Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP1-1.4012.624.2018.4.KOM
z 24 stycznia 2019 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 1 października 2018 r. (data wpływu 9 października 2018 r.), uzupełniony pismem z dnia 17 grudnia 2018 r. (data wpływu 28 grudnia 2018 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie Organu z dnia 10 grudnia 2018 r. znak 0114-KDIP1-1.4012.624.2018.2.KOM (skutecznie doręczone dnia 13 grudnia 2018 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup kajaków wraz z osprzętem wykorzystywanych obecnie podczas spotkań biznesowych z obecnymi i przyszłymi klientami Spółki, a w przyszłości do spotkań tylko pracowniczych o charakterze integracyjnym – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 9 października 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup kajaków wraz z osprzętem wykorzystywanych obecnie podczas spotkań biznesowych z obecnymi i przyszłymi klientami Spółki, a w przyszłości do spotkań tylko pracowniczych o charakterze integracyjnym.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:


Sp. z o.o. (Spółka) jest firmą handlową istniejącą od ponad 20 lat. W ramach swojej działalności gospodarczej prowadzi hurtową sprzedaż towarów takich jak: aluminiowe systemy do drzwi przesuwnych, składanych, rozwieranych i przejściowych, profile wykończeniowe, systemy zabudowy oraz akcesoria meblowe.

Odbiorcami sprzedawanych towarów są zarówno krajowe jak i zagraniczne inne firmy handlowe takie jak hurtownie z akcesoriami meblowymi, ale również producenci czyli firmy stolarskie i meblowe, produkujące meble i zabudowy wnętrz. Sprzedaż ta jest obsługiwana poprzez pracowników Spółki (handlowców oraz pracowników sprzedaży). Handlowcy odpowiedzialni są za sprzedaż towarów Spółki w określonym regionie.

W ramach powyższej obsługi odbywają się cykliczne spotkania z przedstawicielami odbiorców, podczas których to spotkań prowadzone są szkolenia wraz z prezentacją asortymentu dystrybuowanych towarów, ich montażu, ale również omawiane są warunki współpracy, czy też nawiązywane nowe relacje biznesowe. Spotkania odbywają się w hurtowniach, salach szkoleniowych Spółki oraz wynajętych salach na terenie całej Polski.

W celu zaktywizowania sprzedaży oraz zachęcenia naszych dotychczasowych klientów i potencjalnych, przyszłych odbiorców do wzięcia udziału w tych spotkaniach zaistniała potrzeba połączenia elementów merytorycznych szkoleń oraz różnego rodzaju dodatkowych aktywności (spływy kajakowe, turnieje piłki nożnej, kręgle itp.), podczas których kontynuowane są rozmowy biznesowe służące zwiększeniu sprzedaży dystrybuowanych towarów.

Spółka wychodząc naprzeciw potrzebie wzmocnienia relacji biznesowych z odbiorcami towarów postanowiła zakupić 9 sztuk kajaków wraz z osprzętem, tj. wiosłami, systemem zapierania pod nogi. Jednocześnie ze względów bezpieczeństwa zostało zakupionych po 6 sztuk fotelików dla dziecka i kamizelek ratunkowych dla dzieci w przypadku uczestnictwa w tej aktywności kontrahenta z dziećmi.

W dniu 18 czerwca br. kontrahent wystawił fakturę za zakup ww. opisanego sprzętu na łączną kwotę brutto 34.612,20 zł (netto 28.140 zł plus 6.472,20 zł podatek VAT). Z uwagi na to, że zakupione kajaki w ilości 9 sztuk wraz z osprzętem nie przekraczają jednostkowej wartości, aby musiały zostać zaewidencjonowane w środkach trwałych Spółki, to zostały zaliczone bezpośrednio w koszty podatkowe Spółki.

Kajaki zostaną również oznaczone widocznym logiem Spółki i będą także pełniły funkcje reklamowe w ramach podejmowanych przez Spółkę działań promocyjnych i marketingowych. Spółka wykorzystuje i będzie wykorzystywać przedmiotowe kajaki wraz z zakupionym osprzętem do celów wykonywanej działalności gospodarczej, podlegającej opodatkowaniu VAT, niekorzystającej ze zwolnienia z opodatkowania.

Organizując spotkania w przedstawionej formie Spółka chce jeszcze bardziej związać swoich odbiorców ze sobą w celu zapewnienia sobie jak największego rynku zbytu na długie lata. Spółka pragnie zaznaczyć, iż w dobie bardzo dużej i silnej konkurencji bez fachowej wiedzy i umiejętności prezentacji zastosowania oferowanych towarów oraz działań zmierzających do poprawy relacji sprzedawca-klient, nie ma możliwości ani szans na konkurowanie z potężnymi koncernami zachodnimi, które to firmy już od dziesiątek lat stosują różnego rodzaju praktyki w celu ugruntowania swojej pozycji na rynku i pozbywania się konkurencji. Udział w szkoleniach oferowanych przez Spółkę jest bezpłatny. Wydatki związane ze spotkaniami w całości pokrywa Spółka.

Należy podkreślić, że te dodatkowe aktywności są niezmiernie ważnym elementem ponieważ służą wzajemnej integracji i tworzeniu swoistej więzi pomiędzy odbiorcą towarów a pracownikami - handlowcami zajmującymi się ich dystrybucją. Wpływa to pozytywnie na volumen sprzedaży i osiąganie większych przychodów podatkowych przez Spółkę.

W trakcie tych dodatkowych aktywności, jak chociażby spływ kajakowy, w znacznie sprzyjających okolicznościach, handlowcy Spółki nawiązują bliższe relacje biznesowe, nadal prowadzą rozmowy biznesowe służące zwiększeniu sprzedaży. Nie występuje więc element organizacji atrakcji w czasie wolnym, ponieważ dodatkowe aktywności są elementem całości spotkań biznesowych służących w całości kontaktom biznesowym i sprzedaży dystrybuowanych przez Spółkę towarów. Spółka zawsze kieruje się rachunkiem ekonomicznym, że wydatkowane środki finansowe mają służyć tylko i wyłącznie zwiększeniu przychodów ze sprzedaży.

Szkolenia organizowane są w celu intensyfikacji sprzedaży i w trosce o dobre kontakty z klientami oraz w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu wiedzy o oferowanych przez Spółkę towarach. Przekazywane podczas szkoleń informacje są niezbędne do prawidłowego poinformowania kupujących o właściwościach towarów, rozwiązaniach funkcjonalnych oraz do prawidłowego wykonywania prac montażowych przy ich użyciu. W trakcie spotkań omawiane są również nowoczesne metody dystrybucji oraz przedstawiane są plany dalszej współpracy mającej na celu nie tylko utrzymanie dotychczasowych klientów, ale również pozyskanie nowych, a co za tym idzie - ciągłe zwiększanie sprzedaży.


W nadesłanym do wniosku uzupełnieniu będącym odpowiedzią na wezwanie Organu Wnioskodawca wskazał, że:

  1. Odbiorcami prowadzonych działań reklamowych z wykorzystaniem loga i nazwy Spółki na zakupionych kajakach będą przede wszystkim uczestnicy spotkań z przedstawicielami odbiorców, podczas których omawiane są warunki współpracy oraz przeprowadzone są szkolenia służące zapewnieniu odpowiedniego poziomu wiedzy o oferowanych przez Spółkę towarach, o ich właściwościach, rozwiązaniach funkcjonalnych niezbędnych do prawidłowego wykonywania prac montażowych przy ich użyciu. Uczestnikami tych szkoleń są nie tylko przedstawiciele odbiorców towarów Spółki (hurtownie, markety, sklepy wielkopowierzchniowe z branży stolarsko-meblarskiej i budowlanej, duże zakłady meblarskie), ale również ich klienci, (mniejsze zakłady stolarskie, meblarskie czy nawet stolarze, monterzy mebli) - jako ci dalsi odbiorcy towarów Spółki, którzy zajmują się świadczeniem usług wykonawstwa mebli i zabudowy meblarskiej z wykorzystaniem towarów dystrybuowanych przez Spółkę takich jak: aluminiowe systemy do drzwi przesuwnych, składanych, rozwieranych i przejściowych, profile wykończeniowe, systemy zabudowy oraz akcesoria meblowe.
    Przedmiotowe logo i nazwa Spółki zazwyczaj jest umieszczane w towarzystwie towarów dystrybuowanych przez Spółkę, aby nazwa Spółki była kojarzona z towarami oferowanymi, ich kolorystyką, jakością i solidnością wykonania itd.
    Wiadomym jest, że uczestnikami tych szkoleń z uwagi na specyfikę branży stolarsko-meblarskiej są głównie mężczyźni, stąd pomysł na kajaki i dodatkową aktywność w postaci spływów kajakowych po sesjach szkoleniowych. Elementy promocji i reklamy zarówno Spółki, jak i oferowanych towarów jest zamierzeniem celowym, aby cały czas jak najefektywniej wykorzystać czas kontaktu z przedstawicielami odbiorców i docierać do nich i tym samym wzmacniać relacje biznesowe służące przede wszystkim zwiększeniu sprzedaży towarów dystrybuowanych przez Spółkę i tym samym osiągania przez nią coraz to większych przychodów.
    Oczywistym jest, że zakupiony sprzęt wodny będzie użytkowany podczas spływów kajakowych na różnych rzekach Polski, a może w przyszłości i w krajach sąsiednich, gdzie również sprzedawane są towary Spółki. Stąd logo Spółki umieszczone na kajakach może zostać dostrzeżone przez osoby zupełnie postronne, zarówno na rzekach, jak i w miejscach postoju, czego Wnioskodawca nie może wykluczyć. Niemniej będzie to element dodatkowy prowadzonych działań promocyjnych i reklamowych.

  2. Zakupiony sprzęt wodny oznaczony logiem Spółki będzie używany podczas spływów kajakowych głównie na rzekach krajowych, w zależności od możliwości i sprawności fizycznej uczestników organizowanych szkoleń. Służyć on będzie głównie zapewnieniu dodatkowej aktywności uczestnikom kilkudniowych szkoleń po zakończeniu sesji szkoleniowych. Spółka prowadzi sprzedaż towarów do odbiorców na terenie całego kraju i również organizuje szkolenia nie tylko w siedzibie Spółki, stąd trudno jest dokładnie sprecyzować miejsca i regiony kraju w których będzie przedmiotowy sprzęt wodny spełniał funkcję reklamową. Może się również zdarzyć, iż sprzęt będzie wykorzystany w krajach sąsiednich, gdzie również znajdują się odbiorcy towarów Spółki, dla których będą organizowane szkolenia, także z wykorzystaniem zakupionego sprzętu wodnego, o ile będą możliwości jego wykorzystania.

  3. Wnioskodawca przewidujemy dość wysoką skuteczność zamierzonych działań promocyjnych i reklamowych z wykorzystaniem zakupionego sprzętu z umieszczonym na nim logo i nazwą Spółki. Jak zostało wcześniej przedstawione uczestnikami organizowanych szkoleń z uwagi na specyfikę branży stolarsko-meblarskiej są głównie mężczyźni. Zamierzeniem celowym planowanych działań promocyjno-reklamowych Spółki jest, aby nie tylko podczas sesji szkoleniowych, ale również po nich, jak najefektywniej wykorzystać czas kontaktu z przedstawicielami odbiorców i docierać do nich z charakterystyczną wizualizacją Spółki, kolorystyką również towarów oraz ich oznaczeń, i tym samym wzmacniać relacje biznesowe służące przede wszystkim zwiększeniu sprzedaży towarów dystrybuowanych przez Spółkę i tym samym osiągania przez nią coraz to większych przychodów.

  4. Organizacja spływów kajakowych jest niestety uzależniona od aury pogodowej, stąd jak tylko warunki atmosferyczne będą pozwalać na przeprowadzenie spływów kajakowych, Spółka będzie wychodzić z propozycją organizacji spływów z wykorzystaniem przedmiotowego sprzętu wodnego z logiem Spółki w trakcie spotkań szkoleniowo-biznesowych z przedstawicielami odbiorców. Należy więc z całą pewnością wykluczyć okres zimowy z całego roku, w którym Spółka mogłaby korzystać w celach reklamowych z ww. sprzętu.

  5. Głównym zamierzeniem Spółki jest wykorzystanie przedmiotowego sprzętu wodnego w trakcie aktywności dodatkowej podczas kilkudniowych szkoleń dla przedstawicieli odbiorców towarów Spółki, bądź przedstawicieli ich klientów. W tych spotkaniach szkoleniowo-biznesowych brać będą udział także pracownicy Spółki, bądź to w charakterze prelegentów, bądź to opiekunów klienta, dbających o relacje handlowo-biznesowe z danymi klientami. Również oni mogą wykorzystywać przedmiotowy sprzęt wodny. Może się również zdarzyć, że któryś z uczestników szkoleń zapragnie zabrać ze sobą na spływ kajakowy nieletniego członka rodziny, stąd zakup fotelików i kamizelek ratunkowych dla dzieci. W dobrze pojętym interesie Spółki przy utrzymywaniu jak najlepszych relacji biznesowych, ale również i bezpieczeństwa uczestników takich spływów jest, aby wyjść naprzeciw zaistnienia takich ewentualności i nie stwarzać barier oraz nieprzyjemnych sytuacji.
    Na ten moment Spółka przewiduje jedynie taką formę wykorzystania, lecz nie należy wykluczyć w przyszłości wykorzystania przedmiotowego sprzętu w czasie spotkań tylko pracowniczych o charakterze integracyjnym kadry pracowniczej Spółki z programem wspólnego spędzania czasu, służących wzmacnianiu pozytywnych relacji w zespole, zwiększania identyfikacji zespołu pracowniczego ze Spółką, motywacji zespołu do wydajnej pracy i wzmocnienia lojalności pracowników wobec Spółki.

  6. Zamierzeniem Spółki jest wykorzystywanie przedmiotowego sprzętu jak najczęściej, ale będzie to uzależnione zarówno od częstotliwości organizacji spotkań biznesowo-szkoleniowych oraz woli uczestników tych spotkań wzięcia udziału w tego typu aktywnościach dodatkowych, jak również aury pogodowej. Spółka oczywiście zamierza przy każdym szkoleniu, które planuje się organizować kilka razy w miesiącu, proponować dla uczestników zorganizowanie spływu kajakowego z wykorzystaniem przedmiotowego sprzętu wodnego.

  7. Zakup przedmiotowego sprzętu wodnego ma służyć wykorzystaniu jego do zapewnienia aktywności dodatkowej w postaci spływów kajakowych po sesjach szkoleniowych w czasie kilkudniowych spotkań szkoleniowo-biznesowych, organizowanych dla przedstawicieli odbiorców towarów Spółki (hurtownie, markety, sklepy wielkopowierzchniowe z branży stolarsko-meblarskiej i budowlanej, duże zakłady meblarskie), oraz ich klientów (mniejsze zakłady stolarskie, meblarskie czy nawet stolarze, monterzy mebli), jako dalszych odbiorców towarów Spółki w łańcuchu dystrybucyjnym, którzy zajmują się świadczeniem usług wykonawstwa mebli i zabudowy meblarskiej z wykorzystaniem towarów dystrybuowanych przez Spółkę takich jak: aluminiowe systemy do drzwi przesuwnych, składanych, rozwieranych i przejściowych, profile wykończeniowe, systemy zabudowy oraz akcesoria meblowe.

    Związek pomiędzy działalnością Spółki a zakupem tego sprzętu wodnego sprowadza się więc do wykorzystania jego w trakcie spotkań szkoleniowo-biznesowych do organizacji dodatkowych aktywności po sesjach szkoleniowo-biznesowych w celach wzmocnienia relacji biznesowych z przedstawicielami odbiorców towarów. Należy podkreślić, że te dodatkowe aktywności są niezmiernie ważnym elementem ponieważ służą wzajemnej integracji i stworzenia swoistej więzi pomiędzy odbiorcą towarów a pracownikami Spółki - handlowcami zajmującymi się ich dystrybucją. Wpływa to pozytywnie na volumen sprzedaży i osiąganie większych przychodów podatkowych przez Spółkę.
    W trakcie tych dodatkowych aktywności, jak spływy kajakowe, w znacznie sprzyjających okolicznościach, handlowcy Spółki nawiązują bliższe relacje biznesowe, nadal prowadzą rozmowy biznesowe służące zwiększeniu sprzedaży. Nie występuje więc element organizacji atrakcji w czasie wolnym, ponieważ dodatkowe aktywności są elementem całości spotkań biznesowych służących w całości kontaktom biznesowym i sprzedaży dystrybuowanych przez Spółkę towarów. Spółka zawsze kieruje się rachunkiem ekonomicznym, że wydatkowane środki finansowe mają służyć tylko i wyłącznie zwiększeniu przychodów ze sprzedaży. Przy okazji przedmiotowy sprzęt wodny będzie nośnikiem reklamy zarówno Spółki, jak i dystrybuowanych przez nią towarów.
    Spółka jest firmą handlową, która w ramach swojej działalności gospodarczej prowadzi hurtową sprzedaż towarów takich jak: aluminiowe systemy do drzwi przesuwnych, składanych, rozwieranych i przejściowych, profile wykończeniowe, systemy zabudowy oraz akcesoria meblowe. Odbiorcami sprzedawanych towarów są zarówno krajowe, jak i zagraniczne inne firmy handlowe takie jak hurtownie z akcesoriami meblowymi, ale również producenci, czyli firmy stolarskie i meblowe, produkujące meble i zabudowy wnętrz. Sprzedaż ta jest obsługiwana poprzez pracowników Spółki (handlowców oraz pracowników sprzedaży). Następnie towary Spółki trafiają do dalszej dystrybucji, czy też są wykorzystywane do świadczenia usług produkcji i montażu mebli, zabudowy meblowej przez dalszych klientów odbiorców Spółki. W całym tym cyklu dystrybucji towarów najważniejszym ogniwem są ludzie - przedstawiciele naszych odbiorców, bądź przedstawiciele ich klientów. To oni kreują popyt na towary dystrybuowane przez Spółkę i do tego celu potrzebują zarówno wiedzy merytorycznej, przekazanej podczas organizowanych spotkań szkoleniowo-biznesowych, jak i dodatkowych działań w postaci chociażby spływów kajakowych do nawiązania, czy wzmocnienia relacji biznesowych, służących zwiększeniu sprzedaży, dystrybuowanych przez Spółkę towarów, na jakże wysoce konkurencyjnym rynku na jakim działa Spółka.



W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:


Czy od wydatków związanych z zakupem 9 sztuk kajaków z osprzętem, tj. wiosłami, systemem zapierania pod nogi oraz 6 sztuk fotelików dla dzieci i kamizelek ratunkowych dla dzieci, wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowanych przez podatnika podatku VAT, będzie przysługiwać prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?


Stanowisko Wnioskodawcy:


Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Z treści cytowanej powyżej regulacji wynika, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikom VAT, w sytuacji, gdy towary i usługi, przy nabyciu których został naliczony podatek, są następnie wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT.


Zatem, w celu dokonania oceny możliwości skorzystania z prawa do odliczenia VAT, w każdym przypadku należy rozstrzygnąć, czy towary i usługi, przy zakupie których naliczono VAT:

  1. zostały nabyte przez podatnika tego podatku, oraz
  2. pozostają w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami opodatkowanymi VAT.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.


Natomiast w myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:

  1. z tytułu nabycia towarów i usług,
  2. potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,
  3. od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu - z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może być bezpośredni lub pośredni. Związek bezpośredni występuje wówczas, gdy nabywane towary służą dalszej odsprzedaży lub też w bezpośredni sposób wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez Spółkę.

Natomiast o związku pośrednim mówimy wtedy, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania podmiotu, a więc w sposób pośredni wiążą się z działalnością gospodarczą i z osiąganymi przychodami. Aby wskazać, czy określone zakupy mają związek pośredni musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy między dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. Pośredni związek dokonanych zakupów z działalnością gospodarczą występuje wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotów, a tym samym zwiększania przychodów z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o których mowa w art. 5. 1 ww. ustawy.

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, m.in. tego, że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług. Ten ostatni przepis określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony.

Jak podniesiono w opisie stanu faktycznego, Wnioskodawca wykonuje czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług. W ramach działalności Spółka ponosi wydatki związane z realizacją programów pracowniczych. Realizacja tych programów ma na celu pozyskiwanie najlepszych pracowników z rynku pracy, ich lepsze zintegrowanie, zidentyfikowanie ich z misją przedsiębiorstwa oraz budowanie kultury korporacyjnej opartej na wzajemnych relacjach, pomocy, zaufaniu oraz dążeniu do wspólnych celów, co w efekcie ma dać lepszą komunikację na płaszczyźnie zawodowej, a w konsekwencji lepsze wyniki w pracy na rzecz Spółki.

Organizacja spotkań z odbiorcami przyczynia się w sposób bezpośredni do zapewnienia sprzedaży towarów Spółki (utrzymanie źródła przychodów) albo jej zwiększenia (pozytywny wpływ na wartość przychodów). Spółka pragnie podkreślić, że wszelkie wydatki na organizację spotkań i szkoleń, na których prezentuje walory sprzedawanych towarów, są zgodne z zasadami racjonalności ekonomicznej, gdyż warunkują skuteczną sprzedaż i tym samym uzyskiwanie przychodów podlegających opodatkowaniu. Nadrzędną zasadą Spółki jest bowiem, że poniesione wydatki mają służyć tylko i wyłącznie zachowaniu, a najlepiej maksymalizacji przychodów. Organizując szkolenia dla swoich kontrahentów Spółka umożliwia im uzyskanie wiedzy dotyczącej dystrybuowanych towarów, która jest przydatna w wykonywanej przez nich pracy, polegającej m.in. na dalszej ich dystrybucji, poznanie rozwiązań funkcjonalnych koniecznych do prawidłowego wykonywania prac montażowych przy ich użyciu. W interesie Spółki jest bowiem przekonanie odbiorców do wysokiej jakości nabywanych towarów. Przekazanie wiedzy w tym zakresie oraz prezentacja walorów technicznych i użytkowych sprzedawanych przez Spółkę towarów to jeden z głównych celów, którym służy zorganizowanie szkolenia.

W konsekwencji szkolenia takie powodują wzrost wiedzy na temat oferowanych produktów, co skutkuje zwiększeniem zamówień i osiąganych przychodów. Natomiast w drugiej fazie spotkań z kontrahentami w czasie spływów kajakowych w znacznie sprzyjających okolicznościach, handlowcy Spółki nawiązują bliższe relacje biznesowe, nadal prowadzą rozmowy biznesowe służące zwiększeniu sprzedaży. Dzięki wytworzeniu tych sprzyjających warunków, na łonie natury sprzyjającej wzajemnej integracji powstają swoiste więzi przyczyniające się do wzmocnienia kontaktów biznesowych, wpływających pozytywnie na volumen sprzedaży i osiąganie większych przychodów przez Spółkę. Spływ kajakowy jest elementem całości spotkań biznesowych służących w całości kontaktom biznesowym i sprzedaży dystrybuowanych przez Spółkę towarów.


Przedmiotowy wydatek nie jest również wymieniony w katalogu negatywnym, zawartym w art. 88 ustawy o VAT.


Biorąc pod uwagę opis sprawy, w opinii Wnioskodawcy stwierdzić należy, iż nabyte 9 sztuk kajaków z osprzętem, tj. wiosłami, systemem zapierania pod nogi oraz 6 sztuk fotelików dla dzieci i kamizelek ratunkowych dla dzieci przez Wnioskodawcę mają związek pośredni z wykonywaniem czynności opodatkowanych.

Reasumując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż może dokonać obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z nabyciem przedmiotowych kajaków wraz z osprzętem, ze względu na fakt, iż poniesione wydatki służą Spółce do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.


Stosownie do dyspozycji art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.


Na podstawie ust. 2 pkt 1 lit. a) ww. artykułu, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.


Powyższa regulacja zawarta w art. 86 ust. 1 ustawy wskazuje, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Przedstawiona zasada wyklucza możliwość odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.


Ustawodawca nie precyzuje, w jakim zakresie i w jaki sposób towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby pozwoliło to podatnikowi na odliczenie podatku naliczonego. Związek ten może być zatem bezpośredni lub pośredni.


O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary lub usługi służą, np. dalszej odprzedaży, bowiem bezpośrednio wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast, ze związkiem pośrednim mamy do czynienia w sytuacji, gdy ponoszone wydatki nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych obrotach, jakkolwiek ich ponoszenie warunkuje uzyskanie obrotu opodatkowanego podatkiem od towarów i usług. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają pośredni związek z działalnością, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług przyczynia się pośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości.

Należy podkreślić, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego, w całości lub części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.


I tak, na mocy art. 88 ust. 3a ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

  1. sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi:
    1. wystawionymi przez podmiot nieistniejący,
    2. (uchylona)
  2. transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
  3. (uchylony)
  4. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
    1. stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
    2. podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
    3. potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności;
  5. faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
  6. (uchylony)
  7. wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - w części dotyczącej tych czynności.


W świetle art. 88 ust. 4 ustawy, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.


Z opisu sprawy wynika, że Spółka jest firmą handlową istniejącą od ponad 20 lat, prowadzącą hurtową sprzedaż towarów takich jak: aluminiowe systemy do drzwi przesuwnych, składanych, rozwieranych i przejściowych, profile wykończeniowe, systemy zabudowy oraz akcesoria meblowe. Odbiorcami sprzedawanych towarów są zarówno krajowe, jak i zagraniczne firmy handlowe np. hurtownie z akcesoriami meblowymi, czy firmy stolarskie i meblowe. Sprzedaż jest obsługiwana przez pracowników Spółki, tj. handlowców oraz pracowników sprzedaży. Dla odbiorców produktów Spółki organizowane są cykliczne spotkania, podczas których prowadzone są szkolenia wraz z prezentacją asortymentu dystrybuowanych towarów, ich montażu, ale również omawiane są warunki współpracy, czy też nawiązywane są nowe relacje biznesowe. Spotkania odbywają się w hurtowniach, salach szkoleniowych Spółki oraz wynajętych salach na terenie całej Polski. Spółka wychodząc naprzeciw potrzebie wzmocnienia relacji biznesowych z odbiorcami towarów oraz w celu zachęcenia klientów do współpracy postanowiła połączyć elementy merytorycznych spotkań z dodatkowymi aktywnościami dla kontrahentów np. w postaci spływów kajakowych i w tym celu zakupiła kajaki wraz z osprzętem oraz foteliki i kamizelki ratunkowe dla dzieci. W tych spotkaniach szkoleniowo-biznesowych brać będą udział także pracownicy Spółki, bądź to w charakterze prelegentów, bądź to opiekunów klienta, dbających o relacje handlowo-biznesowe z danymi klientami. Również oni mogą wykorzystywać przedmiotowy sprzęt wodny. Może się również zdarzyć, że któryś z uczestników szkoleń zapragnie zabrać ze sobą na spływ kajakowy nieletniego członka rodziny, stąd zakup fotelików i kamizelek ratunkowych dla dzieci. W dobrze pojętym interesie Spółki przy utrzymywaniu jak najlepszych relacji biznesowych, ale również i bezpieczeństwa uczestników takich spływów jest, aby wyjść naprzeciw zaistnienia takich ewentualności i nie stwarzać barier oraz nieprzyjemnych sytuacji.

Spółka nie wyklucza, że w przyszłości może nastąpić wykorzystanie przedmiotowego sprzętu w czasie spotkań tylko pracowniczych o charakterze integracyjnym kadry pracowniczej Spółki z programem wspólnego spędzania czasu, służących wzmacnianiu pozytywnych relacji w zespole, zwiększania identyfikacji zespołu pracowniczego ze Spółką, motywacji zespołu do wydajnej pracy i wzmocnienia lojalności pracowników wobec Spółki.

Szkolenia dla klientów organizowane są w celu intensyfikacji sprzedaży i w trosce o dobre kontakty z klientami oraz w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu wiedzy o oferowanych przez Spółkę towarach. W trakcie spotkań omawiane są również nowoczesne metody dystrybucji oraz przedstawiane są plany dalszej współpracy mającej na celu nie tylko utrzymanie dotychczasowych klientów, ale również pozyskanie nowych, a co za tym idzie - ciągłe zwiększanie sprzedaży. Organizując spotkania w przedstawionej formie, tj. np. spływów kajakowych, Spółka chce jeszcze bardziej związać swoich odbiorców ze sobą w celu zapewnienia sobie jak największego rynku zbytu na długie lata. Takie dodatkowe aktywności są niezmiernie ważnym elementem ponieważ służą wzajemnej integracji i tworzeniu swoistej więzi pomiędzy odbiorcą towarów a pracownikami/handlowcami zajmującymi się ich dystrybucją. Wpływa to pozytywnie na wysokość sprzedaży i osiąganie większych przychodów przez Spółkę. Udział w szkoleniach oferowanych przez Spółkę jest bezpłatny, a wydatki związane ze spotkaniami w całości pokrywa Spółka. Zakupiony sprzęt wodny będzie używany podczas spływów kajakowych głównie na rzekach krajowych, w zależności od możliwości i sprawności fizycznej uczestników organizowanych szkoleń. Służyć on będzie głównie zapewnieniu dodatkowej aktywności uczestnikom kilkudniowych szkoleń po zakończeniu sesji szkoleniowych. W trakcie tych dodatkowych aktywności, w znacznie sprzyjających okolicznościach, handlowcy Spółki nawiązują bliższe relacje biznesowe i prowadzą rozmowy biznesowe służące zwiększeniu sprzedaży. Nie występuje więc tu element organizacji atrakcji w czasie wolnym, ponieważ dodatkowe aktywności są elementem całości spotkań biznesowych służących w całości kontaktom biznesowym i sprzedaży dystrybuowanych przez Spółkę towarów.

Kajaki są oznaczone widocznym logiem Spółki i w ten sposób pełnią dodatkowo funkcje reklamowe w ramach podejmowanych przez Spółkę działań promocyjnych i marketingowych. Przedmiotowe logo i nazwa Spółki zazwyczaj są umieszczane w towarzystwie towarów dystrybuowanych przez Spółkę, aby nazwa Spółki była kojarzona z oferowanymi towarami, ich kolorystyką, jakością i solidnością wykonania.

Uczestnikami tych szkoleń, z uwagi na specyfikę branży stolarsko-meblarskiej, są głównie mężczyźni, stąd pomysł na kajaki i dodatkową aktywność w postaci spływów kajakowych po sesjach szkoleniowych. Elementy promocji i reklamy zarówno Spółki, jak i oferowanych towarów jest zamierzeniem celowym, aby cały czas jak najefektywniej wykorzystać czas kontaktu z przedstawicielami odbiorców i docierać do nich, a tym samym wzmacniać relacje biznesowe służące przede wszystkim zwiększeniu sprzedaży towarów dystrybuowanych przez Spółkę i tym samym osiągania przez nią coraz to większych przychodów. Spółka wykorzystuje i będzie wykorzystywać przedmiotowe kajaki wraz z zakupionym osprzętem do celów wykonywanej działalności gospodarczej, podlegającej opodatkowaniu VAT, niekorzystającej ze zwolnienia z opodatkowania.


Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących zakup kajaków wraz z osprzętem.


W celu przeanalizowania kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu ponoszonych wydatków na ww. towary, należy jeszcze raz zauważyć, że dla uznania tego prawa do odliczenia podstawowe znaczenie ma ustalenie istnienia związku pomiędzy podatkiem naliczonym a sprzedażą opodatkowana w sytuacji opisanej we wniosku.


Z wyżej cytowanej regulacji art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że w zakresie, w jakim towary i usługi wykorzystywane są do czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.


Wnioskodawca co prawda wskazał, że zakupione wraz z osprzętem kajaki będą przez Spółkę, podatnika VAT, wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. Jednakże, analizując powyższe zagadnienie należy przede wszystkim zauważyć, że wskazany przez Wnioskodawcę w opisie sprawy i uzupełnieniu wniosku krąg odbiorców, do których skierowane są szkolenia wskazuje, że są to przede wszystkim podmioty, które obecnie już są klientami Spółki. Zatem w rozpatrywanej sprawie nie może być mowy o poszerzaniu kręgu nabywców towarów produkowanych przez Spółkę, bowiem przedstawiciele odbiorców towarów Spółki i ich klientów to osoby, które wykorzystują produkty Wnioskodawcy. Spółka poprzez organizację spotkań szkoleniowych nie zyskuje więc nowych odbiorców. Natomiast w sytuacji, gdy uczestnikami spotkania będą potencjalni klienci Wnioskodawcy, to są to osoby zaproszone przez Wnioskodawcę, zatem ani umieszczenie loga na kajakach ani też uczestnictwo w spływie nie spowoduje poszerzenia grona klientów Spółki, gdyż te podmioty już o firmie Wnioskodawcy wiedzą.

Forma reklamy polegająca na umieszczaniu na kajakach loga Spółki powoduje, że nie sposób zgodzić się ze stwierdzeniem Spółki, co do funkcji marketingowej takiej reklamy. Kajaki stanowią bowiem taki rodzaj sprzętu wodnego, który poruszać się może po dość ograniczonym obszarze, jakim są jedynie wyznaczone do tego wody (rzeki, jeziora) oraz nabrzeża tych wód, czyli tereny dość mało uczęszczane. Powyższe powoduje, że wskazane przez Wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego „osoby postronne”, mające być odbiorcami prowadzonej w ten sposób kampanii reklamowej, będzie stanowić dość wąski krąg przypadkowo spotkanych w trakcie podróży kajakami osób, co z kolei powoduje, że jedynie zbieg okoliczności może sprawić, że wśród tych osób znajdą się osoby mające coś wspólnego z podmiotami działającymi w branży produkcji mebli. Ponadto z uwagi na strefę klimatyczną, w której znajduje się nasz kraj możliwość korzystania z tego rodzaju sprzętu (co sam przyznaje Wnioskodawca) w znacznej mierze uzależnione jest od aury.

Biorąc dodatkowo pod uwagę, że szkolenia są kilkudniowe i ich celem przede wszystkim jest prezentowanie wyrobów Spółki a nie rekreacja, która stanowi swego rodzaju dodatek do tych spotkań, należy zauważyć, że w tej sytuacji ilość dni w ciągu całego roku, w które osoby zaproszone przez Spółkę na szkolenia będą mogły korzystać ze spływów kajakami jest znacznie ograniczona (a dodatkowa ograniczać się będzie zasadniczo do jednej pory roku, jaką jest lato).


Zatem w przedmiotowym przypadku nie sposób zgodzić się z Wnioskodawcą, co do „znacznej skuteczności zamierzonych działań promocyjnych i reklamowych”.


Podobnie nie można się zgodzić ze stwierdzeniem, że Spółce przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem ww. sprzętu, gdyż w przyszłości będzie wykorzystywała przedmiotowe kajaki z osprzętem również w czasie spotkań o charakterze integracyjnym kadry pracowniczej Spółki.

We wniosku Spółka zaznaczyła, że nie wyklucza w przyszłości również i takiego wykorzystania przedmiotowego sprzętu, jednak z tych samych powodów, którymi są ograniczenia fizycznych możliwości korzystania z ww. sprzętu przez klientów Spółki ze względu na warunki pogodowe i ilość miejsc (wód), na których można z kajaków korzystać, należy uznać, że w istocie okazji do spędzenia w taki sposób czasu przez pracowników Spółki podczas spotkań integracyjnych będzie bardzo niewiele. Ponadto trudno z góry założyć, że wszyscy pracownicy Spółki stanowić będą zwolenników spędzania czasu w proponowany sposób. Zatem, również w tym przypadku nie będą realizowane cele promocyjno-reklamowe.

Zatem z uwagi na powyższe ustalenia uznać należy, że zakup kajaków z wiosłami i systemami zapierania pod nogi oraz fotelików i kamizelek ratunkowych dla dzieci nie miał/nie ma związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę, a wykorzystanie zakupionego sprzętu wodnego wraz z fotelikami i kamizelkami dla dzieci ma w tym przypadku cel wyłącznie rekreacyjny.

Tym samym, z uwagi na to, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi przesłanka wynikająca z art. 86 ust. 1 ustawy Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup ww. towarów.


Stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.


Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.


Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).


Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj