2019.01.18 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP3-3.4011.492.2018.1.AK
z 18 stycznia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 10 października 2018 r. (data wpływu 18 października 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 października 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Okręgowy orzekł rozwiązanie małżeństwa Wnioskodawczyni poprzez rozwód, na podstawie wyroku z 2014 r. Wykonanie władzy rodzicielskiej Sąd powierzył obojgu rodzicom z ustaleniem miejsca zamieszkania dziecka z matką. Zgodnie z porozumieniem wychowawczym starsza córka –spędza naprzemiennie tydzień z matką (Wnioskodawczynią) i tydzień z ojcem. Kosztami utrzymania małoletniej Sąd obciążył oboje rodziców, z tym, że udział ojca w kosztach utrzymania dziecka Sąd ustalił na kwotę 600 zł miesięcznie w postaci alimentów. Zgodnie z porozumieniem dotyczącym wychowania córki, to Wnioskodawczyni zajmuje się kwestiami finansowymi związanymi z utrzymaniem córki, dokonując wszelkich opłat związanych z edukacją i dodatkowymi zajęciami (nauka języka angielskiego, kursy przygotowawcze do egzaminów, karate, ceramika, korepetycje). Wnioskodawczyni opłaca składki szkolne, obiady, wycieczki oraz podręczniki. To Wnioskodawczyni zajmuje się zakupem ubrań, opłacaniem opieki medycznej (szczepienia, wizyty u specjalistów: stomatolog, ortodonta), abonamentu telefonicznego, itp. Wnioskodawczyni założyła córce konto bankowe wraz z kartą bankomatową, którą regularnie doładowuje, aby córka posiadała przy sobie pieniądze na własne wydatki. Wszystkie transakcje Wnioskodawczyni może udokumentować wyciągami bankowymi. Oprócz całej sfery finansowej, to Wnioskodawczyni zajmuje się organizacją zajęć dodatkowych, koresponduje z nauczycielami, umawia wizyty u lekarzy oraz dba o prawidłowy rozwój emocjonalny.

Należy nadmienić, że wszelkie ww. czynności związane są oczywiście z poświęceniem czasu dziecku, rozmowami z córką w zakresie podejmowanych przez nią decyzji i planów.

Jest to ważne dla oceny niniejszego wniosku, gdyż całość ww. obowiązków Wnioskodawczyni wykonuje sama.

W przekonaniu zarówno Wnioskodawczyni jak i jej otoczenia, Wnioskodawczyni jest samotną matką w zakresie sprawowania najważniejszych obowiązków rodzicielskich. Pobyty starszej córki u ojca mają charakter terapeutyczny, gdyż taki podział jest oceniany przez psychologów jako najlepszy dla psychiki dziecka w trudnym okresie rozpadu rodziny.

Jednocześnie Wnioskodawczyni żyje w wolnym związku z mężczyzną, z którym Wnioskodawczyni mieszka i ma drugą, młodszą córkę. Wnioskodawczyni nie otrzymuje alimentów, gdyż wspólnie z partnerem prowadzą gospodarstwo domowe, jednakże wszelkie opłaty związane z młodszą córką leżą po stronie Wnioskodawczyni, co Wnioskodawczyni może udokumentować wyciągami bankowymi. Razem z partnerem Wnioskodawczyni zamieszkuje od listopada 2017 r. Partner zameldowany jest pod zupełnie innym adresem, a obie córki zameldowane są z Wnioskodawczynią.

Partner Wnioskodawczyni nie jest zaangażowany w wychowanie starszej córki i nie ponosi żadnych kosztów jej utrzymania.

Na chwilę obecną trudno stwierdzić, czy aktualny związek Wnioskodawczyni można nazwać konkubinatem, gdyż zgodnie z przyjętą przez sądy definicją, konkubinat to wspólne pożycie, podobne do małżeństwa, jednak pozbawione legalnego węzła. Oznacza on istnienie duchowej, fizycznej i ekonomicznej więzi między partnerami, którzy z jakichś powodów nie decydują się na sformalizowanie związku. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że do partnerów z konkubinatu nie mogą być stosowane przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim.

Aktualnie na pewno Wnioskodawczynię z partnerem łączy więź ekonomiczna z uwagi na prowadzone wspólnie gospodarstwo domowe. W zakresie pozostałych więzi – Wnioskodawczyni nie jest pewna.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni może rozliczać osiągnięty dochód na formularzu PIT-37, w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci?

Zdaniem Wnioskodawczyni, na pewno jest Ona samotną matką starszej córki, gdyż całość obowiązków rodzicielskich wykonuje sama.

W przypadku młodszej córki Wnioskodawczyni również uważa, że w świetle prawa jest samotną matką, gdyż żyje w wolnym związku.

Osoby żyjące w wolnych związkach obierają ten sposób życia, aby umożliwić sobie swobodne tworzenie takiego związku oraz ewentualne rozstanie się z drugą osobą bez skomplikowanych procedur i skutków prawnych, a doświadczenie życiowe uczy, że nigdy nie wiadomo, w którym momencie związek się zakończy i osoba zostaje sama.

W związku z powyższym, zamieszkiwanie z partnerem nie powinno być czynnikiem przesądzającym czy matka wychowuje dziecko samotnie, czy też z nim, gdyż jest to sytuacja zmienna i nieprzewidywalna.

Skoro osoby zamieszkujące razem nie posiadają żadnych obowiązków ani przywilejów podatkowych wynikających, np. ze wspólnego rozliczania się, nie można zatem stosować do tego rodzaju osób innych przepisów, w których nawet formalnie nie figurują ani nie są w żaden sposób zdefiniowane. Prawo działałoby wówczas wybiórczo, w zależności od korzyści płynących z danej sytuacji, tylko i wyłącznie dla organu podatkowego, a nie obywatela.

Z lektury piśmiennictwa poświęconego interpretacji, określenie „samotna matka” przez organy podatkowe, Wnioskodawczyni wie, że aktualnie mocno ogranicza się instytucję samotnego rodzica, głównie z przyczyny wielu nadużyć podatników.

Jednakże Wojewódzkie Sądy Administracyjne stoją na stanowisku maksymalnego związania organów podatkowych przepisami prawa, w zakresie jakim ograniczają ich kompetencje. Wynika to z jednej z podstawowych zasad prawa podatkowego, której przepisów nie można wykładać rozszerzająco (jeżeli będzie to na niekorzyść podatników. Inną z zasad jest to, że organy państwowe nie mogą wymagać od obywatela więcej niż wskazuje ustawa.

Odnośnie przepisów dotyczących wspólnego rozliczania dziecka z rodzicem samotnie je wychowującym, warto zwrócić uwagę, m.in. na orzeczenie WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1133/07) z dnia 18 września 2007 r. WSA stwierdził, m.in.: „Przepisy te bowiem w sposób wyraźny i jasny określają (art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f.), kogo należy traktować jako osobę samotnie wychowującą dzieci. Ustawowa definicja osoby samotnie wychowującej dzieci, zawarta w art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f. nie odwołuje się w żadnym zakresie do tego, czy drugi rodzic żyje oraz gdzie mieszka. Nie odnosi się również do tego (z wyjątkiem małżeństw), czy tylko jedno z rodziców posiada władzę rodzicielską, czy też taką władzą dysponują obydwoje. W przypadku konkubinatu istotne jest zatem jedynie to, czy dana osoba jest jedną z osób wymienionych w art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f.”

Aktualnie art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f., określony jest w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f., gdzie jako samotnie wychowujące dzieci wymienia się osoby będące panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osoba w stosunku, do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Podkreślenia wymaga fakt, że w sytuacji, gdy dane pojęcie zostało zdefiniowane w ustawie, niedopuszczalne jest posługiwanie się przez organy podatkowe inną jego definicją, bądź też interpretowanie tej definicji w taki sposób, aby wywieść z niej dodatkowe warunki, które muszą zostać przez Podatnika spełnione.

Jednocześnie przy wydawaniu wszelakich opinii w zakresie podatkowym, należy stosować się do treści przepisu spenalizowanego w art. 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, który jednoznacznie wskazuje, że niedające się usunąć wątpliwości, co do treści przepisów prawa podatkowego, rozstrzyga się na korzyść Podatnika.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn. zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

małoletnie,
bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej;
- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 8 powołanej ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (art. 6 ust. 9 ww. ustawy).

Ponadto art. 6 ust. 10 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2018 r., który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych przed dniem 1 stycznia 2018 r. stanowi, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1.

Art. 6 ust. 10 został uchylony przez art. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 31 października 2018 r. (Dz. U. z 2018 r., poz. 2159) o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. W związku z powyższym, do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2018 r., art. 6 ust. 8 ww. ustawy nie ma zastosowania.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko,

wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),

nie uzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,

nie uzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów powyżej 3.089 zł (z wyjątkiem przewidzianych ustawą),

wyrażenia wniosku o rozliczenie na preferencyjnych warunkach w rocznym zeznaniu podatkowym, złożonym w ustawowym terminie przewidzianym do jego składania – w odniesieniu do dochodów (przychodów) uzyskanych przed dniem 1 stycznia 2018.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny. Przepis art. 6 ust. 4 ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Z wniosku wynika, że Sąd orzekł rozwiązanie małżeństwa Wnioskodawczyni poprzez rozwód. Wykonanie władzy rodzicielskiej nad starszą córką Sąd powierzył obojgu rodzicom z ustaleniem miejsca zamieszkania dziecka z matką. Zgodnie z porozumieniem wychowawczym starsza córka spędza naprzemiennie tydzień z matką (Wnioskodawczynią) i tydzień z ojcem. Kosztami utrzymania małoletniej Sąd obciążył oboje rodziców, z tym, że udział ojca w kosztach utrzymania dziecka Sąd ustalił na kwotę 600 zł miesięcznie w postaci alimentów. Zgodnie z porozumieniem dotyczącym wychowania starszej córki, to Wnioskodawczyni zajmuje się kwestiami finansowymi związanymi z utrzymaniem córki, dokonując wszelkich opłat związanych z edukacją i dodatkowymi zajęciami (nauka języka angielskiego, kursy przygotowawcze do egzaminów, karate, ceramika, korepetycje). Wnioskodawczyni opłaca składki szkolne, obiady, wycieczki oraz podręczniki. To Wnioskodawczyni zajmuje się zakupem ubrań, opłacaniem opieki medycznej (szczepienia, wizyty u specjalistów: stomatolog, ortodonta), abonamentu telefonicznego, itp. Wnioskodawczyni założyła córce konto bankowe wraz z kartą bankomatową, którą regularnie doładowuje, aby córka posiadała przy sobie pieniądze na własne wydatki. Oprócz całej sfery finansowej, to Wnioskodawczyni zajmuje się organizacją zajęć dodatkowych, koresponduje z nauczycielami, umawia wizyty u lekarzy oraz dba o prawidłowy rozwój emocjonalny. Należy nadmienić, że wszelkie ww. czynności związane są oczywiście z poświęceniem czasu dziecku, rozmowami z córką w zakresie podejmowanych przez nią decyzji i planów. Pobyty starszej córki u ojca mają charakter terapeutyczny, gdyż taki podział jest oceniany przez psychologów jako najlepszy dla psychiki dziecka w trudnym okresie rozpadu rodziny.

Jednocześnie Wnioskodawczyni żyje w wolnym związku z mężczyzną, z którym Wnioskodawczyni mieszka i ma drugą, młodszą córkę. Wnioskodawczyni nie otrzymuje alimentów, gdyż wspólnie z partnerem prowadzą gospodarstwo domowe, jednakże wszelkie opłaty związane z córką leżą po stronie Wnioskodawczyni, co Wnioskodawczyni może udokumentować wyciągami bankowymi. Razem z partnerem Wnioskodawczyni zamieszkuje od listopada 2017 r. Partner zameldowany jest pod zupełnie innym adresem, a obie córki zameldowane są z Wnioskodawczynią. Partner Wnioskodawczyni nie jest zaangażowany w wychowanie starszej córki i nie ponosi żadnych kosztów jej utrzymania.

Istotą omawianej sprawy jest określenie, czy Wnioskodawczyni spełnia wszystkie obligatoryjne przesłanki, aby rozliczyć się w sposób preferencyjny jako osoba samotnie wychowująca dziecko (dzieci), a w szczególności, czy Wnioskodawczyni w danym roku podatkowym faktycznie samotnie, tj. bez udziału drugiego z rodziców, wychowywała dziecko (dzieci).

Przystępując do oceny możliwości rozliczania się przez Wnioskodawcę w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci zaznaczyć należy, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli spełni warunki dla niej określone, a w szczególności, jeśli w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko.

Odnosząc się do wychowywania starszej córki Wnioskodawczyni, zauważyć należy, że Wnioskodawczyni w opisie stanu faktycznego wskazała, że zgodnie z porozumieniem wychowawczym starsza córka spędza naprzemiennie tydzień z matką (Wnioskodawczynią) i tydzień z ojcem. Zatem, zarówno Wnioskodawczyni jako matka, jak i ojciec dziecka, aktywnie współuczestniczą w wychowaniu wspólnego dziecka, pomimo że nie zamieszkują ze sobą. W rezultacie, w przedmiotowej sprawie nie można przyjąć, że któregokolwiek z rodziców można uznać za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, że któremukolwiek z rodziców przysługuje prawo preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Preferencja ta uzależniona jest bowiem nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka.

Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych. Natomiast to, że dziecko przebywa naprzemiennie raz u jednego, raz u drugiego z rodziców wynika wyłącznie z sytuacji życiowej byłych małżonków i zawartego porozumienia wychowawczego. Nie zmienia to jednak faktu, że dziecko wychowywane jest wspólnie przez dwoje rodziców. Nie sposób bowiem uznać, że w tak zorganizowanym trybie naprzemiennego wykonywania władzy rodzicielskiej zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza ojciec „w swoim czasie”, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas tygodni, gdy dziecko zamieszkuje z matką. Wychowania dziecka nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców.

W odniesieniu natomiast do młodszej córki Wnioskodawczyni, zauważyć należy, że Wnioskodawczyni w opisie stanu faktycznego wyraźnie wskazała, że Wnioskodawczyni żyje w wolnym związku z mężczyzną, z którym mieszka i ma drugą, młodszą córkę. Wnioskodawczyni nie otrzymuje alimentów, gdyż wspólnie z partnerem prowadzą gospodarstwo domowe, jednakże wszelkie opłaty związane z córką leżą po stronie Wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni podkreśliła, że jej obecny partner, a zarazem ojciec młodszej córki, nie jest zaangażowany w wychowanie starszej córki i nie ponosi żadnych kosztów jej utrzymania, natomiast nie wspomina o tym, aby partner nie angażował się w wychowywanie ich wspólnej młodszej córki. Wnioskodawczyni wskazała, tylko że nie otrzymuje alimentów na młodszą córkę od partnera, gdyż wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe, jednak wszelkie opłaty związane z młodszą córką leżą po stronie Wnioskodawczyni.

Nie sposób uznać, że partner Wnioskodawczyni, który jak wskazała Wnioskodawczyni, mieszka i prowadzi z nią gospodarstwo domowe, nie uczestniczy w procesie wychowawczym ich wspólnej córki. Sam fakt, że partner Wnioskodawczyni nie płaci Wnioskodawczyni alimentów na ich córkę, nie przesądza o tym, że Wnioskodawczyni wychowuje córkę samotnie.

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN, „samotny” to: (1) „żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół”, (2) „znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam”, (3) „spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa”, (4) „znajdujący się na odludziu”. Z kolei, „wychować — wychowywać” to: (1) „zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności”, (2) „przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie”.

Warunek „samotnego wychowywania dzieci” wynika wprost z art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca nie dookreślił jednak, jak należy definiować pojęcie „samotnego wychowywania”. W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych (por. wyrok NSA z dnia 31 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 30/10).

Samotne wychowywanie oznacza wychowywanie dziecka bez faktycznego udziału drugiego rodzica. Natomiast kiedy każdy rodzic jest zaangażowany w proces wychowawczy dziecka w porównywalnym stopniu (50/50), oznacza, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich.

Warto zaznaczyć, że „porównywalny stopień wychowywania dziecka” nie powinien być utożsamiany wyłącznie z porównywalnym czasem fizycznego przebywania z dzieckiem czy równą wysokością wydatków ponoszonych na dziecko. Wychowania dziecka nie da się bowiem wyliczyć liczbowo, lecz należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym (jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych).

Nie sposób bowiem uznać, że w tak zorganizowanym trybie wykonywania władzy rodzicielskiej (w przypadku starszej córki – spędzanie naprzemiennie tygodnia z matką i tygodnia z ojcem oraz w przypadku młodszej córki – mieszkanie i spędzanie czasu z obojgiem rodziców) zachodzi proces wychowania tylko przez matkę. Wychowanie dziecka jest to ciągły i długotrwały proces, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców. W rezultacie matka nie może zostać uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko.

Podkreślić również należy, że mimo, że Wnioskodawczyni żyje w wolnym związku z ojcem swojej młodszej córki oraz fakt, że Wnioskodawczyni nie jest pewna co do trwałości tego związku, nie przesądza o tym, czy zostanie uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko. Istotny jest fakt, czy w trakcie roku podatkowego rzeczywiście samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowuje dziecko.

Mając na uwadze całokształt sytuacji stwierdzić należy, że w omawianej sprawie zarówno starsza jak i młodsza córka, wychowywane są wspólnie przez obojga swoich rodziców.

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wykształcił się jednolity pogląd, zgodnie z którym, aby uznać rodzica lub opiekuna prawnego za osobę samotnie wychowującą dziecko nie wystarczy, by była stanu wolnego (lub w stosunku do której orzeczono separację, albo osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), ale musi również faktycznie samotnie wychowywać dziecko, przy czym „samotnie” oznacza według NSA „bez udziału innej osoby”. Jak podkreśla się w orzecznictwie, uzasadnienie wprowadzenia ulgi (wykładnia celowościowa) świadczy wyraźnie o tym, że ustawodawca kierował ją wyłącznie do tych osób, które samotnie troszczą się o zaspokajanie codziennych potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który ma władzę rodzicielską i jednocześnie jest stanu wolnego, ale nie pełni codziennej (samotnej) pieczy nad dzieckiem. Innymi słowy, nie każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w komentowanym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko – tak: wyroki NSA z dnia 20 października 2006 r., sygn. akt II FSK 1266/05, z dnia 24 listopada 2006 r., sygn. akt II FSK 1474/05, z dnia 20 października 2006 r., sygn. akt II FSK 1267/05, z dnia 30 listopada 2006 r., sygn. akt II FSK 1452/05, II FSK 644/06, II FSK 1549/05, II FSK 1534/05, II FSK 1548/05, z dnia 6 maja 2008 r., sygn. akt II FSK 617/07 i II FSK 371/07, z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 279/08, z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. akt II FSK 2474/10.

Pewne problemy przy ocenie, czy dana osoba jest osobą samotnie wychowującą dziecko, może sprawiać fakt, że w niektórych przypadkach samotnie wychowywane dziecko ma nadal dwoje rodziców czy też opiekunów. Żadne z nich bowiem nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej. W niektórych przypadkach powstawać mogą wątpliwości, która z tych osób jest osobą samotnie wychowującą dziecko. Zaznaczyć przy tym należy, że tylko jedna osoba (spośród obydwu rodziców lub opiekunów) może być uznana za samotnie wychowującą to samo dziecko w danym czasie (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2693/06). W takim wypadku osobą samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która faktycznie, w pojedynkę – w pełni albo w przeważającej mierze wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, stale, na co dzień troszcząc się nie tylko o byt materialny, ale także rozwój emocjonalny dziecka. Przez wychowywanie należy bowiem rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Pojęcie to uszczegółowił NSA w wyroku z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt I FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie: „Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych”.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 11 października 2010 r., sygn. akt II FPS 3/10: „ (…) aby skorzystać z ulgi, o której mowa w art. 6 ust. 4 ww. ustawy, podatnik musi mieć nie tylko określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko”. Powyższe potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 sierpnia 2011 r., sygn. akt III SA/WA 2487/10, w którym stwierdził: „Przepis art. 6 ust. 5 ww. ustawy określa krąg osób, które ze względu na swój stan cywilny mogą być uznane za samotnie wychowujące dzieci, jednakże przepis ten nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu przepisu ustawy”. Zatem z preferencyjnego opodatkowania nie może zatem skorzystać rodzic będący stanu wolnego, ale prowadzący wspólne gospodarstwo domowe z drugim rodzicem tego dziecka.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy stwierdzić trzeba, że Wnioskodawczyni nie może zostać uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko (dzieci).

Zatem stanowisko Wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do powołanych wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, że nie są one wiążące dla organu podatkowego. Orzeczenia te dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw, osadzonych w określonych stanach faktycznych i tylko w tych sprawach wydane rozstrzygnięcia są wiążące. W związku z tym, organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, jednak nie stosują wprost tych rozstrzygnięć także i z tego powodu, że nie stanowią one materialnego prawa podatkowego.

Odnośnie powołanego przez Wnioskodawczynię art. 2a Ordynacji podatkowej zaakcentować należy jednak, że stanowi on, że niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Wobec tego, po pierwsze, muszą istnieć wątpliwości dotyczące treści przepisów prawa podatkowego. Po drugie, istniejące wątpliwości powinny mieć taki charakter, że nie da się ich rozstrzygnąć. Jeśli więc wątpliwości istnieją, ale mogą zostać wyeliminowane w procesie wykładni, wspomniana zasada nie ma zastosowania. (wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 11 października 2017 r., sygn. akt I SA/Bd 781/17).

Ponadto zauważyć należy, że art. 2a Ordynacji podatkowej nie został wymieniony w art. 14h Ordynacji podatkowej w gronie przepisów, które stosuje się w sprawach dotyczących interpretacji indywidualnej, w związku z tym może być on stosowany jedynie na etapie kontroli sądowej dotyczącej wydanej interpretacji indywidualnej (wyrok z dnia 21 grudnia 2017 r., sygn. akt I SA/Po 965/17).

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin