Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP3/4512-580/16-2/KT
z 4 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 3 sierpnia 2016 r. (data wpływu 8 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji nabycia i sprzedaży praw do emisji CO₂ oraz usług związanych z obrotem tymi prawami

• jest prawidłowe – w części dotyczącej rozliczania i dokumentowania transakcji opisanych w punktach 1, 3, 4 i 5 zdarzenia przyszłego (pytania nr 1, 3, 4 i 5);
  

• jest nieprawidłowe – w części dotyczącej rozliczania i dokumentowania transakcji zakupu uprawnień do emisji CO₂ objętych pytaniem nr 2.
  
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 8 sierpnia 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji nabycia i sprzedaży praw do emisji CO₂ oraz usług związanych z obrotem tymi prawami.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej również: „Spółka”) jest domem maklerskim, prowadzącym działalność maklerską w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2014 r., poz. 94, z późn. zm., dalej: „ustawa o obrocie instrumentami finansowymi”).

W ramach oferowanych usług Wnioskodawca planuje dokonywać transakcji zakupu i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1223, z późn. zm., dalej: „ustawa o handlu uprawnieniami”). Uprawnienia do emisji CO₂ będą nabywane i sprzedawane zarówno na polskiej, jak i zagranicznej giełdzie. Spółka będzie ponadto świadczyć na rzecz klientów usługi związane z obsługą transakcji kupna i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz instrumentów pochodnych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂. Spółka przewiduje również świadczenie usług zarządzania częścią środków finansowych klienta, wykorzystując do tego celu operacje na instrumentach pochodnych, których podstawą są uprawnienia do emisji CO₂. Z tytułu świadczonych usług będą pobierane opłaty i prowizje na zasadach określonych szczegółowo w umowie zawieranej z klientem.

Spółka planuje uczestniczyć w następujących kategoriach transakcji dotyczących uprawnień do emisji CO₂:

1. Transakcje kupna i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek - Spółka będzie realizowała powyższe transakcje na własny rachunek, nie będą one realizowane bezpośrednio na zlecenie klienta, tym niemniej w umowie zawartej pomiędzy klientem a Spółką będzie określone zobowiązanie klienta do odkupienia uprawnień do emisji CO₂ nabytych uprzednio przez Spółkę.
2. Transakcje zakupu i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym, ale na rachunek klienta - transakcje te będą realizowane na rachunek klienta, na podstawie bezpośredniego zlecenia złożonego przez klienta. Spółka będzie pobierała dodatkowo wynagrodzenie od klienta w postaci prowizji z tytułu realizacji powyższych transakcji.
3. Pośrednictwo w transakcjach dotyczących obrotu uprawnieniami do emisji CO₂ w obrocie pozagiełdowym (PTC) - Spółka zamierza jako pośrednik uczestniczyć w transakcjach na zasadzie kojarzenia stron. Wynagrodzeniem Wnioskodawcy będzie kwota prowizji pobierana zarówno od sprzedającego jak i kupującego.
4. Pośrednictwo w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂ (opcje, kontrakty terminowe futures i forward) - kontrakty na uprawnienia do emisji CO₂ na giełdach są instrumentem finansowym do dnia ich wygaśnięcia. Oznacza to, że klient, który zakupił uprawnienia w kontraktach terminowych lub opcjach (czyli posiada otwarte długie pozycje w tych kontraktach), zakupił instrument finansowy, którego cena odzwierciedla cenę uprawnień do emisji CO₂ i który to instrument codziennie jest rozliczany finansowo. Co do zasady, pozycje otwarte w ramach powyższych kontraktów terminowych są zamykane przez klienta przed wygaśnięciem kontraktu, zatem nie wiążą się z fizyczną dostawą uprawnień do emisji CO₂. Dla pozycji niezamkniętych (czyli celowo zostawionych przez klienta do wykonania fizycznego i zgłoszonych uprzednio na giełdę przez Spółkę) po wygaśnięciu kontraktu następuje natomiast fizyczna dostawa uprawnień do emisji CO₂. Spółka, pośrednicząc w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂, zarówno w obrocie giełdowym, jak i pozagiełdowym, nie działa we własnym imieniu i na własny rachunek. W takim wypadku Wnioskodawca nie jest ani nabywcą, ani zbywcą pochodnych instrumentów finansowych, a zyski lub straty związane z poszczególnymi transakcjami odpowiednio nie powiększają, ani nie pomniejszają aktywów majątkowych Spółki. W ramach powyższych operacji Spółka występuje wyłącznie jako pośrednik kojarzący strony transakcji. Spółka pośredniczy w realizacji transakcji kupna oraz sprzedaży ww. instrumentów pochodnych zarówno w obrocie giełdowym, jak i w obrocie pozagiełdowym. W obu przypadkach wynagrodzeniem Wnioskodawcy będzie kwota prowizji pobierana od klienta.
5. Usługi zarządzania portfelem klienta w celu wypracowania zysku na rynku pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂ - w ramach powyższych usług klient przekaże pewne środki pieniężne Wnioskodawcy celem pozyskania konkretnej liczby uprawnień do emisji CO₂ jak najtaniej, przy czym usługi te będą zawierały element zarządzania częścią środków finansowych klienta. Spółka będzie zarządzała środkami finansowymi klienta na zasadzie usług zarządzania portfelem (wykorzysta operacje na instrumentach pochodnych do wygenerowania dodatkowego zysku). Wynagrodzenie Spółki za zarządzanie portfelem będzie ustalone jako suma wynagrodzenia stałego (stała stawka od nabycia w imieniu klienta praw do emisji jednej tony CO₂) i wynagrodzenia zmiennego kalkulowanego jako procent uzyskanego zysku, tj. dodatniego wyniku finansowego pojawiającego się w związku z zawartymi transakcjami spekulacyjnymi.
   
   

Wszystkie przedstawione powyżej rodzaje transakcji będą realizowane przez Spółkę dla następujących kategorii klientów:

1. Klient z Polski - zwany dalej: „Klient A”:
   • podatnicy VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT (zarówno czynni jak i zwolnieni) mający miejsce siedziby działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce,
     
   • podatnicy z siedzibą lub miejscem zamieszkania poza Polską, posiadający stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oraz nadany w Polsce numer VAT i wykorzystujący to miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce do kupna uprawnień do emisji CO₂;
2. Klient z UE lub z kraju trzeciego (poza UE) - zwany dalej: „Klient B”:
   • podatnicy podatku od wartości dodanej zarejestrowani dla potrzeb świadczenia usług w UE i posiadający ważny i aktualny numer VAT UE, posiadający miejsce siedziby działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w innym niż Polska kraju UE,
     
   • osoby prawne niebędące podatnikami, ale zarejestrowane i posiadające ważny i aktualny numer VAT UE nadany przez państwo członkowskie UE inne niż Polska,
     
   • podatnicy mający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej albo stałe miejsce zamieszkania w kraju nienależącym do UE;
3. Klient niebędący podatnikiem - zwany dalej: „Klient C” - podmioty z Polski niebędące podatnikami VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT.
   
   

Spółka jest czynnym podatnikiem VAT w Polsce oraz posiada aktualny i ważny numer VAT UE dla transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Powyżej wskazane transakcje Spółka zamierza dokumentować w następujący sposób uwarunkowany rodzajem klienta:

1. Transakcje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta.
   1. Na rzecz Klienta A:
      • Spółka wystawi fakturę bez naliczonego VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Nabywca będzie zobowiązany rozliczyć VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia.
        
      • Spółka wystawi fakturę za usługę na wartość prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według podstawowej stawki VAT.
   2. Na rzecz Klienta B:
      • Spółka wystawi fakturę bez naliczonego VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz z tytułu prowizji za wykonanie usługi. W obu przypadkach Spółka wystawi fakturę z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Nabywca będzie zobowiązany do rozliczenia VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia.
   3. Na rzecz Klienta C:
      • Spółka wystawi fakturę z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz z tytułu prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
2. Transakcje kupna uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta.
   1. Od Klienta A:
      • Spółka otrzyma fakturę bez naliczonego VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂ z adnotacją „odwrotne obciążenie”.
        
      • Spółka wystawi dla Klienta fakturę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
   2. Od Klienta B:
      • Spółka otrzyma od Klienta fakturę bez naliczonego VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂.
        
      • Spółka wystawi dla Klienta fakturę bez naliczonego VAT z tytułu prowizji za zrealizowaną transakcję.
   3. Od Klienta C:
      • Spółka nie otrzyma od klienta faktury VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂, z uwagi na fakt, że Klient C nie jest podatnikiem VAT.
        
      • Spółka wystawi na Klienta fakturę na kwotę prowizji powiększoną o podatek od towarów i usług według stawki podstawowej.
3. Pośrednictwo w transakcjach dotyczących obrotu uprawnieniami do emisji CO₂ w obrocie pozagiełdowym (OTC).
   
   

W ramach powyższych transakcji, zdefiniowani powyżej klienci A, B oraz C mogą występować zarówno jako kupujący jak i sprzedający uprawnienia do emisji CO₂.

Spółka zamierza wystawiać faktury VAT dokumentujące kwotę pobranej prowizji od sprzedawcy i kupującego według następującego schematu:

1. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta A:
   • Spółka wystawi na klienta A fakturę VAT na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
2. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta B:
   • Spółka wystawi na klienta B fakturę bez naliczonego VAT na kwotę prowizji z adnotacją „odwrotne obciążenie”.
3. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta C:
   • Spółka wystawi na klienta C fakturę VAT na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
   
   
   

4. Pośrednictwo w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂ zarówno w obrocie giełdowym, jak i pozagiełdowym (opcje, kontrakty terminowe futures i forward).
   
   

W transakcjach związanych z handlem pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂, zarówno w obrocie giełdowym jak i pozagiełdowym, realizowanych na rzecz Klienta A i C, Spółka wystawi klientowi fakturę z tytułu wynagrodzenia na kwotę prowizji z zastosowaniem podstawowej stawki podatku od towarów i usług.

W transakcjach związanych z handlem pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂, zarówno w obrocie giełdowym jak i pozagiełdowym, realizowanych na rzecz Klienta B, Spółka wystawi klientowi fakturę z tytułu wynagrodzenia na kwotę prowizji bez wykazanego podatku od towarów i usług z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

5. Usługi zarządzania portfelem pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂.
   
   

Z tytułu usług zarządzania portfelem, w przypadku gdy usługobiorcą Spółki będzie Klient A lub C, Spółka wystawi klientowi fakturę na łączną sumę wynagrodzenia z zastosowaniem podstawowej stawki podatku od towarów i usług.

Z tytułu usług zarządzania portfelem, w przypadku gdy usługobiorcą Spółki będzie Klient B, Spółka wystawi klientowi fakturę na łączną sumę wynagrodzenia bez wykazanego podatku od towarów i usług z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy prawidłowe jest pod kątem przepisów o podatku od towarów i usług planowane przez Wnioskodawcę dokumentowanie i rozliczanie transakcji opisanych w punkcie 1 w opisie zdarzenia przyszłego?
2. Czy prawidłowe jest pod kątem przepisów o podatku od towarów i usług planowane przez Wnioskodawcę dokumentowanie i rozliczanie transakcji opisanych w punkcie 2 w opisie zdarzenia przyszłego?
3. Czy prawidłowe jest pod kątem przepisów o podatku od towarów i usług planowane przez Wnioskodawcę dokumentowanie i rozliczanie transakcji opisanych w punkcie 3 w opisie zdarzenia przyszłego?
4. Czy prawidłowe jest pod kątem przepisów o podatku od towarów i usług planowane przez Wnioskodawcę dokumentowanie i rozliczanie transakcji opisanych w punkcie 4 w opisie zdarzenia przyszłego?
5. Czy prawidłowe jest pod kątem przepisów o podatku od towarów i usług planowane przez Wnioskodawcę dokumentowanie i rozliczanie transakcji opisanych w punkcie 5 w opisie zdarzenia przyszłego?
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, sposób dokumentowania i rozliczania transakcji opisanych w punktach 1-5 w opisie zdarzenia przyszłego jest prawidłowy.

1. Uwagi ogólne.
   
   

Określenie sposobu rozliczenia oraz dokumentowania z punktu widzenia rozliczeń VAT poszczególnych transakcji wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego wymaga ustalenia następujących okoliczności:

1. ustalenie, czy transakcja stanowi dostawę towarów czy świadczenie usług,
   
2. określenie miejsca świadczenia na potrzeby rozliczeń VAT,
   
3. ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za rozliczenie VAT (sprzedawca lub nabywca na zasadach odwrotnego obciążenia),
   
4. określenie właściwej stawki podatku VAT.
   
   

2. Czynności wykonywane przez Spółkę w związku z obrotem uprawnieniami do emisji CO₂ jako świadczenie usług w rozumieniu przepisów o VAT.
   
   

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Towary, zgodnie z art. 2 ust. 6, zdefiniowane są jako rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 3 pkt 22 ustawy o handlu uprawnieniami, przez uprawnienie do emisji rozumie się uprawnienie do wprowadzania do powietrza ekwiwalentu dwutlenku węgla (CO₂) utworzone w ramach systemu, które służy do rozliczenia wielkości emisji w ramach tego systemu, i którym można rozporządzać na zasadach określonych w ustawie.

Uprawnienie do emisji CO₂ nie stanowi rzeczy ani jej części, nie jest również żadną postacią energii. W związku z tym, uprawnienia do emisji CO₂ nie mieszczą się w definicji towaru w rozumieniu ustawy o VAT, a sprzedaż ww. uprawnień nie jest dostawą towarów. Tym samym, realizowane przez Spółkę czynności polegające na przeniesieniu uprawnień do emisji CO₂ na klienta stanowić będzie świadczenie usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W opisie zdarzenia przyszłego wskazano ponadto, iż Spółka będzie wykonywać na rzecz klientów czynności związane z obsługą transakcji kupna i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂, pośrednictwo (na zasadzie kojarzenia stron) w obrocie uprawnieniami do emisji CO₂ oraz instrumentami pochodnymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂. Spółka będzie oferowała również zarządzanie częścią środków finansowych klienta, wykorzystując do tego celu operacje na instrumentach pochodnych, których podstawą są uprawnienia do emisji CO₂. Nie ulega wątpliwości, iż wszystkie wymienione powyżej świadczenia będą stanowiły świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

3. Miejsce świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.
   
   

Kluczowym aspektem pozwalającym na właściwe określenie zasad rozliczenia VAT transakcji polegającej na świadczeniu usług przez podatnika jest określenie miejsca świadczenia tych usług w świetle przepisów o VAT. Od określenia miejsca świadczenia usług zależy bowiem miejsce i sposób ich opodatkowania.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i la, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j i art. 28n.

Stosownie do art. 28b ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

W przypadku gdy podatnik będący usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28b ust. 3 ustawy o VAT).

W art. 28a ustawy o VAT wskazano, iż na potrzeby stosowania przepisów regulujących miejsce świadczenia usług, ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

• podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
  

• osobę prawną niebędącą podatnikiem, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
  
  
  

Z kolei stosownie do art. 28c ust. 1 ustawy VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

Odnosząc przywołane powyżej przepisy do opisu zdarzenia przyszłego należy zauważyć, iż:

• miejscem świadczenia usług sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ przez Spółkę jest:
  • terytorium Polski - w przypadku, gdy nabywcą jest podatnik VAT mający siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub podatnik VAT posiadający stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i wykorzystujący to miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce do kupna uprawnień do emisji CO₂ (zgodnie z art. 28b ustawy o VAT),
    
  • terytorium Polski - w przypadku, gdy nabywcą jest podmiot niebędący podatnikiem VAT (zgodnie z art. 28c ustawy o VAT),
    
  • terytorium innego kraju - w przypadku, gdy nabywcą jest podatnik VAT niemający siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania w Polsce, ani nieposiadający stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, wykorzystywanego do kupna uprawnień do emisji CO₂ (zgodnie z art. 28b ustawy o VAT);

• miejscem świadczenia usług sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ przez dostawcę na rzecz Spółki jest terytorium Polski, z uwagi na fakt, iż Spółka jest podatnikiem VAT posiadającym siedzibę na terytorium Polski.
  
  

4. Przepisy określające podmiot obowiązany do rozliczenia VAT z tytułu obrotu uprawnieniami do emisji CO₂.
   
   

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju.

W myśl artykułu 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie o handlu uprawnieniami, jeżeli usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, niekorzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9, a usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT.

W wymienionych powyżej przypadkach usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT). Odpowiedzialnym za rozliczenie podatku VAT należnego jest w takim wypadku nabywca, na zasadzie tzw. odwrotnego obciążenia.

Przenosząc przywołane powyżej uwarunkowania prawne na transakcje wskazane w opisie zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, iż:

• Podmiotem odpowiedzialnym za rozliczenie VAT należnego jest klient Spółki, w przypadku gdy:
  • Spółka dokonuje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ na rzecz podatnika VAT posiadającego siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub podatnika VAT posiadającego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i wykorzystującego to miejsce do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce do kupna uprawnień do emisji CO₂ (zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT),
    
  • Spółka dokonuje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ lub świadczy pozostałe usługi wskazane w opisie zdarzenia przyszłego na rzecz podatnika VAT niemającego siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania w Polsce, ani nieposiadającego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, wykorzystywanego do kupna uprawnień do emisji CO₂ (wynika to z faktu, iż miejscem świadczenia usług jest terytorium innego kraju niż Polska, zgodnie z art. 28b ustawy o VAT);

• Podmiotem odpowiedzialnym za rozliczenie VAT należnego jest Spółka, w przypadku gdy:
  • Spółka dokonuje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ na rzecz klienta niebędącego podatnikiem VAT,
    
  • Spółka świadczy usługi (z wyjątkiem sprzedaży uprawnień do emisji CO₂) na rzecz podatnika VAT posiadającego siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub podatnika VAT posiadającego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i wykorzystującego to miejsce do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce do kupna uprawnień do emisji CO₂
  • Spółka nabywa uprawnienia do emisji CO₂ od dostawcy nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.
  
  
  

5. Dokumentowanie transakcji związanych z obrotem uprawnieniami do emisji CO₂.
   
   

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podatnicy są obowiązani wystawić fakturę dokumentującą m. in. dostawę towarów lub świadczenie usług.

W myśl art. 106e ust. 1 pkt 14 ustawy o VAT, na fakturze wykazuje się m.in. kwotę podatku VAT od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku. Z art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT wynika jednak, iż w przypadkach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o VAT, na fakturze nie wykazuje się danych dotyczących stawki i kwoty podatku. Jednocześnie, w przypadkach dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi, na fakturze umieszcza się adnotację „odwrotne obciążenie” (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT).

W świetle powyższego, w przypadku gdy podmiotem odpowiedzialnym za rozliczenie VAT z tytułu transakcji realizowanych przez Spółkę jest nabywca, Spółka powinna wystawić fakturę dokumentującą transakcję bez naliczonego VAT, umieszczając na fakturze adnotację „odwrotne obciążenie”. W pozostałych przypadkach Spółka powinna wystawić na rzecz klientów fakturę z naliczonym VAT.

6. Określenie właściwej stawki VAT dla świadczonych usług.
   
   

Stawka podatku, na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Stosownie do treści art. 146a pkt 1 ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przepisy ustawy o VAT oraz aktów normatywnych wydanych na podstawie przepisów tejże ustawy określają również towary i usługi, których dostawa lub świadczenie podlega opodatkowaniu obniżoną stawką VAT. Żadne ze wskazanych powyżej przepisów nie przewidują jednak stosowania obniżonych stawek VAT do świadczenia usług związanych z obrotem uprawnieniami do emisji CO₂. Tym samym, zarówno sprzedaż uprawnień do emisji CO₂, jak i świadczenie usług związanych z obrotem uprawnieniami (za które Wnioskodawca pobiera prowizję od klienta) podlega opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT (obecnie wynoszącej 23%).

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwolnione z opodatkowania są:

1. usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz
2. usługi pośrednictwa w tym zakresie.
   
   

Powyższe zwolnienie nie dotyczy przechowywania instrumentów finansowych i zarządzania nimi. Ponadto, zgodnie z art. 43 ust. 16 ustawy o VAT, zwolnienie dla usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1. tytuł prawny do towarów,
2. tytuł własności nieruchomości,
3. prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,
4. udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części,
5. prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.
   
   

Ustawodawca przewidział zwolnienie z opodatkowania VAT dla świadczenia usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, instrumentami finansowymi są m.in. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron. Z drugiej strony, art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy o VAT wskazuje wprost, iż zwolnienie z VAT nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku. Przepis ten dotyczy instrumentów pochodnych, a więc również wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego opcji i kontraktów futures oraz forward, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji CO₂. Co do zasady, opcje oraz kontrakty terminowe zawierane przez klientów Spółki zakończą się w wyniku dokonania rozliczenia finansowego bez dokonywania fizycznej dostawy uprawnień do emisji CO₂. Tym niemniej, w przypadku każdego z zawieranych kontraktów istnieje możliwość realizacji kontraktu poprzez fizyczne dostarczenie uprawnień do emisji CO₂. W ocenie Wnioskodawcy, nie ma znaczenia, że kontrakt zakończy się rozliczeniem finansowym, skoro sam charakter powyższych transakcji przewiduje możliwość fizycznego dostarczenia uprawnień do emisji.

Tym samym Spółka stoi na stanowisku, iż z uwagi na treść art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy o VAT, zwolnienie z VAT nie obejmuje świadczenia usług, których przedmiotem są instrumenty pochodne przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego (opcje, kontrakty terminowe, których instrumentami bazowymi są uprawnienia do emisji CO₂). Świadczenie powyższych usług podlega zatem opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT.

W ramach planowanego zakresu usług Wnioskodawca planuje również świadczyć usługi zarządzania portfelem klienta w celu wypracowania zysku na rynku pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂. W ramach powyższych usług klient przekaże pewne środki pieniężne Wnioskodawcy celem pozyskania konkretnej liczby uprawnień do emisji CO₂ jak najtaniej, przy czym usługi te będą zawierały element zarządzania częścią środków finansowych klienta. Spółka będzie zarządzała środkami finansowymi klienta na zasadzie usług zarządzania portfelem. W ramach świadczonych usług Spółka będzie aktywnie zarządzała instrumentami pochodnymi na rachunku klienta, wykorzystując operacje kupna/sprzedaży na instrumentach pochodnych w taki sposób, aby wygenerować maksymalny zysk dla klienta.

Jak wskazano powyżej, zwolnieniem z VAT nie są objęte usługi zarządzania instrumentami finansowymi. Opisana powyżej usługa obejmuje w szczególności zarządzanie portfelem instrumentów pochodnych należących do klienta, a tym samym nie może być objęta zwolnieniem z VAT.

7. Zasady rozliczenia i dokumentowania przez Spółkę transakcji wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego.
   
   

Z uwagi na przedstawione powyżej uwarunkowania prawne, sposób rozliczenia oraz dokumentowania transakcji przedstawionych przez Wnioskodawcę w opisie zdarzenia przyszłego będzie przedstawiał się następująco:

7. 1. Transakcje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta:
   
   
   

1. Na rzecz Klienta A:
   • Spółka wystawi fakturę bez naliczonego VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Nabywca będzie zobowiązany rozliczyć VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia.
     
   • Spółka wystawi fakturę za usługę na wartość prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według podstawowej stawki VAT.
2. Na rzecz Klienta B:
   • Spółka wystawi fakturę bez naliczonego VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz z tytułu prowizji za wykonanie usługi. W obu przypadkach Spółka wystawi fakturę z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Nabywca będzie zobowiązany do rozliczenia VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia.
3. Na rzecz Klienta C:
   • Spółka wystawi fakturę z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz z tytułu prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
   
   
   

7. 2. Transakcje kupna uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta:
   
   
   

1. Od Klienta A:
   • Spółka otrzyma fakturę bez naliczonego VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie” w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂.
     
   • Spółka wystawi dla Klienta fakturę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
2. Od Klienta B:
   • Spółka otrzyma od Klienta fakturę bez naliczonego VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂.
     
   • Spółka wystawi dla Klienta fakturę bez naliczonego VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie” z tytułu prowizji za zrealizowaną transakcję.
3. Od Klienta C:
   • Spółka nie otrzyma od klienta faktury VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂, z uwagi na fakt, że Klient C nie jest podatnikiem VAT.
     
   • Spółka wystawi na Klienta fakturę na kwotę prowizji powiększoną o podatek od towarów i usług według stawki podstawowej.
   
   
   

7. 3. Pośrednictwo w transakcjach dotyczących obrotu uprawnieniami do emisji CO₂ w obrocie pozagiełdowym (OTC):
   
   
   

Spółka zamierza wystawiać faktury VAT dokumentujące kwotę pobranej prowizji od sprzedawcy i kupującego według następującego schematu:

1. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta A:
   • Spółka wystawi na klienta A fakturę VAT na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
2. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta B:
   • Spółka wystawi na klienta B fakturę bez naliczonego VAT na kwotę prowizji z adnotacją „odwrotne obciążenie”.
3. W przypadku prowizji pobieranej od Klienta C:
   • Spółka wystawi na klienta C fakturę VAT na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług według stawki podstawowej.
   
   
   

7. 4. Pośrednictwo w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂ zarówno w obrocie giełdowym, jak i pozagiełdowym (opcje, kontrakty futures i forward):
   
   
   

W transakcjach związanych z handlem pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂, zarówno w obrocie giełdowym jak i pozagiełdowym, realizowanych na rzecz Klienta A i C Spółka wystawi klientowi fakturę z tytułu wynagrodzenia na kwotę prowizji z zastosowaniem podstawowej stawki podatku od towarów i usług.

W transakcjach związanych z handlem pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂, zarówno w obrocie giełdowym jak i pozagiełdowym, realizowanych na rzecz Klienta B Spółka wystawi klientowi fakturę z tytułu wynagrodzenia na kwotę prowizji bez wykazanego podatku od towarów i usług z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

7. 5. Usługi zarządzania portfelem pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂:
   
   
   

Z tytułu usług zarządzania portfelem, w przypadku gdy usługobiorcą Spółki będzie Klient A lub C, Spółka wystawi klientowi fakturę na łączną sumę wynagrodzenia z zastosowaniem podstawowej stawki podatku od towarów i usług.

Z tytułu usług zarządzania portfelem, w przypadku gdy usługobiorcą Spółki będzie Klient B, Spółka wystawi klientowi fakturę na łączną sumę wynagrodzenia bez wykazanego podatku od towarów i usług z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe – w zakresie rozliczania i dokumentowania transakcji opisanych w punktach 1, 3, 4 i 5 zdarzenia przyszłego (pytania nr 1, 3, 4 i 5) – oraz nieprawidłowe – w zakresie rozliczania i dokumentowania transakcji zakupu uprawnień do emisji CO₂ objętych pytaniem nr 2.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów na terytorium kraju;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wymienione czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia jest terytorium kraju, przez które - w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

Jak wskazuje art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Towarami zaś, zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Należy dodać, że w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi (art. 8 ust. 2a ustawy).

Ponadto, przez import usług, zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy, rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Pojęcie „świadczenia usług” ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Przez świadczenie usług należy więc rozumieć każde zachowanie się podatnika – nie będące dostawą towarów – na rzecz innego podmiotu.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest domem maklerskim, prowadzącym działalność maklerską w oparciu o przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Spółka jest czynnym podatnikiem VAT w Polsce oraz posiada aktualny i ważny numer VAT UE dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. W ramach oferowanych usług Wnioskodawca planuje dokonywać transakcji zakupu i sprzedaży uprawnień do emisji CO₂, o których mowa w ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, zarówno na polskiej, jak i zagranicznej giełdzie. Transakcje te Spółka będzie realizowała zarówno w imieniu własnym i na własny rachunek, jak i w imieniu własnym, ale na rachunek (zlecenie) klienta. Spółka będzie ponadto świadczyć na rzecz klientów usługi związane z obsługą ww. transakcji, usługi pośrednictwa w obrocie uprawnieniami do emisji CO₂ oraz instrumentami pochodnymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂. Spółka przewiduje również świadczenie usług zarządzania częścią środków finansowych (portfelem) klienta, wykorzystując do tego celu operacje na instrumentach pochodnych, których podstawą są uprawnienia do emisji CO₂. Z tytułu świadczonych usług będą pobierane opłaty i prowizje na zasadach określonych szczegółowo w umowie zawieranej z klientem.

Wątpliwości Spółki dotyczą m.in. uznania ww. czynności za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak wskazał Wnioskodawca, Spółka będzie dokonywać m.in. transakcji obrotu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Odnosząc to do cytowanych przepisów trzeba zauważyć, że w ww. legalnej definicji towarów, określonej w art. 2 pkt 6 ustawy, nie wymieniono uprawnień do emisji CO₂. Zatem, z uwagi na to, że przedmiotem obrotu (sprzedaży) w niniejszej sprawie będą prawa majątkowe - polegające na uprawnieniu nabywcy do emitowania gazów cieplarnianych – to czynność przeniesienia tych praw majątkowych, która nie stanowi dostawy towarów, należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ponadto nie ulega wątpliwości, że również pozostałe wymienione przez Wnioskodawcę czynności, które Spółka zamierza wykonywać w ramach prowadzonej działalności maklerskiej (tj. obsługa transakcji, pośrednictwo w transakcjach kupna i sprzedaży ww. uprawnień oraz instrumentów pochodnych, a także zarządzanie środkami finansowymi klienta), stanowią świadczenie usług w myśl ustawy.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że nabycie uprawnień do emisji CO₂ za pośrednictwem giełdy przez dom maklerski działający w imieniu własnym, ale na rachunek klienta, oznacza dla celów podatku od towarów i usług dwie czynności opodatkowane (usługi): pierwszą będzie nabycie uprawnień przez dom maklerski na giełdzie, a drugą - zbycie tych uprawnień przez dom maklerski na rzecz klienta (zleceniodawcy). Również sprzedaż przez dom maklerski działający w imieniu własnym, ale na rachunek klienta, uprawnień za pośrednictwem giełdy oznacza dla celów podatku od towarów i usług dwie czynności opodatkowane: pierwszą będzie nabycie uprawnień przez dom maklerski od klienta, a drugą - ich zbycie na giełdzie.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług – w świetle powołanych przepisów - jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – musi być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza zaś, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ponadto, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
2. usługobiorcą jest:
   • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
     
   • w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
   
   
   

Z kolei w myśl art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. poz. 1223), jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
2. usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15.
   
   

W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego (art. 17 ust. 2 ustawy).

Powyższe regulacje wskazują, że co do zasady podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT należnego jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, tj. podmiot, który samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą, tj. dokonuje odpłatnej dostawy towarów lub świadczy usługi. Jednakże zapis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy przewiduje sytuację, w której podatnikiem staje się nabywca usługi, jeśli dokonał on nabycia od dostawcy spoza terytorium kraju. Na podstawie tej regulacji podatnikiem jest podmiot, który nabywa w Polsce usługi od dostawcy nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. W tym przypadku nadanie statusu podatnika od danej czynności w istocie oznacza przesunięcie obowiązków w zakresie rozliczenia (odprowadzenia) podatku z dostawcy na nabywcę. Umożliwia to zastosowanie ww. odwróconego mechanizmu rozliczania podatku (ang. reverse charge mechanism).

Również art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy wprowadza mechanizm polegający na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług na podatnika, na rzecz którego świadczone są usługi, o których mowa w tym przepisie. Regulacja ta dotyczy co do zasady czynności podlegających opodatkowaniu w Polsce, nie ma natomiast zastosowania dla transakcji rozliczanych poza terytorium kraju.

Jak już bowiem wyżej wskazano, podatek od towarów i usług jest podatkiem o charakterze terytorialnym, co oznacza, że opodatkowaniu w danym państwie podlegają tylko te czynności, które zostaną uznane za wykonane w tym państwie. Dlatego też, w przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Dla celów określenia miejsca świadczenia usług ustawodawca odrębnie zdefiniował pojęcie podatnika. Zgodnie z art. 28a pkt 1 ustawy, przez podatnika należy rozumieć:

1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
   
   

Powyższa definicja podatnika ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Ogólna reguła dotycząca miejsca świadczenia usług określona została w art. 28b ustawy. I tak, na podstawie art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Zgodnie zaś z art. 28b ust. 2 ustawy, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Zatem, w przypadku usług wymienionych w art. 28b ustawy, podmiotem zobowiązanym do ich rozliczenia jest usługobiorca.

Natomiast w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, miejscem świadczenia tych usług - stosownie do art. 28c ust. 1 ustawy - jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

Z wniosku wynika, że kontrahentami Spółki, tj. podmiotami sprzedającymi lub nabywającymi od Spółki uprawnienia do emisji CO₂ oraz usługobiorcami pozostałych usług świadczonych przez Spółkę, będą zarówno podmioty „krajowe” jak i „zagraniczne”, tj:

1. Klient z Polski („Klient A”):
   • podatnicy VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT (zarówno czynni jak i zwolnieni) mający miejsce siedziby działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce,
     
   • podatnicy z siedzibą lub miejscem zamieszkania poza Polską, posiadający stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oraz nadany w Polsce numer VAT i wykorzystujący to miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce do kupna uprawnień do emisji C02;
2. Klient z UE lub z kraju trzeciego - spoza UE („Klient B”):
   • podatnicy podatku od wartości dodanej zarejestrowani dla potrzeb świadczenia usług w UE i posiadający ważny i aktualny numer VAT UE, posiadający miejsce siedziby działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w innym niż Polska kraju UE,
     
   • osoby prawne niebędące podatnikami, ale zarejestrowane i posiadające ważny i aktualny numer VAT UE nadany przez państwo członkowskie UE inne niż Polska,
     
   • podatnicy mający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej albo stałe miejsce zamieszkania w kraju nienależącym do UE;
3. Klient niebędący podatnikiem („Klient C”) - podmioty z Polski niebędące podatnikami VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT.
   
   

W związku z tym, że dla opisanych wyżej rodzajów usług prawodawca nie przewidział szczególnego miejsca świadczenia, to przy określaniu tego miejsca – w przypadku usług świadczonych na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 28a ustawy - znajdą zastosowanie zasady ogólne, wynikające z art. 28b ust. 1 i 2 ustawy, tj. miejscem świadczenia (opodatkowania) usług będzie terytorium państwa, w którym odbiorca usług posiada swoją siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (dla którego świadczone są te usługi). Z kolei usługi świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami będą podlegały opodatkowaniu w miejscu siedziby usługodawcy, tj. w przypadku Spółki – w Polsce (art. 28c ustawy).

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że każdorazowo miejscem świadczenia transakcji związanych z zakupem uprawnień do emisji CO₂ przez Spółkę od dostawcy – zarówno polskiego jak i zagranicznego – będzie terytorium kraju, tj. miejsce, gdzie Spółka – jako usługobiorca i podatnik VAT - posiada swoja siedzibę. Zatem nabywane przez Spółkę usługi będą podlegały opodatkowaniu w Polsce.

Natomiast miejscem świadczenia i opodatkowania usług sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ przez Spółkę, a także pozostałych opisanych we wniosku usług świadczonych przez Spółkę, będzie terytorium Polski, w przypadku gdy:

• nabywcą będzie podatnik VAT mający siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub podatnik VAT posiadający stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, które uczestniczy w tych transakcjach (Klient A) - art. 28b ustawy;
  

• nabywcą będzie podmiot niebędący podatnikiem, o którym mowa w art. 28a ustawy (Klient C) - art. 28c ustawy.
  
  
  

W przypadku zaś, gdy nabywcą usług będzie podatnik niemający siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania w Polsce, ani nieposiadający stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce uczestniczącego w tych transakcjach (Klient B) – miejscem świadczenia tych usług będzie - zgodnie z art. 28b ustawy - terytorium państwa, w którym usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W takiej sytuacji świadczone przez Spółkę usługi nie będą podlegały opodatkowaniu VAT w Polsce.

Poza ustaleniem miejsca świadczenia usług, niezbędne jest również zidentyfikowanie podmiotu (strony transakcji) zobowiązanego do rozliczenia (opodatkowania) tych usług, w szczególności w przypadku usług podlegających opodatkowaniu na terytorium kraju.

Analiza powołanych wyżej regulacji wskazuje, że w niniejszej sprawie podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego z tytułu usług, które ze względu na miejsce świadczenia podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce, będzie:

• Klient Spółki - jako nabywca usług, w przypadku gdy Spółka dokonuje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ na rzecz podatnika VAT (zarówno czynnego jak i zwolnionego) posiadającego siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub posiadającego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, uczestniczące w tych transakcjach (Klient A) – na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy;
  

• Spółka, w przypadku gdy:
  • Spółka dokonuje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ oraz świadczy pozostałe usługi na rzecz polskiego klienta niebędącego podatnikiem VAT (Klient C);
    
  • Spółka świadczy pozostałe usługi (tj. poza sprzedażą uprawnień do emisji CO₂) na rzecz podatnika VAT posiadającego siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania w Polsce, lub posiadającego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, uczestniczące w tych transakcjach (Klient A);
    
  • Spółka nabywa uprawnienia do emisji CO₂ od polskiego podatnika VAT niekorzystającego ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy (Klient A) - na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy;
    
  • Spółka nabywa uprawnienia do emisji CO₂ od podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski (Klient B) – na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.
  
  
  

Natomiast w sytuacji, gdy ze względu na miejsce siedziby zagranicznego usługobiorcy świadczone przez Spółkę usługi nie będą podlegały opodatkowaniu VAT w Polsce (stosownie do art. 28b ustawy) – podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego z tytułu tych transakcji będzie nabywca usług (Klient B).

W odniesieniu do powyższych ustaleń trzeba wyjaśnić, że w transakcjach nabycia przez Spółkę uprawnień do emisji CO₂ od Klienta A, nie w każdym przypadku – w przedstawionym zdarzeniu przyszłym - zastosowanie będzie miała regulacja art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, tj. przeniesienie obowiązku rozliczenia podatku od tej sprzedaży na nabywcę. Wnioskodawca wskazał bowiem, że zdefiniowany przez niego jako „Klient A” (Klient z Polski) kontrahent jest zarejestrowanym w Polsce podatnikiem VAT, ale może to być podatnik zarówno „czynny” jak i „zwolniony”. Zgodnie zaś z ww. przepisem, dla zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w omawianych transakcjach koniecznym jest, aby usługodawcą był podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy. Zatem w sytuacji, gdy sprzedawcą uprawnień do emisji CO₂ na rzecz Spółki będzie polski podatnik VAT (Klient A) korzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy nie będzie miał zastosowania. W takim przypadku Spółka nie będzie podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku od tej transakcji.

Przepisy ustawy nakładają na podatnika obowiązek udokumentowania dokonanej sprzedaży fakturą, również w sytuacji, w której czynność zrealizowana przez polskiego podatnika nie podlega opodatkowaniu na terytorium kraju. Dla udokumentowania świadczonych usług Wnioskodawca powinien wystawić fakturę VAT zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, gdzie stwierdza się, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Dane, które powinna zawierać faktura, zostały wskazane w ww. art. 106e ust. 1 ustawy, gdzie w punktach 5, 10 oraz 12 – 14 wymieniono:

• numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b (pkt 5);
  

• kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto (pkt 10);
  

• stawkę podatku (pkt 12);
  

• sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku (pkt 13);
  

• kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku (pkt 14);
  

a ponadto w pkt 18) wskazano, że w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – faktura powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie”.

Stosownie do art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy, w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8, jest nabywca towaru lub usługi, faktura nie zawiera danych określonych w ust. 1 pkt 12-14.

Natomiast z art. 106e ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy wynika, że faktura może nie zawierać:

• w przypadku, o którym mowa w art. 106a pkt 2 lit. a) - danych określonych w ust. 1 pkt 10 i 12-14;
  

• w przypadku, o którym mowa w art. 106a pkt 2 lit. b) - danych określonych w ust. 1 pkt 5 i 12-14.
  
  
  

Zatem, w przypadku usług świadczonych na rzecz kontrahentów zagranicznych, które – ze względu na miejsce świadczenia - nie podlegają opodatkowaniu na terytorium kraju, a także świadczenia usług rozliczanych przez nabywcę w oparciu o art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, usługodawca wystawia faktury VAT, zgodnie z ww. regulacjami ustawy, które nie zawierają stawki i kwoty podatku i powinny być opatrzone adnotacją „odwrotne obciążenie”, ponieważ podatnikiem z tytułu świadczenia tych usług jest ich nabywca.

Natomiast z tytułu wykonania czynności podlegających opodatkowaniu na terytorium kraju, dla których podatnikiem jest usługodawca, należy wystawiać faktury z wykazanym podatkiem VAT obliczonym według stawek właściwych dla danych usług, określonych na podstawie przepisów ustawy.

Podstawowa stawka podatku, na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Przy czym, w myśl art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Oprócz stawki podstawowej, na wybrane grupy towarów i usług ustawodawca przewidział także stawki obniżone oraz zwolnienia od podatku.

Jednakże ani przepisy ustawy o VAT ani aktów wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia nie przewidują stosowania obniżonych stawek VAT do świadczenia usług związanych z obrotem uprawnieniami do emisji CO₂. Tym samym należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że zarówno sprzedaż uprawnień do emisji CO₂, jak i świadczenie usług związanych z obrotem tymi uprawnieniami (za które Wnioskodawca pobiera od klienta wynagrodzenie w postaci prowizji) podlega opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT, tj. 23%.

Natomiast w przypadku usług pośrednictwa w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂ (opcje, kontrakty terminowe futures i forward), należy rozważyć możliwość zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622 i Nr 131, poz. 763), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

W świetle art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Stosownie do art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Ponadto, w myśl art. 43 ust. 16 ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 40a i 41, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1. tytuł prawny do towarów;
2. tytuł własności nieruchomości;
3. prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
4. udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;
5. prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.
   
   

Jak wskazuje art. 2 ust. 1 pkt i) ww. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, powinny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Z powołanego wyżej art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy o VAT wynika, że wyłączone ze zwolnienia od podatku od towarów i usług są prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Przepis ten dotyczy instrumentów pochodnych (a więc również wymienianych przez Spółkę we wniosku opcji, kontraktów terminowych futures i forward), których instrumentem bazowym są m.in. uprawnienia do emisji zanieczyszczeń (a więc również do emisji CO₂), i w odniesieniu do których istnieje możliwość realizacji kontraktu poprzez fizyczne dostarczenie tych uprawnień (która to czynność jest uznawana jako opodatkowane świadczenie usługi). Nie ma przy tym znaczenia, że kontrakt zakończy się rozliczeniem finansowym, skoro sam charakter takiej transakcji przewiduje możliwość fizycznego dostarczenia uprawnień do emisji. Nie ma także znaczenia, czy ww. instrumenty sprzedawane są w obrocie giełdowym czy pozagiełdowym.

Zatem, z uwagi na treść art. 43 ust. 16 ustawy, zarówno obrót ww. instrumentami finansowymi, jak też pośrednictwo w tym zakresie, nie może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, podlega więc opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. wg podstawowej stawki VAT w wysokości 23%.

Wnioskodawca planuje również świadczyć usługi zarządzania portfelem klienta w celu wypracowania zysku na rynku pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂. W ramach tych usług Spółka będzie aktywnie zarządzała instrumentami pochodnymi na rachunku klienta, wykorzystując operacje kupna/sprzedaży na instrumentach pochodnych w taki sposób, aby wygenerować maksymalny zysk dla klienta.

Treść powołanego art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy wskazuje, że ze zwolnienia wyłączone są usługi zarządzania instrumentami finansowymi. Opisana powyżej usługa – jak wskazał Wnioskodawca - obejmuje w szczególności zarządzanie portfelem instrumentów pochodnych należących do klienta, a tym samym nie może być objęta zwolnieniem, o którym mowa w analizowanym przepisie. Tym samym, ww. usługi również będą podlegały opodatkowaniu podstawową stawką podatku VAT, na podstawie art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy.

Po dokonaniu analizy powyższych regulacji prawnych w odniesieniu do przedstawionej sprawy należy wskazać, że sposób rozliczania i dokumentowania transakcji opisanych przez Spółkę w punktach 1 - 5 zdarzenia przyszłego powinien być następujący:

1. Transakcje sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta:
   1. na rzecz Klienta A:
      • Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę bez podatku VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ z adnotacją „odwrotne obciążenie” (na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy);
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić fakturę za usługę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku według podstawowej stawki VAT;
   2. na rzecz Klienta B:
      • Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę bez podatku VAT z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ z adnotacją „odwrotne obciążenie” (stosownie do art. 28b ustawy);
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę za usługę na kwotę prowizji również bez podatku VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”;
   3. na rzecz Klienta C:
      • Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ z naliczonym podatkiem VAT według stawki podstawowej;
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę za usługę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku według stawki podstawowej.
2. Transakcje kupna uprawnień do emisji CO₂ w imieniu własnym i na własny rachunek oraz w imieniu własnym i na rachunek klienta:
   1. od Klienta A:
      • Spółka, otrzymując od klienta fakturę bez naliczonego podatku VAT (zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy) w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂, powinna rozliczyć podatek od towarów i usług na zasadzie odwrotnego obciążenia z tytułu nabycia tej usługi – ale tylko w przypadku, gdy Klient A nie jest podatnikiem korzystającym ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy;
        
      • jeśli sprzedającym będzie podatnik korzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy - art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy nie będzie miał zastosowania, Spółka nie będzie zobowiązana do rozliczenia podatku od tej transakcji;
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić fakturę za tę usługę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku VAT według stawki podstawowej;
   2. od Klienta B:
      • Spółka, otrzymując od klienta fakturę bez naliczonego podatku VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂, powinna rozpoznać import usług i rozliczyć podatek VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia z tytułu tego importu (zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 pkt 9 ustawy);
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę za tę usługę na kwotę prowizji bez podatku VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie” (stosownie do art. 28b ustawy);
   3. od Klienta C:
      • z uwagi na to, że Klient C nie jest podatnikiem VAT, Spółka nie otrzyma od klienta faktury VAT w związku z nabyciem uprawnień do emisji CO₂;
        
      • w przypadku wynagrodzenia pobieranego od klienta za obsługę transakcji - Spółka powinna wystawić nabywcy fakturę za tę usługę na kwotę prowizji powiększoną o kwotę podatku według podstawowej stawki VAT.
3. Pośrednictwo w transakcjach dotyczących obrotu uprawnieniami do emisji CO₂ w obrocie pozagiełdowym (OTC):
   
   

Spółka powinna wystawiać faktury VAT dokumentujące wynagrodzenie za usługę pośrednictwa na kwotę prowizji pobranej od sprzedawcy i kupującego, tj. w przypadku:

1. prowizji od Klienta A - fakturę z naliczonym podatkiem od towarów i usług według stawki podstawowej;
   
2. prowizji od Klienta B - fakturę bez podatku VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie” (zgodnie z art. 28b ustawy);
   
3. prowizji od Klienta C - fakturę z naliczonym podatkiem według podstawowej stawki VAT.
   
   

4. Pośrednictwo w handlu pochodnymi instrumentami finansowymi opartymi na uprawnieniach do emisji CO₂ zarówno w obrocie giełdowym, jak i pozagiełdowym (opcje, kontrakty futures i forward):
   
   

W przypadku tych usług – analogicznie jak w pkt 3 powyżej – świadczonych na rzecz Klienta A i Klienta C, Spółka powinna wystawiać faktury dokumentujące wynagrodzenie za usługę na kwotę pobranej prowizji, zawierające naliczony podatek od towarów i usług z zastosowaniem stawki podstawowej.

Natomiast ww. usługi pośrednictwa świadczone na rzecz Klienta B Spółka powinna dokumentować fakturami bez wykazanego podatku VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

5. Usługi zarządzania portfelem pochodnych instrumentów finansowych opartych na uprawnieniach do emisji CO₂:
   
   

Również w tym przypadku – pobierając wynagrodzenie od Klienta A oraz Klienta C za świadczone usługi, Spółka powinna wystawiać faktury z podatkiem naliczonym według podstawowej stawki VAT.

W przypadku zaś, gdy usługobiorcą Spółki będzie Klient B, Spółka powinna dokumentować usługi wystawiając faktury bez naliczania podatku z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

W świetle powyższych ustaleń, odpowiadając na zadane przez Spółkę pytania należy stwierdzić, że prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w zakresie rozliczania i dokumentowania transakcji opisanych w punktach 1, 3, 4 i 5 zdarzenia przyszłego (pytania nr 1 oraz 3 – 5). Natomiast w zakresie rozliczania i dokumentowania transakcji opisanych w punkcie 2, ze względu na błędne rozliczanie przez Spółkę transakcji zakupu uprawnień do emisji CO₂ od Klienta A w przypadku, gdy jest on podatnikiem „zwolnionym” (tj. kiedy nie ma zastosowania przepis art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy) - stanowisko Wnioskodawcy w odniesieniu do pytania nr 2 należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1 - 4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.