Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL2-2.4012.376.2018.2.MŁ
z 11 września 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 1 sierpnia 2018 r. (data wpływu 10 sierpnia 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 30 sierpnia 2018 r. (data wpływu 31 sierpnia 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 sierpnia 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości. Dnia 31 sierpnia 2018 r. wniosek został uzupełniony o doprecyzowanie opisu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, która w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia prowadzi swoją działalność samodzielnie i posiada osobowość prawną. Przedmiotem działania Spółdzielni jest przede wszystkim skup i przetwórstwo mleka.

Na potrzeby realizacji swoich zadań Spółdzielnia skupuje mleko m.in. od rolników ryczałtowych będących jednocześnie jej członkami.

Członkami Spółdzielni mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne. Członkami Spółdzielni Mleczarskiej powinni być przede wszystkim rolnicy indywidualni dostawcy mleka i osoby prawne produkujące i dostarczające mleko. Członkami Spółdzielni mogą być również pracownicy Spółdzielni.

Warunkiem przyjęcia członka do Spółdzielni jest złożenie przez przystępującego deklaracji pisemnej. Deklaracja pisemna powinna zawierać jego imię i nazwisko, imię ojca, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania, ilość zadeklarowanych udziałów, a jeśli przystępujący jest osobą prawną – jej nazwę i siedzibę oraz liczbę zadeklarowanych udziałów. W formie pisemnej deklaracji składa się także dalsze udziały jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji. Członkowie mają obowiązek zadeklarować i wpłacić udziały oraz wpisowe w wysokości określonej w statucie.

W Spółdzielni istnieją dwa rodzaje udziałów obowiązkowych:

• udział podstawowy dotychczasowy dla wszystkich członków,
• udział podstawowy nowy, dla członków będących producentami mleka.
  
  

Członek Spółdzielni zobowiązany jest wpłacić obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe udziały, jednorazowo lub w ratach potrąconych z należności za dostarczone mleko albo z wynagrodzenia za pracę.

Spółdzielnia może potrącić przy wypłacie udziałów swoje roszczenia z tytułu czynności wchodzących w zakres jej statutowej działalności jeżeli są wymagalne. Potrącenia te dokonywane są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z procedurą dotyczącą rolników ryczałtowych określoną w art. 115 do art. 118 ustawy o VAT, Spółdzielnia w przypadku nabycia produktów rolnych (mleka) od swoich członków będących rolnikami ryczałtowymi wystawia faktury VAT RR oraz wypłaca rolnikom zryczałtowany zwrot podatku. Zapłata większości należności za dokonane przez rolników dostawy mleka jest dokonywana na rachunek bankowy rolników. Płatność niewielkiej części należności za dostawy uiszczana jest na rzecz rolników także poprzez potrącenia wzajemnych wierzytelności. Potrącenia te dokonywane są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego. Spółdzielnia, z uwagi na brak pewności co do zakresu przysługującego jej prawa do odliczenia (jako podatek naliczony) zryczałtowanego zwrotu podatku wypłaconego rolnikom ryczałtowym, nie dokonuje odliczeń całości zwrotu wypłaconego rolnikom ryczałtowym. Wątpliwości Spółdzielni wynikają z faktu, że część należności za mleko zakupione od rolników ryczałtowych będących jej członkami nie jest przelewana na rachunki bankowe rolników, ale jest potrącana z wierzytelnościami przysługującymi Spółdzielni wobec tych rolników z tytułu wpłat udziałów członkowskich.

Obecnie, z uwagi na wątpliwości dotyczące regulacji przepisów art. 116 ustawy o VAT, Spółdzielnia z ostrożności nie uwzględnia w swoich rozliczeniach podatku VAT jako podatek naliczony (i nie dokonuje jego odliczenia od podatku należnego z tytułu sprzedaży opodatkowanej) części przekazanego rolnikom ryczałtowym zryczałtowanego zwrotu podatku odpowiadającej proporcjonalnie części należności za dostawy mleka, która jest płacona rolnikom w formie potrącenia (kompensaty) przysługujących Spółdzielni wobec rolników wierzytelności z tytułu należnych wpłat na udziały członkowskie z przysługującymi rolnikom wobec Spółdzielni wierzytelnościami z tytułu dostaw mleka.

Niemniej jednak w opinii Spółdzielni spełnia ona wszystkie określone w art. 116 ustawy o VAT warunki do uznania całości przekazanego przez Spółdzielnię rolnikom ryczałtowym zryczałtowanego zwrotu podatku za podatek naliczony, o którym mowa w art. 86 ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT, tj. zarówno w zakresie kwot zwrotu przekazanych rolnikom ryczałtowym w formie zapłaty na rachunek bankowy, jak również w zakresie kwot zwrotu przekazanych rolnikom ryczałtowym w formie potrącenia wzajemnych wierzytelności (wierzytelności z tytułu wpłat udziałów członkowskich z wierzytelnościami o zapłatę za dostawy mleka). Okoliczność przekazania rolnikom ryczałtowym części wynagrodzenia za dostarczone mleko w formie ww. potrąceń nie powinna ograniczać prawa Spółdzielni do uwzględnienia całości zryczałtowanego zwrotu w rozliczeniu VAT jako podatku naliczonego.

Z uzupełnienia do wniosku z dnia 30 sierpnia 2018 r. wynika, że:

1. Nabycie produktów rolnych jest u Wnioskodawcy związane z dostawą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.
2. Zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, następuje na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego zgodnym z terminem wskazanym w umowie z rolnikiem ryczałtowym.
3. W dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne (wyciąg bankowy) są podawane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów.
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Spółdzielnia ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości, tj. zarówno w zakresie kwot zryczałtowanego zwrotu dokonywanego na rzecz rolników ryczałtowych na ich rachunek bankowy, jak również w zakresie potrąceń należności dokonywanych przez Spółdzielnię z kwot należnego zwrotu?

Zdaniem Wnioskodawcy, uważa on, że ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości, tj. zarówno w zakresie kwot zryczałtowanego zwrotu dokonywanego na rzecz rolników ryczałtowych na ich rachunek bankowy, jak również w zakresie potrąceń należności dokonywanych przez Spółdzielnię z kwot należnego zwrotu.

Zasady wystawiania faktur VAT-RR dokumentujących nabycie produktów rolnych od rolników ryczałtowych zostały uregulowane w art. 116 ustawy o podatku od towarów i usług. Generalną zasadą jest, że wypłacany rolnikom ryczałtowym zryczałtowany zwrot podatku może u podatników powiększyć kwotę podatku naliczonego, która obniża kwotę podatku należnego (art. 86 ust. 2 pkt 3 u.p.t.u.). Aby odliczenie było możliwe, zapłata należności za produkty rolne lub usługi rolnicze, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, musi, co do zasady, nastąpić na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego (zob. art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u.).

W kolejnych przepisach art. 116 ustawy o VAT ustawodawca modyfikuje ww. warunki uznania zryczałtowanego zwrotu za podatek naliczony. Art. 116 ust. 8 stanowi, że warunek, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych. Art. 116 ust. 9 stanowi, że przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:

1. zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty;
2. raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej.
   
   

Natomiast art. 116 ust. 9a stanowi że przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia, jeżeli wynikają z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

Powyższe regulacje wprowadzają możliwość oraz określają warunki, po spełnieniu których nabywcy produktów rolnych od rolnika ryczałtowego przysługuje prawo do uznania za podatek naliczony zryczałtowanego zwrotu podatku przekazanego przez nabywcę rolnikowi ryczałtowemu wraz z wynagrodzeniem za produkty rolne. Przepisy te, łącznie z art. 86 ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT, stanowią implementację do polskiej ustawy o VAT art. 303 dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dyrektywa 112), który określa prawo do odliczenia poniesionego przez nabywcę produktów rolnych na rzecz rolnika ryczałtowego kosztu zryczałtowanego zwrotu podatku. Opisany w tym przepisie mechanizm prawa do odliczenia przez podatników wypłaconych rolnikom ryczałtowym kwot zryczałtowanego zwrotu jest wyrazem podstawowej dla systemu podatku VAT zasady neutralności. W zakresie, w jakim nabywane produkty lub usługi służą działalności uprawniającej podatnika do odliczenia podatku naliczonego, kwoty wypłaconego rolnikom ryczałtowym zwrotu nie mogą być bowiem ciężarem ekonomicznym dla podatników nabywających te produkty.

Jak wskazano na wstępie Spółdzielnia nabywa od rolników ryczałtowych będących jej członkami produkty rolne – mleko. Zapłata większości należności za dokonane przez rolników dostawy mleka jest dokonywana na rachunek bankowy rolników. Płatność niewielkiej części należności za dostawy uiszczana jest na rzecz rolników także poprzez potrącenia wzajemnych wierzytelności. Potrącenia te dokonywane są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego. Taka forma rozliczeń ma miejsce w przypadku należnych Spółdzielni od rolników wpłat udziałów członkowskich w Spółdzielni. Istota problemu dotyczy oceny, czy w związku z dokonywanymi przez Spółdzielnię potrąceniami, prawo Spółdzielni do zwiększenia podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku przekazany rolnikom ryczałtowym podlega ograniczeniu w zakresie wynikającym z ww. potrąceń. Zdaniem Spółdzielni prawidłowa oraz dokonana z uwzględnieniem zasady neutralności i zasady proporcjonalności wykładnia obowiązujących przepisów art. 116 ust. 6 pkt 2, ust. 8 i ust. 9a ustawy o VAT nie daje podstaw do uznania, że ww. potrącenia w jakikolwiek sposób ograniczają wynikające z art. 116 ust. 6 ustawy o VAT prawo Spółdzielni do uznania zryczałtowanego zwrotu za podatek naliczony.

Przede wszystkim należy wskazać, że treść art. 116 ust. 9a ustawy o VAT nie daje żadnych podstaw dla wyłączenia jego zastosowania w stosunku do opisanych powyżej potrąceń dokonywanych przez Spółdzielnię. Z przepisu tego jednoznacznie wynika, że przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8 (tj. należności których nie dotyczy przewidziany w art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT obowiązek zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego) rozumie się również potrącenia, jeżeli wynikają one z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych). Użyty przez ustawodawcę w tym przepisie zwrot „potrącenia, jeżeli wynikają z innych ustaw”, dotyczy wszystkich potrąceń wzajemnych należności wynikających z regulacji ustawowych. Nie ma żadnych podstaw aby interpretować ten zwrot inaczej. Bez wątpienia dotyczy to również potrąceń dokonywanych na podstawie ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Będące przedmiotem analizy potrącenia dokonywane przez Spółdzielnię są dokonywane w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, a zatem do potrąceń tych zastosowanie znajdzie ww. przepis.

Należy również zauważyć, że wykładnia przepisów art. 116 ustawy o VAT, jak i innych przepisów tej ustawy, winna być dokonywana z uwzględnieniem zasady neutralności podatku VAT. Zasada ta na gruncie szczególnej procedury dotyczącej rolników ryczałtowych polega na umożliwieniu podatnikowi VAT nabywającemu produkty rolne od rolnika ryczałtowego „odzyskania” przekazanego rolnikowi wraz z należnością za nabyte produkty zryczałtowanego zwrotu podatku poprzez uznanie kwoty zwrotu za podatek naliczony i odliczenie go od podatku należnego z tytułu własnej sprzedaży. Celem zasady neutralności jest uniknięcie sytuacji, w której obciążenie podatkiem VAT zostanie przerzucone na kolejne etapy obrotu i stanie się on dodatkowym składnikiem ceny, która z kolei na dalszym etapie obrotu zostanie obłożona tym podatkiem i będzie się on kumulował na całej długości łańcucha produkcji i dystrybucji obejmującego produkty i usługi rolników ryczałtowych (patrz m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie o sygn. C-524/10). Pozbawienie nabywcy produktów rolnych prawa do uznania zryczałtowanego zwrotu za podatek naliczony lub ograniczenie tego prawa będzie wbrew zasadzie neutralności.

Należy podkreślić, że konieczność przestrzegania zasady neutralności przez państwa członkowskie jest bardzo silnie akcentowana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W swoich orzeczeniach (m.in. przywoływany we wniosku wyrok z dnia 1 marca 2012 r. sygn. akt C-280/10 w sprawie Kopalnia Odkrywkowa Polski Trawertyn P. Granatowicz, M. Wąsiewicz spółka jawna; wyrok z dnia 11 grudnia 2014 r., sygn. Akt C-590/13 Idexx Laboratories; wyrok z 9 lutego 2017 r. sygn. akt C-21/16 Euro Tyre BV). Trybunał wskazuje, iż zasada neutralności podatku VAT wymaga od organów administracji podatkowej państw członkowskich, by prawo do odliczenia podatku VAT nie było kwestionowane w przypadku spełnienia przez podatników podstawowych wymagań, nawet jeśli nie zostały spełnione niektóre z wymagań formalnych.

Należy również wskazać, iż w kwestii przewidzianych w art. 116 ust. 6 pkt 2, ust. 8, ust. 9 i ust. 9a ustawy o VAT wymogów formalnych prawa do uznania zryczałtowanego zwrotu za podatek naliczony wielokrotnie wypowiadały się już sądy administracyjne i wyroki wydane w rozpatrywanych sprawach jednoznacznie potwierdzają słuszność stanowiska, iż wykładnia ww. przepisów nie może być dokonywana z pominięciem zasady neutralności i proporcjonalności, a ewentualne niedopełnienie przez podatników warunków formalnych przy spełnieniu warunków podstawowych, nie może skutkować pozbawieniem podatnika prawa do uznania za podatek naliczony zryczałtowanego zwrotu podatku, który otrzymał od podatnika rolnik ryczałtowy (tak m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 grudnia 2016 r., sygn. akt I FSK 493/15; Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 marca 2016 r., sygn. akt I FSK 1762/14; Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 marca 2016 r., sygn. akt I FSK 2014/14 czy Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 lutego 2016 r., sygn. akt I FSK 1721/14). Na szczególną uwagę zasługuje ostatni z ww. wyroków ponieważ dotyczy on kwestii prawa podatnika do uznania zryczałtowanego zwrotu za podatek naliczony w przypadku gdy zapłata rolnikowi ryczałtowemu została dokonana, nie za pośrednictwem rachunku bankowego ale w formie potrącenia. Sąd potwierdza w nim jednoznacznie, że hipoteza art. 116 ust. 9a ustawy o VAT obejmuje wszelkie wzajemne potrącenia stwierdzając, że „Należy zgodzić się z twierdzeniem, że zwrot ((potrącenia, jeżeli wynikają z innych ustaw)), którym posłużono się w art. 116 ust. 9a ustaw o VAT dotyczy wszystkich potrąceń wzajemnych należności, wynikających z umów opartych między innymi na ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny”. To, że możliwość dokonywania potrąceń (jako forma zapłaty – przypis własny) wynika ze Statusu Spółdzielni, nie niweluje faktu, że dokonane czynności mają swoje oparcie w skonkretyzowanych przepisach „innej ustawy” jaką jest Kodeks Cywilny (patrz wyrok WSA w Białymstoku z dnia 28 lutego 2018 r. sygn. akt I SA/Bk 1866/17).

Reasumując, mechanizm prawa do odliczenia przez podatników wypłaconych kwot zryczałtowanej rekompensaty rolnikom ryczałtowym jest wyrazem zasady neutralności wypłacanych kwot dla kontrahentów rolników ryczałtowych. W zakresie, w jakim nabywane produkty lub usługi służą działalności uprawniającej podatnika do odliczenia podatku naliczonego, kwoty wypłaconej zryczałtowanej rekompensaty nie mogą być ciężarem, w sensie ekonomicznym, dla podatników (Paweł Satkiewicz, Dyrektywa VAT 2006/112/WE – Komentarz 2012, UNIMEX, str. 1065). Dokonując wykładni celowościowej powołanych przepisów należy stwierdzić, że celem tej regulacji jest z jednej strony umożliwienie kontroli transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikiem a rolnikiem ryczałtowym, a z drugiej strony ułatwienie tym ostatnim zwrotu podatku VAT. Nie może to natomiast prowadzić do zaburzenia podstawowych zasad funkcjonowania podatku od towarów i usług wynikających z przepisów unijnych.

Wykładnia systemowa wewnętrzna oraz wykładnia celowościowa powyższych przepisów prowadzą do wniosku, że zostały one wprowadzone realizując realia specyficznego polskiego rynku rolnego, w którym nie wszystkie transakcje z rolnikami ryczałtowymi są wykonywane za pośrednictwem konta bankowego rolnika ryczałtowego i aby również w takich sytuacjach gwarantowały neutralność podatku dla nabywcy produktów rolnych od rolnika ryczałtowego.

Nie do zaakceptowania byłoby stanowisko, zgodnie z którym niedochowanie warunku z art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT, dotyczącego sposobu płatności, tj. zapłaty na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego całej należności, prowadziłoby do pozbawienia podatnika prawa do odzyskania zapłaconego rolnikowi ryczałtowemu zryczałtowanego zwrotu podatku, skoro bezspornym jest, że uregulowanie całej należności nastąpiło (poprzez dokonanie potrącenia wzajemnych wierzytelności – przypis własny) (patrz: wyrok WSA w Łodzi, sygn. akt I SA/Łd 96/18).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 3 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w art. 116 ust. 6.

W świetle art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika, dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych – art. 2 pkt 19 ustawy.

Z treści art. 115 ust. 1 ustawy wynika, że rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych.

Szczególne zasady dotyczące wystawiania faktur VAT RR zostały uregulowane w przepisie art. 116 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym, podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą nabycie tych produktów. Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy.

Zgodnie z powołanym przepisem faktura VAT RR nie jest wystawiana przez sprzedawcę, lecz przez nabywcę. Podatnik podatku od towarów i usług nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego, wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą zakup tych produktów. Oryginał faktury przekazywany jest sprzedawcy, czyli rolnikowi ryczałtowemu. Należy również podkreślić, iż celem faktury oraz dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty jest w tym przypadku przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzenia gospodarczego, a dodatkowo – dla nabywcy produktów rolnych – potwierdzenie prawa do powiększenia kwoty podatku naliczonego uprawniającej do obniżenia kwoty podatku należnego.

W myśl art. 116 ust. 6 ustawy, zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:

1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
   
   

Celem regulacji zawartej w powyższym przepisie jest powiązanie zapłaty dokonywanej przez podatnika z konkretną transakcją zakupu produktów rolnych oraz określenie warunków, na jakich podatnik może zrealizować prawo do odliczenia.

Stosownie do art. 116 ust. 7 ustawy, za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana.

Należy także zauważyć, że art. 116 ust. 8 ustawy, stanowi, iż warunek, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.

Natomiast zgodnie z art. 116 ust. 9 ustawy, przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:

1. zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty;
2. raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej.
   
   

Z kolei, na mocy z art. 116 ust. 9a ustawy, przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia, jeżeli wynikają z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

Z opisu sprawy wynika, że Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, która w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia prowadzi swoją działalność samodzielnie i posiada osobowość prawną. Przedmiotem działania Spółdzielni jest przede wszystkim skup i przetwórstwo mleka. Na potrzeby realizacji swoich zadań Spółdzielnia skupuje mleko m.in. od rolników ryczałtowych będących jednocześnie jej członkami. Członkami Spółdzielni mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne. Członkami Spółdzielni Mleczarskiej powinni być przede wszystkim rolnicy indywidualni dostawcy mleka i osoby prawne produkujące i dostarczające mleko. Członkami Spółdzielni mogą być również pracownicy Spółdzielni. Warunkiem przyjęcia członka do Spółdzielni jest złożenie przez przystępującego deklaracji pisemnej. Deklaracja pisemna powinna zawierać jego imię i nazwisko, imię ojca, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania, ilość zadeklarowanych udziałów, a jeśli przystępujący jest osobą prawną – jej nazwę i siedzibę oraz liczbę zadeklarowanych udziałów. W formie pisemnej deklaracji składa się także dalsze udziały jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji. Członkowie mają obowiązek zadeklarować i wpłacić udziały oraz wpisowe w wysokości określonej w statucie.

W Spółdzielni istnieją dwa rodzaje udziałów obowiązkowych:

• udział podstawowy dotychczasowy dla wszystkich członków,
• udział podstawowy nowy, dla członków będących producentami mleka.
  
  

Członek Spółdzielni zobowiązany jest wpłacić obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe udziały, jednorazowo lub w ratach potrąconych z należności za dostarczone mleko albo z wynagrodzenia za pracę. Spółdzielnia może potrącić przy wypłacie udziałów swoje roszczenia z tytułu czynności wchodzących w zakres jej statutowej działalności jeżeli są wymagalne. Potrącenia te dokonywane są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z procedurą dotyczącą rolników ryczałtowych określoną w art. 115 do art. 118 ustawy o VAT, Spółdzielnia w przypadku nabycia produktów rolnych (mleka) od swoich członków będących rolnikami ryczałtowymi wystawia faktury VAT RR oraz wypłaca rolnikom zryczałtowany zwrot podatku. Zapłata większości należności za dokonane przez rolników dostawy mleka jest dokonywana na rachunek bankowy rolników. Płatność niewielkiej części należności za dostawy uiszczana jest na rzecz rolników także poprzez potrącenia wzajemnych wierzytelności. Potrącenia te dokonywane są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego. Nabycie produktów rolnych jest u Wnioskodawcy związane z dostawą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, następuje na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego zgodnym z terminem wskazanym w umowie z rolnikiem ryczałtowym. W dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne (wyciąg bankowy) są podawane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości, tj. zarówno w zakresie kwot zryczałtowanego zwrotu dokonywanego na rzecz rolników ryczałtowych na ich rachunek bankowy, jak również w zakresie potrąceń należności dokonywanych przez Spółdzielnię z kwot należnego zwrotu.

Należy podkreślić, że ciężarem mechanizmu „zryczałtowanego zwrotu podatku” dla rolników ryczałtowych obarczono podmioty nabywające produkty rolne lub usługi rolnicze od tych rolników bezpośrednio, przede wszystkim: punkty skupu, hurtownie, przetwórnie, niektóre sklepy itp. Ponadto na nabywającego od rolnika ryczałtowego produkty rolne (usługi rolnicze), a nie na tego rolnika nałożono obowiązek udokumentowania tej transakcji dostawy (usługi). Podatnik omawianego podatku bowiem, nabywający te produkty, rozliczając podatek, ma obowiązek wystawić fakturę dokumentującą zakup tych produktów, oznaczoną jako „Faktura VAT RR”.

Aby jednak powyższe obowiązki nałożone na tych podatników były dla nich neutralne, w art. 116 ust. 6 ustawy przewidziano możliwość odzyskania kwoty podatku zryczałtowanego zapłaconego rolnikom, pod warunkiem że:

1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
   
   

Zatem w przytoczonym przepisie art. 116 ust. 6 ustawy, określono warunki, których spełnienie uprawnia nabywców produktów rolnych do zwiększenia kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 ustawy, o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.

Jednym z nich jest obowiązek zapłaty należności za produkty rolne, na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego.

W art. 116 ust. 8, 9 i 9a ustawy, doprecyzowano zasady rozliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku przez nabywców produktów rolnych od rolnika ryczałtowego. Warunek, o którym mowa w art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy, nie dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne i odpowiednio: kwotą należności za towary i usługi dostarczone temu rolnikowi przez nabywcę (art. 116 ust. 8 ustawy), kwotą potrącenia z tytułu rat pożyczek i zaliczek udzielonych rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów (art. 116 ust. 9 ustawy), czy też kwotą potrąceń, jeżeli wynikają z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych – egzekucyjnych (art. 116 ust. 9a ustawy).

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), wskazać należy, że przepis ten reguluje zasady potrącania (kompensowania) wzajemnych należności. Zgodnie z tym przepisem, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Na skutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Powyższe oznacza, że potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensata wierzytelności), następuje wówczas, gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelności, jak i zobowiązania względem drugiej strony. Potrącenie stanowi zatem formę wzajemnej zapłaty za istniejące pomiędzy stronami zobowiązania, co pozwala na traktowanie jej na równi z zapłatą.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że w przypadku transakcji potrącenia wzajemnych wierzytelności dochodzi do rozliczenia transakcji, gdzie potrącenie (kompensata) stanowi formę zapłaty. Jednocześnie wskazać należy, że z powołanego przez Wnioskodawcę art. 498 ustawy Kodeks cywilny nie wynika obowiązek potrącenia wpłat na udziały obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe. Wobec powyższego, potrącenie wpłat na ww. udziały w oparciu o wskazaną regulację Kodeksu cywilnego, nie stanowi żadnego z tytułów potrąceń powołanych w przepisie art. 116 ust. 9a ustawy, nie można bowiem uznać takiego potrącenia jako wynikającego z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE, ani z tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego, wskazać należy, iż wpłaty na udziały obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe nie są należnościami za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w art. 116 pkt 8 ustawy. Ponadto, wpłaty na udziały obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe, również nie są należnościami z tytułu potrąceń wskazanych w art. 116 pkt 9a ustawy. Przepis ten stanowi o potrąceniach, które wynikają z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

W świetle powyższego, potrącenie wpłat na udziały obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe – nie stanowią żadnego z tytułów potrąceń powołanych w przepisie art. 116 ust. 9a ustawy, nie wynikają one z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE, ani z tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

Ponadto należy zauważyć, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby rolnik ryczałtowy wpłacał odrębnie kwoty dotyczące udziałów obowiązkowych lub zadeklarowanych ponadobowiązkowych, a Wnioskodawca przekazywał na konto bankowe rolnika należność z faktury VAT-RR. Rozwiązania techniczne przyjęte przez podatników nie mogą bowiem wpływać na prawidłowość rozliczeń podatkowych.

W tym miejscu należy zauważyć, że prawo do odliczenia podatku naliczonego obejmuje jedynie te należności, co do których spełniono warunki wynikające z przepisów art. 116 ust. 6-9a ustawy.

Reasumując, Wnioskodawca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT-RR w całości, w sytuacji, kiedy realizuje płatności dla rolników ryczałtowych za dostarczony surowiec według faktur VAT RR pomniejszając je o należne wpłaty na udziały obowiązkowe lub zadeklarowane ponadobowiązkowe, ponieważ potrącenia te nie stanowią żadnego z tytułów potrąceń powołanych w przepisie art. 116 ust. 9a ustawy. Wskazać bowiem należy, że prawo do odliczenia podatku naliczonego obejmuje jedynie te należności, co do których spełniono warunki wynikające z przepisów art. 116 ust. 6-9a ustawy.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Tut. Organ wskazuje, iż w prawodawstwie polskim obowiązuje zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. Dotyczy to także szeroko rozumianego obrotu wierzytelnościami. W rezultacie, w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie doszło do potrącenia z należności dla rolnika ryczałtowego kwoty wynikającej z innych ustaw (rozporządzeń Rady UE, ani z tytułów wykonawczych (egzekucyjnych)). Bowiem w tym przypadku mamy do czynienia wyłącznie z umową pomiędzy stronami transakcji, co do sposobu uregulowania należności, a nie z obowiązkiem potrącenia z tej należności kwot wynikających z odrębnych ustaw.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Mając na uwadze powołane przez Zainteresowanego w przedmiotowym wniosku wyroki sądu WSA i NSA, tut. Organ pragnie wyjaśnić, że powołane wyroki są rozstrzygnięciami w indywidualnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się zawężają.

Zatem wskazane we wniosku wyroki sądu nie mogą mieć wpływu na podjęte w niniejszej interpretacji rozstrzygnięcie.

Odnosząc się z kolei do powołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń TSUE należy zwrócić uwagę na rolę jaką odgrywa Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu wykładni wspólnotowej, w tym wykładni prawa podatkowego. Istotę funkcji TSUE należy postrzegać nie tylko przez pryzmat dokonywanej przez niego wykładni konkretnych przepisów prawa wspólnotowego, ale również z punktu widzenia roli jego orzeczeń jako źródła prawa wspólnotowego. Należy także dodać, iż TSUE odgrywa kluczową rolę z punktu widzenia jednolitej interpretacji prawa i gwarantuje zarazem, że normy prawa wspólnotowego nie wywołają odmiennych skutków w różnych państwach. Jednakże powołane przez Wnioskodawcę w uzasadnieniu stanowiska orzeczenia TSUE nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie, bowiem merytorycznie dotyczą innych spraw aniżeli przedstawionych w niniejszym wniosku.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.