2019.04.30 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL4.4012.103.2019.1.AR
z 30 kwietnia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 lutego 2019 r. (data wpływu 5 marca 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania umownego odszkodowania w ustalonej kwocie – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 marca 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania umownego odszkodowania w ustalonej kwocie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Poniżej wymienione podmioty zawarły Porozumienie:

„A” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (…) (dalej również: „Wnioskodawca” lub „Spółka”) składająca niniejszy wniosek, zwaną w Porozumieniu Spółką A lub Spółką Sklepową

Panem B zwanym w Porozumieniu również B, a wspólnie z Panią C zwanym D

Panią C zwaną w Porozumieniu również C, a wspólnie z Panem B zwaną D

„E” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką E lub Spółką centralną

„F” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką F lub Spółką centralną

„G” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką G lub Spółką centralną

zwanymi dalej w Porozumieniu łącznie Stronami.

W preambule Porozumienia zapisano:

Z uwagi na to, że:

Spółka A należy do Grupy H. w Polsce (GH) i w ramach tej Grupy prowadzi supermarket (sklep), w nazwie mającego nazwę sieci (zwanej dalej: I), wraz z samoobsługową stacją paliw (SP) w (…).
Spółka A i D oświadczają, że w roku 2012 przygotowali szczegółowe analizy, prognozy finansowe i następnie podjęli się prowadzenia Sklepu i SP I w (…) w roku 2012 tylko z uwagi na udzielone im zapewnienie, iż Spółki Centralne planują budowę w tej lokalizacji centrum handlowego ze sklepem I i SP, rozbudowanym sklepem (sieci J) oraz galerią handlową (w miejsce dzisiejszego sklepu I).
Z uwagi na okoliczność, iż ostatecznie Spółki Centralne zrezygnowały z planowanej inwestycji i centrum handlowe w (…) nie powstało, Spółka A mimo wszelkich wysiłków nie była w stanie osiągać przychodów pozwalających jej na generowanie dodatnich wyników finansowych i bieżące regulowanie swoich zobowiązań.
W efekcie okoliczności, o których mowa wyżej, działalność gospodarcza Spółki Sklepowej od dłuższego czasu nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a ewentualne inwestycje mające na celu przywrócenie Spółce sklepowej rentowności oraz koniecznych dla osiągania zysków obrotów znacznie przewyższają możliwości finansowe zarówno Spółki Sklepowej, jak i Spółki G, Strony Porozumienia podjęły rozmowy, w wyniku których zgodnie ustaliły, że Spółka Sklepowa powinna w terminie do dnia 31 grudnia 2018 r. zakończyć swoją główną działalność handlową w postaci prowadzenia sklepu I, kontynuując prowadzenie samoobsługowej stacji paliw. W związku z powyższym Strony postanawiają w drodze niniejszego Porozumienia (Porozumienie) uregulować kompleksowo w szczególności kwestie organizacyjne i handlowe dotyczące zamknięcia supermarketu I w (…) przez Spółkę A a także zasady, tryb i termin dokonania stosownych rozliczeń finansowych.
Strony zgodnie postanawiają, że treść niniejszego dokumentu należy interpretować w taki sposób, aby był on zgodny z ustalonym zgodnie między stronami celem, jakim jest to, aby Spółka A kontynuując prowadzenie działalności handlowej w postaci SP w (…), zakończyła działalność w zakresie prowadzenia supermarketu I w (…), uzyskując uzgodnione odszkodowanie umowne, które zostanie ustalone i wypłacone przez zobowiązany podmiot (podmioty) w wysokości nie mniejszej, jak kwota konieczna do pokrycia przez Spółkę A wszelkich obciążających ją kosztów związanych z zakończeniem działalności w zakresie prowadzenia ww. supermarketu, a w tym uregulowania wszelkich zobowiązań Spółki Sklepowej wobec spółek centralnych i innych podmiotów z GH, a także aby C nabył od Spółki F 89 udziałów spółki A.

Zgodnie z Porozumieniem Strony uregulowały w nim kilka kwestii, i tak:

Kwestia pierwsza – zakończenie działalności handlowej w sklepie I prowadzonym przez Spółkę A.

Spółka A oświadcza, że w grudniu 2018 r. zamknie sklep I dla klientów, oraz, że w dalszym ciągu będzie prowadziła stację paliw (Stacja Paliw lub wymiennie SP).
W terminie od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 30 stycznia 2019 r. Spółka A zobowiązuje się opróżnić budynek, w którym był prowadzony sklep I, a także działkę gruntu, na której ten budynek jest zlokalizowany ze wszystkich należących do niej rzeczy. Spółka A jest uprawniona i zobowiązana do usunięcia z budynku i działki jedynie tych rzeczy, które stosownie do treści ksiąg handlowych stanowią jej własność. Wszelkie inne rzeczy, niezależnie od tego czyją stanowią własność Spółka A jest zobowiązana pozostawić w budynku i na terenie nieruchomości, na której jest zlokalizowany.
Przedstawiciele Spółki G będą mogli być obecni przy czynnościach usuwania rzeczy należących do Spółki A i w przypadku wątpliwości będą mogli żądać potwierdzenia prawa własności Spółki A do poszczególnych przedmiotów.
Protokolarne przekazanie przez Spółkę A budynku, w którym był prowadzony sklep I, a także działki gruntu, na której ten budynek jest zlokalizowany osobom oddelegowanym ze Spółki G, tzn. właściciela nieruchomości i budynku sklepu nastąpi w styczniu 2019 r.
Koszty usunięcia z budynku, w którym był prowadzony sklep I, a także działki gruntu, na której ten budynek jest zlokalizowany rzeczy należących do Spółki A obciążają tę Spółkę.

Kwestia druga – prowadzenia działalności handlowej w postaci stacji paliw I przez Spółkę A.

Spółka A oświadcza, że jest zainteresowana dalszym prowadzeniem SP, ale jednocześnie nie przesądza o możliwości sprzedaży przedsiębiorstwa SP innemu podmiotowi z GH, tak, aby ostatecznie zakończyć swoją wszelką działalność operacyjną i po rozliczeniu z wierzycielami i wspólnikami doprowadzić do likwidacji spółki.
Spółki Centralne oświadczają, że wyrażają zgodę na takie kontynuowanie działalności gospodarczej przez Spółkę A pod znakiem I oraz, że w działalności Spółki A w tym zakresie.
W wykonaniu oświadczenia zawartego pkt 2 powyżej, Strony oświadczają, co następuje:
1. Spółka F oświadcza, że wyraża zgodę na takie kontynuowanie działalności gospodarczej przez Spółkę A pod znakiem I oraz, że w drodze aneksu do umowy o znaku firmowym określi zasady korzystania ze znaku I przez Spółkę A na potrzeby prowadzenia SP.
2. Spółka E oświadcza, że wyraka zgodę na dalsze prowadzenie SP przez Spółkę A na zasadach wspólnych dla wszystkich spółek sklepowych (co oznacza ten sam zakres obowiązków i uprawnień jakie muszą spełniać inne spółki sklepowe prowadzące swoje SP w ramach GH).
3. Spółka G oświadcza, że w drodze aneksu do umowy najmu łączącej ją aktualnie ze Spółką A określi nowe warunki najmu części nieruchomości, na której prowadzona jest SP oraz zwolni Spółkę A z obowiązku ponoszenia kosztów czynszu związanych z częścią nieruchomości zabudowanej sklepem niezwłocznie po dokonaniu odbioru budynku sklepu potwierdzonym protokołem wydania.
Strony, tj. Spółka G i Spółka A uzgadniają, że nowe warunki najmu części nieruchomości zabudowanej SP, które Spółka G zaproponuje Spółce A będą zawierać co najmniej następujące regulacje:
1. W całym okresie najmu Spółka A będzie miała zagwarantowane warunki techniczne do korzystania z nieruchomości nie gorsze niż obecnie.
2. Nowy okres najmu – czas określony do września 2022 r.
3. W okresie obowiązywania umowy najmu preferencyjny miesięczny czynsz najmu naliczany od powierzchni zajmowanej przez Spółkę A w wysokości 100 zł netto/mc.
4. Zgodę na sprzedaż przedsiębiorstwa SP na rzecz podmiotu należącego do GH z zachowaniem stawek czynszowych podanych w podpunktach 9.2 i 9.3 powyżej
5. Obowiązek Spółki A lub jej następcy prawnego do usunięcia wszelkich zanieczyszczeń środowiskowych związanych z prowadzeniem SP wymaganych przez właściwe przepisy prawa pod rygorem kary umownej po zakończeniu działalności SP.
Projekt aneksu do umowy najmu stanowi załącznik nr 1 do Porozumienia.

Kwestia trzecia – sprzedaż udziałów w kapitale zakładowym Spółki A.

