Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP3/4512-306/15-4/IG
z 14 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 14 kwietnia 2015 r. (data wpływu 16 kwietnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia miejsca świadczenia usług, stawki podatku i prawa do odliczenia podatku naliczonego oraz obowiązku rozliczenia importu usług – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 kwietnia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia miejsca świadczenia usług, stawki podatku i prawa do odliczenia podatku naliczonego oraz obowiązku rozliczenia importu usług.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Sp. z o.o. (dalej: Wnioskodawca) jest członkiem Konsorcjum zawiązanego na podstawie umowy z dnia 4 sierpnia 2014 roku. Poza Wnioskodawcą Konsorcjum tworzy grupa 3 spółek. Umowa konsorcjum została podpisana na potrzeby startu spółek w przetargu organizowanym na podstawie ustawy - Prawo zamówień publicznych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w związku z potrzebą budowy pawilonu Polski na Światową Wystawę EXPO 2015. jest zarejestrowanym podatnikiem VAT. Okoliczność, że z tytułu wykonywanych czynności instytucja jest podatnikiem VAT zostało potwierdzone interpretacją podatkową z dnia 19 maja 2014 roku, sygn. IPPP3/443-219/14-2/KC.

Konsorcjum wygrało przetarg na budowę pawilonu Polski na Światową Wystawę EXPO 2015. W konsekwencji wygrania Przetargu wszyscy członkowie Konsorcjum podpisali w dniu 20 listopada 2014 roku Umowę na budowę pawilonu Polski na Światową Wystawę EXPO (dalej Umowa na budowę polskiego Pawilonu) i aktualnie są w trakcie jej realizacji. Realizacja umowy zawartej z X. jest współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz ze środków budżetu państwa za pośrednictwem Ministerstwa Gospodarki.

Wystawa EXPO to największe i najbardziej prestiżowe wydarzenie promocyjne na świecie. Ze względu na swój prestiżowy charakter, zasięg geograficzny (spodziewane uczestnictwo ok. 130 krajów), długość trwania (kilka miesięcy okresu wystawienniczego) oraz popularność imprezy, jest najbardziej skuteczną, pozwalającą na osiągnięcie znacznego efektu promocyjnego - informacyjnego dotyczącego Polski oraz jej gospodarki. Wystawa EXPO organizowana jest przez Q. (dalej Q.) - organizację międzynarodową istniejącą od 22 listopada 1928 roku i działającą na podstawie konwencji międzynarodowej (Dz. U. 1994 r. Nr 56, poz. 232: Protokół sporządzony dnia 30 listopada 1972 roku w Paryżu w sprawie zmiany Konwencji o wystawach międzynarodowych z dnia 22 listopada 1928 wraz z późniejszymi zmianami - aktualnie podpisanej przez ok. 168 państw, w tym Polskę - data wejścia w życie Konwencji o wystawach międzynarodowych względem Polski to dzień 4 maja 1960 r.

W 2015 roku wystawa EXPO odbywa się w Y. (Włochy). Jak przy każdej organizacji tego typu wystawy Q. podpisało z Rządem Republiki Włoskiej umowę międzynarodową określającą przywileje prawne i udogodnienia dla podmiotów, które biorą udział w EXPO i muszą zmierzyć się z włoskim systemem podatkowym (umowa zawarta w Rzymie dnia 11 lipca 2012 roku, zwana dalej Umowa o organizację Expo). Uszczegółowieniem oraz wyjaśnieniem zapisów Umowy o organizację Expo w zakresie dotyczącym spraw podatkowych jest Okólnik nr 26/E z dnia 7 sierpnia 2014 roku wydany przez włoski organ podatkowy o nazwie Urząd Podatkowy - Centralna Dyrekcja Normatywna (dalej Okólnik). Dodatkowo na podstawie postanowienia Dyrektora Urzędu Podatkowego z dnia 28 listopada 2013 roku powołane zostało specjalne Biuro wsparcia poświęcone imprezie (dalej Biuro), do którego za pośrednictwem e-maili mogą zwracać się podmioty w celu uzyskania odpowiedzi na zapytania o charakterze podatkowym.

Zgodnie z powołanymi aktami prawnymi, które są w posiadaniu Wnioskodawcy i zostały przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego:

1. Uczestnicy wystawy EXPO dzielą się na Uczestników Oficjalnych (czyli państwa i międzynarodowe organizacje) i Uczestników Nieoficjalnych (czyli podmioty prywatne upoważnione przez Generalnego Komisarza Expo do wzięcia udziału w imprezie);
2. Uczestnicy Oficjalni (w tym Polska) na czas udziału w organizacji wystawy, w samej wystawie zapewnione mają szczególne ulgi w odniesieniu do podatków bezpośrednich i pośrednich;
3. Uczestnicy Oficjalni i ich struktury (zwane Biurami Komisarzy Generalnych Sekcji), wykonujące faktyczne czynności w ramach wystawy EXPO zwolnieni są z wszelkich podatków bezpośrednich, od aktywów, dochodów czy wynagrodzeń uzyskanych w związku z prowadzoną niehandlową "działalnością instytucjonalną" uczestnictwa w EXPO, zwolnienie dotyczy wszelkich obowiązków księgowych i składania deklaracji, jak również podatków i opłat lokalnych;
4. Biura Komisarzy Generalnych Sekcji w zakresie "działalności instytucjonalnej" zwolnione są również w całości z podatku VAT, mogą nabywać towary i/lub importować towary i usługi nieobciążone VAT-em, o ile wartość zakupów przekracza określony minimalny limit 300 euro, i o ile zamawianie usług/dostaw towarów przez ten podmiot odbywać się będzie na specjalnym formularzu wg określonego Rozporządzeniem nr 10/E wzoru (rozporządzenie wydane jest przez Urząd Podatkowy - Centralna Dyrekcja Normatywna);
5. Ww. akty prawne nie determinują jaką strukturę prawną ma mieć reprezentacja Oficjalnego Uczestnika, która organizuje wystawę, uznaje się, że funkcja Biura Komisarza Generalnego Sekcji może zostać powierzona administracji publicznej Oficjalnego Uczestnika, podmiotom trzecim (np. spółce utworzonej ad hoc) lub, że jednostka ta może działać za pośrednictwem tzw. Generalnego wykonawcy.
6. W/w. akty prawne wyraźnie precyzują, że ”Expo Mediolan 2015 jest wydarzeniem o charakterze wystawienniczym, w trakcie którego Uczestnicy (Oficjalni i Nieoficjalni) prezentują swoje kompetencje z zakresu tematu wystawy, udzielają odwiedzającym informacji oraz promują własne produkty. Dlatego też dla celów opodatkowania VAT, wydarzenie takie może być uznane za odpowiadające targom lub wystawie" - str. 35-36 Okólnika. Wskazane akty prawne podkreślają, że świadczenie przez przedsiębiorców usług na rzecz podmiotów, które uczestniczą w wystawie (Uczestników Oficjalnych), jeżeli są one funkcjonalnie powiązane z realizacją miejsc wystawienniczych, organizacją i udziałem w EXPO tych Uczestników, kwalifikować należy jako usługi związane z organizacją targów i wystaw. W zakres ten wpisuje się świadczenie usług związanych z budową pawilonów wystawowych (...) jak również usług odnoszących się do zarządzania tymi pawilonami" - str. 37 Okólnika. "Taka sama kwalifikacja musi zostać przypisana również do usług związanych z późniejszymi pracami przy demontażu Pawilonu" - str. 42 Okólnika.
   
   

W Polsce funkcję Biura Komisarza Generalnego Sekcji tworzą łącznie: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych z Komisarzem Generalnym, którym jest Prezes PAIIZ, Ministerstwo Gospodarki, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Polska Organizacja Turystyczna. Realizacja szeregu zadań związanych z organizacją wystawy EXPO dla Polski, jako Oficjalnego Uczestnika powierzona została podmiotom prywatnym wybranym w ramach procedur zamówień publicznych.

Wnioskodawca wraz z innymi członkami Konsorcjum na podstawie Umowy na budowę polskiego Pawilonu został zobowiązany do:

1. budowy budynku Pawilonu zgodnie z dokumentacją projektową, o określonej powierzchni i kubaturze wraz z instalacjami i zagospodarowaniem terenu przyległego na oznaczonej ściśle nieruchomości umiejscowionej we Włoszech, w Y.;
2. przygotowania dokumentacji wykonawczej;
3. przygotowania dokumentacji powykonawczej i uzyskanie pozwoleń na użytkowanie;
4. uzgadniania dokumentacji na każdym etapie realizacji przedmiotu umowy z administratorem nieruchomości udostępnionej na budowę Pawilonu, ewentualnie z innymi podmiotami i instytucjami;
5. bieżącego utrzymania budynku Pawilonu i jego otoczenia, w tym wykonywanie bieżących napraw budynku w okresie jego użytkowania, pielęgnacja zieleni,
6. instalacji ekspozycji wewnętrznej umożliwiającej realizację scenariusza ekspozycji;
7. wykonania projektu rozbiórki oraz samej rozbiórki Pawilonu oraz jego ekspozycji po zakończeniu Wystawy Światowej EXPO 2015.
   
   

Na potrzeby realizacji Umowy na budowę polskiego Pawilonu wszyscy członkowie Konsorcjum (wszystkie 4 spółki) otrzymały zaświadczenie wydane przez polskiego Zastępcę Komisarza Generalnego na Expo 2015 Pana A. S. w którym stwierdzone zostało, że Konsorcjum tj. spółki: V. sp. z o.o. , A. sp. z o.o. , D. sp. z o.o. oraz E. sp. z o.o. jest Generalnym Wykonawcą polskiego Pawilonu na wystawę światową EXPO. Oznacza to, że realizacja usług związanych z uczestnictwem w Wystawie EXPO Oficjalnego uczestnika (Polski) obywa się na podstawie Umowy zwartej w trybie zamówień publicznych, przez podmiot prywatny. X. w związku z realizacją wystawy nie zamawia usług przy zastosowaniu formularza określonego Rozporządzeniem.

Okólnik z dnia 7 sierpnia 2014 r. - roku wskazuje, że w sytuacji, gdy Uczestnik Oficjalny (państwo) powierza budowę/zarządzanie/rozbiórkę Pawilonu Generalnemu Wykonawcy (który jest zagraniczną spółką) wówczas w zakresie podatków bezpośrednich uznaje się, że działalność ta nie stanowi dla Generalnego Wykonawcy stałego miejsca prowadzenia działalności (zakładu) na terenie Republiki Włoskiej, zaś dla celów VAT usługi związane z budową i/lub zarządzaniem Pawilonem utrzymują status usług związanych z działalnością targowo-wystawienniczą, jeżeli zostały zakupione od Generalnego Wykonawcy - str. 49 Okólnika.

Również w odniesieniu do usług świadczonych w stosunku do Generalnego Wykonawcy w związku z budową/zarządzaniem/rozbiórką Pawilonu w świetle wytycznych stosuje się przepisy o charakterze ogólnym w odniesieniu do ustalenia miejsca opodatkowania usług, a więc jak wskazuje dalej treść dokumentu, "gdy Generalny Wykonawca jest płatnikiem VAT nie posiadającym swojej siedziby we Włoszech wówczas usługi te nie podlegają pod VAT we Włoszech" - str. 49 Okólnika.

Wnioskodawca i członkowie konsorcjum są zarejestrowani dla celów VAT w Polsce (również do transakcji wewnątrzwspólnotowych), zaś nie są zarejestrowani dla celów VAT we Włoszech. Brak konieczności rejestracji członków Konsorcjum we Włoszech dla celów VAT oraz dla celów podatku dochodowego potwierdzony został zamówioną opinią włoskiego prawnika, która również powołuje się na wymienione powyżej akty prawne.

Wnioskodawca wraz z innymi spółkami tworzącymi konsorcjum wewnętrznie rozdzielił zakres wykonywania prac oraz zakres odpowiedzialności za prace do wykonana w ramach Umowy na budowę polskiego Pawilonu (tzw. konsorcjum rzeczowe), w ten sposób, że:

• D. wykonuje czynności w zakresie współpracy nad podwykonawcami, którym powierzone zostało lub zostanie powierzone wykonanie dokumentacji wykonawczej zamówienia, budowy Pawilonu Polski na Wystawę Światową EXPO 2015 w Y. wraz z zagospodarowaniem terenu przyległego,
• X. będzie wykonywało czynności składające się na bieżące utrzymanie budynku Polski na Wystawie Światowej EXPO 2015 roku oraz wykona czynności w zakresie nadzoru nad podwykonawcami w trakcie rozbiórki Pawilonu, zaś
• Wnioskodawca - A. wykonuje czynności związane z zarządzaniem projektem (tzw. Project Management Office), obsługą finansową i rozliczaniem w ramach projektu, wsparciem organizacyjnym oraz wsparciem informatycznym w czasie trwania całego projektu.
  
  

Zasadą jest, iż każdy z członków konsorcjum ponosi koszty realizacji powierzonych w ramach rozdziału obowiązku prac we własnym zakresie, liderem Konsorcjum formalnie nazwana została spółka X, przy czym na podstawie umowy konsorcjum również A. (Wnioskodawca) jest podmiotem równorzędnym z liderem Konsorcjum, uprawnionym do wystawiania faktur na rzecz X., i role tą faktycznie przejęła.

W ramach wykonywania Umowy na budowę polskiego Pawilonu Wnioskodawca oraz inni członkowie Konsorcjum będą korzystali z podwykonawców polskich i włoskich. Polscy podwykonawcy nie są zarejestrowani dla celów VAT we Włoszech. Poszczególne spółki konsorcjum będą przyjmować faktury od podwykonawców zgodnie z dokonanym rozdziałem prac i odpowiedzialności za poszczególne etapy realizacji Umowy na budowę polskiego Pawilonu. Następnie członkowie konsorcjum w ramach zawartej umowy będą obciążać Wnioskodawcę, który finalnie wystawi fakturę dla Namawiającego (X.).

Podwykonawcy polscy, z którymi Wnioskodawca podpisał umowy wystawiają faktury z polskim VAT (23%), część z nich uzyskała oficjalną informację z Biura wsparcia utworzonego przez Q., że świadczone przez nich usługi nie są opodatkowane we Włoszech, zaś miejscem opodatkowania usług jest Polska. Świadczone przez podwykonawców usługi to: prace projektowe i usługi architektów, tworzenie fundamentów pod polski Pawilon, budowa instalacji technicznych, elektrycznych, budowa Pawilonu, tworzenie konstrukcji stalowej i montaż konstrukcji stalowej na Pawilonie, usługa kierownika budowy, wykonanie nasadzeń na terenie okalającym Pawilon, utrzymanie czystości, demontaż Pawilonu.

Włoscy podwykonawcy wystawiają faktury VAT z informacją że obowiązek rozliczenia VAT ciąży na nabywcy usług. Na fakturach tych jest odniesienie do art. 7 Dekretu Prezydenta Republiki Wołoskiej nr 633 z dnia 26 października 1972 r. określającego zasadę ogólną miejsca opodatkowania VAT, tożsamą z polskim przepisem art. 28b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego oraz polskich przepisów uznać należy, że Konsorcjum oraz jego poszczególni członkowie działając indywidualnie, w tym Wnioskodawca świadczą usługi związane z organizacją organizacji targów i wystaw, i czy prawidłowo w związku z tym postępują wystawiając na rzecz X. oraz pomiędzy sobą faktury z 23% VAT?
2. Czy Wnioskodawcy przysługiwać będzie odliczenie VAT naliczonego z faktur wystawionych przez innych członków konsorcjum dokumentujących części wynagrodzenia przypadającego na tych członków Konsorcjum w związku z wykonaniem przez nich przydzielonego im w ramach konsorcjum zakresu prac podziału kosztów oraz zysku z tytułu realizowanej Umowy?
3. Czy polscy podwykonawcy działający na rzecz spółek z Konsorcjum, w tym na rzecz Wnioskodawcy zaangażowani do realizacji poszczególnych etapów Umowy na budowę polskiego Pawilonu świadczą usługi organizacji targów i wystaw opodatkowane 23% VAT, czy Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia VAT z takich faktur?
4. Czy włoscy podwykonawcy działający na rzecz spółek z Konsorcjum, w tym na rzecz Wnioskodawcy zaangażowani do realizacji poszczególnych etapów Umowy na budowę polskiego Pawilonu świadczą usługi organizacji targów i wystaw, w ramach których to m.in. Wnioskodawca zobowiązany jest do rozliczenia importu usług na zasadzie art. 17 ust 1 pkt 4 ustawy o VAT (reverse charge)?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy,

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy spółka, wykonując faktycznie funkcję lidera konsorcjum, a jednocześnie jako spółka odpowiedzialna za realizację określonego etapu prac z Umowy na budowę polskiego Pawilonu świadczy usługi organizacji targów i wystaw. W konsekwencji Wnioskodawca prawidłowo postępuje wystawiając za realizację Umowy na budowę polskiego Pawilonu faktury na X. wykazując na fakturze należny podatek VAT w wysokości 23%. Jednocześnie prawidłowo postępuje przyjmując od poszczególnych członków konsorcjum faktury dokumentujące świadczone usługi związane z poszczególnymi etapami prac, odliczając podatek naliczony wykazany na tych fakturach w wysokości 23% VAT.

Zgodnie z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), dalej ustawa o VAT, opodatkowaniu podatkiem podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; eksport towarów; import towarów na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju; wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają określone czynności (usługi, dostawa), ale tylko w sytuacji, gdy miejscem świadczenia przy ich realizacji jest terytorium kraju, przez które - w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W konsekwencji w przypadku świadczenia usług, bardzo istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dane świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy o podatku VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika (podatnikiem jest osoba prowadząca działalność gospodarczą oraz osoba prawna, która takiej działalności nie prowadzi, ale jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej) jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem szeregu przepisów tj. ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 i art. 28n.

Mając na uwadze ustanowione odstępstwa od reguły głównej, zastanowić należy się nad dwoma z nich, które mogłyby wiązać się z przedstawionym stanem faktycznym.

1. Pierwsze z odstępstw dotyczy art. 28e ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy zakres świadczonych przez Spółkę działającą w ramach konsorcjum usług należy ujmować szerzej niż przez pryzmat czynności technicznych, które wchodzą w zakres Umowy na budowę polskiego Pawilonu. Istotą i celem umowy jest bowiem przygotowanie miejsca, w którym Polska będzie mogła przedstawić swój kraj w ramach wystawy EXPO 2015. Specyfiką organizowanych wystaw EXPO jest to, że odbywają się one na bardzo rozległym obszarze, zaś uczestnicy wystawiają się w dużych pawilonach narodowych, które stanowią swoistego rodzaju stoiska wystawiennicze (obowiązek budowy pawilonów narodowych nakłada Konwencja o wystawach międzynarodowych (art. 14)).

Wystawy EXPO nie odbywają się w jednym budynku, ale na dużym obszarze. Z uwagi na ten szczególny i niepowtarzalny charakter wystaw EXPO stoiska wystawiennicze mają charakter budynków, które w ramach przygotowania wystawy muszą zostać wybudowane. Budynki te, choć są w sposób stały osadzone w gruncie mają charakter czasowy, po zakończeniu budowy podlegają demontażowi. W świetle włoskich przepisów prawa budowlanego nie są uznawane za nieruchomość. Również w świetle polskiej ustawy z dnia z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (art. 3 pkt 5) tego typu budowla nie jest nieruchomością, lecz mieści się w kategorii określanej mianem tymczasowego obiektu budowlanego (co oznacza, obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki (...).

W ocenie Wnioskodawcy pomimo, tego że w ramach Umowy na budowę Pawilonu Spółka uczestniczy w tworzeniu budowli, wykonywane przez Wnioskodawcę i pozostałych członków konsorcjum prace nie powinny, być traktowane jako prace związane z nieruchomościami, lecz jako czynności pomocnicze związane z organizacją targów / wystaw, bowiem nadrzędnym celem zleconych łącznie członkom konsorcjum prac jest przygotowanie miejsca do udziału Polski w wystawie EXPO 2015, utrzymanie tego miejsca przez cały czas trwania wystawy oraz wykonanie rozbiórki Pawilonu, nie zaś budowa budynku lub innej budowli o stałym powiązaniu z gruntem.

Argumentację Wnioskodawcy potwierdza stanowisko oficjalnych organizatorów EXPO oraz włoskich władz podatkowych, które w Okólniku wydanym na potrzeby wystawy wskazują wielokrotnie, że usługi świadczona na rzecz Uczestników Oficjalnych i Nieoficjalnych przez podmioty trzecie należy traktować jako usługi odnoszące się do organizacji targów i wystaw, "w zakres ten wpisuje się na przykład świadczenie usług związanych z budową pawilonów wystawowych (…)" - str. 37 Okólnika.

Jednocześnie stanowisko Wnioskodawcy znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE w kontekście usług organizacji targów i wystaw oraz usług związanych z nieruchomościami, m.in. w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-530/09, Trybunał wskazał, że w każdym wypadku i niezależnie od rozważanej sytuacji świadczenie usług takich jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym nie może (...) być uznane za świadczenie usług związanych z nieruchomością w rozumieniu art. 45 dyrektywy 2006/112. Z orzecznictwa Trybunału wynika bowiem, że jedynie świadczenie usług, które pozostaje w wystarczająco bezpośrednim związku z nieruchomością mieścić się będzie w zakresie stosowania wskazanego art. 45 (zob. podobnie wyrok z dnia 7 września 2006 r. w sprawie C-166/05 Heger, Zb. Orz. s. 1-7749, pkt 24, w odniesieniu do interpretacji art. 9 ust 2 lit a) szóstej dyrektywy).

W związku z tym należy stwierdzić, że z uwagi na charakter świadczonych przez Wnioskodawcę usług nie mają one żadnego bezpośredniego związku z nieruchomością, gdyż sam fakt, iż stoisko targowe lub wystawowe musi być w sposób nieodzowny i na pewien czas umieszczone na nieruchomości lub w jej obrębie nie jest w tym względzie wystarczający. Celem i istotą świadczonych przez Wnioskodawcę i innych członków konsorcjum usług jest umożliwienie zorganizowania uczestnictwa w Wystawie EXPO przez Polskę, jedynie ze specyfiki wystawy wynika (kilkumiesięczny czas trwania wystawy wynika z Konwencji międzynarodowej ustanawiającej wystawy EXPO), że stoiska wystawowe mają bardziej trwały charakter bowiem muszą one stać przez kilka miesięcy, w konsekwencji czas trwania wystawy determinuje formę stoiska wystawienniczego.

2. Kolejne z odstępstw dotyczy usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług - określone w art. 28g ustawy o VAT. Zgodnie z art. 28g ust. 1 miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają, z kolei zgodnie z art. 28g ust. 2 miejscem świadczenia usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług, takich jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych do tych usług, w tym świadczenia usług przez organizatorów usług w tych dziedzinach, świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, jest miejsce, w którym ta działalność faktycznie jest wykonywana.
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy druga reguła ustanawiająca odrębność nie znajdzie zastosowania z tego względu, że usługi wykonywane przez Wnioskodawcę i całe Konsorcjum nie mają charakter usług wstępu na wystawę EXPO.

Spółka nie będzie zajmować się sprzedażą/dystrybucją biletów, czy innych dokumentów uprawniających do wstępu na teren wystawy.

Zaś reguła z art. 28g ust. 2 nie znajdzie zastosowania z tego względu, że choć zakres usług wykonywanych przez Spółkę mieści się w zakresie co najmniej usług pomocniczych do usług organizowania targów i wystaw, ale usługi te nie są świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, lecz na rzecz podmiotu, który jest podatnikiem VAT.

Powyższe stanowisko potwierdza m.in. interpretacja indywidualna z dnia 31 grudnia 2013 r., wydana przez Dyrektora izby Skarbowej w Katowicach, sygn. IBPP4/443-459/13/EK, w której organ potwierdził, w niemal tożsamym stanie faktycznym z tym zastrzeżeniem, że nabywcą usługi organizacji wystawy był podatnik z siedzibą w innym państwie członkowskim, że dla ustalenia miejsca świadczenia usług zastosowanie znajdzie przywołany art. 28b ustawy o VAT:

"Z przedstawionego we wniosku opisu wynika, że Wnioskodawca brał udział w targach organizowanych przez Międzynarodowe Targi ... sp. z o. o. Wnioskodawca ponosił koszty m.in. za wynajem powierzchni targowej, za budowę i aranżacją stoiska targowego (...) świadczone przez Wnioskodawcę usługi są dla podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy o podatku od towarów i usług, posiadającego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju. Podmiot będący nabywcą usługi nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.
W odniesieniu do powyższych przepisów należy zwrócić uwagę, iż nie znajdzie zastosowania art. 28e, gdyż świadczone przez Wnioskodawcę usługi nie są związane z nieruchomościami. W opisanej sprawie nie znajdzie również zastosowania art. 28g ust. 1 ustawy o VAT, bowiem przepis ten wyraźnie wskazuje na usługi wstępu na imprezy typu targi i wystawy. Tymczasem Wnioskodawca świadczy usługi związane z budową i aranżacją stoiska targowego.
Zatem stwierdzić należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz kontrahenta mającego siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności poza terytorium kraju, nie są wymienione w wyjątkach od zasady ogólnej, a zatem miejscem ich świadczenia a zarazem opodatkowania będzie terytorium państwa gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania albo stałe miejsce prowadzenia działalności, zgodnie z art. 28b ustawy. (...)”.

W stanie faktycznym sprawy, ponieważ nabywca usług, czyli X. ma siedzibę w Polsce, miejscem opodatkowania świadczonych przez Wnioskodawcę i pozostałych członków konsorcjum usług na podstawie Umowy na budowę Pawilonu jest Polska. W konsekwencji Wnioskodawca prawidłowo postępuje wystawiając za realizację Umowy na budowę polskiego Pawilonu faktury na X. wykazując na fakturze należny podatek VAT w wysokości 23%. Jednocześnie prawidłowo postępuje przyjmując od poszczególnych członków konsorcjum faktury dokumentujące Świadczone usługi związane z poszczególnymi etapami prac, odliczając podatek naliczony i wykazany na tych fakturach w wysokości 23% VAT.

Ponadto istotną zauważenia kwestią jest okoliczność, że usługi wykonywane przez członków konsorcjum dotyczą realizacji wystawy o zasięgu międzynarodowym. Przeprowadzanie wystaw jest umocowane w umowie międzynarodowej podpisanej przez państwa członkowskie, w tym Polskę. Konwencja o wystawach międzynarodowych jako umowa międzynarodowa stanowi lex specialis względem przepisów krajowych. Na podstawie Konwencji (art. 22) rządy zapraszające mają obowiązek ułatwiać organizację udziału państw i ich obywateli w wystawie, w szczególności w zakresie taryf przewozowych oraz warunków dopuszczenia osób i rzeczy. Wyrazem tych ułatwień jest podpisywanie każdorazowo umowy pomiędzy Q. a Państwem Organizatorem wystawy. W stanie faktycznym zaprezentowanym przez Wnioskodawcę, tymi ułatwieniami jest również Okólnik i rozporządzenia wydane przez włoski centralny organ podatkowy nakazujące określony sposób opodatkowania. W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Ad. 2

Zdaniem Wnioskodawcy będzie on uprawniony do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez pozostałych członków konsorcjum na Wnioskodawcę dokumentujących wykonanie powierzonych w ramach wewnętrznego rozdziału prac, podziału kosztów oraz zysku.

Polskie prawo nie wyodrębnia typu umowy pod nazwą konsorcjum. Niemniej jednak, dopuszczalność zawierania tego typu kontraktów wynika z obowiązującej w polskim prawie zasady swobody umów. Przez konsorcjum należy rozumieć porozumienie co najmniej dwóch samodzielnych podmiotów, których zamiarem jest wspólne działanie w celu pozyskania i realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego.

Podmioty zawierają konsorcjum z uwagi na to, że przedmiot przedsięwzięcia gospodarczego przekracza ich potencjał finansowy, intelektualny, logistyczny, doświadczenie, technologię, etc. Z uwagi na to, że konsorcja zawierane są na zasadzie swobody umów, mogą przybierać różne formy wzajemnych i zewnętrznych relacji. Wobec tego mogą powstawać konsorcja, np. rzeczowe lub finansowe.

W konsorcjum rzeczowym uczestnicy konsorcjum dzielą między sobą rzeczowo zakres robót (np. budowlanych). Każdy z partnerów wykonuje wydzielony zakres robót. Podział zysku w konsorcjum rzeczowym wynika z podziału rzeczowego prac. Opisana w stanie faktycznym umowa konsorcjum pomiędzy spółkami zawarta w celu startu w przetargu organizowanym przez X., a następnie w celu przygotowania, budowy i rozbiórki polskiego pawilonu na wystawie EXPO 2015, zdaniem Wnioskodawcy, jest przykładem konsorcjum rzeczowego.

Jak zostało wskazane w stanie faktycznym wniosku, konsorcjum nie zostało zawarte w formie spółki cywilnej i nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej. Konsorcjum jako takie, nie jest również odrębnym podmiotem, nie ma własnej osobowości prawnej i nie podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej ani do rejestru przedsiębiorców. Żaden przepis prawa nie nadaje także umowie konsorcjum zdolności prawnej.

Konsorcjum to jedynie wielostronne porozumienie uczestników mające na celu realizację poszczególnych zadań. Co więcej poza konsorcjum jego uczestnicy występują zawsze we własnym imieniu, zaś umowy konsorcjum nie należy interpretować jako utworzenia jakiejkolwiek spółki lub jakiegokolwiek innego trwałego powiązania.

W konsekwencji, w opinii Wnioskodawcy utworzone konsorcjum nie jest odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych czy podatku od towarów i usług. Podatnikami tych podatków pozostają nadal poszczególni uczestnicy konsorcjum. Przepisy ustawy o VAT, definiując pojęcie podatnika nie przewidują uznania za jednego podatnika większej liczby przedsiębiorców pozostających w bliskich związkach, np. o charakterze ekonomicznym. Obowiązujące przepisy prawne nie przewidują możliwości wspólnego rozliczenia grup podatników.

Zaprezentowane stanowisko Spółki potwierdza m.in. interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 lutego 2010 r., o sygn. IPPP1/443-1316/09-5/AW, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym:

"Konsorcjum nie jest spółką prawa handlowego ani spółką cywilną nie ma własnej osobowości prawnej, nie jest odrębnym podmiotem gospodarczym, nie podlega rejestracji; nie posiada odrębnej nazwy i siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum są niezależne w swoich działaniach niezwiązanych z konsorcjum, a w działaniach podejmowanych w ramach konsorcjum realizują wspólną politykę objętą porozumieniem. "Tym samym konsorcjum nie stanowi odrębnej - jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Jednocześnie ustalenia stron w ramach konsorcjum mogą dotyczyć różnych kwestii: np. zasad reprezentacji, sposobu rozliczenia danego przedsięwzięcia, podziału robót, udziału w zyskach i stratach itp. Umowa konsorcjum z reguły wiąże uczestników konsorcjum na czas określony najczęściej oznaczony osiągnięciem celu, dla którego zostało ono powołane. (...) Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż konsorcjum nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: podatek VAT), gdyż nie spełnia ustawowej definicji podatnika. W szczególności konsorcjum nie posiada osobowości prawnej, nie jest odrębną jednostką organizacyjną i nie wykonuje samodzielnie działalności gospodarczej. Podatnikami są wyłącznie Uczestnicy Konsorcjum i lider Konsorcjum, którzy jako równorzędne podmioty zobowiązały się do wykonania wspólnego przedsięwzięcia".

Mając powyższe na względzie w opinii Wnioskodawcy, wykonując faktycznie rolę lidera Konsorcjum, będzie uprawniony do odliczenia kwoty podatku naliczonego wykazanego na fakturach wystawionych na jego rzecz przez pozostałych członków Konsorcjum dokumentujących prace wykonane w ramach realizacji zadania, dla którego zostało powołane konsorcjum tj. budowy stoiska wystawienniczego (Pawilonu) i jego utrzymania przez cały czas trwania wystawy EXPO, jak również będzie uprawniony do odliczenia kwoty podatku naliczonego wykazanego na fakturach wystawionych na jego rzecz przez pozostałych członków Konsorcjum dokumentujących udział w zysku poszczególnych członków konsorcjum.

Niewątpliwie czynności wykonywane przez poszczególnych uczestników Konsorcjum stanowią elementy składowe usługi nabywanej przez głównego zamawiającego (X.), jak również cała usługa wykonywana przez konsorcjum spełnia definicję świadczenia usług zawartą w ustawie VAT i jest to usługa odpłatna. Tym samym są to czynności opodatkowane VAT. Jednocześnie, jak wykazano wyżej, konsorcjum nie jest odrębnym podatnikiem VAT, natomiast podatnikami VAT z tytułu czynności opodatkowanych wykonywanych w ramach konsorcjum są uczestnicy Konsorcjum oraz Wnioskodawca, wykonujący faktycznie funkcję lidera reprezentujący konsorcjum wobec X. i fakturujący całość usług wykonanych przez uczestników Konsorcjum na rzecz X..

Zgodnie z umową na budowę polskiego Pawilonu nie jest ściśle określone kto ma fakturować X., faktycznie w wyniku wewnętrznego rozdziału ról w konsorcjum zadanie to zostało przypisane do Wnioskodawcy.

Wynagrodzenie wynikające z umowy na budowę polskiego Pawilonu rozliczone będzie z X. przez Wnioskodawcę, następnie w wyniku przypisania tego zadania Wnioskodawca ma obowiązek dokonać podziału i wypłaty wynagrodzenia otrzymanego od X. pomiędzy siebie i uczestników konsorcjum. W konsekwencji należy stanąć na stanowisku, że w przedstawionym stanie faktycznym (występowanie konsorcjum rzeczowego, polegającego na wyraźnym odgórnym podziale prac wynagrodzenia pomiędzy członkami Konsorcjum) uczestnicy Konsorcjum powinni wystawić na Wnioskodawcę faktury VAT dokumentujące przypadającą na nich część wynagrodzenia z tytułu wykonanych przez nich w ramach konsorcjum usług, zaś Wnioskodawca ma prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego wykazanego na tych fakturach.

Wnioskodawca wskazuje, że usługi dokumentowane fakturami od uczestników konsorcjum są bezpośrednio - wykorzystywane do wykonywania przez Spółkę czynności opodatkowanych VAT, które w analizowanym przypadku są fakturowane przez Spółkę w imieniu konsorcjum na rzecz X., a więc spełniona jest zasadnicza przesłanka uprawniająca do odliczenia podatku naliczonego z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Co więcej, zdaniem Wnioskodawcy nie zachodzą czynniki negatywne wykluczające możliwość odliczenia podatku naliczonego. Faktury otrzymywane przez Wnioskodawcę od uczestników Konsorcjum dokumentują świadczenie przez uczestników Konsorcjum usług opodatkowanych VAT i tym samym stanowią podstawę do odliczenia podatku naliczonego przez Wnioskodawcę.

Stanowisko potwierdzające prawidłowość wystawiania faktur VAT przez uczestników konsorcjum na rzecz podmiotu pełniącego faktycznie funkcję lidera z tytułu prac wykonanych przez uczestników w ramach konsorcjum oraz z tytułu prawa do udziału w zysku ze wspólnie wykonywanej umowy znajduje także odzwierciedlenie w interpretacjach przepisów podatkowych wydawanych przez organ podatkowy.

Przykładowo, w interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 24 lutego 2010 r., sygn. IPPP1/443-1316/09-5/AW potwierdził stanowisko podatnika, zgodnie z którym:

"Lider Konsorcjum ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z wystawionych na niego przez uczestników Konsorcjum faktur VAT dokumentujących części wynagrodzenia przypadające na tych Uczestników Konsorcjum w związku z wykonaniem przez nich przydzielonego im w ramach konsorcjum zakresu prac ".

Natomiast w interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 marca 2008 r. o sygn. IPPP1-443-48/08-2/AK wskazano:

"Ze stanu faktycznego przedstawionego / złożonym wniosku wynika, iż faktury VAT wystawione przez konsorcjantów na rzecz Wnioskodawcy - lidera Konsorcjum dokumentują czynności wykonane przez nich na podstawie zawartej umowy, tj. jeden z konsorcjantów wykonuje roboty mostowe, drugi konsorcjant - pozostałe roboty budowlane. Na tej podstawie Spółka dokonuje rozliczenia z Zamawiającym, tj. wystawi fakturę za całość zrealizowanego kontraktu. Z powyższego wynika zatem, iż warunki określone w art. 88 ust. 1 cyt. ustawy zostały spełnione - nabyte przez Wnioskodawcę usługi, udokumentowane fakturami otrzymanymi od konsorcjantów, służą do wykonywania czynności opodatkowanych".

Zdaniem Wnioskodawcy w stanie faktycznym sprawy nie zaistniały okoliczności wskazane w przywołanym art. 88 ust. 3a cyt. Ustawy, które stanowiłyby o braku prawa do dokonania obniżenia podatku należnego przez Wnioskodawcę, będzie przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach VAT wystawianych na jego rzecz przez pozostałych uczestników konsorcjum.

Ad. 3

Zdaniem Wnioskodawcy zaangażowani przez spółkę podwykonawcy do wykonywania poszczególnych rodzajów prac, usług związanych z m.in. pracami projektowymi i usługami architektów, z montażem konstrukcji stalowych, budową fundamentów pod polski Pawilon, etc. również świadczą usługi związane z organizacją targów i wystaw. W rzeczywistości bowiem chodzi o usługi, które przyczyniają się do udziału Polski w wystawie EXPO

Argumentacja przywołana pod punktem Ad. 1 w ocenie Wnioskodawcy znajdzie w całości zastosowanie.

W takim samym duchu przepisy włoskiego prawa podatkowego w powiązaniu z regułami prawa unijnego wykładają włoskie organy podatkowe w Okólniku. Dodać należy, że część polskich podwykonawców wykonujących swoje usługi na rzecz spółek z Konsorcjum legitymuje się oficjalnym stanowiskiem wydanym na złożone przez tych podwykonawców zapytanie do Biura utworzonego w związku z wystawą, mającego pomagać w kwestiach podatkowo-prawnych firmom uczestniczącym w organizacji EXPO.

Stanowisko to potwierdza, że wszystkie usługi związane z EXPO są "zwolnione" z VAT włoskiego w tym sensie, że budowa pawilonu, jego wyposażenie oraz rozbiórka są traktowane jako usługi organizacji targów i wystaw, a nie jako usługi na nieruchomości. Zgodnie z prawem unijnym, włoskim i polskim usługi organizacji targów i wystaw w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami (podatnikami podatku VAT) opodatkowane są w kraju, gdzie firma zamawiająca usługę (usługobiorca) ma siedzibę.

W konsekwencji skoro Wnioskodawca nie jest zarejestrowany dla celów VAT we Włoszech i nie posiada we Włoszech stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, a jednocześnie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce, miejscem opodatkowania usług świadczonych przez polskich podwykonawców jest Polska. W efekcie więc Spółka uprawniona jest do odliczenia VAT z faktur dokumentujących wykonanie poszczególnych usług pozostających w związku z wystaw/ą EXPO i dla potrzeb realizacji umowy zawartej przez konsorcjum z X. na budowę polskiego pawilonu na EXPO, na których w odniesieniu do tych usług wykazano polski podatek naliczony VAT (23%).

W przypadku, gdyby organ wydający interpretację uznał stanowisko - powyższe za nieprawidłowe, Wnioskodawca wnosi o wskazanie czy podwykonawcy polscy mają obowiązek zarejestrowania się we Włoszech i wystawiania faktur z włoską stawką podatku naliczonego VAT.

Ad. 4

W odniesieniu do argumentacji przedstawionej powyżej wskazać należy, że skoro usługi wykonywane przez podwykonawców polskich traktować należy jako usługi związane z organizacją targów i wystaw, w analogiczny sposób należy traktować usługi wykonywane przez włoskich podwykonawców, pozostające w związku z budową, utrzymaniem czy rozbiórką polskiego Pawilonu.

Podwykonawcy włoscy zarejestrowani są dla celów VAT we Włoszech, również dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. W konsekwencji zdaniem Wnioskodawcy nabycie usług, których miejscem opodatkowania jest Polska będzie rozliczone jako import usług przez ich nabywcę, czyli przez Wnioskodawcę.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT - art. 17 ust. 1 pkt 4 - podatnikami są osoby prawne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
   
2. usługobiorcą jest:

- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w/ art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

W stanie faktycznym sprawy usługodawcą jest podatnik VAT, który nie ma w Polsce siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności. Wykonywane usługi nie są usługami związanymi bezpośrednio z nieruchomościami. Usługobiorcą jest polski podatnik VAT, zaś miejscem opodatkowania usług jest Polska. W konsekwencji Wnioskodawca jest podatnikiem obowiązanym do naliczenia podatku VAT ma zasadzie "rewerse charge", włoscy podwykonawcy, zaś powinni wystawić fakturę na kwotę netto bez wykazywania VAT naliczonego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja wydana została w indywidualnej sprawie Wnioskodawcy i nie wywołuje skutków prawnych, o których mowa w art. 14k-14n ustawy Ordynacja podatkowa, dla innych uczestników konsorcjum i podwykonawców Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.