Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL3-2.4011.120.2017.1.JK
z 20 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 19 maja 2017 r. (data wpływu 24 maja 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z przedawnionej wierzytelności – jest:

• nieprawidłowe w odniesieniu do pytania nr 1;
• prawidłowe w odniesieniu do pytania nr 2.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 24 maja 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z przedawnionej wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Dnia 16 lutego 2016 r. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty wniósł pozew przeciwko Wnioskodawczyni o zapłatę kwoty 78.346,38 złotych. Na skutek podniesienia przez pozwaną Wnioskodawczynię zarzutu przedawnienia roszczenia powód cofnął pozew, a sąd umorzył postępowanie postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2016 r. (…) Dług ten ma wynikać z umowy zawartej z Bankiem w dniu 12 sierpnia 2004 r., który w 2006 roku wypowiedział umowę kredytu, co spowodowało wymagalność całego kredytu i w związku z tym przedawnienie nastąpiło w 2009 r.

Po umorzeniu postępowania Wnioskodawczyni otrzymała przesłany przez S.A., działającej w imieniu i na rzecz Funduszu Z PIT-8C za 2016 r. wraz z pismem z dnia 24 lutego 2017 r., z którego wynika, że w rocznym rozliczeniu swoich dochodów Wnioskodawczyni powinna uwzględnić kwotę 78.346,38 złotych, której powód domagał się w cofniętym pozwie, mającą stanowić, według S.A., jej przychód.

Powód nie zrzekł się roszczenia, cofając pozew, lecz zrezygnował z jego sądowego dochodzenia, uznając zarzut przedawnienia za zasadny. Wierzyciel nie oświadczył, że zwalnia Wnioskodawczynię z długu, co wymagałoby jej zgody (art. 508 k.c.)

Przedmiotowe roszczenie nie powstało w związku z działalnością gospodarczą Wnioskodawczyni, ponieważ nie prowadziła nigdy takiej działalności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy w opisanym stanie faktycznym podniesienie zarzutu przedawnienia roszczenia skutkuje powstaniem przychodu, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i kwota przedawnionego roszczenia wykazana w PIT-8C stanowi przychód Wnioskodawczyni, od którego zobowiązana jest uiścić podatek dochodowy od osób fizycznych według skali podatkowej?
2. Jeżeli odpowiedź na pytanie pierwsze jest pozytywna, to czy jest to przychód osiągnięty w 2016 roku, gdy powód cofnął pozew, czy w roku 2009, w którym upłynął termin przedawnienia roszczenia powoda i ewentualne opodatkowanie tego przychodu powinno nastąpić za ten właśnie rok?
   
   

Zdaniem Wnioskodawczyni, w opisanym stanie faktycznym podniesienie zarzutu przedawnienia roszczenia nie skutkuje powstaniem przychodu z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i kwota przedawnionej wierzytelności wykazana w PIT-8C nie jest przychodem Wnioskodawczyni, od którego zobowiązana jest zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych. PIT-8C został wystawiony błędnie.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Instytucję przedawnienia określają przepisy art. 117 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.).

Z przepisów tych wynika, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, a po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Podkreślić przy tym należy, że do przedawnienia dochodzi z mocy prawa (na skutek upływu określonych przepisami terminów), a więc to, że w przedstawionej sytuacji doszło do przedawnienia roszczeń nie było decyzją wierzyciela. Nie ma w tej sytuacji podstaw, aby uznać, że z tytułu przedawnienia roszczeń Wnioskodawczyni uzyskała nieodpłatne świadczenie skutkujące powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia.

Skutkiem tego, roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie może być przymusowo zrealizowane. Z uwagi więc na fakt, że dłużnik mimo przedawnienia zobowiązania, może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. W sytuacji, gdy wierzyciel nie umorzył należności samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co prawda przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują, że wartość przedawnionych zobowiązań stanowi podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód, lecz dotyczy to wyłącznie przedawnionych zobowiązań związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez osoby fizyczne (art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz - niekiedy - z prowadzonymi przez te osoby działami specjalnymi produkcji rolnej (art. 15 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy). Wnioskodawczyni natomiast nie prowadziła żadnej działalności gospodarczej ani rolnej.

Jeżeli jednak organ podatkowy uzna, że jest to przychód, to zdaniem Wnioskodawczyni nie jest to przychód za 2016 r., bowiem w tym roku nie doszło do zdarzenia jakim było przedawnienie. Nastąpiło ono bowiem wcześniej, w dacie upływu terminu przedawnienia roszczenia, nie zaś w dacie podniesienia zarzutu procesowego z tego tytułu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest:

• nieprawidłowe w odniesieniu do pytania nr 1;
• prawidłowe w odniesieniu do pytania nr 2.
  
  

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Stosownie natomiast do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jak natomiast stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w tym przepisie sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że zawiera on tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, stanowią przychody objęte dyspozycją tego przepisu.

Na podstawie art. 42a ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z zaprezentowanego w treści wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała informację PIT-8C wystawioną przez obecnego wierzyciela, w związku z przedawnieniem długu i uznaniu zarzutu przedawnienia przez wierzyciela jako zasadny. Zobowiązanie z tytułu zawartej umowy kredytowej przedawniło się w 2009 r.

Na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 1988, z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.), z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W świetle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia. Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia.

Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Zgodnie z art. 120 § 1 ww. ustawy, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

W konsekwencji, jeżeli kredytobiorca, powołując się na przedawnienie zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu, odmawia jego spłacenia, wówczas kredytobiorca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na świadczeniodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C na imię kredytobiorcy, w którym jako przychód z innych źródeł należy wykazać wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia), którego kredytobiorca odmawia spłacenia.

Reasumując należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania kredytobiorcy, kredytobiorca – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia). Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w treści wniosku oraz sformułowanych w nim pytań należy zauważyć, że obecny wierzyciel (który nie był wierzycielem w dacie przedawnienia zobowiązania kredytowego) nie jest obowiązany do wystawienia informacji, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT-8C). Informację tę powinien wystawić Bank, z którym Wnioskodawca zawarł umowę kredytową. Nie zmienia to jednak faktu, że odmowa przez Wnioskodawcę spłaty zaciągniętego kredytu, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Przychód ten powstał w 2009 r., tj. w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia.

Ponadto należy nadmienić, że zgodnie z art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatnika.

W tym miejscu wskazać należy, że skoro w 2009 r. nastąpiło przedawnienie roszczenia, i Zainteresowana uzyskała przychód podatkowy to termin płatności podatku z ww. tytułu upłynął z dniem 30 kwietnia 2010 r., a co za tym idzie przedawnienie zobowiązania podatkowego nastąpiło z dniem 1 stycznia 2016 r.

W świetle powyższego nie można zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawczyni, w myśl którego podniesienie zarzutu przedawnienia roszczenia nie skutkuje powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Jak wykazano bowiem wyżej, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Co prawda, obecny wierzyciel nie miał podstaw do wystawienia informacji PIT-8C, jednakże nie z powodu braku uzyskania przychodu. Przychód powstał bowiem w momencie przedawnienia zobowiązania, kiedy wierzycielem był inny podmiot. Nie zmienia to jednak faktu, że Wnioskodawczyni uzyskała – w momencie przedawnienia zobowiązania, tj. w 2009 r. – przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Jednakże w sytuacji przedstawionej we wniosku Zainteresowana nie jest zobowiązania do zapłaty podatku dochodowego od ww. przychodu z uwagi na fakt, że z dniem 1 stycznia 2016 r. nastąpiło przedawnienie zobowiązania podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.