Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB4/4510-1-18/16-4/DS
z 21 marca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przedstawione we wniosku z dnia 7 stycznia 2016 r. (data wpływu 19 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

1. obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej w związku z umową cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) – jest prawidłowe,
2. przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu zerowania sald dodatnich i ujemnych na rachunkach w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) – jest prawidłowe,
3. przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu odsetek otrzymywanych/ponoszonych w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 4) – jest prawidłowe,
4. przychodów podatkowych z tytułu nieodpłatnych świadczeń w ramach umowy cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 5) – jest prawidłowe.
   
   

UZASADNIENIE

W dniu 19 stycznia 2016 r. został złożony ww. wniosek – uzupełniony pismem z 8 marca 2016 r. (data wpływu 16 marca 2016 r.) – o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

1. obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej w związku z umową cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 2),
2. przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu zerowania sald dodatnich i ujemnych na rachunkach w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 3),
3. przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu odsetek otrzymywanych/ponoszonych w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 4),
4. przychodów podatkowych z tytułu nieodpłatnych świadczeń w ramach umowy cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 5).
   
   

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej „Wnioskodawca”, „Spółka” lub „Uczestnik”) zawarł z „A” Bank Polska Spółka Akcyjna (dalej „Bank”) i innymi spółkami z grupy (dalej „Uczestnicy”) „Umowę Smart Pool” (dalej „Umowa”), na podstawie której Bank świadczyć będzie na rzecz Spółki i Uczestników usługę cash-poolingu. Stronami Umowy będą podmioty, które wraz z Wnioskodawcą wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej. Zarówno Uczestnicy, jak i Bank są podmiotami mającymi siedzibę na terytorium Polski, podlegającymi w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Bank, który będzie świadczył na rzecz Uczestników usługę cash-poolingu, nie będzie podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z żadnym z Uczestników.

Co do zasady celem świadczonej przez Bank usługi cash-poolingu jest zwiększenie efektywności gospodarczej przez Uczestników poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald na rachunkach bankowych Uczestników. Uczestnictwo w umowie przyczynia się do zmniejszenia obciążeń z tytułu odsetek od wierzytelności Banku wobec posiadaczy rachunków oraz pozwala na uzyskiwanie większych przychodów z tytułu odsetek od środków zgromadzonych w Banku na rachunkach bieżących. Pozwoli także zoptymalizować koszty podatkowe ponoszone w ramach grupy, w tym poprzez uniknięcie zaciągania zobowiązań kredytowych czy pożyczkowych przez poszczególne spółki z grupy kapitałowej.

Jeden z Uczestników pełni funkcję Agenta. Bank otworzył dla niego specjalny rachunek bankowy, zwany Rachunkiem Agenta. W ramach Umowy na koniec każdego dnia roboczego dochodzić będzie do automatycznego bilansowania (konsolidacji) sald na rachunkach bankowych poszczególnych Uczestników w taki sposób, że na koniec każdego dnia roboczego, salda rachunków bankowych Uczestników, z wyjątkiem Rachunku Agenta wynosić będą zero.

Bilansowanie odbywa się w następujący sposób:

• w odniesieniu do rachunków bankowych mających saldo ujemne – Bank przenosi na Rachunek Agenta wierzytelności Banku wobec każdego z Uczestników, którego rachunek wykazuje saldo ujemne; przeniesienie wierzytelności następuje za zapłatą przez Agenta na rzecz Banku wartości nominalnej wierzytelności (co odbywa się poprzez obciążenie przez Bank Rachunku Agenta);
• w odniesieniu do rachunków bankowych mających saldo dodatnie – Agent przejmuje od Banku jego zobowiązanie wobec każdego z Uczestników, których rachunek wykazuje saldo dodatnie; przejęcie zobowiązania Banku następuje za zapłatą przez Bank na rzecz Agenta wartości nominalnej zobowiązania (co odbywa się poprzez uznanie przez Bank Rachunku Agenta).
  
  

Od salda występującego na Rachunku Agenta po globalnym dziennym bilansowaniu. Bank nalicza/pobiera odsetki w wysokości ustalonej w Umowie (odpowiednio odsetki debetowe w przypadku globalnego salda ujemnego oraz odsetki kredytowe w przypadku globalnego salda dodatniego).

Rozliczenie zatem Agenta z Bankiem przedstawia się w następujący sposób:

• w przypadku, w którym po dokonaniu przeniesienia wierzytelności na Agenta oraz przejęcia zobowiązań przez Agenta, na rachunku Agenta występuje saldo dodatnie, Bank nalicza odsetki od kwoty stanowiącej dodatnie saldo na koniec danego dnia roboczego w wysokości ustalonej w Umowie,
• w przypadku, w którym po dokonaniu przeniesienia wierzytelności na Agenta oraz przejęcia zobowiązań przez Agenta, na rachunku Agenta występuje saldo ujemne, Bank pobiera odsetki od kwoty stanowiącej ujemne saldo na koniec danego dnia zgodnie z umową Limitu Ovedraft (wg Umowy rozumianego jako limit kredytowy w Rachunku przyznawany na podstawie odrębnych umów). Rozliczenie odsetek jest dokonywane do piątego dnia roboczego każdego miesiąca następującego po okresie odsetkowym, którego rozliczenie dotyczy.
  
  

Rozliczenia zaś Banku i Agenta z Uczestnikami w ramach umowy przedstawia się w następujący sposób:

• w przypadku każdego Uczestnika, za każdy dzień, kiedy łączna kwota przeniesionych na Agenta wierzytelności będzie większa niż łączna kwota przeniesionych zobowiązań, Bank obciąży rachunek Uczestnika i uzna rachunek Agenta według wzoru (/łączna nominalna wartość wierzytelności/ – /łączna nominalna wartość zobowiązań/) * X/365; stopa X jest określana w załączniku do umowy;
• za każdy dzień, kiedy łączna kwota przeniesionych na Agenta wierzytelności będzie mniejsza niż łączna kwota przeniesionych zobowiązań, Bank uzna rachunek Uczestnika i obciąży rachunek Agenta według wzoru (/łączna nominalna wartość zobowiązań/ – /łączna nominalna wartość wierzytelności/) * Y/365; stopa Y jest określana w załączniku do umowy.
  
  

Agent jest więc uprawniony do zatrzymania nadwyżki odsetek wpłaconych przez Uczestników od środków przekazanych w celu pokrycia salda ujemnego nad odsetkami wypłaconymi z Rachunku Agenta Uczestnikom z tytułu przekazania nadwyżki środków na ten rachunek. Umowa nie przewiduje dodatkowego wynagrodzenia dla Agenta w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami w ramach Umowy.

Z tytułu świadczonej przez Bank usługi, bank pobiera – oprócz należnych odsetek od salda ujemnego na Rachunku Agenta – wynagrodzenie za dokonaną alokację i dystrybucję odsetek należnych Uczestnikom. Wynagrodzenie pobierane jest od każdego z Uczestników w stałej kwocie miesięcznej xxx zł. Poza tym Bank pobiera yyy zł za wdrożenie usługi od każdego Uczestnika oraz Agenta.

Uczestnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania z tytułu każdego kredytu udzielonego przez Bank innemu Uczestnikowi, jako poręczyciele.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

1. Czy w związku z uczestnictwem w Umowie na Wnioskodawcy, na zasadach opisanych na wstępie, będzie spoczywał obowiązek sporządzania dokumentacji, o której mowa w art. 9a ustawy o CIT? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2)
2. Czy przepływy środków finansowych tytułem zerowania sald dodatnich i ujemnych na Rachunkach na koniec każdego dnia roboczego stanowią dla Spółki jako Uczestnika odpowiednio przychód albo koszt dla celów podatku dochodowego w opisanym stanie faktycznym? (pytanie oznaczone we wniosku nr 3)
3. Czy w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odsetki płacone/otrzymywane przez Wnioskodawcę będą stanowiły koszt uzyskania przychodów lub odpowiednio przychody podatkowe Wnioskodawcy na zasadzie kasowej? (pytanie oznaczone we wniosku nr 4)
4. Czy poręczenia o charakterze wzajemnym, udzielone Wnioskodawcy zgodnie z Umową przez pozostałych Uczestników, stanowią dla Wnioskodawcy przychód z nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT? (pytanie oznaczone we wniosku nr 5)
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1.

Zdaniem Wnioskodawcy w związku z uczestnictwem w Umowie będzie na nim spoczywał obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 9a ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy o CIT: podatnicy dokonujący transakcji, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami – w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 – lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, jeżeli jedną ze stron takiej umowy jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji, obejmującej:

1. określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko);
2. określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty;
3. metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji;
4. określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach – w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot;
5. wskazanie innych czynników – w przypadku gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji zostały uwzględnione te inne czynniki, a w przypadku zawarcia umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze – w szczególności przyjętych w umowie zasad dotyczących praw wspólników (stron umowy) do udziału w zysku oraz uczestnictwa w stratach;
6. określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń – w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.
   
   

Powyższy obowiązek – na podstawie art. 9a ust. 2 ww. ustawy – obejmuje transakcję lub transakcje między podmiotami powiązanymi, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość:

1. 100.000 EURO – jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego, określonego zgodnie z art. 16 ust. 7, albo
2. 30.000 EURO – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych, albo
3. 50.000 EURO – w pozostałych przypadkach.
   
   

Definicja podmiotów powiązanych została umieszczona w art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o CIT. I tak, jeżeli:

1. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
2. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
3. ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów,
4. podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
5. ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów

– i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Zgodnie z art. 11 ust. 5 omawianej ustawy: przepisy ust. 4 stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Na podstawie art. 11 ust. 5a tej ustawy: posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, o którym mowa w ust. 1 i 4, oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%.

Z powyższych przepisów wyraźnie wynika, że aby mógł powstać wymóg sporządzania wspomnianej dokumentacji podatkowej, konieczne jest jednoczesne ziszczenie się dwóch warunków. Po pierwsze, musimy mieć do czynienia z transakcją oraz po drugie, taka transakcja musi mieć miejsce między podmiotami powiązanymi.

W ustawie brakiem jest legalnej definicji pojęcia „transakcja”. Zgodnie z definicją tego pojęcia zawartą w Słowniku Języka Polskiego transakcja to operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług lub umowa handlowa na kupno lub sprzedaż towarów lub usług. Jednocześnie należy wskazać, iż pojęcie transakcja jest pojęciem o znaczeniu szerszym od tego wskazanego w zdaniu poprzednim. Pojęcie to obejmuje bowiem wszelkiego rodzaju operacje i czynności dokonywane przez podmioty oraz wszelkie świadczenia i przepływy między tymi podmiotami. Pojęcie transakcji dotyczy obrotu dobrami i usługami, nie ogranicza się jednak tylko do sprzedaży, bądź kupna towarów lub usług.

Pojęcie transakcji w rozumieniu art. 9a ustawy o CIT należy rozpatrywać w kontekście celu tego przepisu. Dokumentacja podatkowa dokonywanych przez podmioty powiązane transakcji przedstawiać ma warunki dokonywanych transakcji w celu ich porównania z warunkami stosowanymi przez podmioty niezależne w porównywalnych okolicznościach.

Należy ponadto wskazać, że zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. wyrok z 10 stycznia 2012 r. sygn. II FSK 1319/10) „przepis art. 9a u.p.d.o.p. pełni funkcję gwarancyjną, to znaczy, że gwarantuje podmiotom powiązanym, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 4, a także art. 11 ust. 5 u.p.d.o.p., że przedłożenie merytorycznie poprawnej dokumentacji, pozwoli ocenić transakcje między nimi, jako spełniające warunki transakcji rynkowych”.

Stosownie do art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej badają zgodność ustalonych lub narzuconych przez podmioty powiązane warunków z warunkami jakie ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, w tym w szczególności zasadność dokonania danej transakcji przez podmioty powiązane (w porównaniu z zachowaniem podmiotów niezależnych).

Przepis art. 9a ustawy o CIT obejmuje więc także sytuacje lub zachowania podmiotów powiązanych nietypowe z punktu widzenia obrotu gospodarczego, w celu ich skonfrontowania z sytuacjami lub zachowaniami podmiotów niezależnych. Postępowanie to wynika z zasady ceny rynkowej (arms length principle), zgodnie z którą podmioty powiązane powinny, we wzajemnych relacjach, ustalać warunki, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

W przedmiotowym stanie faktycznym Wnioskodawca zawarł z Bankiem Umowę dotyczącą zarządzania płynnością finansową Uczestników (cash pooling).

Umowa cash poolingu to forma zarządzania finansami stosowana przez podmioty należące do jednej grupy. Celem tego typu narzędzia finansowego jest minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy.

Umowa cash poolingu nie została uregulowana w polskim systemie prawnym, jest zatem tzw. umową nienazwaną w rozumieniu prawa cywilnego. Jednakże biorąc pod uwagę charakter tej umowy i jej cele należy stwierdzić, że ma ona cechy zbliżone do umowy pożyczki (udostępnienie określonej kwoty pieniędzy w zamian za odpowiednie wynagrodzenie – odsetki). Tym samym faktycznym jej celem jest udostępnianie środków pieniężnych (tu: w formie transferów rzeczywistych) między podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek. Jest to zatem rodzaj pożyczek udzielanych między podmiotami uczestniczącymi w tym systemie.

Biorąc pod uwagę powyższe, niezależnie od sytuacji, gdy pool-leaderem jest bank czy też podmiot powiązany, transfery środków dokonywane są między uczestnikami systemu, są oni ich odbiorcami oraz odbiorcami należnych odsetek. Nawet zatem w sytuacji, gdy warunki umowy, np. wysokość oprocentowania odsetek ustala niepowiązany z uczestnikami systemu bank, transfery środków między uczestnikami systemu mogą nie odzwierciedlać warunków rynkowych. Przez warunki podlegające badaniu należy rozumieć zarówno wysokość odsetek, jak poziom zadłużenia. Ponadto jeżeli wybrany uczestnik systemu występujący w roli pool leadera za świadczone w ramach systemu usługi otrzymuje wynagrodzenie, to również wysokość tego wynagrodzenia wchodzi w zakres warunków podlegających temu badaniu.

Jak już wskazano wyżej celem umowy cash poolingu jest ograniczenie u podmiotów uczestniczących w takim porozumieniu kosztów związanych z finansowaniem prowadzonej przez nie działalności. Jeżeli dzięki tej umowie u każdego z uczestników umowy (w tym Wnioskodawcy) saldo odsetek otrzymanych nad odsetkami zapłaconymi jest wyższe od analogicznego salda, jakie podmiot taki zrealizowałby, gdyby w umowie nie uczestniczył, lecz pożyczał środki finansowe na prowadzoną działalność i jednocześnie lokował swoje środki, dokonując tych czynności z podmiotami niepowiązanymi według zasad rynkowych, to należy przyjąć, że dzięki tej umowie wyżej wspomniany cel jest zrealizowany.

Jednakże w każdym indywidualnym przypadku wymagałoby oceny to (co zrealizować można tylko w postępowaniu podatkowym lub kontrolnym), czy stopień korzyści w postaci oszczędności związanych z uczestniczeniem przez podmioty w tej umowie jest adekwatny do angażowanych przez podmioty środków finansowych. W przypadku, gdy wzajemne świadczenia uczestników umowy są ekwiwalentne, to – zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (tj. Dz.U. z 2014 r., poz. 1186 ze zm.) – organy podatkowe nie dokonają korekty cen przedmiotów takich transakcji i dochodu podmiotów w niej uczestniczących. Stwierdzenie, czy postanowienia danej umowy odbiegają od warunków rynkowych, może wymagać w konkretnym przypadku porównania treści swobodnie zawartych umów ze standardowymi warunkami określonymi w ofercie bankowej. W szczególności prawdopodobieństwo, że umowne uregulowania mogą odbiegać od rynkowych istnieje, kiedy administratorem rozliczeń staje się podmiot z grupy, natomiast konstrukcja i warunki funkcjonowania cash poolingu zostają określone w umowie zawartej przez podmioty przystępujące do tego porozumienia i będące podmiotami powiązanymi. Warunki ustalania wynagrodzenia dla uczestnika systemu (podmiotu powiązanego z pozostałymi uczestnikami) pełniącego jednocześnie funkcje pool leadera powinny odzwierciedlać warunki ustalane w porównywalnych okolicznościach przez podmioty niezależne. Kwestia ta powinna również podlegać badaniu przez organy podatkowe/organy kontroli skarbowej oraz znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji sporządzanej na podstawie art. 9a ustawy o CIT.

Odnośnie do zastosowania przepisu art. 11 i art. 9a ustawy o CIT do przedmiotowej Umowy należy zauważyć, że przepisy te nie wyłączają obowiązku dokumentowania transakcji między podmiotami powiązanymi dokonywanych w ramach cash-poolingu. Dokumentacja taka powinna zawierać te informacje, które będą niezbędne do oceny, że podatnik uczestniczący w takiej umowie (tu: Spółka) osiąga wyższe korzyści (np. w postaci niższych kosztów), niż gdyby lokował i pożyczał środki finansowe od podmiotów z nim niepowiązanych. Zarazem z dokumentacji tej powinien wynikać ekwiwalentny charakter takiej umowy.

Opisana przez Spółkę Umowa jest systemem, w którym biorą udział podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, czyli powiązane ze sobą w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 tej ustawy. W konsekwencji, zdaniem Spółki, w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym zostaną spełnione przesłanki wynikające z art. 9a ustawy o CIT, w związku z czym Spółka będzie zobowiązana do sporządzania dokumentacji podatkowej, o ile nastąpi wypełnienie przesłanki dotyczącej przekroczenia rocznej wartości zawieranych transakcji, o której mowa w art. 9a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dokumentacją tą należy objąć przepływy środków finansowych, wysokość płaconych odsetek oraz wynagrodzenie na rzecz pool-leadera. Zatem wszystkie rozliczenia między uczestnikami podlegają obowiązkom dokumentacyjnym, o których mowa w art. 9a w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy o CIT.

Reasumując – mając na uwadze treść przytoczonych przepisów oraz informacje przedstawione w opisie stanu faktycznego – należy stwierdzić, że w związku z uczestnictwem w Umowie na Wnioskodawcy będzie spoczywał obowiązek dokumentacyjny wynikający z art. 9a ustawy o CIT, jeżeli transakcje między Wnioskodawcą a Uczestnikami Umowy, będącymi podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 tej ustawy, przekroczą w danym roku podatkowym wartości określone w art. 9a ust. 2 omawianej ustawy.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2.

W ocenie Spółki same przepływy środków finansowych tytułem zerowania sald dodatnich i ujemnych na Rachunkach na koniec każdego dnia roboczego nie stanowią ani przychodów, ani kosztów dla celów podatku dochodowego, gdyż przepływy te mają charakter neutralny dla Spółki w opisanym stanie faktycznym.

Powyższy wniosek wynika z faktu, że o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów Spółki decyduje jego definitywny charakter w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie takie przysporzenie powiększa aktywa Spółki. Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o CIT należy stwierdzić, że – co do zasady – przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku Spółki, powiększająca jej aktywa, mająca definitywny charakter, którą Spółka może rozporządzać jak własną.

Tymczasem z samej istoty Umowy określającej zasady świadczenia usługi cash poolingu wynika, że środki pieniężne przelewane na koniec dnia roboczego nie mogą być przeznaczone na dowolny cel, czyli Spółka nie może tymi środkami rozporządzać jak własnymi ze względu m.in. na ich zwrotny charakter.

Odnosząc się natomiast do kosztów uzyskania przychodów należy stwierdzić, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Aby wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów, należy zatem ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz możliwość osiągnięcia przychodu. Z zastrzeżenia do art. 15 ust. 1 ustawy o CIT wynika, że są wydatki, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, mimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą. W zamkniętym katalogu kosztów niezaliczanych przez ustawodawcę do kosztów uzyskania przychodów ujęto między innymi:

• wydatki na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów) (art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a ustawy o CIT),
• naliczone, lecz niezapłacone albo umorzone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów) (art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT).
  
  

W opisanym stanie faktycznym, w wyniku przepływu środków finansowych nie dochodzi do trwałego przeniesienia środków finansowych na inny podmiot. Przepływy środków finansowych mają charakter zwrotny i nie skutkują ani trwałym przysporzeniem majątkowym po stronie Spółki, ani trwałym przekazaniem środków finansowych na rzecz innego Uczestnika. Wynika to z mechanizmu cash poolingu opisanego w stanie faktycznym.

Środki pieniężne przekazywane w celu zerowania sald dodatnich i ujemnych na koniec każdego dnia roboczego są przekazywane pod tytułem zwrotnym. W wyniku spłaty zadłużenia powstałego na rachunku Spółki, innemu Uczestnikowi przysługuje wierzytelność względem Spółki w wysokości dokonanej spłaty jej zadłużenia. Również Spółce przelewającej środki na rachunek innego Uczestnika przysługuje wierzytelność względem tego Uczestnika w wysokości dokonanej spłaty jego zadłużenia.

Reasumując transfery środków pieniężnych w ramach Umowy nie mają charakteru samodzielnych transakcji, lecz są dokonywane w celu wykonania usługi zarządzania środkami w ramach Umowy, świadczonej de facto przez Bank na rzecz Uczestników. Transfery te nie mają charakteru ani definitywnego przysporzenia (w przypadku wyrównania salda ujemnego Spółki), ani definitywnego kosztu (w przypadku przelania nadwyżki środków pieniężnych przez Spółkę). Zatem, w ocenie Wnioskodawcy, na gruncie ustawy o CIT nie powinny być one kwalifikowane jako przychody, czy też koszty podatkowe.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3.

Zdaniem Wnioskodawcy przychodami podatkowymi Spółki uzyskiwanymi w związku z przelewami dokonywanymi w ramach cash poolingu będą wyłącznie odsetki otrzymywane od przekazywanych na rachunek pool-leadera nadwyżek finansowych z rachunków Uczestników (sald dodatnich). Odpowiednio kosztami uzyskania przychodów Spółki w związku z przelewami dokonywanymi w ramach cash poolingu będą odsetki zapłacone przez Spółkę od otrzymywanych z rachunku pool-leadera środków finansowych tytułem pokrycia salda ujemnego na rachunkach Uczestników.

Art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT stanowi, że przychodami są m.in. otrzymane pieniądze i wartości pieniężne. Na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów).

Natomiast kosztami uzyskania przychodów są – zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się naliczonych lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Powołane przepisy wskazują, że odsetki nie stanowią przychodów podlegających opodatkowaniu lub odpowiednio kosztów uzyskania przychodów, o ile nie są faktycznie otrzymane lub zapłacone. Tym samym faktycznie otrzymane lub zapłacone odsetki należy zaklasyfikować do przychodów lub kosztów podatkowych na zasadzie kasowej. Odsetki, którymi Spółka jest obciążana na podstawie Umowy, stanowią dla niej koszty uzyskania przychodów dla celów podatku dochodowego w momencie obciążenia rachunku Uczestnika. Natomiast otrzymane w ramach cash poolingu odsetki będą stanowiły dla Spółki przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym w momencie uznania rachunku Uczestnika.

Jednocześnie, zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji, gdy w danym okresie rozliczeniowym na rachunkach powstanie saldo dodatnie oraz saldo ujemne, odsetki od salda dodatniego powinny zostać zaliczone do przychodów podatkowych, natomiast odsetki od salda ujemnego do kosztów podatkowych, niezależnie od faktu, czy podlegać będą one kompensacie.

Na gruncie ustawy o CIT przychodami są m.in. otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, czyli stanowią trwałe przysporzenie majątkowe.

Co więcej również z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że do przychodów podatkowych należy zaliczyć jedynie takie wartości, które trwale powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc którymi może on rozporządzać jak własnymi (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie z dnia 14 maja 1998 r. sygn. SA1Sz 1305/97).

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4.

Zdaniem Wnioskodawcy Umowa nie ustanawia wynagrodzeń za udzielane na jej podstawie poręczenia. Wprawdzie zawarty jest w niej zapis o wzajemnym potrącaniu takich wynagrodzeń, jednak zdanie to samo w sobie nie przesądza jeszcze o ustaleniu wynagrodzenia. Przeciwnie, aby istniała możliwość wzajemnego potrącenia wynagrodzenia najpierw umowa musi w ogóle takie wynagrodzenie wprowadzać, ustalając jednocześnie jego wysokość lub sposób określenia tej wysokości. Tymczasem Umowa nie zawiera żadnych tego typu postanowień zaś pojedyncze zdanie o kompensatach nie jest w stanie spełnić tej roli. W istocie to zdanie wspominające o kompensatach jest, jakkolwiek niezbyt fortunnie ujętym w słowa, wyrazem specyficznego charakteru poręczeń występujących w Umowie, o czym będzie jeszcze mowa poniżej.

Jednocześnie pomimo braku wynagrodzenia za poręczenia, zdaniem Wnioskodawcy, udzielone Spółce przez pozostałych Uczestników poręczenia nie stanowią dla Spółki przychodu z nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Zgodnie z przepisem art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Ustawa o CIT nie precyzuje, co należy rozumieć przez „nieodpłatne świadczenie”, ograniczając się jedynie do wskazania, w art. 12 ust. 6 i 6a sposobu i kryteriów ustalania wartości nieodpłatnych częściowo odpłatnych świadczeń.

Z tego właśnie względu pojęcie „świadczenia” należy rozpatrywać z punktu widzenia zobowiązaniowego, tj. na tle art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zgodnie z którym zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu (art. 353 § 2).

Jednakże pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” oparte na gruncie przepisów prawa podatkowego ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Może bowiem obejmować wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zatem w świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, aby można było określone świadczenie zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody podatkowe.

Świadczenia występujące pomiędzy podmiotami powiązanymi ze sobą umową cash poolingu (poręczenia) nie mają charakteru świadczeń nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. W szczególności wskazać należy, że celem spółek uczestniczących w umowie cash poolingu jest osiągnięcie oszczędności związanych z kosztami finansowymi, czy też administracyjnymi, nie zaś uzyskanie nieodpłatnego przysporzenia lub dokonanie takiego przysporzenia na rzecz innego uczestnika umowy cash poolingu. Świadczenia spółek uczestniczących w cash poolingu uznać należy co do zasady za świadczenia wzajemne, za współdziałanie przy wykonaniu zobowiązania, gdyż wynikają one z istoty umów tego typu.

Zdaniem Wnioskodawcy wartość wzajemnych poręczeń Uczestników cash poolingu, które są ściśle związane z zawartą umową cash poolingu i bezpośrednio z niej wynikają nie stanowią u Wnioskodawcy przychodu podatkowego w świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Odpowiedź w zakresie pytania nr 1.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej w związku z umową cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w powyższym zakresie oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odpowiedź w zakresie pytania nr 2.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu zerowania sald dodatnich i ujemnych na rachunkach w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w powyższym zakresie oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odpowiedź w zakresie pytania nr 3.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie przychodów/kosztów ich uzyskania z tytułu odsetek otrzymywanych/ponoszonych w ramach umowy cash poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 4) jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w powyższym zakresie oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odpowiedź w zakresie pytania nr 4.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie przychodów podatkowych z tytułu nieodpłatnych świadczeń w ramach umowy cash-poolingu (pytanie oznaczone we wniosku nr 5) jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w powyższym zakresie oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo informuje się, że w przedmiocie podatku od towarów i usług zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.