Z uwagi na okoliczność, że Spółka A docelowo będzie starała się także zakończyć swoją działalność operacyjną na Stacji Paliw (SP) poprzez jej sprzedaż, Strony potwierdzają, że w termie do 31 stycznia 2019 r. dojdzie do zawarcia umowy sprzedaży udziałów w Spółce A, na podstawie której B nabędzie od Spółki F wszystkie 89 udziałów o wartości nominalnej po 500,00 zł każdy, które Spółka F posiada w kapitale zakładowym Spółki A za łączną cenę 1,00 zł.
Koszty związane z zawarciem umów sprzedaży ponosi Spółka F.

Kwestia czwarta – uregulowanie zobowiązań Spółki Sklepowej wobec Spółek centralnych.

Spółka A i D oświadczają, że objęli do prowadzenia Sklep I i SP I w (…) w październiku 2012 r. tylko z uwagi na fakt, iż Spółki Centralne planowały budowę centrum handlowego w tej lokalizacji ze sklepem I i SP, oraz, że uwzględniając te plany Spółek Centralnych dokonała oceny finansowej swojej działalności, przygotowali prognozy finansowe uwzględniające działalność tego centrum handlowego.
Z uwagi na okoliczność, iż ostatecznie Spółki Centralne nie przeprowadziły planowanej Inwestycji i centrum handlowe w (…) nie powstało Spółka A mimo wszelkich wysiłków nie była w stanie osiągać przychodów pozwalających jej na generowanie dodatnich wyników finansowych i bieżące regulowanie swoich zobowiązań.
Decyzja Stron o zamknięciu sklepu I przed zakończeniem 10-cia letniego okresu standardowej działalności spółek sklepowych w GH i prowadzenie tylko częściowej działalności na SP została podjęta wspólnie przez Strony w celu ograniczenia strat finansowych zarówno po stronie Spółek Centralnych, jak i po stronie Spółki A.
Mając powyższe na uwadze, Spółki Centralne postanowiły o wypłacie Spółce A odszkodowania tytułem wcześniejszego niż standardowy l0-cio letni okres prowadzenia działalności handlowej zakończenie tej działalności w zakresie prowadzenia sklepu I.
S. Mając powyższe na uwadze Strony wspólnie postanowiły o zakończeniu działalności sklepowej Spółki A i o zamknięciu sklepu I w terminie do grudnia 2018 r.
Spółka F postanowiła, iż w związku z zamknięciem sklepu I przez Spółkę A, Spółki Centralne zrekompensują Spółce Sklepowej koszty związane z zakończeniem działalności handlowej sklepu I w postaci wypłaty odszkodowania umownego w zryczałtowanej kwocie.
Kwota odszkodowania przyznanego Spółce A przez Spółki Centralne zostanie przez niego wykorzystana przez Spółkę A na zaspokojenie wszelkich roszczeń Spółek Centralnych wynikających z zadłużenia Spółki A z tytułu wykonania na jej rzecz usług oraz z tytułu dostaw towarów, a w tym zobowiązania nieuregulowane stosownie do treści umów pakietowych, oraz na spłatę kredytu w rachunku bieżącym udzielonego Spółce A przez bank na podstawie umowy kredytu z roku 2012.
Spółka F, Spółka SC, każda z osobna i łącznie oświadczają, że pod warunkiem wykorzystania przez Spółkę A środków z odszkodowania umownego przekazanego tej Spółce przez Spółkę F zgodnie z ust. 6 zrzekają się względem Spółki A (umorzenie) wszelkich roszczeń z wszelkich tytułów, oraz zrzekają się prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem.
Zapłata uzgodnionej i wskazanej w ust. 6 powyżej kwoty odszkodowania umownego nastąpi:
1. w określonej w Porozumieniu kwocie i terminie, Spółka F zapłaci Spółce A na jej rachunek bankowy.
2. w terminie do grudnia 2018 r. Spółka E dokona umorzenia swoich zobowiązań wobec Spółki A z tytułu dostawy towarów i usług w określonej w porozumieniu kwocie.
3. w określonej w Porozumieniu kwocie i terminie, Spółka F zapłaci Spółce A na jej rachunek bankowy.
4. w określonej w Porozumieniu kwocie i terminie, Spółka F w drodze przekazu dokona całkowitej spłaty w imieniu Spółki A kredytu w rachunku bieżącym.

W Porozumieniu zawarto także inne uzgodnienia co do klauzuli poufności, doręczania korespondencji, rozstrzygania sporów, itp.

Spółka z o.o. A jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy czynność otrzymania przez Spółkę z o.o. A (Wnioskodawca) umownego odszkodowania w ustalonej zryczałtowanej kwocie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność otrzymania umownego odszkodowania w ustalonej zryczałtowanej kwocie nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług, w konsekwencji czynność ta nie jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, ze zm.) – dalej zwana „ustawą” lub „ustawą o VAT”, zawiera katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (podatek VAT).

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (taką dostawą może być także przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa). Przez świadczenie usług rozumie się z kolei każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

W praktyce za świadczenie usługi uważa się każde zachowanie, na które może się składać zarówno działanie, jak i zaniechanie. Zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega przy tym opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Aby dane świadczenie uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.

Aby świadczenie podlegało (jako usługa) opodatkowaniu podatkiem VAT, muszą być przy tym spełnione łącznie następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

W analizowanym przypadku ww. warunki nie są spełnione – odszkodowanie wypłacone Spółce A nie stanowi wynagrodzenia za jakiekolwiek świadczenie wykonane przez tę Spółkę na rzecz podmiotu przekazującego odszkodowanie. Odszkodowanie stanowi rekompensatę za szkody poniesione przez Spółkę A.

Podobnie twierdzą organy podatkowe, tak wynika np. z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 17 września 2018 r., nr 0114-KDIP4.4012.438.2018.1.AKO. W interpretacji tej organ podatkowy stwierdził ponadto, że:

„(...) istotą odszkodowań nie jest (...) płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

(...) dla ustalenia statusu otrzymywanych środków pieniężnych bez znaczenia pozostaje to, jak strony nazywają daną płatność. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ono zapłatę za konkretne świadczenie, czy też jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, i jako taka nie będzie podlegało opodatkowaniu tym podatkiem (...)”.

Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia „odszkodowania”. W tym zakresie należy zatem posiłkować się przepisami prawa cywilnego. I tak, zgodnie z art. 361 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć. gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu je otrzymującego. Należy zaznaczyć, że dla ustalenia statusu otrzymywanych środków pieniężnych bez znaczenia pozostaje to jak strony nazywają daną płatność. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie, czy też jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Uwzględniając powyższe stwierdzenia, przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy, należy wskazać, że Wnioskodawca otrzymał umowne odszkodowanie jako rekompensatę poniesionych kosztów związanych z zakończeniem działalności handlowej sklepu. Potwierdzeniem tego jest m.in. uzgodnienie zawarte w Porozumieniu, Kwestia czwarta ust. 7, gdzie Strony uzgodniły, że kwota odszkodowania przyznana Wnioskodawcy zostanie przez niego wykorzystana na zaspokojenie wszelkich roszczeń spółek współpracujących z Wnioskodawcą, wynikających z zadłużenia Wnioskodawcy z tytułu wykonania na jego rzecz usług oraz z tytułu dostaw towarów, a w tym zobowiązania nieuregulowane stosownie do treści umów pakietowych, oraz na spłatę kredytu w rachunku bieżącym udzielonego Wnioskodawcy przez bank na podstawie umowy kredytowej z roku 2012.

Jak wynika zatem z przedmiotowej sprawy, na skutek zaistniałych okoliczności, niezależnych od Wnioskodawcy, polegających na rezygnacji przez Spółki Centralne z planowanej inwestycji polegającej na budowie centrum handlowego, Wnioskodawca mimo wszelkich wysiłków nie był w stanie osiągnąć przychodów pozwalających mu na generowanie dodatnich wyników finansowych i bieżące regulowanie swoich zobowiązań. W efekcie zaistnienia tych okoliczności działalność gospodarcza Wnioskodawcy od dłuższego czasu nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, a ewentualne inwestycje mające na celu przywrócenie odpowiedniej rentowności i zysków znacznie przekraczały możliwości finansowe Wnioskodawcy.

W związku z zaistniałą sytuacją, niezależną od Wnioskodawcy, Strony Porozumienia uzgodniły, że Wnioskodawca zakończy swoją główną działalność handlową w postaci prowadzenia sklepu I, kontynuując natomiast prowadzenie samoobsługowej stacji paliw. Uzgodnione zatem w Porozumieniu odszkodowanie, miało na celu zrekompensować Wnioskodawcy poniesione wcześniej koszty, związane z prowadzeniem sklepu, która to działalność nie przyniosła zaplanowanych wcześniej efektów gospodarczych w związku z rezygnacją z inwestycji innych uczestników Porozumienia. Realizacja inwestycji w planowanym wcześniej wymiarze, miała gwarantować Wnioskodawcy prowadzenie działalności sklepowej w rozmiarach umożliwiających osiąganie założonej rentowności a tym samym zapewniającej odpowiednie zyski.

Zatem uzyskane przez Wnioskodawcę odszkodowanie, w uzgodnionej umownej kwocie, nie mniejszej, jak kwota konieczna do pokrycia przez Wnioskodawcę wszelkich obciążających go kosztów związanych z zakończeniem działalności w zakresie prowadzenia ww. supermarketu, a tym samym uregulowania wszelkich zobowiązań Wnioskodawcy wobec spółek centralnych i innych podmiotów z grupy, przeznaczone jest na pokrycie wcześniej poniesionych przez Wnioskodawcę wydatków i zaciągniętych zobowiązań. Uzgodniona kwota odszkodowania ma zatem charakter rekompensacyjny (odszkodowawczy).

Wnioskodawca ma zgodnie z Porozumieniem wykonać określone w nim działania, są to jednak jedynie działania techniczne, wynikające z konieczności zamknięcia wszystkich uzgodnionych w Porozumieniu kwestii. Działań tych w żaden sposób nie można uznać za wykonanie świadczeń (usług) na rzecz podmiotu wypłacającego odszkodowanie (czy też innego podmiotu).

Uwzględniając powyższe uwagi, w ocenie Wnioskodawcy, nie wykonał on świadczeń, które mogłyby być uznane na gruncie ustawy VAT za wykonanie usług. Poza tym, jak już wcześniej wykazano, musi istnieć bezpośredni beneficjent świadczenia (nabywca usług) aby w ogóle mówić o wykonanej usłudze w rozumieniu ustawy o VAT. W przedmiotowym stanie faktycznym, podmiot wypłacający odszkodowanie nie może być uznany za adresata jakichkolwiek usług, przekazał on tylko środki pieniężne tytułem rekompensaty za powstałą u Wnioskodawcy szkodę, nie otrzymując żadnego świadczenia wzajemnego. Podmiot ten poniósł jedynie ekonomiczne skutki swojego niezgodnego z wcześniejszymi ustaleniami działaniami.

Ponadto wskazuje się, że podobne podejście prezentują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Przykładowo tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 21 grudnia 2018 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.665.2018.1.JN uznał stanowisko spółki za prawidłowe i wskazał, że: „(...) jeżeli w wyniku działania dostawców wnioskodawca poniesie faktyczne szkody (np. w postaci opóźnień w produkcji, anulowanych zamówień czy utraty wiarygodności wnioskodawcy), to kwoty (kary umowne) jakimi wnioskodawca obciąża dostawców, mają charakter odszkodowawczy. Kary te są czynnościami jednostronnymi i nie wiążą się z otrzymaniem przez dostawcę od wnioskodawcy świadczenia wzajemnego w postaci dostawy towarów czy świadczenia usługi. Nie stanowią wynagrodzenia za dostawę towaru bądź świadczenie usług, o których mowa w art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”. Dalej Dyrektor KIS wskazał, że nie ma podstaw do wystawienia faktury dokumentującej taką czynność, ponieważ faktury są dowodem dokumentującym sprzedaż. Rozliczenia te mogą być natomiast udokumentowane za pomocą innego dokumentu księgowego, w tym notą księgową.

Tożsamo wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 10 listopada 2017 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.598.2017.1.RM, stwierdzając: „(...) opłaty, którymi Spółko obciąża przewoźników w przypadku nieprawidłowego wykonania umowy przewozu, mają charakter czynności jednostronnej i nie wiążą się z otrzymaniem przez kontrahenta od Wnioskodawcy świadczenia wzajemnego w postaci dostawy towarów czy świadczenia usługi. Tak więc nie jest spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy zapłatą przez przewoźnika określonej kwoty pieniężnej a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że zapłata tych kwot podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym (...) opłaty z tytułu nieprawidłowego wykonania umowy przewozu nie stanowią wynagrodzenia za dostawę towaru bądź świadczenie usług (...) i w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…)”.

Podobnie interpretują zagadnienie sądy administracyjne, przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 lutego 2018 r., sygn. III SA/Wa 1033/17, czytamy:

(...) pojęcie „odszkodowanie” czy też termin „szkoda” nie zostały zdefiniowane w ustawie o VAT. Na gruncie ustawy o VAT ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać zatem w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie podlegała VAT tylko wtedy gdy nie będzie istniał związek pomiędzy tą płatnością a jakąkolwiek czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu na rzecz którego ta płatność jest dokonywano. Wskazać należy, że zgodnie z art. 147 ust. 3 u.p.g.g. (...) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na tym, kto jest odpowiedzialny za szkodę. Poszkodowany, za zgodą podmiotu odpowiedzialnego za szkodę, może wykonać obowiązek w zamian za zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej”. Zatem otrzymany przez Wnioskodawcę zwrot kosztów zabezpieczenia sieci wodociągowej na wpływ eksploatacji górniczej nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług. Skarżąca za zgodą podmiotu odpowiedzialnego za powstałą szkodę wykonała bowiem obowiązek wynikający z przepisów prawa powszechnie obowiązującego w zamian za odpowiednie odszkodowanie (zapłatę kwoty pieniężnej) wypłacone przez podmiot odpowiedzialny za szkodę. Tym samym działanie takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. I FSK 1980/13, dokonał oceny wskazując:

„(...) Dychotomiczny podział czynności podlegających opodatkowaniu na dostawę towarów i świadczenie usług nie oznacza jednak, iż każde przesunięcie, czy rozliczenie określonych wartości ekonomicznych pomiędzy dwoma różnymi podmiotami może zostać uznane za świadczenie usług, jeśli nie stanowi dostawy towarów. Należy bowiem rozważyć, czy rozliczenie pieniężne między właścicielem gruntu a jego użytkownikiem w rozpatrywanym, wynikającym z wniosku o Interpretację, stanie faktycznym stanowi usługę za wynagrodzeniem.

Prawidłowo Sąd pierwszej Instancji stwierdził, że o usługach za wynagrodzeniem w rozumieniu ustawy o VAT można mówić jedynie w sytuacji, kiedy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedno ze stron transakcji może być uznano za bezpośredniego beneficjenta usługi. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Taki pogląd Sądu pierwszej instancji znajduje bowiem swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, gdzie podkreśla się, że koncepcja świadczenia usług zakłada istnienie bezpośredniego związku pomiędzy świadczoną usługą i uzyskiwanym wynagrodzeniem (por. wyrok Trybunału z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86, Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and EAcise, (Publ. Zb. Orz.1998 r., s. 1443). Natomiast w orzeczeniu z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, RJ. Tolsama vs. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, (Publ. Zb. Orz.1 994 r. s. I-743) ETS stwierdził, że świadczenie usług realizowane jest „za wynagrodzeniem” w rozumieniu artykułu 2 (1) VI Dyrektywy i stąd podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone no rzecz usługobiorcy. Nie można zatem mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, w sytuacji, kiedy spółka akcyjna korzysta zarówno z nieruchomości gruntowych wnioskodawcy jak i jej pomieszczeń bezumownie. Nie oznacza to bowiem, iż ma miejsce dorozumiana zgoda, a zatem, iż istnieje milcząca umowa pomiędzy stronami (...)”.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy, czynność otrzymania umownego odszkodowania w ustalonej zryczałtowanej kwocie nie jest wynagrodzeniem za usługę, nie występuje tu transakcja ekwiwalentna (świadczenie w zamian za wynagrodzenie), stąd czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług, w konsekwencji otrzymane odszkodowanie nie jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również :

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W świetle powyższego przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie nie będące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby dane świadczenie uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Muszą być zatem spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie – jako usługa – podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and EAcise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie tej ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem.

I tak, w świetle art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), dalej k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu, polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Z opisu sprawy wynika, że Porozumienie zostało zawarte pomiędzy podmiotami: „A” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, Panem B zwanym w Porozumieniu B, a wspólnie z Panią C. zwanym D, Panią C zwaną w Porozumieniu również C, a wspólnie z Panem C zwaną D, „E” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką E lub Spółką centralną, „F” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką F lub Spółką centralną a „G” Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zwaną w Porozumieniu Spółką G lub Spółką centralną.

Wnioskodawca należy do Grupy H. i w ramach tej Grupy prowadzi supermarket (sklep), w nazwie mającego nazwę sieci wraz z samoobsługową stacją paliw.

Spółka A i D w roku 2012 przygotowali szczegółowe analizy, prognozy finansowe i następnie podjęli się prowadzenia Sklepu i SP I w roku 2012 tylko z uwagi na udzielone im zapewnienie, iż Spółki Centralne planują budowę w tej lokalizacji centrum handlowego ze sklepem I i SP, rozbudowanym sklepem (sieci J) oraz galerią handlową (w miejsce dzisiejszego sklepu I). Z uwagi na okoliczność, iż ostatecznie Spółki Centralne zrezygnowały z planowanej inwestycji i centrum handlowe nie powstało, Spółka mimo wszelkich wysiłków nie była w stanie osiągać przychodów pozwalających jej na generowanie dodatnich wyników finansowych i bieżące regulowanie swoich zobowiązań.

W efekcie, działalność gospodarcza Spółki od dłuższego czasu nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a ewentualne inwestycje mające na celu przywrócenie Wnioskodawcy rentowności oraz koniecznych dla osiągania zysków obrotów znacznie przewyższają możliwości finansowe Spółki, Strony Porozumienia podjęły rozmowy, w wyniku których zgodnie ustaliły, że Wnioskodawca powinien w terminie do grudnia 2018 r. zakończyć swoją główną działalność handlową w postaci prowadzenia sklepu I, kontynuując prowadzenie samoobsługowej stacji paliw. W związku z powyższym Strony postanawiają w drodze Porozumienia uregulować kompleksowo w szczególności kwestie organizacyjne i handlowe dotyczące zamknięcia supermarketu I przez Spółkę A a także zasady, tryb i termin dokonania stosownych rozliczeń finansowych.

Strony zgodnie postanawiają, że treść Postanowienia należy interpretować w taki sposób, aby był on zgodny z ustalonym zgodnie między stronami celem, jakim jest to, aby Spółka kontynuując prowadzenie działalności handlowej w postaci stacji paliw, zakończyła działalność w zakresie prowadzenia supermarketu I, uzyskując uzgodnione odszkodowanie umowne, które zostanie ustalone i wypłacone przez zobowiązany podmiot (podmioty) w wysokości nie mniejszej niż kwota konieczna do pokrycia przez ją kosztów związanych z zakończeniem działalności w zakresie prowadzenia ww. supermarketu, a w tym uregulowania wszelkich zobowiązań Spółki wobec Spółek Centralnych i innych podmiotów z GH, a także aby D nabył od Spółki F 89 udziałów spółki A.

Zgodnie z Porozumieniem Strony uregulowały w nim kilka kwestii, tj.:

zakończenie działalności handlowej w sklepie I prowadzonym przez Spółkę;
prowadzenie działalności handlowej w postaci stacji paliw SP przez Spółkę;.
sprzedaż udziałów w kapitale zakładowym Spółki;
uregulowanie zobowiązań Spółki wobec Spółek centralnych.

Wnioskodawca jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług odszkodowania, otrzymanego przez Wnioskodawcę od Spółek Centralnych w związku z zawartym Porozumieniem.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia „odszkodowania”. W związku z tym, należy posiłkować się regulacjami zawartymi w ustawie Kodeks cywilny.

Z treści art. 361 § 1 i § 2 k.c wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie ww. przepisów odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 Kodeksu cywilnego).

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto pomiędzy zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Należy zaznaczyć, że dla ustalenia statusu otrzymywanych środków pieniężnych bez znaczenia pozostaje to jak strony nazywają daną płatność. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie, czy też jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Natomiast treść umowy cywilnoprawnej jest indywidualną sprawą stron, które ją zawierają i zależy od ich uzgodnień. Zasada swobody umów zapisana jest w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, w świetle którego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Strony mogą więc dowolnie ustalać stosunki cywilnoprawne, jednakże postanowienia umów nie mogą pozostawać w sprzeczności z innymi przepisami prawa, do stosowania których strony są zobowiązane. W ocenie tut. Organu nie można poprzez zawarcie odpowiedniej treści umowy cywilnoprawnej wywodzić korzystnych dla siebie skutków podatkowych w postaci preferencji podatkowych. Niezależnie bowiem od tego, jak strony nazwały wypłacane wynagrodzenie w zawartej umowie (w niniejszym przypadku – w zawartym porozumieniu), to o opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług czynności za którą jest ono faktycznie płacone, decyduje wykonana czynność, a nie ustalenia umowne między podmiotami.

W wyroku z dnia 18 lipca 2007 r. sprawie C-277/05 Société thermale d’Eugénie-les-Bains, TSUE wskazał, że pierwsze rozwiązanie zawarte w pytaniu prejudycjalnym (tj. kwoty wypłacone tytułem zadatku przez klienta na rzecz przedsiębiorstwa hotelarskiego powinny zostać uznane za podlegające podatkowi VAT) można zaakceptować jedynie wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego, w którym dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych (pkt 19 ww. wyroku).

W rozpatrywanej sprawie nie zaistnieją zatem okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania, bowiem przepis art. 361 Kodeksu cywilnego dotyczy szkody wyrządzonej na majątku, za którą to należna jest poszkodowanemu rekompensata, z którą nie wiąże się żadne świadczenie ze strony poszkodowanego. Taka sytuacja nie ma natomiast miejsca w opisanym we wniosku zdarzeniu. Wypłacane przez Spółki Centralne na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenie (nazwane w opisie sprawy „odszkodowaniem”) nie jest rekompensatą za szkodę, o której mowa w art. 361 Kodeksu cywilnego, lecz jest płatnością za otrzymane w zamian świadczenie. Zatem, kwota należna Spółce wypłacona przez Spółki Centralne na mocy ww. Porozumienia nie posiada cech odszkodowania za poniesioną szkodę.

Na gruncie ustawy o VAT ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Jak wskazano powyżej, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z analizy stanu faktycznego wynika działanie, ustalone w podpisanym Porozumieniu, na podstawie którego Wnioskodawca zobowiązał się do prowadzenia działalności w zakresie sklepu I i stacji paliw w konkretnej lokalizacji mając zapewnienie, że w przyszłości powstanie tam Centrum handlowe, zbudowane przez Spółki Centralne. Jednocześnie Spółki Centralne zapewniły, że takie Centrum handlowe – w tym konkretnym miejscu (lokalizacji) – powstanie.

W przedstawionej sytuacji, wypłata Wnioskodawcy wynagrodzenia nazwanego przez Strony „odszkodowaniem” jest w istocie wypłatą określonego w pieniądzu wynagrodzenia za zaniechanie działania, tj. nie prowadzenia lub wcześniejszej likwidacji działalności sklepu I.

Beneficjentem tej usługi, odnoszącym wymierną korzyść są Spółki Centralne, które dzięki temu, że Wnioskodawca prowadził w określonym miejscu (lokalizacji) działalność w zakresie sklepu I i stacji paliw, dał początek powstania w przyszłości Centrum handlowego, w ramach którego będzie działać sklep I i stacja paliw.

Porozumienie łączące Strony ma również charakter zobowiązaniowy – Wnioskodawca zobowiązał się bowiem do ww. czynności za odpłatnością. Otrzymywana przez Wnioskodawcę wyrażona w pieniądzu odpłatność za wykonane świadczenie pozostaje więc w bezpośrednim związku z wykonywanymi czynnościami.

W przedstawionych we wniosku okolicznościach istnieje bezpośredni związek pomiędzy wykonanym świadczeniem, a otrzymanym wynagrodzeniem. Zgodę na tolerowanie określonej czynności (tj. prowadzenie sklepu I i stacji paliw w konkretnym miejscu), za które Wnioskodawca otrzymał określoną kwotę pieniężną od Spółek Centralnych, należy traktować jako skonkretyzowane świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wpłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji, w analizowanej sprawie otrzymana przez Wnioskodawcę kwota nie spełnia funkcji odszkodowawczej, lecz stanowi wynagrodzenie za czynności mieszczące się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy jako świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy należną opłatą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym.

Podsumowując, czynność otrzymania przez Spółkę z o.o. A świadczenia w postaci umownego odszkodowania w ustalonej zryczałtowanej kwocie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatność za świadczenie usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy oraz własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności kwestii dotyczącej stawki podatku VAT dla świadczenia usług oraz sprzedaży udziałów w Spółce A.

Zaznacza się także, że – zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej – składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (oraz z opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę we wniosku wyroków sądów administracyjnych tut. Organ wyjaśnia, że wskazane wyroki zostały potraktowane jako element argumentacji Wnioskodawcy, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnej sprawy i co do zasady wiążą one stronę postępowania w konkretnych, indywidualnych sprawach, nie rozciągając swojego oddziaływania na inne, choćby podobne lub zbieżne sprawy. Zatem wskazane we wniosku wyroki sądów nie mają wpływu na podjęte w niniejszej interpretacji rozstrzygnięcie.

Ponadto, odnosząc się do powołanej przez Zainteresowanego interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora SiAta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin