Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-3.4012.298.2018.4.MAZ
z 7 stycznia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r., poz. 800, ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 października 2018 r. (data wpływu – 25 października 2018 r.), uzupełnionym pismem z 12 grudnia 2018 r. (data nadania pisma w placówce pocztowej – brak daty pisma; data wpływu – 13 grudnia 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oraz właściwego dokumentowania tej czynności – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 października 2018 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oraz właściwego dokumentowania tej czynności. Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 12 grudnia 2018 r. (data nadania pisma w placówce pocztowej – brak daty pisma; data wpływu – 13 grudnia 2018 r.), stanowiącym odpowiedź na wezwanie Organu z 28 listopada 2018 r., znak: 0113-KDIPT2-3.4011.560.2018.1.PR i 0111-KDIB3-3.4012.295.2018.3.MAZ.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W związku z przymusowym posadowieniem na nieruchomości urządzeń przesyłowych w postaci …, w następstwie wydania decyzji administracyjnej mającej formę władczą, nieruchomość Wnioskodawcy nie mogła być od prawie 30 lat używana w swobodny sposób. Przymusowa działalność organów państwowych w latach 80. pozwalała w znacznie szerszym stopniu na ograniczenie prawa własności, bez wyrażania na to zgody właścicieli gruntów i położenia linii … mających wyższy cel społeczny.

Przez wiele lat właściciele zmuszeni byli znosić ten stan bez możliwości ubiegania się o ochronę swoich praw. Dopiero w ostatnich latach ustawodawca wprowadził do Kodeksu cywilnego pojęcie służebności przesyłu, które umożliwiło regulację stanu prawnego zastanego.

Wieloletnie negocjacje z przedsiębiorcą przesyłowym, jakim obecnie jest … (dalej jako: „przedsiębiorca przesyłowy”), doprowadziły do zawarcia ugody w zakresie kwoty pokrywającej ustanowienie przymusowej służebności przesyłu oraz bezumownego korzystania z gruntu za okres przed ustanowieniem tej służebności.

Wnioskodawca jako właściciel (oraz ojciec Wnioskodawcy wcześniej) nie miał możliwości wyboru trasy przebiegu, bądź zakresu służebności, gdyż regulują to przepisy szczególne, w tym rozporządzenia i wytyczne techniczne, służące ochronie osób mogących znajdować się w zasięgu tego urządzenia.

W 2016 roku Wnioskodawca złożył zawezwanie do próby ugodowej w celu usunięcia tych urządzeń, bądź uregulowania korzystania z gruntu Wnioskodawcy w odpowiedni sposób. Dopiero takie działanie i wszczęcie postępowania przed Sądem Rejonowym spowodowały, że przedsiębiorca przesyłowy zaproponował ugodę, mającą na celu zakończenie sporu.

W dniu … podpisano akt notarialny (załącznik), który był wynikiem wielomiesięcznych rozmów. Wypłacone zostały dwie kwoty:

1. za ustanowienie służebności przesyłu,
2. z tytułu bezumownego korzystania z gruntu.
   
   

Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości obciążonych jako osoba fizyczna, lecz wykorzystuje je do prowadzenia działalności rolniczej, z tytułu której rozlicza się zgodnie z ustawą o podatku rolnym.

Zanim podpisano akt notarialny zasięgnięto informacji co do wysokości i obowiązku podatkowego w tych zakresach. Wnioskodawca uzyskał informację, że zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego oraz Ordynacji podatkowej kwota służebności przesyłu jest zwolniona z podatku. Tym samym - jak stwierdził - Wnioskodawca nie jest zobowiązany z tego tytułu płacić żadnej daniny publicznej.

Bezpośrednio po zawarciu aktu notarialnego Wnioskodawca udał się do właściwego miejscowo urzędu skarbowego w celu dokonania czynności podatkowych. Na miejscu Wnioskodawca nie uzyskał jednoznacznych informacji co do sposobu płatności tego podatku, jak i jego wysokości. W zależności od osoby, która udzielała informacji (wszystkie będące inspektorami US), Wnioskodawca twierdzi, że dowiedział się o zupełnie odmiennych i sprzecznych ze sobą obowiązkach jako podatnika. W związku z tym zaproponowano Wnioskodawcy, aby zwrócił się z oficjalnym zapytaniem do KIP [winno być „KIS” – przypis Organu], co też wykonał. Wnioskodawca stwierdził, że otrzymał również dwie sprzeczne odpowiedzi, pomimo przedstawienia tego samego stanu prawnego i faktycznego (załącznik: treść odpowiedzi z KIP [winno być „KIS” – przypis Organu]). Pierwotnie wszystkie informacje jakie przedstawiono Wnioskodawcy informowały o obowiązku zapłaty podatku dochodowego jedynie od wyższej kwoty, tj. bezumownego korzystania z gruntu. Czynności tej miał Wnioskodawca dokonać składając odpowiednią deklarację podatkową z tytułu podatku dochodowego. W trakcie tego uzyskał - jak stwierdził sam Wnioskodawca - informację, iż zobowiązany jest wystawić jednak fakturę VAT, objętą 23% podatkiem od towarów i usług. Dodatkowo obejmuje ona również służebność przesyłu, która jest - jak stwierdził Wnioskodawca - zwolniona z podatku, zwłaszcza, że jest ona wynikiem decyzji administracyjnej, nie własnym wyborem Wnioskodawcy, bądź poprzedniego właściciela. Tym samym zwolniony jest Wnioskodawca - jak sam stwierdził - już z podatku dochodowego po zapłacie podatku VAT.

Prowadząc specyficzną działalność jaką jest gospodarstwo rolne, Wnioskodawca dokonuje opłat podatku od towarów i usług jedynie w zakresie związanym bezpośrednio z tą działalnością, tj. sprzedażą płodów rolnych. Obciążenie gruntu, i to w wyniku przymusowej decyzji administracyjnej, nie wchodzi w żadnym przypadku w zakres tych usług.

W uzupełnieniu wniosku z 12 grudnia 2018 r. Wnioskodawca wyjaśnił, że nieruchomość Wnioskodawcy stanowi własność prywatną, wykorzystywaną przez Wnioskodawcę na potrzeby prowadzenia działalności rolniczej - prowadząc książkę przychodów i rozchodów oraz będąc czynnym podatnikiem VAT dla czynności związanych z produkcją płodów rolnych od niespełna 7 lat.

W latach 80. przymusowo nieruchomość została obciążona przez położenie na niej linii … . Przedsiębiorca przesyłowy, który objął to urządzenie w posiadanie nie widział potrzeby uregulowania stanu prawnego na przyszłość (służebność przesyła) oraz rekompensaty z tytułu korzystania z gruntu w przeszłości (bezumowne korzystanie z gruntu).

Aby nie zostać obciążonym odsetkami za brak podatku lub niedopełnienie obowiązków podatkowych wystawił Wnioskodawca dwie faktury na całość kwot jakie otrzymał, w międzyczasie chcąc uzyskać rzetelną i pełną informację jaki podatek ma obowiązek zapłacić, w jakiej formie i wysokości oraz od których z wypłaconych kwot.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

1. [Czy] odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, czy nie podlega opodatkowaniu?
2. [Czy] właściwym dokumentem księgowym jest faktura VAT (w przypadku, gdy odszkodowanie podlega opodatkowaniu), czy nota księgowa (w przypadku, gdy odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu)?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy (przedstawionym w uzupełnieniu wniosku), nota księgowa, a nie faktura VAT jest właściwym dokumentem, który dokumentuje naliczone odszkodowanie i były dzierżawca na podstawie tego dokumentu powinien wnosić opłatę.

Naliczona opłata za bezumowne korzystanie jest odszkodowaniem i nie jest objęta podatkiem VAT, gdyż użytkowanie nieruchomości następuje wbrew woli właściciela nieruchomości. Nie można zatem mówić o świadczeniu przez osobę prowadzącą działalność rolniczą usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towaru i usług (Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.; dalej jako: „ustawa”).

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Z definicji ustawowej wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm.; dalej jako: „k.c.”. Zgodnie z art. 353 § 1 k.c., zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

W świetle art. 353 § 2 k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Zgodnie z art. 25 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE. L z 11 grudnia 2006 r., Nr 347, str. 1, z późn. zm.), świadczeniem usług jest każde zachowanie się podmiotu w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego, które niekoniecznie polega na fizycznym wykonaniu jakiejkolwiek czynności lub podjęciu działania. Dyrektywa obejmuje definicją świadczenia usług również zobowiązanie do zaniechania działania bądź do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą, musi istnieć związek przyczynowy.

Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów nie-dozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu, jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c., przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności. Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu, jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową. W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa) w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Przedstawione okoliczności jasno potwierdzają w ocenie Wnioskodawcy, że nie miał on do czynienia z dorozumianą zgodą na przedłużenie jakiejś wcześniej istniejącej umowy, więc czynność ta nie podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług. Zatem stwierdzić należy, że w zakresie w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w sytuacji zaś, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem, to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości dotyczą tego, czy odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT oraz czy właściwym dowodem dokumentującym tę czynność jest faktura, czy nota księgowa.

Wnioskodawca w celu udokumentowania otrzymania ww. odszkodowania może wystawić inny dokument, np. notę księgową, która jest uniwersalnym dokumentem księgowym, służącym dokumentowaniu transakcji w sytuacji, gdy nie mają zastosowania przepisy ustawy VAT. Nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Należy jednak stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT dla dokumentowania tych czynności notami księgowymi. (Pismo z dnia 10 listopada 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, [znak:] 0112-KDIL2-2.4012.392.2017.2.MŁ. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jako niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.)

W ocenie Wnioskodawcy więc udokumentowanie odszkodowania, z tytułu wypłaconych kwot za zajęcie i korzystanie z nieruchomości, notą księgową nie można uznać za nieprawidłowe, a wystawienie faktur VAT jest nadmiernym obciążeniem podatnika, nie znajdującym podstawy prawnej w przywołanych okolicznościach.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r., poz. 2174, ze zm.; dalej jako: „ustawa” lub „ustawa o VAT”), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa – art. 5 ust. 2 ustawy.

Stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Powyższe przepisy wskazują, że świadczeniem usług jest każde świadczenie (także polegające na zobowiązaniu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji), które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy i dokonywane jest na rzecz innego podmiotu. Świadczeniem usług jest także czynność wykonywana zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa

Oznacza to, że w przypadku świadczenia usług mamy do czynienia z dwiema stronami tej czynności: podmiotem, który świadczy usługę i beneficjentem tego świadczenia. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Wówczas taka czynność, bez względu na to, czy została wykonana z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa, będzie podlegała opodatkowaniu, stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Powyższe przepisy ustawy o VAT w odniesieniu do usług są wyrazem implementacji dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.; dalej jako „dyrektywa 2006/112/WE”). Zgodnie z art. 24 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, „świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów. Natomiast w myśl art. 25 dyrektywy 2006/112/WE Rady, świadczeniem usług jest każde zachowanie się podmiotu w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego, które niekoniecznie polega na fizycznym wykonaniu jakiejkolwiek czynności lub podjęciu działania. Dyrektywa obejmuje definicją świadczenia usług również zobowiązanie do zaniechania działania bądź do tolerowania czynności lub sytuacji.

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności – art. 15 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1 – art. 15 ust. 4 ustawy.

Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych niż wymienione w ust. 4 przypadkach – art. 15 ust. 5 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność rolniczą, jest czynnym podatnikiem VAT. Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości wykorzystywanej do prowadzenia działalności rolniczej, na której w latach 80., w następstwie wydania decyzji administracyjnej mającej formę władczą, położona została linia … . Wobec braku umowy regulującej korzystanie z gruntu, Wnioskodawca prowadził z przedsiębiorcą przesyłowym wieloletnie negocjacje i zawezwał tego przedsiębiorcę do zawarcia ugody. W efekcie wniesienia sprawy do sądu przedsiębiorca przesyłowy zaproponował zawarcie ugody. W … doszło do podpisania aktu notarialnego, w wyniku którego Wnioskodawca otrzymał dwie kwoty: za ustanowienie służebności przesyłu oraz z tytułu bezumownego korzystania z gruntu. Wnioskodawca wystawił dwie faktury na całość kwot jakie otrzymał.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą:

• opodatkowania podatkiem VAT kwoty przychodu z tytułu bezumownego korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe z nieruchomości Wnioskodawcy,
• obowiązku wystawienia faktury VAT lub noty księgowej, dokumentującej przychód z tytułu bezumownego korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe z nieruchomości Wnioskodawcy.
  
  

Dokonując oceny stanowiska Wnioskodawcy celowe jest w pierwszej kolejności odniesienie się do kwestii posadowienia na nieruchomości w latach 80. urządzeń. Wnioskodawca stwierdził w opisie stanu faktycznego, że posadowienie linii … było następstwem wydania decyzji administracyjnej mającej formę władczą.

Nieobowiązująca już ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz.U. z 1991 r., Nr 30, poz. 127, ze zm.; dalej jako: „ustawa o gospodarcze gruntami”) w art. 70 ust. 1 stanowiła, że zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomościach, zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń technicznych łączności i sygnalizacji, a także innych podziemnych lub nadziemnych urządzeń technicznych niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, wymaga zezwolenia rejonowego organu rządowej administracji ogólnej. Wydanie zezwolenia powinno być poprzedzone negocjacjami z właścicielem nieruchomości o uzyskanie zgody na wykonanie wymienionych prac.

Jeżeli założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń uniemożliwia dalsze racjonalne korzystanie z nieruchomości przez właściciela na cele dotychczasowe, nieruchomość podlega wywłaszczeniu w trybie i na zasadach przewidzianych w ustawie – art. 70 ust. 3 ustawy o gospodarce gruntami.

Natomiast zgodnie z art. 74 ustawy o gospodarce gruntami:

1. Właścicielowi nieruchomości przysługuje od jednostki, której udostępniono nieruchomość, odszkodowanie za straty wyrządzone na skutek jej zajęcia i działań określonych w art. 67, 70 ust. 1, art. 71 ust. 1 i art. 72.
2. Odszkodowanie ustala, w braku porozumienia stron, rejonowy organ rządowej administracji ogólnej, z zastosowaniem zasad przewidzianych przy wywłaszczaniu nieruchomości.
3. Odszkodowanie za straty w zasiewach, uprawach i zbiorach powinno być ustalone i wypłacone w ciągu 2 miesięcy od powstania straty, a za inne straty - nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu zajęcia. Jeżeli ustalenie odszkodowania następuje w drodze decyzji, termin do wypłaty odszkodowania biegnie od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
   
   

Uchwalenie ustawy o gospodarce gruntami spowodowało, że straciła moc obowiązującą ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. z 1974 r., Nr 10, poz. 64 i z 1982 r., Nr 11, poz. 79), zawierająca podobne regulacje w odniesieniu do zagadnienia posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomościach.

Obecnie obowiązuje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2018 r., poz. 2204; dalej jako: „ustawa o gospodarce nieruchomościami”). Zgodnie z art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Jeżeli założenie lub przeprowadzenie ciągów, przewodów i urządzeń, o których mowa w ust. 1, uniemożliwia właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu dalsze prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy albo w sposób zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel lub użytkownik wieczysty może żądać, aby odpowiednio starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, lub występujący z wnioskiem o zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, nabył od niego na rzecz Skarbu Państwa, w drodze umowy, własność albo użytkowanie wieczyste nieruchomości – art. 124 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W myśl art. 128 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami, odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek zdarzeń, o których mowa w art. 120 i 124-126. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu.

Odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, z zastrzeżeniem ust. 5 – art. 129 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Zgodnie z art. 129 ust. 5 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3, art. 106 ust. 1 i art. 124-126.

Jak zatem wynika z opisu stanu faktycznego, przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji oraz przywołanych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i ustawy o gospodarce nieruchomościami, czynność posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości Wnioskodawcy – wcześniej będącej własnością ojca Wnioskodawcy – nastąpiła w drodze decyzji administracyjnej. W związku z tym, na mocy przywołanych przepisów, właścicielowi tej nieruchomości przysługiwało wówczas odszkodowanie - kwestia ta pozostaje jednak poza zakresem niniejszej interpretacji. Wskazać zatem należy, że mamy tutaj do czynienia ze świadczeniem usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej, nakazem wynikającym z mocy prawa, wydanym na podstawie ustawy o gospodarce gruntami. Czynność taka odpowiada definicji świadczenia usług zawartej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Wnioskodawca udostępnił przedsiębiorstwu przesyłowemu nieruchomość na mocy prawa, w wyniku decyzji administracyjnej. Przedsiębiorstwo przesyłowe natomiast korzysta z nieruchomości Wnioskodawcy na mocy tej samej decyzji administracyjnej. W tych okolicznościach mamy do czynienia z sytuacją opisaną w art. 352 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1025, ze zm.; dalej jako: „Kodeks cywilny”). Zgodnie z art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Natomiast stosownie do art. 352 § 2 Kodeksu cywilnego, do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

Mając na uwadze treść zacytowanego art. 352 Kodeksu cywilnego stwierdzić należy, że przedsiębiorstwo przesyłowe faktycznie korzysta z nieruchomości Wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym treści służebności – jest posiadaczem służebności. Zatem nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, który w swoim stanowisku w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego, obszernie cytuje przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące ochrony własności. W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2007 r., sygn. akt II CSK 457/06: „Artykuł 352 § 2 k.c., odróżniając posiadanie służebności od posiadania rzeczy, wyklucza kwalifikowanie posiadania służebności jako posiadania zależnego i tym samym stosowanie do posiadania służebności art. 230 k.c., a z jego mocy - art. 224 § 2 i art. 225 k.c. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 680/04). Nakazując zaś odpowiednio stosować do posiadania służebności przepisy o posiadaniu rzeczy, przesądza tylko – jak trafnie ostatnio zauważono w piśmiennictwie – o możności stosowania do faktycznego korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przepisów o posiadaniu rzeczy, a nie przepisów o ochronie własności, do których należą art. 230, 224 § 2 i art. 225 k.c.”.

Na mocy ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731; dalej jako: „ustawa o zmianie Kodeksu cywilnego”), do Kodeksu cywilnego wprowadzony został „Rozdział III Służebność przesyłu” (art. 305¹ – 305⁴).

Stosownie do art. 3051 Kodeksu cywilnego, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Zgodnie z art. 305² . § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu – art. 3052.§ 2 Kodeksu cywilnego.

Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych - art. 305⁴ Kodeksu cywilnego.

Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa - art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że otrzymane przez Wnioskodawcę na mocy ugody notarialnej wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z gruntu nie nosi znamion odszkodowania. Bezspornym jest bowiem, że między przedsiębiorstwem przesyłowym a Wnioskodawcą istniał bezumowny stosunek zobowiązaniowy, wynikający z decyzji administracyjnej, na podstawie której w latach 80. posadowiono na nieruchomości - będącej obecnie własnością Wnioskodawcy - urządzenia przesyłowe. W konsekwencji powyższego nie można mówić, że w relacji między Wnioskodawcą a przedsiębiorstwem przesyłowym doszło do powstania szkody z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, która wymaga naprawienia na gruncie przepisów art. 471 Kodeksu cywilnego. W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania. W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym nie znajduje też zastosowania art. 415 Kodeksu cywilnego, ponieważ nie mamy tu do czynienia z czynem niedozwolonym - czynność posadowienia urządzeń przesyłowych dokonana została na podstawie decyzji administracyjnej, a fakt ten był znany Wnioskodawcy i akceptowany.

Kwestie odszkodowania powstały na gruncie przywołanych przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami i na podstawie tych przepisów powinny były być uregulowane, ponieważ pozostawały w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z wydaną decyzją administracyjną o posadowieniu urządzeń przesyłowych na nieruchomości będącej obecnie własnością Wnioskodawcy. Zatem w niniejszej sprawie można mówić o wynagrodzeniu z tytułu bezumownego korzystania z gruntu przez przedsiębiorstwo przesyłowe. W bezpośrednim związku z tym wynagrodzeniem pozostaje wypłacone Wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Bowiem w okresie przed podpisaniem aktu notarialnego, na mocy którego wypłacone zostały Wnioskodawcy obie kwoty, mieliśmy również do czynienia ze służebnością. Przedsiębiorstwo przesyłowe korzystało bowiem z nieruchomości Wnioskodawcy, co na gruncie art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego oznacza, że faktycznie korzystało z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, a tym samym przedsiębiorstwo przesyłowe było posiadaczem służebności. W tej sytuacji zawarcie ugody w formie aktu notarialnego między Wnioskodawcą a przedsiębiorstwem przesyłowym oznacza prawne usankcjonowanie świadczenia usług i wypłaty wynagrodzenia z tego tytułu.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia czy czynność podlega opodatkowaniu jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową. W sytuacji zatem, gdy ktoś użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, czynność taka bezspornie podlega opodatkowaniu. Z nieco odmienną sytuacją mamy do czynienia, gdy właściciel nieruchomości – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego nieruchomości. W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości - bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego - mają okoliczności faktyczne. Jeżeli okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Przenosząc powyższe na okoliczności przedstawione w opisie stanu faktycznego, możemy mówić o tym, że Wnioskodawca tolerował - do czasu zawarcia ugody - sytuację, gdy przed-siębiorstwo przesyłowe korzysta, w zakresie odpowiadającym służebności, z nieruchomości Wnioskodawcy na podstawie wydanej decyzji administracyjnej. Oznacza to, że przedsiębiorstwo przesyłowe jest posiadaczem służebności. W niniejszej sprawie jest to służebność przesyłu, która znalazła odpowiednie uregulowanie na mocy art. 305¹ – 305⁴ Kodeksu cywilnego – przepisów wprowadzonych w 2008 r. na podstawie ustawy o zmianie Kodeksu cywilnego. Treść art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego dała Wnioskodawcy pełne prawo umownego uregulowania istniejącego stanu rzeczy, tj. ustanowienia za wynagrodzeniem, służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego.

Prawidłowość takiego rozumowania potwierdza fakt, że Wnioskodawca ustanowił aktem notarialnym służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie. Z kolei ten akt notarialny był poprzedzony, jak sam Wnioskodawca stwierdził, wieloletnimi negocjacjami z przedsiębiorcą przesyłowym. Oznacza to zatem, że Wnioskodawca akceptował fakt korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe i dążył do uregulowania tego korzystania w sposób sformalizowany, za odpowiednim wynagrodzeniem. Nie może zatem być tu mowy o jakimkolwiek odszkodowaniu. W takich okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawcę z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości spełnia definicję odpłatności za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc powyższe uwagi do materii niniejszej sprawy stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 należy uznać za nieprawidłowe.

W przedstawionym opisie stanu faktycznego Wnioskodawca stwierdził, że jest czynnym podatnikiem VAT. Fakt prowadzenia gospodarstwa rolnego przez Wnioskodawcę nie powoduje, że status podatnika ograniczony jest wyłącznie do czynności związanych wyłącznie z prowadzonym gospodarstwem. Wnioskodawca jest podatnikiem na gruncie przepisów art. 15 ustawy. Oznacza to, że jako podatnik, zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, Wnioskodawca jest zobowiązany wystawić fakturę dokumentującą świadczenie usługi, jaką jest bezumowne korzystanie z nieruchomości Wnioskodawcy przez przedsiębiorcę przesyłowego. Organ bowiem wykazał, w ocenie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Zatem jedynym sposobem udokumentowania świadczenia usługi może być faktura, a nie jak chce Wnioskodawca, nota księgowa. Bowiem wyłącznie faktura, sporządzona zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy, zawiera wszystkie niezbędne elementy do prawidłowej dokumentacji usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego, tj. bezumownego korzystania z nieruchomości.

Na gruncie przepisów ustawy możliwe jest wystawie „noty korygującej”, stosownie do przepisów art. 106k ustawy, jednakże może tego dokonać jedynie nabywca towaru lub usługi, który otrzymał fakturę zawierającą pomyłki. Natomiast nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. W związku z tym, że otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, zatem jedynie faktura będzie w sposób prawidłowy dokumentowała tę czynność.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należy uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do cytowanej obszernie przez Wnioskodawcę interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 listopada 2017 r., znak: 0112-KDIL2-2.4012.392.2017.2.MŁ, wskazać należy, że wydana została dla innego podmiotu, w odmiennym stanie faktycznym niż przedstawiony przez Wnioskodawcę.

Ponadto Organ pragnie zauważyć, że z uwagi na specyfikę procedury wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacji indywidualnych), wszelkie informacje w zakresie opisu stanu faktycznego, zadane pytania oraz własne stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego należy zawrzeć bezpośrednio w treści wniosku. Wydając bowiem interpretację indywidualną Organ nie bierze pod uwagę załączników do wniosku w formie kserokopii, fotokopii lub skanów dokumentów lub też jakichkolwiek informacji zawartych w tych załącznikach.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Jednocześnie Organ informuje, że w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych - art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2018 r., poz. 1302, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.