2019.10.30 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-2.4010.382.2019.1.AM
z 30 października 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 oraz art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Zainteresowanych przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 29 sierpnia 2019 r. (data wpływu 2 września 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

ustalenia, czy spłaty (i) kapitału (kwot głównych kredytów) oraz (ii) naliczonych przed Datą Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców, wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, otrzymane po Dacie Przeniesienia, należy uznać za przychody Nabywcy uzyskane z wierzytelności, o których mowa w art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane w dacie otrzymania spłat – jest prawidłowe;

ustalenia czy spłaty naliczonych po Dacie Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców (z wyłączeniem kapitału), wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, stanowią przychody Nabywcy inne niż przychody uzyskane z wierzytelności zdefiniowane w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane na zasadach ogólnych – jest prawidłowe;

ustalenia czy kosztem uzyskania przychodów o których mowa w pytaniu nr 1., potrącalnym przez Nabywcę w okresie rozliczeniowym osiągnięcia przychodów o których mowa w pytaniu nr 1., będzie cena nabycia wierzytelności do wysokości nieprzekraczającej wartości nominalnej wierzytelności – jest prawidłowe;

ustalenia czy kosztem uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniu nr 2., potrącalnym przez Nabywcę w momencie powstania przychodu z tytułu tych przychodów, będzie cena nabycia wierzytelności w wartości przekraczającej jej wartości nominalną, tj. premia, do wysokości nieprzekraczającej wysokości tych przychodów – jest prawidłowe;

ustalenia w jakiej dacie Zbywca powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia portfela wierzytelności na rzecz Nabywcy – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 września 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nabycia/zbycia wierzytelności.

We wniosku wspólnym złożonym przez:

Zainteresowanego będącego stroną postępowania:
A. S.A.
Zainteresowanych niebędących stroną postępowania:
B. S.A.

przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

A. S.A. [dalej: Nabywca] jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych [tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1771 ze zm., dalej: Ustawa] i jako specjalistyczny typ banku może wykonywać tylko czynności wymienione w Ustawie. Zgodnie z art. 12 Ustawy do czynności takich należy między innymi:

nabywanie wierzytelności innych banków:
1. z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką,
2. z tytułu kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust. 2 Ustawy, tj. kredytów zabezpieczonych gwarancją lub poręczeniem wyraźnie wskazanych przez ustawodawcę instytucji publicznych, w tym m.in. Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego, Europejskiego Banku Centralnego, rządów lub banków centralnych niektórych państw, lub z tytułu kredytów udzielonych tym podmiotom, co w szczególności w praktyce Nabywcy dotyczy jednostek samorządu terytorialnego;
udzielanie kredytów:
1. zabezpieczonych hipoteką,
2. niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w wyżej wspomnianym art. 3 ust. 2 Ustawy;
emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności banku hipotecznego z tytułu:
1. udzielonych kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz
2. nabytych wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką;
emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią:
1. wierzytelności banku hipotecznego z tytułu udzielonych kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust. 2 Ustawy,
2. nabyte przez bank hipoteczny wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust. 2 Ustawy.

Emisja listów zastawnych przez bank hipoteczny jest ograniczona ustawowymi limitami, w tym m.in. zastrzeżeniem, że refinansowanie nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 60% lub 80% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości (art. 14 Ustawy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych. Świadczenia te polegają na wypłacie odsetek i wykupie hipotecznych listów zastawnych w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji, z uwzględnieniem przepisów Ustawy (art. 4 Ustawy).

Zgodnie z art. 3 ust. 2 Ustawy publiczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego z tytułu:

kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem Narodowego Banku Polskiego, Europejskiego Banku Centralnego, rządów lub banków centralnych państw członkowskich Unii Europejskiej, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, z wyłączeniem państw, które restrukturyzują lub restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich 5 lat, oraz gwarancją lub poręczeniem Skarbu Państwa zgodnie z przepisami odrębnych ustaw, albo
kredytów udzielonych podmiotom wymienionym w pkt 1, albo
kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jednostek samorządu terytorialnego oraz kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego.

Na podstawie art. 3 ust. 3 Ustawy do publicznych listów zastawnych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące hipotecznych listów zastawnych, z wyłączeniem przepisów ustawy w zakresie zabezpieczenia hipoteką.

B. S.A. [dalej: Zbywca] jest bankiem uniwersalnym prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1376 z późn. zm.). Zbywca świadczy usługi m.in. w zakresie udzielania kredytów hipotecznych, kredytów komercyjnych oraz prowadzenia rozliczeń pieniężnych.

Cesja wierzytelności – perspektywa Nabywcy

W rezultacie prowadzonej działalności Nabywca zamierza zawrzeć ze Zbywcą umowę, której treścią jest cesja wierzytelności. W ramach tej umowy Nabywca nabywa od Zbywcy (któremu nie przysługuje prawo emisji listów zastawnych, o których mowa w Ustawie) [dalej łącznie również: Strony] wierzytelności wynikające z udzielonych przez Zbywcę kredytów zabezpieczonych bądź niezabezpieczonych hipotekami, tj. całość/wszystkie wierzytelności wynikające z konkretnej umowy kredytu bądź część (ułamek) takich wierzytelności zgodnie z art. 509 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny [tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm., dalej: Kodeks cywilny].

W konsekwencji zawarcia takiej umowy:

wraz z wierzytelnością główną na Nabywcę przechodzą wszelkie związane z nią prawa, w szczególności prawo do uzyskania odsetek od kredytu udzielonego przez Zbywcę
Nabywca, po wpisaniu nabytych wierzytelności do prowadzonego i przechowywanego zgodnie z Ustawą (odrębnie dla publicznych listów zastawnych i hipotecznych listów zastawnych)_rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, nabywa prawo emisji listów zastawnych na podstawie nabytych wierzytelności (na całą bądź część ich kwoty);
Zbywca przenosi na Bank ryzyka związane z udzielanym kredytem;
Zbywca uzyskuje środki pieniężne niezbędne do prowadzenia działalności bankowej.

Przejmowane w ramach umów wierzytelności mają charakter niewymagalny, tj.:

kredytobiorca na dzień zawarcia umowy co do zasady nie jest jeszcze zobowiązany do zapłaty w odniesieniu do wierzytelności jakiejkolwiek sumy pieniężnej na rzecz Zbywcy, a należności wynikające z umowy kredytowej mają charakter przyszły (tj. finansujący ma prawo żądać spłaty danej części lub całości kredytu dopiero po dniu cesji wierzytelności) oraz
Zbywcy na dzień zawarcia umowy co do zasady nie przysługuje prawo do żądania spłaty w odniesieniu do wierzytelności jakichkolwiek kwot ze strony kredytobiorcy, związanych z cedowaną wierzytelnością.

Wierzytelności te są pewne (niezagrożone) w tym znaczeniu, że – na moment dokonywania ich cesji na Nabywcę – brak jest okoliczności uzasadniających wątpliwość co do możliwości ich zaspokojenia lub też zwiększających ryzyko ich niezaspokojenia. Z założenia podstawą emisji hipotecznych i publicznych listów zastawnych powinny być bowiem wierzytelności tzw. „zdrowe”, wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych.

Nabyte od Zbywcy wierzytelności zabezpieczone bądź niezabezpieczone hipoteką (w zależności od rodzaju kredytu, z którego nabyto wierzytelności), po wpisaniu do rejestru zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych bądź rejestru zabezpieczenia publicznych listów zastawnych i w ramach ustawowych limitów, mogą stanowić podstawę emisji przez Nabywcę odpowiednio hipotecznych listów zastawnych bądź publicznych listów zastawnych, co ma dwa zasadnicze cele:

pozyskanie przez Nabywcę środków pieniężnych niezbędnych do refinansowania udzielonych kredytów oraz
osiągnięcie zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (a konkretnie spłat ich oprocentowania) a kosztem zaciągniętego na ich podstawie przez Nabywcę długu w formie listów zastawnych (koszt ten obejmuje oprocentowanie należne posiadaczom listów zastawnych). Cel ten pozostaje w zgodzie z art. 18 ust. 2 Ustawy, który przewiduje, że ustalany odrębnie dla hipotecznych listów zastawnych oraz publicznych listów zastawnych dochód banku hipotecznego z tytułu odsetek od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką albo wierzytelności, o których mowa w przytoczonym powyżej art. 3 ust. 2 Ustawy (...)stanowiących podstawę emisji odpowiednio hipotecznych listów zastawnych albo publicznych listów zastawnych, nie może być niższy od kosztów z tytułu odsetek od znajdujących się w obrocie odpowiednio hipotecznych listów zastawnych albo publicznych listów zastawnych.

Nabycie przez Nabywcę wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów jest -obok kredytów udzielonych przez samego Nabywcy - warunkiem emisji listów zastawnych. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 i 2 Ustawy podstawę emisji papierów wartościowych, jakimi są hipoteczny list zastawny i publiczny list zastawny, stanowią odpowiednio wierzytelności Nabywcy zabezpieczone hipotekami albo wierzytelności niezabezpieczone hipotekami, z określonego w Ustawie tytułu. Z art. 12 pkt 4 i 5 Ustawy wynika z kolei, że emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności Nabywcy wynikające m.in. z nabytych wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią m.in. nabyte wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust. 2 należy do podstawowych czynności Nabywcy (jako banku hipotecznego występującego w roli kredytodawcy refinansującego kredyty przez emisję papierów wartościowych).

Cesja wierzytelności – perspektywa Zbywcy

Celem sprzedaży wierzytelności na rzecz Nabywcy jest pozyskanie przez Zbywcę finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Cena za nabyte wierzytelności jest płacona w całości przez Nabywcę, w terminie wskazanym w umowie cesji, przed emisją listów zastawnych lub po niej. Co do zasady jednak zapłata następuje przed emisją. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem sprzedaży są wierzytelności kredytowe długoterminowe (ich spłata następuje w ratach, zwykle przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), sprzedaż wierzytelności na rzecz Nabywcy pozwala Zbywcy otrzymać spłatę wypłaconych kredytobiorcy środków (w całości lub w części) „z góry” i tym samym zwiększyć płynność finansową. Nabywając wierzytelności, Nabywca zapewnia Zbywcy finansowanie niezbędne do prowadzenia przez niego działalności bankowej.

Cena nabywanych wierzytelności kredytowych

Z tytułu przejęcia wierzytelności kredytowych Nabywca jest zobowiązany do zapłacenia na rzecz Zbywcy kwoty ustalonej między Stronami, określonej na poziomie rynkowym (kwota refinansowania wierzytelności). Cena ta może zostać ustalona w wysokości:

niższej od wartości nominalnej nabywanej wierzytelności (tzw. nabycie z dyskontem);
równej wartości nominalnej nabywanej wierzytelności;
wyższej od wartości nominalnej nabywanej wierzytelności (tzw. nabycie z premią).

Przez wartość nominalną wierzytelności rozumie się przy tym co do zasady kwotę podstawową (kapitał) kredytu pozostałą do spłaty przez kredytobiorcę na moment nabycia wierzytelności przez Nabywcę (lub jej odpowiedną część objętą transakcją). Moment nabycia wierzytelności rozumiany jest jako ekonomiczne przejęcie wierzytelności przez Nabywcę w dacie ustalanej umownie pomiędzy Zbywcą a Nabywcą, tj. datę nabycia wierzytelności: dzień ekonomicznego przejęcia wierzytelności przez Nabywcę, czyli dzień nabycia przez Nabywcę uprawnienia do otrzymywania środków otrzymanych w wyniku uregulowania przez kredytobiorców wierzytelności wynikających z umów kredytowych, w szczególności wierzytelności pieniężnych o spłatę kredytów tj. kapitału wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i wszelkimi innymi należnościami od kredytobiorców, [dalej: Data Przeniesienia].

W sytuacji, gdy zgodnie z umową ze Zbywcą do ekonomicznego przejęcia wierzytelności nabywanych w ramach portfela wierzytelności dojdzie w umownej dacie (Dacie Przeniesienia) w trakcie okresu rozliczeniowego kredytu, Nabywca nabywał będzie również odsetki i ewentualnie inne opłaty naliczone przed tą umowną datą, które będą wymagalne w tej dacie lub po niej. Zbywca wierzytelności będzie zobowiązany do przekazania na rzecz Nabywcy otrzymanych od kredytobiorcy odsetek i innych opłat za ten okres. W takiej sytuacji wartość nominalną wierzytelności stanowi niespłacona kwota kapitału kredytu oraz nabywane przez Nabywcę wierzytelności z tytułu odsetek i innych opłat naliczonych przed Datą Przeniesienia, wymagalnych w tej dacie lub po niej.

W przypadku nabycia z premią, tj. gdy cena jest ustalona w wartości wyższej niż wartość nominalna wierzytelności, premia stanowi cenę przyszłych płatności odsetkowych uzyskanych przez Nabywcę. Odzwierciedla ona bowiem dodatnią różnicę między oprocentowaniem kredytu będącego przedmiotem cesji a stopą dyskontową aktualną w momencie wyceny. W związku z tym, premia odnosi się do odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia.

W związku z cesją wierzytelności Zbywca, poza ew. premią, nie uzyskuje od Nabywcy innych postaci wynagrodzenia/płatności, w szczególności prowizji.

Cesja wierzytelności – dalsze kroki

Jakkolwiek Nabywca nie wyklucza w przyszłości zbycia przedmiotowych wierzytelności, to jednak zasadniczą intencją i powodem ich nabycia przez Nabywcę jest:

emitowanie na ich podstawie, po spełnieniu dalszych warunków w tym w szczególności wpisaniu do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych oraz w ramach ustawowych limitów, hipotecznych listów zastawnych oraz publicznych listów zastawnych,
dalsze finansowanie kredytobiorcy w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek i innych należności wynikających z umowy kredytu zawartej pierwotnie ze Zbywcą (np. prowizje i opłaty dodatkowe).

Czynności Nabywcy nakierowane na obsługę i ew. windykację nabytych od Zbywcy wierzytelności mogą przy tym zostać zlecone Zbywcy przez Nabywcę na podstawie odrębnej umowy. W takim przypadku spłaty rat kredytów oraz oprocentowania i prowizji mogą również wpływać do Zbywcy, który będzie je następnie (w odpowiedniej części, proporcjonalnie do kwot nabytych przez Nabywcę wierzytelności) przekazywał Nabywcy. Pragnie się jednak zaznaczyć, że kwestia ta (związana z obsługą wierzytelności) nie jest przedmiotem niniejszego wniosku i została wskazana w celu przedstawienia pełnego obrazu/specyfiki działalności Nabywcy jako banku hipotecznego.

Obecnie Nabywca rozważa zawarcie z jedynym akcjonariuszem Nabywcy, będącym bankiem uniwersalnym posiadającym znaczny portfel kredytów zabezpieczonych hipoteką, ramową umowę regulującą zasady nabywania portfeli wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką [dalej: Umowa Ramowa].

Umowa Ramowa określać będzie m.in. zasady selekcji i oceny wierzytelności podlegających przeniesieniu do Nabywcy, zasady przenoszenia wierzytelności, zasady wyceny rynkowej wyselekcjonowanego portfela podlegającego przeniesieniu, termin zapłaty ceny, relacje z kredytobiorcami etc. Umowa Ramowa będzie elementem projektu mającego na celu zapewnienie przejrzystych i trwałych zasad przenoszenia portfeli wierzytelności do Nabywcy oraz procesów obsługi przenoszonych wierzytelności.

Skutkiem zawarcia Umowy Ramowej nie będzie nabycie jakichkolwiek wierzytelności przez Nabywcę. Do przeniesienia wyselekcjonowanego portfela wierzytelności każdorazowo niezbędne będzie zawarcie odrębnej Umowy Przelewu, której przedmiotem będzie przelew portfela zindywidualizowanych wierzytelności z tytułu kredytów zabezpieczonych hipoteką.

Zgodnie z Umową Ramową, Umowy Przelewu każdorazowo będą określać Datę Przeniesienia portfela wierzytelności tj. datę nabycia portfela wierzytelności: dzień ekonomicznego przejęcia wierzytelności wchodzących w skład portfela przez Nabywcę, czyli dzień nabycia przez Nabywcę uprawnienia do otrzymywania środków otrzymanych w wyniku uregulowania przez kredytobiorców wierzytelności wynikających z umów kredytowych wchodzących w skład portfela.

Data Przeniesienia nie będzie datą tożsamą z datą zawarcia Umowy Przelewu ani z datą wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego z dotychczasowego wierzyciela na Wnioskodawcę w księdze wieczystej. Co do zasady będą to daty różne. Data Przeniesienia będzie też różna od daty zapłaty ceny za nabywane wierzytelności. Uregulowanie ceny za nabywane wierzytelności nastąpi po Dacie Przeniesienia.

Strony przewidują możliwość odstąpienia przez Nabywcę od umowy nabycia poszczególnych wierzytelności wyłącznie w przypadku stwierdzenia w umownie określonym terminie, że dana wierzytelność nie spełniała w Dacie Przeniesienia warunków do jej przeniesienia tj. nie spełniała wymagań Nabywcy (posiadała wady rozumiane jako niezgodność stanu rzeczywistego z przyjętymi kryteriami). Możliwość odstąpienia będzie jednak uzależnione od istnienia wady wierzytelności w Dacie Przeniesienia, jej późniejszego wykrycia i złożenia oświadczenia o odstąpieniu w ściśle określonym terminie. Odstąpienie może dotyczyć wyłącznie wadliwych wierzytelności i nie będzie odnosiło skutku do pozostałych wierzytelności.

Celem wprowadzenia Daty Przeniesienia jest ustalenie daty przejęcia przez Nabywcę pożytków i ryzyk związanych z wierzytelnościami wchodzącymi w skład nabywanego portfela. W Dacie Przeniesienia Nabywca stanie się wyłącznym podmiotem uprawnionym do otrzymywania wierzytelności wynikających z umów wchodzących w skład portfela, w szczególności wierzytelności pieniężnych wobec kredytobiorców o spłatę kredytów tj. kapitału wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i wszelkimi innymi należnościami od kredytobiorców, jakie nie zostały uiszczone do Daty Przeniesienia. Nabywca przejmie też wszelkie ryzyka związane z portfelem, w szczególności ryzyka: braku spłaty całości albo części wierzytelności z umów kredytowych, utraty wartości nieruchomości, utraty albo zmiany zdolności kredytowej kredytobiorców, w tym związanych z utratą pracy lub innych źródeł dochodu, które stanowiły podstawę oceny zdolności kredytowej etc. Przejęcie ryzyk przez Nabywcę oznaczać będzie także, że Zbywca nie będzie zobowiązany do dokonywania płatności (przekazywania) do Nabywcy z tytułu przejętych przez Nabywcę wierzytelności jakichkolwiek środków, chyba, że zostały one uiszczone przez dłużników wierzytelności (kredytobiorców) po Dacie Przeniesienia.

W Dacie Przeniesienia Zbywca dokona wyksięgowania kredytów, z których wynikają zbywane przez niego wierzytelności kredytowe, a Nabywca dokona ich zaksięgowania. W tym dniu Zbywca rozpozna również skutki rachunkowe zbycia wierzytelności.

Nabywany przez Nabywcę portfel wierzytelności nie będzie stanowił pakietu wierzytelności w rozumieniu art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT. Przedmiotem nabycia będą pojedyncze wierzytelności o cenie wyodrębnionej dla każdej z nich.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy spłaty (i) kapitału (kwot głównych kredytów) oraz (ii) naliczonych przed Datą Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców, wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, otrzymane po Dacie Przeniesienia, należy uznać za przychody Nabywcy uzyskane z wierzytelności, o których mowa w art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane w dacie otrzymania spłat?
Czy spłaty naliczonych po Dacie Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców (z wyłączeniem kapitału), wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, stanowią przychody Nabywcy inne niż przychody uzyskane z wierzytelności zdefiniowane w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane na zasadach ogólnych?
Czy kosztem uzyskania przychodów o których mowa w pytaniu nr 1., potrącalnym przez Nabywcę w okresie rozliczeniowym osiągnięcia przychodów o których mowa w pytaniu nr 1., będzie cena nabycia wierzytelności do wysokości nieprzekraczającej wartości nominalnej wierzytelności?
Czy kosztem uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniu nr 2., potrącalnym przez Nabywcę w momencie powstania przychodu z tytułu tych przychodów, będzie cena nabycia wierzytelności w wartości przekraczającej jej wartości nominalną, tj. premia, do wysokości nieprzekraczającej wysokości tych przychodów?
W jakiej dacie Zbywca powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia portfela wierzytelności na rzecz Nabywcy?

Stanowisko Zainteresowanych.

Wnioskodawcy stoją na stanowisku, iż (i) spłaty kapitału (kwot głównych kredytów) oraz (ii) naliczonych przed Datą Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców, wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, otrzymane po Dacie Przeniesienia, należy uznać za przychody Nabywcy uzyskane z wierzytelności, o których mowa w art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane w dacie otrzymania spłat.
Wnioskodawcy stoją na stanowisku, iż spłaty odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców, wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności, naliczonych po Dacie Przeniesienia, stanowią przychody Nabywcy inne niż przychody uzyskane z wierzytelności zdefiniowane w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawane na zasadach ogólnych.
Wnioskodawcy stoją na stanowisku, że kosztem uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniu nr 1., potrącalnym przez Nabywcę w okresie rozliczeniowym osiągnięcia przychodów o których mowa w pytaniu nr 1., będzie cena nabycia wierzytelności w wartości nieprzekraczającej wartości nominalnej wierzytelności.
Wnioskodawcy stoją na stanowisku, że kosztem uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniu nr 2., potrącalnym przez Nabywcę w momencie powstania przychodu z tytułu tych przychodów, będzie cena nabycia wierzytelności w wartości przekraczającej jej wartości nominalną, tj. premia, do wysokości nieprzekraczającej wysokości tych przychodów.
Wnioskodawcy stoją na stanowisku, że Zbywca powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia portfela wierzytelności w Dacie Przeniesienia.

UZASADNIENIE STANOWISKA WNIOSKODAWCÓW

Ad. 1.

Zgodnie z art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT w przypadku nabycia w ramach jednej transakcji co najmniej 100 wierzytelności bez wyodrębnienia ceny nabycia poszczególnych wierzytelności (pakiet wierzytelności) dochód z pakietu wierzytelności stanowi nadwyżka przychodów uzyskanych z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności nad kosztem nabycia pakietu wierzytelności.

Ustawa o CIT zawiera definicje legalną przychodów uzyskanych z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności. Mianowicie, zgodnie z art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, przez przychody uzyskane z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności rozumie się środki lub wartości otrzymane w wyniku uregulowania tych wierzytelności lub środki lub wartości ze zbycia całości albo części wierzytelności wchodzących w skład danego pakietu wierzytelności, z wyjątkiem opłat, odsetek, odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań i kar, naliczonych po dniu nabycia pakietu wierzytelności. Jednocześnie, zgodnie z art. 15ba ust. 5 ustawy o CIT przytoczony przepis znajduje zastosowanie do nabycia pojedynczej wierzytelności.

Odnosząc powyższe do transakcji nabycia wierzytelności, która nie jest kwalifikowana jako nabycie pakietu wierzytelności (zdefiniowanego w art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT) a pojedynczych wierzytelności, uznać należy, iż przychodem z wierzytelności będą środki lub wartości otrzymane w wyniku uregulowania tej wierzytelności, z wyjątkiem opłat, odsetek, odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań i kar, naliczonych po dniu nabycia wierzytelności (w przypadku gdy nabyte wierzytelności nie są przedmiotem zbycia).

Zdaniem Wnioskodawców powyższe oznacza, iż w analizowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym przychodem z wierzytelności, w rozumieniu art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, są otrzymane spłaty kapitału (kwot głównych kredytów) oraz naliczonych przed Datą Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców. Użyty przez ustawodawcę w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT zwrot: „środki lub wartości otrzymane w wyniku uregulowania tych wierzytelności” zdaniem Wnioskodawców jednoznacznie wskazuje na obowiązek ujmowania tych przychodów w rozliczeniach podatkowych na zasadzie kasowej, tj. uznania, że przychód ten powstaje w dniu otrzymania spłat.

Z kolei odsetki, opłaty, prowizje i wszelkie inne należności od kredytobiorców naliczone po Dacie Przeniesienia nie stanowią przychodów z wierzytelności, o których mowa w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, co ustawodawca wyraźnie zaznaczył w art. 15ba ust. 2 in fine. Przychody z tytułu tych odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności, powstają na zasadach ogólnych, właściwych dla tych kategorii przychodów.

Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego wierzytelności będą nabywane przez Nabywcę na podstawie Umów Przelewu zawieranych w wykonaniu Umowy Ramowej. Umowy Przelewu będą każdorazowo określać Datę Przeniesienia czyli datę nabycia wierzytelności rozumianą jako dzień ekonomicznego przejęcia wierzytelności przez Nabywcę. Oznacza to, że od wskazanej w Umowie Przelewu Daty Przeniesienia to Nabywcy (a nie Zbywcy) przysługuje prawo do uzyskiwania środków spłacanych przez kredytobiorców. W Dacie Przeniesienia Nabywca staje się wyłącznym podmiotem uprawnionym do otrzymywania spłat wierzytelności, w szczególności spłat kapitału wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i wszelkimi innymi należnościami od kredytobiorców, jakie nie zostały uiszczone do Daty Przeniesienia. W Dacie Przeniesienia Nabywca przejmie też wszelkie ryzyka związane z wierzytelnościami, w szczególności ryzyka: braku spłaty całości albo części wierzytelności z umów kredytowych, utraty wartości nieruchomości, utraty albo zmiany zdolności kredytowej kredytobiorców, w tym związanych z utratą pracy lub innych źródeł dochodu, które stanowiły podstawę oceny zdolności kredytowej etc. Ponadto, w Dacie Przeniesienia Zbywca dokona wyksięgowania kredytów, z których wynikają zbywane przez niego wierzytelności kredytowe, a Nabywca dokona ich zaksięgowania.

Zdaniem Wnioskodawców wskazane powyżej okoliczności potwierdzają, że do nabycia wierzytelności – o którym mowa w art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT – dochodzi w Dacie Przeniesienia. Jest to data, którą Strony Umowy Przelewu zgodnie uznają za faktyczną datę nabycia wierzytelności przez Nabywcę. Przy czym, jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego data ta nie jest tożsama z datą zawarcia Umowy Przelewu ani z datą wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego z dotychczasowego wierzyciela na wierzyciela nowego w księdze wieczystej (z cywilnoprawnego punktu widzenia data ta wyznacza moment przejścia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nowego wierzyciela).

W tym miejscu Wnioskodawcy pragną podkreślić, iż ustalenie w Umowie Przelewu daty nabycia wierzytelności poprzez odniesienie do Daty Przeniesienia wynika ze względów racjonalnych oraz podyktowane jest specyfiką wierzytelności nabywanych przez Nabywcę, tj. wierzytelności zabezpieczonych hipoteką (wierzytelności hipotecznych). Wyznaczanie daty nabycia wierzytelności rozumianej jako dzień ekonomicznego przejęcia wierzytelności, stanowi dla analizowanego typu transakcji punkt wyjścia do ustalenia wszystkich kluczowych warunków transakcji, a mianowicie określenie momentu przejęcia ryzyk i pożytków związanych z wierzytelnościami oraz ustalenia ceny nabywanych wierzytelności.

Należy podkreślić, iż przyjęcie dla ustalenia tych warunków daty przejścia wierzytelności na Nabywcę wyznaczonej przez przepisy prawa cywilnego jest niemożliwe z przyczyn obiektywnych, niezależnych od Nabywcy oraz Zbywcy. Jak zostało już bowiem wskazane powyżej – z cywilnoprawnego punktu widzenia do nabycia poszczególnych wierzytelności przez Nabywcę dochodzić będzie z datą wpisu Nabywcy do księgi wieczystej (Nabywca jako nowy wierzyciel). Co do zasady, data ta wyznaczana jest przez termin wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego (i to pod warunkiem dokonania wpisu zmiany wierzyciela w następstwie tego wniosku). Na moment zawierania transakcji przez Strony daty te nie są znane (wnioski o zmianę wierzyciela hipotecznego zostaną złożone przez Nabywcę dopiero po zawarciu Umowy Przelewu), podczas gdy szczegółowe warunki transakcji są określane na moment zawarcia Umowy Przelewu. Dodatkowo przy większej ilości nabywanych wierzytelności (a tylko taka ilość zapewnia ekonomiczne uzasadnienie tego typu transakcji), konieczne jest złożenie takiej samej ilości indywidualnych wniosków wieczystoksięgowych, a śledzenie dat ich uwzględnienia w czasie rzeczywistym lub z zachowaniem minimalnego opóźnienia, jest od strony operacyjnej w zasadzie niewykonalne.

Wobec wskazanych okoliczności, powszechnie przyjętą praktyką rynkową jest określanie w umowach zbycia wierzytelności zabezpieczonych hipoteką daty ekonomicznego przejścia wierzytelności, w odniesieniu do której ustala się wszelkie warunki transakcji, w tym przede wszystkim przejście ryzyk i pożytków związanych z wierzytelnościami oraz zasady rozliczeń finansowych między Stronami. Jak już bowiem zostało wskazane powyżej, pomimo iż z cywilnoprawnego punktu widzenia do nabycia wierzytelności będzie dochodziło po zawarciu Umowy Przelewu, to już od daty ekonomicznego przejścia wierzytelności (tu: od Daty Przeniesienia) na Nabywcę przechodzą wszelkie ryzyka związane z wierzytelnością, tj. braku spłaty całości albo części wierzytelności z umów kredytowych, utraty wartości nieruchomości, utraty albo zmiany zdolności kredytowej kredytobiorców, w tym związanych z utratą pracy lub innych źródeł dochodu, które stanowiły podstawę oceny zdolności kredytowej etc. Również cena nabycia wierzytelności określona w Umowie Przelewu jest kalkulowana w oparciu o stan wierzytelności w Dacie Przeniesienia. Zgodnie bowiem z przedstawionym opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego cena ustalana jest przede wszystkim w odniesieniu do wartości nominalnej wierzytelności, przez którą rozumie się odpowiednio:

kwotę podstawową (kapitał) kredytu pozostałą do spłaty przez kredytobiorcę w Dacie Przeniesienia,
kwotę podstawową (kapitału) kredytu pozostałą do spłaty przez kredytobiorcę wraz z odsetkami i innymi opłatami naliczonymi przed Datą Przeniesienia – gdy Data Przeniesienia przypada w trakcie okresu rozliczeniowego kredytu.

Podsumowując powyższe, zdaniem Wnioskodawców przychodem z wierzytelności będą otrzymane spłaty kapitału (kwot głównych kredytów) oraz naliczonych przed Datą Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców. Data Przeniesienia stanowi datę nabycia wierzytelności (pakietu wierzytelności), o której mowa w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT.

W tym miejscu Wnioskodawcy chcą również zwrócić uwagę na literalną wykładnię art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT dokonywaną w odniesieniu do transakcji nabycia wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, które stanowią pakiet wierzytelności w rozumieniu art. 15 ba ust. 1 ustawy o CIT. Wnioskodawcy zaznaczają przy tym, że sytuacja taka nie jest przedmiotem wniosku składanego przez Wnioskodawców, niemniej z uwagi na fakt, że te same przepisy znajdują zastosowanie do transakcji nabycia pojedynczej wierzytelności jak i pakietu wierzytelności, rezultat wykładni art. 15 ba ust. 2 ustawy o CIT dokonanej w odniesieniu do obu transakcji powinien być taki sam (tj. sformułowanie „dzień nabycia” powinno być w obu przypadkach rozumiane w taki sam sposób).

W sytuacji nabycia pakietu wierzytelności składającego się ze 100 lub więcej wierzytelności hipotecznych, nabycie poszczególnych wierzytelności z cywilnoprawnego punktu widzenia miałoby miejsce w dniu wpływu do właściwych sądów wieczystoksięgowych wniosków o dokonanie wpisu. Tym samym nabycie poszczególnych wierzytelności miałoby miejsce w różnych datach, zależnych od liczby sądów wieczystoksięgowych właściwych dla poszczególnych hipotek i daty doręczeń przesyłek poleconych. Osiągnięcie sytuacji, w której dniem nabycia wszystkich wierzytelności byłby ten sam dzień byłoby bardzo mało prawdopodobne. Z dużym prawdopodobieństwem natomiast można założyć, że dni te byłyby różne dla różnych wierzytelności w ramach jednego pakietu, a nawet przypadałyby w różnych okresach rozliczeniowych. Podsumowując, zauważyć należy, iż z przyczyn obiektywnych brak jest możliwości ustalenia jednej daty nabycia dla pakietu wierzytelności zabezpieczonych hipoteką. Jednocześnie, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT przez przychody uzyskane z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności rozumie się środki lub wartości otrzymane w wyniku uregulowania tych wierzytelności lub środki lub wartości ze zbycia całości albo części wierzytelności wchodzących w skład danego pakietu wierzytelności, z wyjątkiem opłat, odsetek, odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań i kar, naliczonych po dniu nabycia pakietu wierzytelności.

Z treści przytoczonego przepisu jednoznacznie wynika, iż w przypadku nabycia pakietu wierzytelności może istnieć tylko jedna data nabycia. Wynika to wprost z zastosowania przez ustawodawcę liczby pojedynczej. Stąd, przyjęcie przy wierzytelnościach hipotecznych, iż data nabycia powinna być ustalana w oparciu o datę wpływu wniosku do sądu o dokonanie wpisu (podejście cywilistyczne), oznaczałoby iż w odniesieniu do pakietów wierzytelności zabezpieczonych hipoteką art. 15ba ustawy o CIT jest normą pustą. Mianowice, pomimo kwalifikowania nabywanych wierzytelności hipotecznych jako pakietu wierzytelności w rozumieniu art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT, podatnik z uwagi na brak obiektywnej możliwości ustalenia jednej daty nabycia dla pakietu wierzytelności (przyjmując, że decydujące jest w tej kwestii podejście cywilistyczne) pozbawiony byłby możliwości rozliczania podatkowego na zasadach przewidzianych dla pakietu wierzytelności. Podatnik byłby natomiast zobowiązany do odrębnego ewidencjonowania i rozpoznawania konsekwencji podatkowych nabycia i spłat poszczególnych wierzytelności, w zależności od dnia wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego. Zauważyć przy tym należy, że w takim przypadku, skoro z definicji pakietu wierzytelności wprost wynika, że cena nabycia poszczególnych wierzytelności byłaby nieznana, podatnik zmuszony byłby do przyjęcia arytmetycznego, proporcjonalnego klucza alokacji pozwalającego na ustalenie wirtualnej, nierzeczywistej i faktycznie w transakcji niezastosowanej ceny nabycia poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład pakietu (których suma byłaby równa cenie nabycia pakietu wierzytelności), wyłącznie na potrzeby rozliczeń podatkowych. W tym kontekście, warto zdaniem Wnioskodawców odwołać się do uzasadnienia do ustawy nowelizującej (wprowadzającej analizowane przepisy do ustawy o CIT z dniem 1 stycznia 2019 r.), z którego wprost wynika, iż celem określenia zasad opodatkowania dla pakietu wierzytelności było ustalenie zasad rozliczenia lepiej odzwierciedlającego ekonomiczny charakter tego typu transakcji (analiza podatkowa na poziomie pakietu), niż w przypadku analizy pojedynczych wierzytelności wchodzących w jego skład (analiza podatkowa każdej wierzytelności). W analizowanym przypadku, tak określony cel regulacji wynikających z art. 15 ba ustawy o CIT zostanie zrealizowany jeżeli za datę nabycia wierzytelności przyjęta zostanie data ekonomicznego przejścia wierzytelności, czyli uwzględniająca ekonomiczny aspekt transakcji, na który uwagę zwracał sam ustawodawca tworząc omawiane przepisy.

Kolejno, zauważyć również należy, iż samo zdefiniowanie w art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT pojęcia pakietu wierzytelności jednoznacznie wskazuje, iż dla potrzeb podatkowych ustawodawca wprowadza odrębne definicje, uwzględniające ekonomiczny charakter transakcji, których przedmiotem są wierzytelności.

W szczególności uznaje pakiet wierzytelności za jedno prawo majątkowe, dla którego przewiduje jedną datę nabycia, podczas gdy w ujęciu cywilistycznym transakcja dotyczy wielu praw majątkowych, dla których daty nabycia są zasadniczo różne. A zatem, sam ustawodawca dopuszcza sytuację, w której data nabycia nie jest determinowana przez przepisy prawa cywilnego i potwierdza, że tworząc omawiane przepisy uwzględniał ekonomiczny aspekt transakcji, których przedmiotem są wierzytelności (co znajduje również wprost potwierdzenie w przywoływanym już powyżej uzasadnieniu do ustawy nowelizującej).

Podsumowując, mając na względzie powyższe, zdaniem Wnioskodawców, przy dokonywaniu wykładni art. 15ba ustawy o CIT, uzasadnione jest uwzględnienie również ekonomicznych aspektów transakcji, co w analizowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym oznacza, że za przychody uzyskane z wierzytelności w rozumieniu art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT uznać należy spłaty kapitału (kwot głównych kredytów) oraz naliczonych do Daty Przeniesienia odsetek, opłat, prowizji i wszelkich innych należności od kredytobiorców, wynikających z nabytych przez Nabywcę wierzytelności.

Ad. 2.

Zgodnie z art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT przychodem z wierzytelności są środki lub wartości otrzymane w wyniku uregulowania tej wierzytelności, z wyjątkiem opłat, odsetek, odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań i kar, naliczonych po dniu nabycia wierzytelności (w przypadku gdy nabyte wierzytelności nie są przedmiotem zbycia).

Zdaniem Wnioskodawców, powyższe oznacza, iż odsetki, opłaty, prowizje i wszelkie inne należności od kredytobiorców naliczone po Dacie Przeniesienia nie stanowią przychodów z wierzytelności, o których mowa w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT. Przepis ten wprost wskazuje, iż za przychody z wierzytelności nie uznaje się opłat, odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań i kar, naliczonych po dniu nabycia wierzytelności. Jak natomiast zostało wskazane w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawców w odniesieniu do pytania nr 1, za datę nabycia wierzytelności uznać należy Datę Przeniesienia.

Nie oznacza to jednak, że przychód podatkowy w ogóle nie powstanie. W opinii Wnioskodawców odsetki, opłaty, prowizje i wszelkie inne należności od kredytobiorców naliczone po Dacie Przeniesienia (otrzymane przez Nabywcę po Dacie Przeniesienia) będą stanowić przychód rozpoznawany na zasadach ogólnych, tj. przewidziany w art. 12 ustawy o CIT i tym samym art. 15ba ustawy o CIT nie znajdzie do niego zastosowania.

Ad. 3.

Zgodnie z art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT, w przypadku nabycia w ramach jednej transakcji co najmniej 100 wierzytelności bez wyodrębnienia ceny nabycia poszczególnych wierzytelności (pakiet wierzytelności) dochód z pakietu wierzytelności stanowi nadwyżka przychodów uzyskanych z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności nad kosztem nabycia pakietu wierzytelności. Kolejno, art. 15ba ust. 3 i 4 ustawy o CIT wskazują, że przez koszt nabycia pakietu wierzytelności rozumie się cenę nabycia takiego pakietu wierzytelności. Koszt nabycia pakietu wierzytelności potrąca się w okresie rozliczeniowym, w którym osiągnięty został przychód z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności, do wysokości odpowiadającej temu przychodowi. Jednocześnie, zgodnie z art. 15ba ust. 5 ustawy o CIT przytoczone przepisy znajdują zastosowanie do nabycia pojedynczej wierzytelności.

Odnosząc powyższe do transakcji nabycia wierzytelności, która nie jest kwalifikowana jako nabycie pakietu wierzytelności (zdefiniowanego w art. 15ba ust. 1 ustawy o CIT) a pojedynczych wierzytelności, uznać należy, iż kosztem nabycia wierzytelności jest cena nabycia wierzytelności. Jednocześnie cena nabycia wierzytelności stanowi koszt uzyskania przychodów w momencie osiągnięcia przychodu z wierzytelności, do wysokości odpowiadającej temu przychodowi.

Jak zostało wskazane w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawców do pytania nr 1, przychodem uzyskanym z wierzytelności są (i) spłaty kapitału (kwot głównych kredytów) oraz (ii) naliczone przed Datą Przeniesienia odsetki, opłaty prowizje i wszelkie inne należności od kredytobiorców. Jednocześnie, zgodnie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, cena nabycia wierzytelności określona w Umowie Przeniesienia ustalana/kalkulowana jest przede wszystkim w odniesieniu do wartości nominalnej wierzytelności, którą stanowi (i) kapitał (kwota główna kredytu) oraz (ii) naliczone przed Datą Przeniesienia odsetki i inne opłaty (w przypadku gdy do nabycia wierzytelności dochodzi w trakcie okresu rozliczeniowego kredytu).

Mając na względzie powyższe, zauważyć należy, iż wartość nominalna wierzytelności przyjmowana przez Nabywcę i Zbywcę jako podstawa do kalkulacji ceny nabycia wierzytelności odpowiada dokładnie/jest tożsama z przychodem uzyskanym z wierzytelności, zdefiniowanym w art. 15ba ust. 2 ustawy o CIT, rozpoznawalnym w dacie otrzymania spłat.

Zdaniem Wnioskodawców powyższe oznacza, iż w zakresie w jakim cena nabycia dotyczy wartości nominalnej wierzytelności stanowi ona koszt nabycia wierzytelności w rozumieniu art. 15ba ust. 3 i 4 ustawy o CIT, stanowiący koszt uzyskania przychodów uzyskanych z wierzytelności. Oznacza to, iż powinien on być rozpoznawany przez Nabywcę w momencie wykazywania przychodów uzyskanych z wierzytelności, z tym zastrzeżeniem, iż wysokość rozpoznanego kosztu nie przekroczy wysokości wykazanego przychodu.

Osiągane przychody z tytułu otrzymanych spłat wierzytelności w okresie rozliczeniowym będą jednocześnie wyznaczać wysokość kosztów uzyskania przychodów z tytułu nabycia tych wierzytelności potrącalne w tym okresie rozliczeniowym w stosunku 1:1, do osiągnięcia limitu określonego przez art. 15ba ust. 3 ustawy o CIT, tj. do zrównania wysokości potrącalnych kosztów uzyskania przychodów z ceną nabycia wierzytelności.

W tym miejscu dodać należy, iż zgodnie z przedstawionym opisem stanu fatycznego/zdarzenia przyszłego, cena nabycia wierzytelności określana w Umowach Przeniesienia może być ustalana jako:

niższa od wartości nominalnej nabywanej wierzytelności (tzw. nabycie z dyskontem);
równa wartości nominalnej wierzytelności;
wyższa od wartości nominalnej nabywanej wierzytelności (tzw. nabycie z premią).

Mając na względzie powyższe, zauważyć należy, iż w zakresie w jakim cena nabycia wierzytelności ustalona zostanie w sposób wskazany w pkt 1. i 2. powyżej, będzie ona w pełni stanowić koszt uzyskania przychodów uzyskanych z wierzytelności (z zastrzeżeniem, iż Nabywca wykaże przychody uzyskane z wierzytelności w co najmniej takiej wysokości). Jednocześnie, w przypadku gdy cena nabycia wierzytelności zostanie ustalona w sposób wskazany w pkt 3. powyżej, kosztem uzyskania przychodów uzyskanych z wierzytelności będzie cena nieprzekraczająca wartości nominalnej wierzytelności, z zastrzeżeniem, że Nabywca wykaże przychód z wierzytelności co najmniej w takiej wysokości. Natomiast część ceny przekraczającej wartość nominalną, tj. premia nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodów uzyskanych z wierzytelności.

Przykład 1.

Nabywca nabył wierzytelność o wartości nominalnej 100 (na którą składają się kapitał udzielonego kredytu oraz ewentualne wierzytelności z tytułu odsetek i innych opłat naliczonych przed Datą Przeniesienia) za cenę 90 (nabycie z dyskontem).

Koszt nabycia wierzytelności został odroczony do momentu osiągnięcia przychodu z tytułu spłaty wierzytelności. W przypadku uzyskania częściowej spłaty w wysokości 50 rozliczenie podatkowe będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej częściowej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w tej samej wysokości (50). W przypadku uzyskania spłaty pozostałej kwoty wierzytelności (50), Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w kwocie 40. Niezależnie od powyższego, Nabywca rozpozna przychód podatkowy z tytułu odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia na moment ich otrzymania (zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT).

Przykład 2.

Koszt nabycia wierzytelności został odroczony do momentu osiągnięcia przychodu z tytułu spłaty wierzytelności. W przypadku uzyskania częściowej spłaty w wysokości 50 rozliczenie podatkowe będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej częściowej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w tej samej wysokości (50). W przypadku uzyskania spłaty pozostałej kwoty wierzytelności (50), Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w kwocie 50. Niezależnie od powyższego, Nabywca rozpozna przychód podatkowy z tytułu odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia na moment ich otrzymania (zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT).

Przykład 3.

Koszt nabycia wierzytelności został odroczony do momentu osiągnięcia przychodu z tytułu spłaty wierzytelności. W przypadku uzyskania częściowej spłaty w wysokości 50 rozliczenie podatkowe będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej częściowej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w tej samej wysokości (50). W przypadku uzyskania spłaty pozostałej kwoty wierzytelności (50), Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w kwocie 50. Niezależnie od powyższego, Nabywca rozpozna przychód podatkowy z tytułu odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia na moment ich otrzymania (zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT).

W tym miejscu dodać należy, iż za wskazaną kwalifikacją premii jako kosztu niestanowiącego kosztu uzyskania przychodów z wierzytelności przemawia okoliczność, iż zgodnie z przedstawionym opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego premia odnosi się do odsetek i ewentualnie innych opłat, które zostaną naliczone po Dacie Przeniesienia. A zatem, nie dotyczy ona przychodów uzyskiwanych z wierzytelności, stąd zdaniem Nabywcy uzasadnione jest niekwalifikowanie jej jako kosztu uzyskania przychodu uzyskanego z wierzytelności.

W tym miejscu Wnioskodawcy pragną dodać, iż prawidłowość zaprezentowanego powyżej stanowiska znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 2 kwietnia 2019 r. (sygn. 0114-KDIP2-3.4010.14.2019.6.MS).

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawców kosztem uzyskania przychodów uzyskiwanych z wierzytelności będzie cena nabycia wierzytelności w wartości nieprzekraczającej wartości nominalnej wierzytelności.

Ad. 4.

Jak zostało wskazane w stanowisku Wnioskodawców w zakresie pytania nr 2, opłaty, prowizje i wszelkie inne należności od kredytobiorców naliczone po Dacie Przeniesienia (i otrzymane przez Nabywcę po Dacie Przeniesienia) będą stanowić przychód rozpoznawany na zasadach ogólnych, tj. przewidzianych w art. 12 ustawy o CIT i tym samym art. 15 ba ustawy o CIT nie znajdzie do niego zastosowania.

Jednocześnie, jak zostało wskazane w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawców w odniesieniu do pytania nr 3, w przypadku nabycia wierzytelności za cenę przekraczającą (wyższą) niż wartość nominalna wierzytelności, tj. z premią, premia nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów uzyskanych z wierzytelności. Premia ta odnosi się do odsetek i ewentualnie innych opłat, które zostaną naliczone po Dacie Przeniesienia. A zatem, zdaniem Wnioskodawców powinna ona zostać uznana za koszt uzyskania przychodów uzyskanego z tytułu odsetek i ewentualnie innych opłat, naliczonych po Dacie Przeniesienia. Oznacza to, iż dla celów podatkowych powinna być ona rozliczana na zasadach przewidzianych dla kosztów bezpośrednio związanych z przychodem, tj. w momencie wykazywania przychodów z tytułu odsetek i ewentualnie innych opłat naliczonych po Dacie Przeniesienia, z tym zastrzeżeniem, iż wysokość rozpoznanego kosztu nie przekroczy wysokości wykazanego przychodu.

W tym miejscu Wnioskodawcy pragną dodać, iż prawidłowość zaprezentowanego powyżej stanowiska znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 2 kwietnia 2019 r. (sygn. 0114-KDIP2-3.4010.14.2019.6. MS).

Organ podatkowy podzielił przedstawione przez podatnika stanowisko, zgodnie z którym: „W przypadku spłaty części wierzytelności odsetkowej Bank powinien każdorazowo rozpoznać koszt uzyskania przychodów do wysokości uzyskanej przez Bank częściowej spłaty tych odsetek. W praktyce, do momentu uzyskania przez Bank poziomu spłaty odsetek oczekiwanego na moment ich nabycia, wartość kosztów uzyskania przychodów potrącalnych w związku z uzyskiwaniem częściowych spłat odsetek odpowiadać będzie wartości tych częściowych spłat. Z momentem uzyskania poziomu spłat odpowiadającego wartości wierzytelności odsetkowej określonej w cenie ich nabycia, Bank rozliczy zatem całość kosztów poniesionych na nabycie wierzytelności odsetkowych. W momencie, w którym wartość spłaconych przez dłużnika kwot odsetek (uzyskany przychód podatkowy) będzie wyższa od wydatków poniesionych na nabycie wierzytelności odsetkowych (kosztów uzyskania przychodów), Bank osiągnie z powyższego tytułu dochód do opodatkowania”.

Przypadek ten można zilustrować następująco:

Przykład 4.

Koszt nabycia wierzytelności został odroczony do momentu osiągnięcia przychodu z tytułu spłaty wierzytelności.

Nabywca uzyskał częściową spłatę w wysokości 50. Rozliczenie podatkowe będzie następujące: Wnioskodawca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej częściowej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w tej samej wysokości (50).

Do dnia otrzymania częściowej spłaty Nabywca osiągnął przychody z tytułu otrzymania odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia w wysokości 6. Rozliczenie podatkowe z tytułu otrzymanych odsetek będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej kwoty odsetek (6) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia w tej samej wysokości (6).

Nabywca uzyskał spłatę pozostałej kwoty wierzytelności (50). Rozliczenie podatkowe będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej spłaty (50) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie wierzytelności w kwocie 50.

Do dnia otrzymania pozostałej spłaty pozostałej kwoty wierzytelności Nabywca osiągnął przychody z tytułu otrzymania odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia w wysokości 6. Rozliczenie podatkowe otrzymania odsetek będzie następujące: Nabywca rozpozna przychód podatkowy w wysokości otrzymanej kwoty odsetek (6) i przyporządkuje mu wydatki na nabycie odsetek naliczonych po Dacie Przeniesienia, jednak jedynie do wysokości wynikającej z różnicy pomiędzy kwotą wydatków poniesionych na nabycie wierzytelności odsetkowych (premią) a rozliczoną już kwotą uzyskania przychodów, tj. w wysokości 4 (10-6).

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawców kosztem uzyskania przychodów uzyskiwanych z odsetek i innych opłat, które zostaną naliczone po Dacie Przeniesienia, będzie cena nabycia wierzytelności w wartości przekraczającej jej wartości nominalną, tj. premia, potrącana w stosunku do rozpoznawanego przez Nabywcę przychodu 1:1, z tym zastrzeżeniem, iż wysokość rozpoznanego kosztu nie przekroczy wysokości wykazanego przychodu.

Ad. 5

Według art. 12 ust. 3a ustawy o CIT, datą powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3 jest, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury albo
uregulowania należności.

Zgodnie z argumentacją wskazaną powyżej w niniejszym Wniosku, za datę nabycia wierzytelności należy uznać Datę Przeniesienia. Data Przeniesienia jest bowiem dniem ekonomicznego przejęcia wierzytelności przez Nabywcę. W konsekwencji, od wskazanej w Umowie Przelewu Daty Przeniesienia to Nabywcy (a nie Zbywcy) przysługuje prawo do uzyskiwania środków spłacanych przez kredytobiorców. W Dacie Przeniesienia Nabywca staje się wyłącznym podmiotem uprawnionym do otrzymywania spłat wierzytelności, w szczególności spłat kapitału wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i wszelkimi innymi należnościami od kredytobiorców, jakie nie zostały uiszczone do Daty Przeniesienia. W Dacie Przeniesienia Nabywca przejmie też wszelkie ryzyka związane z wierzytelnościami, w szczególności ryzyka: braku spłaty całości albo części wierzytelności z umów kredytowych, utraty wartości nieruchomości, utraty albo zmiany zdolności kredytowej kredytobiorców, w tym związanych z utratą pracy lub innych źródeł dochodu, które stanowiły podstawę oceny zdolności kredytowej etc.

Ponadto, w Dacie Przeniesienia Zbywca dokona wyksięgowania kredytów, z których wynikają zbywane przez niego wierzytelności kredytowe oraz rozpozna skutki rachunkowe zbycia wierzytelności.

Przy czym, jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego data ta nie jest tożsama z datą zawarcia Umowy Przelewu ani z datą wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego z dotychczasowego wierzyciela na wierzyciela nowego w księdze wieczystej.

Zdaniem Zbywcy, należy ponownie podkreślić, że pomimo, iż z cywilnoprawnego punktu widzenia do nabycia poszczególnych wierzytelności przez Nabywcę dochodzić będzie z datą wpisu Banku do księgi wieczystej (Nabywca jako nowy wierzyciel), to daty poszczególnych wpisów do ksiąg wieczystych nie powinny determinować skutków podatkowych zbycia/nabycia wierzytelności – jeśli dochodzi do zbycia znacznej ilości pojedynczych wierzytelności w danym portfelu – co ma miejsce w przedmiotowej sprawie.

Co do zasady bowiem, data wpisu Nabywcy do księgi wieczystej wyznaczana jest przez termin wpływu do sądu wieczystoksięgowego wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego (i to pod warunkiem dokonania wpisu zmiany wierzyciela w następstwie tego wniosku). Na moment zawierania transakcji przez Strony daty te nie są znane (wnioski o zmianę wierzyciela hipotecznego zostaną złożone przez Bank dopiero po zawarciu Umowy Przelewu), podczas gdy szczegółowe warunki transakcji są określane na moment zawarcia Umowy Przelewu. Dodatkowo, przy większej ilości nabywanych wierzytelności (a tylko taka ilość zapewnia ekonomiczne uzasadnienie tego typu transakcji), konieczne jest złożenie takiej samej ilości indywidualnych wniosków wieczystoksięgowych, a śledzenie dat ich uwzględnienia w czasie rzeczywistym lub z zachowaniem minimalnego opóźnienia, jest od strony operacyjnej w zasadzie niewykonalne.

W sytuacji zbycia portfela wierzytelności składającego się ze 100 lub więcej wierzytelności hipotecznych, nabycie poszczególnych wierzytelności z cywilnoprawnego punktu widzenia miałoby miejsce w dniu wpływu do właściwych sądów wieczystoksięgowych wniosków o dokonanie wpisu. Tym samym, zbycie poszczególnych wierzytelności miałoby miejsce w różnych datach, zależnych od liczby sądów wieczystoksięgowych właściwych dla poszczególnych hipotek i daty doręczeń przesyłek poleconych. Osiągnięcie sytuacji, w której dniem nabycia wszystkich wierzytelności byłby ten sam dzień byłoby bardzo mało prawdopodobne. Z dużym prawdopodobieństwem natomiast można założyć, że dni te byłyby różne dla różnych wierzytelności w ramach jednego portfela, a nawet przypadałyby w różnych okresach rozliczeniowych. W konsekwencji, podatkowe rozliczenie sprzedaży portfela wierzytelności w jednej dacie wpływu wniosków do sądów wieczystoksięgowych jest niemożliwe.

W związku z tym, zdaniem Zbywcy wskazane powyżej okoliczności potwierdzają, że na potrzeby rozpoznania skutków podatkowych, do zbycia wierzytelności dochodzi w Dacie Przeniesienia. Jest to również data, którą Strony Umowy Przelewu zgodnie uznają za faktyczną datę nabycia wierzytelności przez Nabywcę.

Jednocześnie, z uwagi na to, że uregulowanie ceny za nabyte wierzytelności przez Nabywcę nastąpi po Dacie Przeniesienia, zgodnie z dyspozycją art. 12 ust. 3a ustawy o CIT, Zbywca w Dacie Przeniesienia powinien rozpoznać przychód podatkowy z tytułu sprzedaży wierzytelności. Konsekwentnie, w tej dacie Zbywca powinien również rozpoznać koszt uzyskania przychodu, na podstawie art. 15 ust. 4 ustawy o CIT. Tym samym, w Dacie Przeniesienia Zbywca powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia portfela wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Zainteresowanych w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Zainteresowanych w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zainteresowanemu będącemu Stroną postępowania przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin