogów jego utworzenia jest nadanie funduszowi inwestycyjnemu statutu. Zgodnie Uofi statut funduszu inwestycyjnego określa między innymi: nazwę i rodzaj funduszu inwestycyjnego, organy funduszu inwestycyjnego i sposób jego reprezentacji, zasady polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego, cel inwestycyjny, rodzaje, maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających fundusz inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie towarzystwa, oraz terminy, w których najwcześniej może nastąpić pokrycie poszczególnych rodzajów kosztów.

Zgodnie zaś z art. 64 ust. 1 Uofi Towarzystwo Funduszy inwestycyjnych odpowiada wobec uczestników funduszu inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane okolicznościami, za które towarzystwo odpowiedzialności nie ponosi. Organem sprawującym nadzór na działalnością TFI i Funduszy jest Komisja Nadzoru Finansowego, która wydaje między innymi zezwolenia na utworzenie funduszy inwestycyjnych oraz zezwolenia na dokonanie zmian w statutach, a w tym w zakresie wysokości kosztów obciążających fundusze inwestycyjne (wynagrodzenie Towarzystwa).

W przypadku zarządzanego przez Wnioskodawcę funduszu inwestycyjnego otwartego (FIO) nadany mu statut określa, że jest on funduszem inwestycyjnym otwartym z wydzielonymi subfunduszami, a jego organami są Wnioskodawca (Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych) oraz Zgromadzenie Uczestników. Wnioskodawca jako organ zarządza funduszem inwestycyjnym i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi. Do składania oświadczeń woli w imieniu funduszu inwestycyjnego upoważnionych jest dwóch członków zarządu Wnioskodawcy łącznie lub członek zarządu Wnioskodawcy łącznie z prokurentem.

Statut wskazuje, że Wnioskodawca zobowiązany jest do działania w interesie uczestników FIO. Zgromadzenie Uczestników, jako organ FIO, zwoływane jest zgodnie ze statutem w celu wyrażenia zgody na:

rozpoczęcie prowadzenia przez fundusz działalności jako fundusz powiązany lub rozpoczęcie prowadzenia przez subfundusz w funduszu w wydzielonymi subfunduszami działalności jako subfundusz powiązany;
zmianę funduszu podstawowego;
zaprzestanie prowadzenia działalności jako fundusz powiązany;
połączenie krajowe i transgraniczne funduszy;
przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym przez inne towarzystwo;
przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenia jego spraw przez spółkę zarządzającą.

Uprawnionymi do nabywania i żądania odkupienia jednostek uczestnictwa FIO są: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Zgodnie ze statutem Wnioskodawca (TFI) pobiera za zarządzanie poszczególnymi subfunduszami wchodzącymi w skład FIO wynagrodzenie w wysokości określonej w statucie (zatwierdzonym przez KNF).

W przypadku zarządzania przez Wnioskodawcę specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym (SFIO) nadany mu statut określa, że fundusz jest specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym z wydzielonymi subfunduszami w rozumieniu Uofl. Organami SFIO są Wnioskodawca (Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych) oraz Zgromadzenie Uczestników. Wnioskodawca jako organ zarządza funduszem inwestycyjnym i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi. Do składania oświadczeń woli w imieniu funduszu inwestycyjnego upoważnionych jest dwóch członków zarządu Wnioskodawcy łącznie lub członek zarządu Wnioskodawcy łącznie z prokurentem. Statut wskazuje, że Wnioskodawca zobowiązany jest do działania w interesie uczestników SFIO.

Zgromadzenie Uczestników, jako organ SFIO, zwołuje się w celu wyrażenia zgody na:

przejęcie zarządzania funduszem przez inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych;
przejęcie zarządzania funduszem i prowadzenia jego spraw przez zarządzającego z UE.

Uprawnionymi do nabywania i żądania odkupienia jednostek uczestnictwa są: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Jednakże w przypadku wchodzącego w skład SFIO subfunduszu stosującego zasady i ograniczenia inwestycyjne określone dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego osoba fizyczna może być jego uczestnikiem wyłącznie w sytuacji dokonania jednorazowej wpłaty w wysokości nie mniejszej, niż określona w statucie.

Zgodnie ze statutem Wnioskodawca (TFI) pobiera za zarządzanie poszczególnymi subfunduszami wynagrodzenie w wysokości określonej w statucie (zatwierdzonym przez KNF).

W przypadku funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ) zarządzanych przez Wnioskodawcę organami tych funduszy są, co do zasady, Towarzystwo oraz Rada Inwestorów. Do składania oświadczeń woli w imieniu funduszu inwestycyjnego zamkniętego upoważnionych jest dwóch członków zarządu Wnioskodawcy łącznie lub członek zarządu Wnioskodawcy łącznie z prokurentem. Statut wskazuje, że Wnioskodawca zobowiązany jest do działania w interesie uczestników FIZ. Rada Inwestorów działa zaś w FIZ jako organ kontrolny. Członkiem Rady Inwestorów może być wyłączenie uczestnik posiadający określoną liczbę certyfikatów inwestycyjnych, a jej utworzenie warunkowane jest posiadaniem przez określoną liczbę uczestników certyfikatów inwestycyjnych w ilości większej niż kwalifikowana. Zasadniczo Rada Inwestorów, o ile zostanie ukonstytuowana, może postanowić o rozwiązaniu funduszu, ponadto kontroluje ona realizację celu inwestycyjnego oraz przestrzegania ograniczeń inwestycyjnych. Uprawnionymi do nabywania i żądania odkupienia certyfikatów inwestycyjnych są: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Jednakże osoba fizyczna może być uczestnikiem FIZ wyłącznie w sytuacji dokonania jednorazowej wpłaty w wysokości nie mniejszej, niż określona w statucie. Zgodnie ze statutem Wnioskodawca (TFI) pobiera za zarządzanie FIZ wynagrodzenie w wysokości określonej w statucie (zatwierdzonym przez KNF).

Aktualnie Wnioskodawca jest w posiadaniu jednostek uczestnictwa FIO i SFIO oraz certyfikatów inwestycyjnych FIZ, jako lokaty wolnych środków oraz przejściowo w sytuacji tworzenia subfunduszy FIO i SFIO oraz FIZ. Nabywanie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przy tworzeniu subfunduszy oraz FIZ ma charakter wyłącznie techniczny i przejściowy, tak by można było utworzyć zgodnie z przepisami subfundusz lub FIZ.

Aktualnie Wnioskodawca nie przekazał innej spółce zarządzającej zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 4 ust. 1a i 1b Uofi.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy Fundusze i Wnioskodawca (TFI) stanowią podmioty powiązane w rozumieniu art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych?
Czy Wnioskodawca (TFI) i Fundusze są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych?

Stanowisko Wnioskodawcy.

Ad. 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, Fundusze i Wnioskodawca (TFI) nie stanowią podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (zwana dalej „Updop”).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 Updop, jeżeli:

osoba fizyczna, osoba prawna lub Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
osoba fizyczna, osoba prawna lub Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym I podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów

− i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, 1 w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, Jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Na podstawie zaś art. 11 ust. 4 Updop:

„Przepisy ust. 1-3a stosuje się odpowiednio, gdy:

podmiot krajowy, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów”.

Zgodnie z art. 11 ust. 5 Updop: „Przepisy ust. 4 stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach”.

Na podstawie zaś art. 11 ust. 5a Updop: „Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, o którym mowa w ust. 1 i 4, oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale Innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25%”.

Badanie relacji pomiędzy Funduszem Inwestycyjnym a Towarzystwem Funduszy inwestycyjnych, w rozumieniu art. 11 Updop, nie może abstrahować od następujących przepisów Uofi:

art. 3 ust. 1 Uofl: „Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe”.
art. 3 ust. 3 Uofi: „Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie”.
art. 4 Uofi: „1. Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. 1a. Towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać spółce zarządzającej prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenie jego spraw. 1b. Towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać zarządzającemu z UE prowadzącemu działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym lub funduszem inwestycyjnym zamkniętym i prowadzenie jego spraw. 1c. Zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem. 2. Organem funduszu inwestycyjnego jest towarzystwo, utworzone zgodnie z przepisami ustawy. 3. W przypadkach i na warunkach określonych w ustawie w funduszu inwestycyjnym, jako jego organ, działają również rada inwestorów, zgromadzenie inwestorów lub zgromadzenie uczestników. 4. Fundusz nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników”.
art. 14 ust. 1 Uofi: „Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo”.
art. 15 ust. 1 pkt 1 i 4 Uofi: „Utworzenie funduszu inwestycyjnego wymaga: zebrania wpłat do funduszu inwestycyjnego w wysokości określonej w jego statucie; nadania funduszowi inwestycyjnemu statutu przez towarzystwo”
art. 18 ust. 2 pkt 14 Uofi: „Statut określa: rodzaje, maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających fundusz inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie towarzystwa, oraz terminy, w których najwcześniej może nastąpić pokrycie poszczególnych rodzajów kosztów”.

Z powyżej zacytowanych przepisów Uofi wynika, że fundusz inwestycyjny (a w tym FIO, SFIO i FIZ) jest szczególnego rodzaju osobą prawną, której podstawowym substratem jest majątek, a nie zespół osób. W doktrynie prawa handlowego tego typu osoby prawne nazywa się zakładowymi lub fundacyjnymi w odróżnieniu od osób prawnych typu korporacyjnego (np. spółki).

Jak wskazano w komentarzu do art. 3 Uofi zawartym w publikacji: Kidyba Andrzej (red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych, Komentarz, Tom I. Art. 1-157: „Z uwagi na to, że fundusz inwestycyjny ze swej istoty jest przede wszystkim wyodrębnioną masą majątkową przyobleczoną w osobowość prawną, jego podstawowym substratem jest majątek, a nie uczestnicy. Nawet mimo występowania pewnych elementów ich wpływu na funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego (za pośrednictwem rady inwestorów, zgromadzenia inwestorów czy zgromadzenia uczestników), jego konstrukcja prawna bliższa jest wyodrębnianej w doktrynie kategorii osób prawnych typu zakładowego”.

W konsekwencji podstawowym celem działalności funduszu inwestycyjnego jest zapewnienie bezpiecznego sposobu inwestowania środków przez uczestników/inwestorów. W rezultacie z Uofi wywieść można następujące cechy funduszu inwestycyjnego:

lokowanie/inwestowanie zebranych środków,

sformalizowane organizacja uregulowana przez ustawę i nadany jej statut,

odrębność majątku funduszu od towarzystwa i uczestników,

specjalny typ organu funduszu, tj. towarzystwo.

Określając charakter prawny funduszu można także odwołać się do tezy zaprezentowanej przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 kwietnia 2014 r. „Fundusz inwestycyjny jest zatem formą zbiorowego oszczędzania środków pieniężnych wpłaconych przez osoby indywidualne i instytucje, a jednostka uczestnictwa to tytuł prawny do udziału w aktywach netto funduszu na zasadach określonych w ustawie i statutach funduszy”.

Towarzystwo jest organem funduszu, lecz potencjalnie w niektórych typach funduszy działać mogą rada inwestorów lub zgromadzenie inwestorów/uczestników. Wyłącznie jednak Towarzystwo może utworzyć fundusz oraz zarządzać nim, tj. administrować, zarządzać inwestycjami i reprezentować go w stosunkach z osobami trzecimi. Więź prawna łącząca towarzystwo i fundusz inwestycyjny kształtowana jest poprzez statut. Jednakże nadanie funduszowi statutu jest efektem jednostronnej czynności towarzystwa (pod nadzorem KNF). Fundusz jako osoba prawna nie ma więc możliwości wpływu na kształt postanowień statutu, ale także nie może samodzielnie kontrolować przestrzegania jego postanowień przez towarzystwo. W tym względzie fundusz nie ma także żadnego wpływu na poziom określonego w statucie wynagrodzenia towarzystwa.

Wskazać należy, że zasadniczo rada inwestorów ma ograniczony wpływ na funkcjonowanie funduszu. Działania tego organu dotyczyć mogą bowiem wyłącznie kontroli realizacji celów polityki inwestycyjnej, celu inwestycyjnego i ograniczeń inwestycyjnych. W przypadku zgromadzenia inwestorów/uczestników Uofi określa także czynności należące do uprawnień tego organu, z tym że nie dotyczą one kwestii relacji towarzystwo-fundusz.

Reasumując, mamy więc do czynienia ze specyficznymi relacjami łączącymi fundusz i towarzystwo. Towarzystwo jako organ funduszu zarządza nim, co należy rozumieć jako zarządzanie inwestycjami. W tym względzie istnieje bowiem obowiązek zatrudnienia doradców inwestycyjnych, a więc osób zaufania publicznego (zasadniczo więc zarządzanie sprowadza się do dokonywania inwestycji zgodnie z decyzją towarzystwa mając na względzie postanowienia statutu i nadzór ze strony doradców inwestycyjnych). Ponadto wykonywane są też czynności administracyjne i czynności reprezentowania funduszu wobec osób trzecich. Jednakże kluczowym dla określeni tej relacji jest art. 4 ust. 4 Uofi stanowiący, że: „fundusz nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników”.

Jak wskazano w publikacji Kidyba Andrzej (red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych, Komentarz, Tom I. Art. 1-157: „Fundusz inwestycyjny ma obowiązek prowadzenia działalności ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, ponieważ jego istotą jest wspólne inwestowanie środków uczestników, którzy mają na celu pomnożenie posiadanych aktywów. W art. 10 Uofi wprowadzono obowiązek, aby również TFI i depozytariusz, jak również zarządzający ASI i depozytariusz działały niezależnie i w interesie odpowiednio uczestników funduszu inwestycyjnego lub inwestorów ASI”.

Dodatkowo, w aspekcie ustalenia zasad odpowiedzialności istotnym jest, że zgodnie z Uofi towarzystwo ponosi odpowiedzialność nie wobec funduszu, a wobec uczestników.

Odnosząc powyżej opisane regulacje Uofi do przepisów dotyczących podmiotów powiązanych należy wskazać na art. 11 ust. 4 Updop, zgodnie z którym z podmiotami powiązanymi mamy do czynienia gdy: „podmiot krajowy, (...), bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego”.

Analizując powyższą definicję należy wskazać, że wykluczone ze względu na specyfikę funduszy inwestycyjnych jest powiązanie ze względu na udział w kapitale zakładowym (fundusz nie posiada kapitału) oraz powiązania rodzinne (fundusz nie posiada akcjonariuszy i udziałowców, których mogłyby łączyć takie relacje). Nie może także dojść do powstania tego typu związku poprzez stosunek pracy oraz te same osoby pełniące funkcje zarządcze, kontrolne, nadzorcze, gdyż fundusz inwestycyjny nie jest pracodawcą oraz nie posiada zarządu, ani rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, w których zasiadałyby osoby fizyczne.

Powstawać może wyłącznie wątpliwość, czy pomiędzy funduszem inwestycyjnym a towarzystwem funduszy inwestycyjnych dochodzi do powstania relacji powiązania poprzez udział w zarządzaniu lub kontroli, tak pośredni jak i bezpośredni.

Pojęcia te nie zostały niestety zdefiniowane w Updop. W doktrynie podkreśla się, że terminy te należy rozumieć w ten sposób, że nie chodzi wyłącznie o uprawnienie o charakterze formalnym (udział w zarządzie, radzie nadzorczej), ale o faktyczny wpływ na kształtowanie decyzji gospodarczych lub wykonywanie kontroli. Akcent kładzie się w tym względzie na faktyczne działania zmierzające do kształtowania decyzji gospodarczych albo wywieranie wpływu na zachowanie podatnika (stanowisko takie prezentują w komentarzu do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych S. Babiarz, L. Błystak, B. Dauter, A. Gomułowicz, R. Pęk, K. Winiarski, Podatek dochodowy od osób prawnych, Komentarz 2010, oficyna wydawnicza UNIMEX Wrocław). Do tego stanowiska odwołują się też inni komentatorzy np. W. Nykiel, A. Mariański.

Z opisanych powyżej i wynikających z przepisów Uofi relacji fundusz inwestycyjny − towarzystwo funduszy inwestycyjnych wynika, że TFI nie kształtuje decyzji gospodarczych funduszu, a jedynie w ramach statutu zarządza środkami zebranymi w funduszu (lokuje/inwestuje środki). Zasadniczo więc zarządzanie w rozumieniu Uofi sprowadza się do dokonywania inwestycji, których efekt oddziałuje na majątek uczestników. Inwestycje te dokonywane są zgodnie z decyzją towarzystwa pod nadzorem ze strony doradców inwestycyjnych zatrudnionych w TFI oraz mają na względzie postanowienia statutu w zakresie zasad polityki inwestycyjnej i celów inwestycyjnych (statut określa ramy inwestycji).

Decyzje gospodarcze realizowane przez towarzystwo jako organ funduszu mają więc wpływ na wartość (wycenę) będących przedmiotem zarządzania aktywów, a więc w konsekwencji na wartość jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych będących w posiadaniu uczestników/ inwestorów. Nie może więc w tym względzie być mowy o udziale w zarządzaniu funduszem inwestycyjnym (podatnikiem) w rozumieniu art. 11 Updop, pojęcie zarządzania użyte w prawie podatkowym (art. 11 Updop) ma inne znaczenie niż zarządzanie określone w Uofi.

Dodatkowo z przepisów Uofi wynika wprost, że fundusz inwestycyjny nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa (art. 4 ust. 4 Uofi), a towarzystwo nie odpowiada za dokonywane czynności przed funduszem, ale przed uczestnikami (art. 64 Uofi).

W publikacji Kidyba Andrzej (red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych, Komentarz, Tom I. Art. 1-157 określono w tym względzie w komentarzu do art. 4 Uofi, co następuje: „Przepis art. 4 ust. 4 uofi wprowadza zasadę niezależności funduszu zarówno od TFI oraz spółki zarządzającej, jak też od osób posiadających bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników.

Z uwagi bowiem na to, że fundusz inwestycyjny, jako instytucja zbiorowego inwestowania, prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu wszystkich uczestników (art. 3 ust. 3 uofi), nie może służyć realizacji partykularnych celów poszczególnych osób, choćby nawet tych które posiadają większość głosów w organach funduszu. Jednocześnie mimo że organem posiadającym kompetencje tak w zakresie zarządzania funduszem, jak i jego reprezentacji jest TFI, fundusz nie jest od niego podmiotem zależnym. Oznacza to, że zarządzając funduszem i reprezentując go, TFI musi kierować się przede wszystkim interesem uczestników funduszu, a nie własnym. To samo dotyczy spółki zarządzającej funduszem, wobec której fundusz jest również niezależny”.

Pojęcie zarządzania używane w art. 4 ust. 1 Uofi nie jest tożsame z pojęciem zarządzania wynikającym z art. 11 ust. 4 Updop. Zarządzanie używane przez Uofi dotyczy bowiem zarządzania środkami uczestników ulokowanymi w funduszu inwestycyjnym, a pojęcie zarządzania wynikające z art. 11 ust. 4 Updop dotyczy zarządzania danym podmiotem. Dodatkowo w tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 4 ust. 1a i 1b Uofi zarządzanie to może być przekazane spółce zarządzającej. Chodzi więc o przekazanie zarządzania środkami (aktywami), a nie danym podmiotem.

Nie można więc określić, że TFI jako organ funduszu ma udział w zarządzaniu nim w rozumieniu art. 11 ust. 4 Updop, gdyż de facto zarządzanie wykonywane przez TFI przy udziale zatrudnionych doradców inwestycyjnych dotyczy zarządzania aktywami w interesie uczestników, a nie zarządzania podmiotem (FIO, SFIO i FIZ).

Podsumowując, należy wskazać, że ze względu na specyficzny charakter osoby prawnej (osoba prawa typu zakładowego), jaką jest fundusz inwestycyjny sam fakt, że zgodnie z Uofi towarzystwo jest organem funduszu nie skutkuje uznaniem tych podmiotów za powiązane w rozumieniu Updop. Celem wprowadzenia takiej konstrukcji prawnej (fundusz inwestycyjny) do systemu polskiego prawa była bowiem ochrona interesu uczestników (inwestorów). Relacja fundusz − towarzystwo wynika z przepisów prawa (Uofi) i statutu, a nie z zależności (podporządkowania) tych osób prawnych. Tym bardziej, że faktyczną funkcję kontrolną pełnią w tym względzie organy administracyjne (Komisja Nadzoru Finansowego) i w niektórych typach funduszy rada i zgromadzenie inwestorów (uczestników).

Z konstrukcji prawnej funduszu inwestycyjnego wynika więc, że TFI nie zarządza Funduszem jako podmiotem ale zgromadzonym w nim aktywami (Fundusz dokonuje inwestycji zgodnie z decyzjami TFI poruszając się w ramach zapisów statutu) i czyni to nie w interesie funduszu, a w interesie uczestników (wykonuje tak jakby świadczenia dla uczestników i wobec nich ponosi odpowiedzialność), nie sprawuje także kontroli nad funduszem gdyż organem kontrolnym jest, co do zasady, Komisja Nadzoru Finansowego oraz nie posiada udziału w kapitale funduszu, gdyż fundusz takiego kapitału nie posiada. W konsekwencji nie jest spełniona żadna przesłanka konieczna do uznania TFI i Funduszy za podmioty powiązane w rozumieniu art. 11 Updop.

W tym zakresie w przypadku Wnioskodawcy i funduszy inwestycyjnych przez niego utworzonych (FIO, SFIO i FIZ) nie ma przesłanek do uznania ich za podmioty powiązane w rozumieniu przepisów art. 11 Updop.

Ad. 2)

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawca (TFI) i Fundusze nie są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a Updop.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 Updop: „Podatnicy:

których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro:
1. dokonujący w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4, mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub
2. ujmujący w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty)
− są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej tych transakcji lub innych zdarzeń, zwanej dalej „dokumentacją podatkową”.

Dla powstania obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej istotne są dwa główne warunki, tj. musi zaistnieć powiązanie pomiędzy podmiotami oraz musi dojść do wystąpienia pomiędzy tymi podmiotami transakcji lub innych zdarzeń, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Z uzasadnienia dotyczącego stanowiska Wnioskodawcy w zakresie Pytania 1 wynika, że Fundusze Inwestycyjne (FIO, SFIO i FIZ) nie są podmiotami powiązanymi z Wnioskodawcą (TFI) w rozumieniu art. 11 ust. 4 Updop, a więc podstawowy warunek konieczny do powstanie obowiązku dokumentacyjnego nie jest spełniony.

Drugim warunkiem jest dokonywanie transakcji z podmiotami powiązanymi lub ujmowanie w księgach rachunkowych innych zdarzeń, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi.

Niestety zarówno pojęcie „transakcji” jak i „innych zdarzeń” nie zostało zdefiniowane w Updop. Powstaje więc wątpliwość, czy w relacji pomiędzy Wnioskodawcą a Funduszami inwestycyjnymi (FIO, SFIO lub FIZ) mamy do czynienia z transakcjami lub innymi zdarzeniami w rozumieniu Updop. Statuty FIO, SFIO i FIZ określają, co nakazuje art. 18 ust. 2 pkt 14 Uofi: „maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających fundusz inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie towarzystwa, oraz terminy, w których najwcześniej może nastąpić pokrycie poszczególnych rodzajów kosztów”.

Specyficzna wieź prawna łącząca towarzystwo i fundusz kształtowana jest poprzez statut. Nadanie funduszowi statutu jest efektem jednostronnej czynności towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz podlega kontroli (akceptacji) przez KNF. Fundusz jako osoba prawna nie ma więc możliwości wpływu na kształt postanowień statutu, ale także nie może samodzielnie kontrolować przestrzegania jego postanowień. W tym względzie fundusz nie ma także żadnego wpływu na kształtowanie wynagrodzenia towarzystwa. Dodatkowo wynagrodzenie towarzystwa oraz pokrywanie kosztów związanych z funkcjonowaniem funduszu odbywa się faktycznie nie ze środków funduszu, ale ze środków uczestników (inwestorów) zgromadzonych w funduszu (ze względu na fakt, że fundusz jest osobą prawną typu zakładowego). Fundusz lokuje bowiem zebrane od uczestników środki pieniężne i z tych środków finansowane jest wynagrodzenie towarzystwa.

W konsekwencji powyższego nie można w aspekcie określonego statutem wynagrodzenia towarzystwa (kosztów obciążających fundusz) mówić o transakcji w relacji fundusz-towarzystwo lub innym zdarzeniu którego warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi. Faktycznie bowiem do stosunku obligacyjnego dochodzi pomiędzy funduszem a uczestnikami poprzez nabycie jednostki uczestnictwa lub certyfikatu inwestycyjnego. Ponadto z brzmienia art. 18 ust. 2 pkt 14 Uofi wynika wprost, że statut określa koszty obciążające fundusz, a nie zasady ustalania wynagrodzenia za świadczone usługi. Zwrócenia uwagi wymaga także, iż przepis powyższy nie określa w sposób sztywny zasad ustalania wynagrodzenia dla towarzystwa, ale daje mu jednostronną możliwość kształtowania jego poziomu poprzez użycie zwrotu „maksymalna wysokość”. W ten sposób przychód/dochód towarzystwa nie może być szacowany, gdyż nie sposób określić ani maksymalnej jego wysokości, ani innej pośredniej jego wartości i uznać ich poziom za kształtowany na poziomie wartości rynkowej.

Ponadto uwzględniając racjonalność ustawodawcy przy konstruowaniu przepisów art. 9a Updop stwierdzić należy, iż w sytuacji relacji fundusz − towarzystwo sam obowiązek dokumentacyjny nie byłby uzasadniony przez możliwość zapobieżenia działaniom podatnika nakierowanym na uniknięcie lub zaniżenie opodatkowania. Skoro wynagrodzenie określone jest w statucie poprzez jednostronną czynność towarzystwa pod kontrolą KNF oraz środki dla finansowania wynagrodzenia pochodzą od uczestników/inwestorów, a fundusz inwestycyjny jest, co do zasady, zwolniony z opodatkowania na mocy art. 6 ust. 1 pkt 10 Updop lub korzysta ze zwolnienia określonego w art. 17 ust. 1 pkt 57 Updop, to jakim celom miałoby służyć sporządzenie dokumentacji. Towarzystwo nie ma żadnego interesu prawnego, aby samo zaniżać swoje wynagrodzenie, a fundusz inwestycyjny korzysta co do zasady ze zwolnienia z podatku dochodowego, co oznacza, że na cele podatkowe koszty jego działania są obojętne. Ponadto jedynymi podmiotami, którym wysokość kosztów (wynagrodzenia TFI) jest nieobojętna są uczestnicy, a więc osoby trzecie w stosunku do TFI. Ponadto o braku transakcji lub innego zdarzenia przesądza także fakt, iż KNF (centralny organ administracji rządowej) wydając zgodę na utworzenie funduszu inwestycyjnego (FIO, SFIO i FIZ) lub na zmianę statutu, jednocześnie dokonuje weryfikacji i zatwierdzenia poziomu kosztów obciążających fundusz (wynagrodzenia TFI), co wynika z art. 15 i art. 24 Uofi, a więc KNF działa w tym względzie w interesie uczestników. Nie można więc przy ustaleniu wynagrodzenia TFI mówić o transakcji lub innym zdarzeniu w rozumieniu art. 9a Updop. Mając powyższe na uwadze, zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku opisanej w stanie faktycznym relacji, Fundusze inwestycyjne (FIO, SFIO i FIZ) z Wnioskodawcą (TFI) nie ma obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a Updop.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w zakresie:

ustalenia, czy Fundusze Inwestycyjne i Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych nie stanowią podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop – uznaje się za nieprawidłowe,
określenia, czy Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych i Fundusze Inwestycyjne nie są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a updop – uznaje się za nieprawidłowe.

Problematyka zgłoszona w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy podmioty wskazane we wniosku, tj. Fundusze Inwestycyjne (FIO, SFIO, FIZ) i Wnioskodawca (TFI), są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop oraz czy mają obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej.

Mając na uwadze, że pojęcie „ceny transferowej” definiowane jest przez pryzmat uczestników transakcji, w której znajduje ona zastosowanie, kluczową kwestię stanowi określenie, czy (a jeśli tak − to po spełnieniu jakich warunków) pomiędzy danymi podmiotami − zachodzą powiązania.

„Podmioty powiązane” − to podmioty, między którymi zachodzą relacje określone w art. 11 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1036 z późn. zm., dalej: „updop”), czyli m.in. gdy te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Regulacje zawarte w przepisach art. 11 updop odnoszą się do zagadnienia tzw. przerzucania dochodów pomiędzy powiązanymi ze sobą podatnikami w celu zmniejszenia zobowiązań podatkowych, dotyczących tych podmiotów (sztucznie kształtujących ich dochody) poprzez stosowanie cen transferowych.

„Ceny transferowe” („ceny transakcyjne”) – to ceny stosowane pomiędzy podmiotami powiązanymi. Mają one bezpośredni związek z ewentualnym poziomem ryzyka, dlatego ich wysokość dla każdej z transakcji powinna być stale monitorowana. Stanowi to istotny element tzw. polityki podatkowej podmiotów, szczególnie ważnej dla podmiotów zawierających dużą ilość transakcji wewnątrzgrupowych o znacznej wartości. Stąd warunkiem niemal koniecznym staje się analiza cen transferowych na etapie zawierania transakcji, co w rezultacie wspomaga zarządzanie ryzykiem podatkowym.

Dla oceny i stwierdzenia, czy działania podmiotów nie mają wpływu na zaniżenie dochodów budżetu państwa w przypadku, gdy transakcje dokonywane są bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu powiązanego – służy dokumentacja podatkowa, której obowiązek prowadzenia przez podatników w przypadku transakcji lub innych zdarzeń nakładają przepisy art. 9a updop.

Z kolei dla podatnika sporządzenie dokumentacji jest o tyle istotne, że w przypadku, gdy z uzasadnionych powodów warunki, w których odbywają się transakcje między podmiotami różnią się od ogólnie stosowanych – to starannie sporządzona dokumentacja może stanowić materiał dowodowy potwierdzający poprawność takich transakcji z ekonomicznego punktu widzenia. Jednocześnie nie należy traktować obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej tylko w kontekście dodatkowego obciążenia dokumentacyjnego. Sporządzenie takiej analizy powinno pozwolić podatnikowi na właściwą ocenę prawidłowości ustalenia cen transakcyjnych w zakresie transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami w trakcie roku podatkowego i tym samym na rzetelne wypełnienie zeznania podatkowego.

Definicja podmiotów powiązanych, jak już wskazano powyżej, została umieszczona w art. 11 ust. 1 i 4 updop. I tak zgodnie z art. 11 ust. 1 – jeżeli:

osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów

– i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały − dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Stosownie do art. 11 ust. 4 updop, przepisy ust. 1-3a stosuje się odpowiednio, gdy:

podmiot krajowy, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

Zgodnie z art. 11 ust. 5 omawianej ustawy, przepisy ust. 4 stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Na podstawie art. 11 ust. 5a, posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, o którym mowa w ust. 1 i 4, oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25%.

Na gruncie art. 11 updop powiązania identyfikuje się w sytuacji, gdy:

podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo

podmiot zagraniczny bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu, albo

te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Wyłącznie pomiędzy podmiotami krajowymi powiązanie występuje również gdy:

pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze występują powiązania o charakterze rodzinnym lub wynikające ze stosunku pracy albo majątkowe oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych (zwany dalej: „TFI” lub „Towarzystwo”) działającym na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004 roku (zwana dalej: „Uofi”). Przedmiotem działalności TFI jest zgodnie z Uofi tworzenie funduszy inwestycyjnych, zarządzanie nimi i reprezentowanie funduszy inwestycyjnych w stosunkach z osobami trzecimi. Dodatkowo Towarzystwo jest zgodnie z przepisami organem funduszy inwestycyjnych, którymi zarządza.

Aktualnie Towarzystwo utworzyło i zarządza funduszami inwestycyjnymi (zwane dalej: „Fundusze”) w następującej formie prawnej:

fundusz inwestycyjny otwarty z wydzielonymi subfunduszami (zwany dalej: „FIO”),

specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty z wydzielonymi subfunduszami (zwany dalej: „SFIO”),

fundusze inwestycyjne zamknięte (zwane dalej: „FIZ”).

Zgodnie z Uofi fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Działalność funduszu inwestycyjnego prowadzona jest ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników oraz związana jest z obowiązkiem przestrzegania zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonego w Uofi. Fundusz inwestycyjny tworzony jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, a jednym z wymogów jego utworzenia jest nadanie funduszowi inwestycyjnemu statutu. Zgodnie Uofi statut funduszu inwestycyjnego określa między innymi: nazwę i rodzaj funduszu inwestycyjnego, organy funduszu inwestycyjnego i sposób jego reprezentacji, zasady polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego, cel inwestycyjny, rodzaje, maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających fundusz inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie towarzystwa, oraz terminy, w których najwcześniej może nastąpić pokrycie poszczególnych rodzajów kosztów.

rozpoczęcie prowadzenia przez fundusz działalności jako fundusz powiązany lub rozpoczęcie prowadzenia przez subfundusz w funduszu w wydzielonymi subfunduszami działalności jako subfundusz powiązany;
zmianę funduszu podstawowego;
zaprzestanie prowadzenia działalności jako fundusz powiązany;
połączenie krajowe i transgraniczne funduszy;
przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym przez inne towarzystwo;
przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenia jego spraw przez spółkę zarządzającą.

Uprawnionymi do nabywania i żądania odkupienia jednostek uczestnictwa FIO są: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Zgodnie ze statutem Wnioskodawca (TFI) pobiera za zarządzanie poszczególnymi subfunduszami wchodzącymi w skład FIO wynagrodzenie w wysokości określonej w statucie (zatwierdzonym przez KNF).

Zgromadzenie Uczestników, jako organ SFIO, zwołuje się w celu wyrażenia zgody na:

przejęcie zarządzania funduszem przez inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych;
przejęcie zarządzania funduszem i prowadzenia jego spraw przez zarządzającego z UE.

Zgodnie ze statutem Wnioskodawca (TFI) pobiera za zarządzanie poszczególnymi subfunduszami wynagrodzenie w wysokości określonej w statucie (zatwierdzonym przez KNF).

Aktualnie Wnioskodawca nie przekazał innej spółce zarządzającej zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 4 ust. 1a i 1b Uofi.

W odniesieniu do wyżej przedstawionego zagadnienia, Wnioskodawca ma wątpliwości, czy Fundusze Inwestycyjne i Wnioskodawca (TFI) stanowią podmioty powiązane w rozumieniu art. 11 ust. 4 oraz czy są zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym Fundusze i TFI nie są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop i w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawca (TFI) i Fundusze nie są zobowiązane do sporządzania dokumentacji podatkowej w rozumieniu art. 9a updop.

Po dokonaniu gruntownej analizy treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, należy stwierdzić, że tut. organ nie podziela stanowiska Wnioskodawcy.

Zdaniem tut. organu w pierwszej kolejności należy odnieść się do wskazanego przez Wnioskodawcę art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 56), który stanowi: „Fundusz nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników”.

Ustawa o funduszach inwestycyjnych nie zawiera bezpośredniej definicji podmiotu zależnego, zawiera jednak w art. 2 pkt 26 odwołanie do ustawy o ofercie publicznej.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 26 ww. ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o podmiocie zależnym − rozumie się przez to podmiot zależny w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej (...).

Istotnie, definicję podmiotu zależnego, na gruncie regulacji dotyczących rynków finansowych, zawiera art. 4 pkt 14 i 15 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 512 z późn. zm.).

Stosownie bowiem do art. 4 pkt 14 ilekroć w ustawie jest mowa o podmiocie dominującym − rozumie się przez to podmiot w sytuacji, gdy:

posiada bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty większość głosów w organach innego podmiotu, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości członków organów zarządzających lub nadzorczych innego podmiotu, lub
więcej niż połowa członków zarządu drugiego podmiotu jest jednocześnie członkami zarządu, prokurentami lub osobami pełniącymi funkcje kierownicze pierwszego podmiotu bądź innego podmiotu pozostającego z tym pierwszym w stosunku zależności.

Natomiast na podstawie art. 4 pkt 15 przez podmiot zależny rozumie się podmiot, w stosunku do którego inny podmiot jest podmiotem dominującym, przy czym wszystkie podmioty zależne od tego podmiotu zależnego uważa się również za podmioty zależne od tego podmiotu dominującego (...).

Nie ulega zatem wątpliwości, że za podmiot zależny, o którym mowa w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, należy rozumieć podmiot spełniający kryteria określone w art. 4 pkt 14 i 15 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Obok odwołania wprost można wskazać, że obie ustawy dotyczą tej samej gałęzi prawa, z tym, że druga z nich ma bardziej ogólny charakter.

Ponadto, zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o funduszach, podmiot, który zamierza, bezpośrednio lub pośrednio, nabyć albo objąć akcje lub prawa z akcji towarzystwa w liczbie zapewniającej osiągnięcie albo przekroczenie odpowiednio 10%, 20%, jednej trzeciej, 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub udziału w kapitale zakładowym, jest obowiązany każdorazowo zawiadomić Komisję o zamiarze ich nabycia albo objęcia. Podmiot, który zamierza, bezpośrednio lub pośrednio, stać się podmiotem dominującym towarzystwa w sposób inny niż przez nabycie albo objęcie akcji lub praw z akcji towarzystwa w liczbie zapewniającej większość ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, obowiązany jest każdorazowo zawiadomić o tym zamiarze Komisję.

Zgodnie z art. 54b ust. 1 pkt 9 ustawy o funduszach, podmiot składający zawiadomienie, o którym mowa w art. 54 ust. 1, przedstawia wraz z zawiadomieniem informacje dotyczące zamiarów podmiotu składającego zawiadomienie w odniesieniu do przyszłej działalności towarzystwa, w szczególności w zakresie planów marketingowych, operacyjnych, finansowych oraz dotyczących organizacji i zarządzania, z uwzględnieniem zobowiązań, o których mowa w art. 54h ust. 3.

Z art. 54b ust. 1 pkt 9 ustawy o funduszach wynika, że podmioty (akcjonariusze towarzystwa), które posiadają większościowe prawo głosu na walnym zgromadzeniu, zobowiązane są do przedstawiania informacji dotyczących zamiarów danego podmiotu odnośnie m.in. przyszłej działalności towarzystwa i zarządzania.

Z powołanego przepisu wynika, że to podmiot posiadający większość akcji, będzie miał decydujący wpływ na działalność towarzystwa a także funduszy inwestycyjnych zamkniętych, którymi zarządza towarzystwo (art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach).

Przechodząc do kwestii podatkowych, należy wskazać na autonomię prawa podatkowego – które to prawo podatkowe jednoznacznie i w sposób odmienny definiuje pojęcie podmiotów powiązanych.

Co do zasady, instytucja autonomii prawa podatkowego polega na tym, że na gruncie tego prawa dla realizacji celów tego prawa niektóre pojęcia i instytucje są uregulowane odmiennie od regulacji zawartych w przepisach dyscyplin prawa, z których pojęcia te i instytucje się wywodzą. W tym przypadku mamy do czynienia z jeszcze dodatkową przesłanką. Nie można przyjąć tezy, że pojęcie podmiotów powiązanych na gruncie prawa podatkowego wywodzi się z prawa finansowego (w rozumieniu regulacji o obrocie publicznym, funduszach inwestycyjnych itp.).

Z tego powodu nie ma mowy o jakiejkolwiek nadrzędności tej gałęzi prawa nad prawem podatkowym.

Wskazać należy, że genezy regulacji dotyczących podmiotów powiązanych (poza prawem podatkowym) należy upatrywać w prawie bilansowym (w szczególności ustawie o rachunkowości).

Ponadto podkreślić należy, że regulacje dotyczące podmiotów powiązanych (zależnych) zawarte w ustawach:

z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;
z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;

nie stanowią też lex specialis wobec regulacji zawartej w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczą bowiem, jak wskazano wyżej, odrębnej gałęzi prawa.

Dla stwierdzenia powiązań pomiędzy podmiotami (w tym pomiędzy FIO − TFI, SFIO – TFI i FIZ − TFI) wystarczy zatem wyłącznie analiza kryteriów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w przypadku podmiotów krajowych wynikających z art. 11 ust. 4 ww. ustawy, a są to:

bezpośrednie lub pośrednie zarządzanie podmiotem, lub
bezpośrednia lub pośrednia jego kontrola, lub
posiadanie udziału w kapitale podmiotu.

Należy zauważyć, że z uwagi na konstrukcję prawną funduszu inwestycyjnego (w tym FIO, SFIO i FIZ) przesłanki te co do zasady zawsze będą spełnione. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi: „Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi”.

W tym wypadku, choć na potrzeby podatkowe dokonujemy odwołania do ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, zasada autonomii prawa podatkowego jest zachowana, bowiem prawo podatkowe nie definiuje odrębnie sposobu zarządzania funduszem inwestycyjnym.

Z przywołanych powyżej przepisów o funduszach inwestycyjnych wynika, że fundusz inwestycyjny jest specyficzną osobą prawną i został utworzony przez ustawodawcę celem zapewnienia bezpiecznego sposobu inwestowania. Fundusz inwestycyjny jest podmiotem niezależnym od towarzystwa funduszy inwestycyjnych, jednak to towarzystwo funduszy inwestycyjnych zarządza funduszem.

W konsekwencji należy zatem stwierdzić, że FIO / SFIO / FIZ oraz TFI są podmiotami zależnymi w relacjach między sobą.

Konkludując, Fundusze Inwestycyjne (FIO / SFIO / FIZ) i Wnioskodawca (TFI) stanowią podmioty powiązane w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop.

W tym stanie rzeczy, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie ustalenia czy Fundusze Inwestycyjne i Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych nie stanowią podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11 ust. 4 updop, należy uznać za nieprawidłowe.

Przechodząc natomiast do kwestii powstania obowiązku sporządzania dokumentacji przez TFI i Fundusze inwestycyjne, należy wskazać na art. 9a ust. 1 updop, zgodnie z którym podatnicy:

których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro:
1. dokonujący w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4, mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub
2. ujmujący w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty)
lub
dokonujący, bezpośrednio lub pośrednio, zapłaty należności na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, wynikających z transakcji lub innego zdarzenia ujętego w księgach rachunkowych, jeżeli łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość 20 000 euro, lub
zawierający z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową:
1. umowę spółki niebędącej osobą prawną, jeżeli łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 20 000 euro lub
2. umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, w których wartość wspólnie realizowanego przedsięwzięcia określona w umowie, a w przypadku braku określenia w umowie tej wartości, przewidywana na dzień zawarcia umowy, przekracza równowartość 20 000 euro
− są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej tych transakcji lub innych zdarzeń, zwanej dalej „dokumentacją podatkową”.

Stosownie do art. 9a ust. 1d powołanej ustawy, za transakcje lub inne zdarzenia mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika, o których mowa w ust. 1 pkt 1, uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których łączna wartość przekracza w roku podatkowym równowartość 50 000 euro, z tym że w przypadku podatników, których przychody w rozumieniu przepisów o rachunkowości, w roku poprzedzającym rok podatkowy przekroczyły równowartość:

2 000 000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 20 000 000 euro − za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 50 000 euro powiększoną o 5000 euro za każdy 1 000 000 euro przychodu powyżej 2 000 000 euro;
20 000 000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 100 000 000 euro − za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 140 000 euro powiększoną o 45 000 euro za każde 10 000 000 euro przychodu powyżej 20 000 000 euro;
100 000 000 euro − za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość w roku podatkowym przekracza kwotę stanowiącą równowartość kwoty 500 000 euro.

Powyższe regulacje określają przesłanki, których spełnienie oznacza dla podatnika obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej. Obowiązek ten występuje zatem wówczas, gdy na moment dokonywania transakcji:

przychody lub koszty podatnika, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, w poprzednim roku podatkowym przekroczyły równowartość 2 000 000 euro,
zaangażowane podmioty są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 lub 4 updop,
dokonane transakcje spełniają definicję „istotności” wyrażoną w art. 9a ust. 1d updop.

Punktem wyjścia przy określaniu, czy podatnika dotyczy obowiązek dokumentowania transakcji z podmiotami powiązanymi, każdorazowo powinna być analiza spełnienia przez niego kluczowych przesłanek zawartych w art. 9a ust. 1 updop oraz stwierdzenie, czy nie mają w jego przypadku zastosowania przewidziane w art. 9a ust. 3b-3d wyłączenia.

Innymi słowy, przy ustalaniu obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej, zawsze w pierwszej kolejności należy stwierdzić, czy:

przychody lub koszty podatnika, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, w poprzednim roku podatkowym przekroczyły równowartość 2 000 000 euro;
zaangażowane w transakcje podmioty są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 lub 4 updop;
dokonane transakcje spełniają definicję „istotności” wyrażoną w art. 9a ust. 1d updop, a ponadto, czy dokonywane transakcje nie są transakcjami, o których mowa w art. 9a ust. 3b-3d updop.

Podsumowując, stwierdzić należy, że przedstawiony stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) oraz przywołane przepisy prawa wskazują, że TFI i Fundusze Inwestycyjne (FIO / SFIO / FIZ) są podmiotami powiązanymi. W związku z powyższym, po spełnieniu łącznie warunków nakładających na podatnika obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej, w przedmiotowej sprawie zachodzi konieczność sporządzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych zgodnie z art. 9a updop.

W tym stanie rzeczy, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej przez TFI i Fundusze Inwestycyjne w rozumieniu art. 9a updop należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia wniosku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin