2018.03.29 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL1-3.4012.77.2018.1.KM
z 29 marca 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 3 stycznia 2018 r. (data wpływu 1 lutego 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od Przewoźnika – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 lutego 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od Przewoźnika.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

(…) S.A. (dalej „Spółka”) jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka na potrzeby działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem od towarów i usług zamawia usługi transportowe. W zamówieniu wyszczególnia miejsce, datę oraz godzinę (czasem godzina podawana jest mailowo w toku dalszych ustaleń), o której samochód ma zostać podstawiony do załadunku. Zdarzają się sytuacje, kiedy Spółka nie dokona załadunku w wyznaczonym terminie. Przyczyna opóźnienia leży po stronie Spółki – towar nie jest gotowy. W takiej sytuacji Spółka nie anuluje zamówienia na transport, ale zatrzymuje samochód, by ten był do dyspozycji w momencie kiedy towar będzie gotowy do załadunku. W takich sytuacjach firmy transportowe obciążają Spółkę opłatami za takie postoje. W składanym przez Spółkę zleceniu transportowym taka sytuacja nie została przewidziana.

W dniu 22 czerwca 2017 r. Spółka złożyła zamówienie na usługi transportowe w firmie (potwierdzone zleceniem transportowym) (dalej „Przewoźnik”). Dnia 1 lipca 2017 r. Przewoźnik miał dokonać załadunku towaru w Zakładzie Produkcyjnym, jednak załadunek nie został dokonany, nie z jego winy. Załadunku dokonano w dniu 5 lipca 2017 r. Dnia 7 lipca 2017 r. Przewoźnik wystawił Spółce fakturę VAT. W nazwie towaru/usługi Przewoźnik wskazał „Za nieterminowy załadunek (przestój)”, traktując kwotę żądaną od Spółki jako podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Na fakturze zastosowana została stawka 23%.

Następnie dnia 8 lipca 2017 r. Przewoźnik napisał do Spółki pismo, w którym uzasadniał wystawienie faktury wskazując, że w wyniku opóźnienia w załadunku poniósł stratę w wysokości 1.995 euro. Przewoźnik wskazał w piśmie, że w związku z niewykonaniem załadunku w dniu 1 lipca 2017 r. „poniósł straty finansowe na kwotę 1.995 EUR i że zgodnie z Międzynarodową Konwencją CMR przysługuje zadośćuczynienie w wysokości 70% tej kwoty”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy Spółce przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od Przewoźnika?
Czy żądana przez Przewoźnika kwota została prawidłowo udokumentowana przez niego fakturą, która może stanowić podstawę odliczenia podatku naliczonego?

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 1, nie przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego, bowiem żądana przez Przewoźnika kwota stanowi odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy przez Spółkę.

W zakresie pytania nr 2 Spółka uważa, że żądana przez Przewoźnika kwota nie została prawidłowo udokumentowana, bowiem jako zdarzenie niepodlegające podatkowi nie może być dokumentowane fakturą. Wystawiona przez Przewoźnika faktura nie może stanowić podstawy odliczenia podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Art. 8 ust. 1 tej ustawy stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Podstawą opodatkowania (wartość netto na fakturze), z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Fakturowaniu, zgodnie z art. 106a podlega wyłącznie sprzedaż, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 1a, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów. Art. 106b ust. 1 pkt 1 stanowi zaś, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Sprzedaż to – zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy – odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Wystawienie faktury na kwotę, która nie stanowi podstawy opodatkowania i nie jest wynagrodzeniem za wykonanie usługi, ale odszkodowaniem z tytułu nienależytego wykonania umowy powoduje sankcje określone w art. 108 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Przepis ten stanowi, że w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Jednocześnie art. 88 ust. 3a pkt 2 tej ustawy wskazuje, że jeśli transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku, to wystawiona na takie zdarzenie faktura nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego.

Zdaniem Spółki, do faktury wystawionej przez Przewoźnika nie ma zastosowania art. 106a i 106b, zaś wynikające z niej kwoty stanowią podatek, o którym mowa w art. 108 ust. 1 ustawy, niepodlegający odliczeniu na mocy art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Z utrwalonej praktyki orzeczniczej wynika, że nie stanowią podstawy opodatkowania kwoty należne tytułem odszkodowań lub kar umownych. Należności takie nie stanowią bowiem wynagrodzenia za wykonanie usługi lub dostawę towarów. W praktyce interpretacyjnej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (poprzednio Minister Finansów) przyjmuje, że opłaty za opóźnienie załadunku/rozładunku stanowią formę odszkodowania i nie podlegają podatkowi od towarów i usług. W interpretacji z dnia 18 maja 2017 r. sygn. IBPP2.4512.175.2017.1.ICz DKIS stwierdził, że: „Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi firmę transportową i spedycyjną świadczącą usługi w obrocie krajowym jak i wewnątrzwspólnotowym. Podczas wykonywania usługi transportowej doszło do opóźnień rozładunku/załadunku co spowodowało postój (przestój) środka transportu. Postój ten spowodowany był z winy kontrahenta ze względu na złą organizację czasu pracy. Jako przewoźnik Wnioskodawca poniósł szkodę w postaci utraconych zysków. Każdorazowo firma Wnioskodawcy przyjmuje pisemne zlecenie/umowę transportu. Opłaty za opóźnienia z powodu przestoju pod załadunek i rozładunek ustalane są z kontrahentem. Klient przyznaje się do błędu i chce zapłacić dodatkową opłatę. W umowach zawieranych z klientami funkcjonują również zapisy przewidujące kary umowne z tytułu zwłoki w przewozie towaru lub z tytułu opóźnień w podstawianiu samochodów. W celu rozwiania wątpliwości Wnioskodawcy, należy zwrócić uwagę na pojęcie odszkodowania i kary umownej. Odszkodowanie jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o podatku od towarów i usług.

Natomiast w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, dalej jako: »k.c.«) jest ono zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty. Na mocy art. 361 § 1 i § 2 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. (...) W świetle powyższego, ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Należy jednocześnie wskazać, że nazwa otrzymanego wynagrodzenia nie ma przesądzającego znaczenia dla określenia konsekwencji podatkowych tego zdarzenia. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ono zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem, karą w znaczeniu wyżej opisanym.

Z uwagi na przedstawione w sprawie okoliczności oraz powołane przepisy należy przyjąć, że pobierana Opłata za nieuzasadniony postój środka transportu nie stanowi elementu usługi transportowej świadczonej przez Wnioskodawcę. Stanowi ona sankcję za naruszenie przez klienta warunków Umowy i nie jest związana ze zobowiązaniem się Wnioskodawcy do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

W tym przypadku istotą i celem otrzymanej opłaty będzie rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. Powyższe wynika z faktu, że otrzymana opłata związana jest z zaistnieniem okoliczności przewidzianych umową, takich jak postój środka transportu spowodowany z winy kontrahenta ze względu na złą organizację czasu pracy. Zatem pobierana przez Wnioskodawcę opłata za nieuzasadniony postój środka transportu ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem przez kontrahenta Wnioskodawcy świadczenia wzajemnego w postaci dostawy towarów czy świadczenia usługi. (...) W przedmiotowej sprawie należy bowiem przyjąć – na podstawie przedstawionego stanu faktycznego – że mamy do czynienia z odszkodowaniem, które stanowi rekompensatę finansową dla Wnioskodawcy, jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego.

Tym samym, przedmiotowa opłata nie stanowi wynagrodzenia za dostawę towaru bądź świadczenie usług, o których mowa w art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy i nie jest opodatkowana podatkiem VAT. W konsekwencji Wnioskodawca nie jest zobowiązany do wystawiania faktur z tego tytułu. Pobierane kwoty mogą być więc dokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym chociażby not księgowych”.

Podobnie zagadnienie to oceniono w interpretacji z dnia 26 stycznia 2016 r. sygn. ITPP2/4512-1103/15/AK: „Analiza przedstawionego stanu faktycznego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że w tym konkretnym przypadku zapłata przez kontrahenta określonej kwoty (stanowiącej równowartość poniesionych kosztów przestoju/utraconych zysków), wynikającej z jego zawinionych opóźnień, nie stanowi ekwiwalentu za dostawę towarów, czy świadczenie przez Pani firmę usług. Tym samym otrzymane środki pieniężne – stanowiące odszkodowanie – nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie mogą być udokumentowane fakturą. Czynność ta, jako niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna być udokumentowana innym dokumentem niż faktura zarezerwowana dla dokumentowania czynności z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, np. notą obciążeniową”.

W interpretacji z dnia 16 kwietnia 2012 r. sygn. ILPP4/443-11/12-4/BA oceniono, że: „Odnosząc treść przytoczonych przepisów do opisu sprawy stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie spowodowane winą klienta, nie stanowi dla niego wynagrodzenia za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ nie wiąże się ono z żadnym świadczeniem na rzecz wypłacającego. Tym samym, czynność ta nie może być udokumentowana fakturą VAT. Czynność ta, jako niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna być udokumentowana innym dokumentem niż faktura VAT zarezerwowana dla dokumentowania czynności z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, np. notą obciążeniową”.

W tym zakresie przypomnieć należy, że zgodnie z utrwaloną praktyką interpretacyjną – zarówno organów podatkowych jak i sądów administracyjnych – dla uznania danego świadczenia za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie szkody, która pozostaje w związku przyczynowym z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, albo popełnieniem czynu zabronionego. Dla przykładu, w interpretacji z dnia 22 września 2017 r. sygn. 0113-KDIPT1-1. 4012.360.2017.2.RG Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że: „(...) przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

(...) Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Podobnie kary umowne, stosowane na podstawie art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, nie stanowią zapłaty za usługę, lecz pełnią funkcję odszkodowawczą (sankcyjną). Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Kara ta ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z uwagi na powyższe, jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem”.

Ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, w przypadku gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Jeśli jednak w umowie, regulaminie świadczenia usług lub zleceniu określono świadczenie za opóźnienie wprost jako „odszkodowanie” lub „kara umowna”, albo brak jest postanowień w tym zakresie, to takie świadczenia nie mogą być objęte podstawą opodatkowania. W takim przypadku należy uznać, że zagadnienie skutków opóźnienia nie jest przedmiotem umowy stron i zastosowanie mają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania. Nie ulega wątpliwości, że skoro elementem umowy jest określenie daty załadunku i zakończenia transportu, to brak gotowości wierzyciela (Spółki) może być w tym przypadku źródłem szkody po stronie dłużnika. Art. 486 § 1 Kodeksu cywilnego przewiduje, że: § 1. W razie zwłoki wierzyciela dłużnik może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody; może również złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego. Wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu bądź uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia, bądź odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.

Należy uznać, że w braku wyraźnego odmiennego postanowienia umowy, regulaminu usług lub zlecenia, obciążenie Spółki za przestój pojazdu spowodowany opóźnieniem w załadunku z winy Spółki nie może być dokumentowane fakturą i nie może stanowić podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na względzie art. 106a ust. 1, art. 106b ust. 1 pkt 1 oraz art. 108 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. stwierdzić należy, że ujęcie danej kwoty na fakturze lub wystawienie faktury jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy dane zdarzenie zostanie poprawnie zakwalifikowane jako sprzedaż w rozumieniu ustawy (odpłatna dostawa towarów, odpłatne świadczenie usług).

Odnosząc się do przedstawionych okoliczności faktycznych, zważywszy na podstawę żądania kwoty wymienionej w fakturze („Za nieterminowy załadunek (przestój)”), a także treść pisma skierowanego do Spółki, z którego wynika, że podstawą roszczenia jest „strata finansowa”, zaś podstawą żądanego „zadośćuczynienia” konwencja CMR – nie ma podstaw do przyjęcia, że kwota „zadośćuczynienia” podlega podatkowi od towarów i usług.

Zdaniem Spółki, przedstawiona faktura VAT wystawiona przez Przewoźnika nie stanowi podstawy odliczenia podatku naliczonego przez Spółkę – dokumentuje kwotę niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Żądana przez Przewoźnika kwota nie może być dokumentowana fakturą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści przywołanego przepisu art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też należy stwierdzić, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Co do zasady, każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy. Przy czym muszą być spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług. Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz świadczącego usługę, oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka na potrzeby działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem od towarów i usług zamawia usługi transportowe. W zamówieniu wyszczególnia miejsce, datę oraz godzinę (czasem godzina podawana jest mailowo w toku dalszych ustaleń), o której samochód ma zostać podstawiony do załadunku. Zdarzają się sytuacje, kiedy Spółka nie dokona załadunku w wyznaczonym terminie. Przyczyna opóźnienia leży po stronie Spółki – towar nie jest gotowy. W takiej sytuacji Spółka nie anuluje zamówienia na transport, ale zatrzymuje samochód, by ten był do dyspozycji w momencie kiedy towar będzie gotowy do załadunku. W takich sytuacjach firmy transportowe obciążają Spółkę opłatami za takie postoje. W składanym przez Spółkę zleceniu transportowym taka sytuacja nie została przewidziana.

W dniu 22 czerwca 2017 r. Spółka złożyła zamówienie na usługi transportowe u Przewoźnika (potwierdzone zleceniem transportowym). Dnia 1 lipca 2017 r. Przewoźnik miał dokonać załadunku towaru w Zakładzie Produkcyjnym, jednak załadunek nie został dokonany, nie z jego winy. Załadunku dokonano w dniu 5 lipca 2017 r. Dnia 7 lipca 2017 r. Przewoźnik wystawił Spółce fakturę VAT. W nazwie towaru/usługi Przewoźnik wskazał „Za nieterminowy załadunek (przestój)”, traktując kwotę żądaną od Spółki jako podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Na fakturze zastosowana została stawka 23%.

Spółka powzięła wątpliwość, czy przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na otrzymanej od Przewoźnika fakturze. Zdaniem Spółki, żądana przez Przewoźnika kwota stanowi odszkodowanie za nienależyte wykonie umowy przez Spółkę i jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu nie powinna zostać udokumentowana fakturą, w konsekwencji Spółce nie przysługuje prawo do odliczenia wykazanego na niej podatku.

Należy wskazać, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. W świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm.) – zwanej dalej kodeksem cywilnym – jest ono zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty. Na mocy art. 361 § 1 i § 2 kodeksu cywilnego – zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 kodeksu cywilnego – naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Wypłata odszkodowania nie może być uznana za świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie, w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ nie występuje w tym przypadku określone świadczenie, a tym samym konkretny beneficjent tego świadczenia. Odszkodowanie nie stanowi odpłatności za skonkretyzowane świadczenie. W takich przypadkach mamy jedynie do czynienia z wynagrodzeniem, które zwykle stanowi formę zadośćuczynienia.

W przedmiotowej sprawie Spółka wskazała, że została obciążona przez Przewoźnika kwotą stanowiącą zadośćuczynienie za poniesione straty finansowe wynikające z nieterminowego załadunku towaru (przestoju). Załadunek ten nie został dokonany z winy Spółki, ponieważ towar nie był gotowy do załadunku w wyznaczonym terminie. Wiązało się to z zatrzymaniem samochodu, przez co Przewoźnik poniósł stratę w wysokości 1.995 euro.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że żądana przez Przewoźnika kwota za nieterminowy załadunek (przestój) nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie przez niego jakiejkolwiek czynności na rzecz Spółki. W tym przypadku istotą i celem żądanej zapłaty jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. Przewoźnik poniósł stratę w związku z przestojem samochodu spowodowaną winą Spółki, zatem żądana przez niego kwota ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem przez Spółkę świadczenia wzajemnego w postaci wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności czy tolerowania czynności lub sytuacji. Żądana przez Przewoźnika kwota posiada cechy odszkodowania za poniesioną szkodę wynikającą z niedotrzymania umówionego terminu załadunku towaru.

Wobec powyższego, odszkodowanie/zadośćuczynienie za nieterminowy załadunek (przestój) nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu – w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy – kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Jednym z podstawowych warunków, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy, które musi spełnić podatnik, aby mógł skorzystać z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest związek zakupu z czynnością opodatkowaną. Powołany przepis wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, pozbawiających podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jak stanowi art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy – nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

W przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, ponieważ Spółka otrzymała od Przewoźnika fakturę z wykazanym podatkiem za nieterminowy załadunek (przestój), tj. za czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem. W konsekwencji, Spółce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej przez Przewoźnika, a żądana przez Przewoźnika kwota nie powinna zostać udokumentowana przez niego fakturą.

Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy należy stwierdzić, że Spółce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od Przewoźnika (wystawiona faktura, nie może stanowić podstawy do odliczenia wykazanego na niej podatku naliczonego).

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Tutejszy organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie wynikające ze stanowiska własnego Wnioskodawcy, które nie zostały objęte pytaniami nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Ponadto należy zauważyć, że powoływane przez Wnioskodawcę interpretacje indywidualne niewątpliwie kształtują sytuację prawną podatników w ich indywidualnych sprawach, lecz dotyczą konkretnego stanu faktycznego i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego. Powyższe oznacza, że interpretacje przepisów prawa podatkowego należy traktować indywidualnie.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin