Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-1/4515-155/15/MCZ
z 13 stycznia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 19 października 2015 r. (data wpływu do Biura – 23 października 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia zachowku - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 października 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia zachowku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 11 sierpnia 2004 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy. Do spadku po sobie powołał na podstawie testamentu własnoręcznego córkę B.C., która jako jedyna spadkobierczyni nabyła całość spadku zgodnie z postanowieniem Sądu z 23 września 2011 r. W dacie śmierci spadkodawcy spadkobierczyni B.C. nabyła prawo własności wszystkich praw i rzeczy wchodzących do masy spadkowej po zmarłym spadkodawcy.

Z uwagi na regulację art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego i braku woli zawarcia ugody przez spadkobierczynię, Wnioskodawca 2 października 2013 r. wystąpił na drogę sądową o wypłatę kwoty pieniężnej odpowiadającej kwocie przysługującego mu zachowku.

W dniu 10 listopada 2014 r. B.C. dobrowolnie wpłaciła kwotę 39.625,00 zł, a 25 listopada 2014 r. kwotę 2.000,00 zł tytułem zachowku po ojcu Wnioskodawcy. Obie wpłaty nastąpiły już podczas toczącego się postępowania przed Sądem Okręgowym i kwota roszczenia została wówczas obniżona o wpłacone kwoty.

Na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z 6 maja 2015 r. została zasądzona od B.C. kwota 27.077,78 zł z tytułu zachowku należnego od B.C.

Kwota zachowku w łącznej wysokości 27.077,78 zł została zapłacona na rzecz Wnioskodawcy, przelewem bankowym 17 czerwca 2015 r.

Wnioskodawca złożył zeznania o wysokości otrzymanego przez niego zachowku na formularzach SD-Z2 w dniach: 16 marca 2015 r. odnośnie kwot wypłaconych 10 listopada 2014 r. i 25 listopada 2014 r. oraz 15 września 2015 r. odnośnie kwoty wypłaconej 17 czerwca 2015 r. w celu zwolnienia od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn zachowku otrzymanego przelewami bankowymi: 10 listopada 2014 r., 25 listopada 2014 r. i 17 czerwca 2015 r.

Do dnia złożenia wniosku Wnioskodawca nie otrzymał pisemnej decyzji w ww. sprawie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwoty otrzymanego 10 listopada 2014 r., 25 listopada 2014 r. i 17 czerwca 2015 r. przez Wnioskodawcę zachowku są zwolnione od opodatkowania na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn w związku z przepisami art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego?

Zdaniem Wnioskodawcy, zachowek otrzymany po śmierci jego ojca od jego spadkobierczyni, która była z kolei jedyną spadkobierczynią zmarłego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, ponieważ Wnioskodawca spełnił warunki do zwolnienia otrzymanego zachowku od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Prawo własności kwoty pieniężnej tytułem zachowku po ojcu, Wnioskodawca nabył w dniach: 10 listopada 2014 r., 25 listopada 2014 r. i 17 czerwca 2015 r., a więc po 1 stycznia 2007 r. Wnioskodawca w ustawowym terminie 6 miesięcy złożył zeznania na formularzu SD-Z2 właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, więc znajdą tutaj zastosowanie przepisy obowiązujące po 1 stycznia 2007 r, czyli zastosowanie znajdzie także zwolnienie wynikające z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2009 r., Nr 93, poz. 768, ze zm. oraz Dz.U. z 2015 r., poz. 86, ze zm. w brzmieniu obowiązującym w latach 2014-2015) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Zgodnie z art. 5 tej ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W przypadku nabycia majątku tytułem zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części - art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w 2004 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy. Do spadku po sobie na podstawie testamentu własnoręcznego powołał córkę B.C., która jako jedyny spadkobierca nabyła całość spadku. Wnioskodawca wystąpił na drogę sądową o wypłatę kwoty pieniężnej odpowiadającej kwocie przysługującego mu zachowku. W dniu 10 listopada 2014 r. B.C. dobrowolnie wpłaciła Wnioskodawcy kwotę 39.625,00 zł, a 25 listopada 2014 r. kwotę 2.000,00 zł tytułem zachowku po ojcu Wnioskodawcy. Obie wpłaty nastąpiły podczas toczącego się postępowania przed Sądem i kwota roszczenia została wówczas obniżona o wpłacone kwoty. Sąd wyrokiem z 6 maja 2015 r. zasądził od B.C. zapłatę zachowku w wysokości 27.077,78 zł. Zasądzona przez Sąd kwota zachowku została zapłacona na rzecz Wnioskodawcy, przelewem bankowym 17 czerwca 2015 r. Wnioskodawca złożył zgłoszenia na formularzach SD-Z2 16 marca 2015 r. oraz 15 września 2015 r. odnośnie kwot otrzymanego przez niego zachowku.

W związku z powyższym należy wskazać, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu, tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4 oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
   
   

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz.U. Nr 243, poz.1762, ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej – art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

Zgodnie z art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Zwolnienie określone w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Podkreślić należy, że rolą Organu działającego na podstawie art. 14b Ordynacji podatkowej nie jest rozstrzyganie jaka czynność (jaki rodzaj nabycia) ma miejsce lecz ocena skutków podatkowych wskazanej czynności. Jeżeli zatem Wnioskodawca twierdzi, że nabycie środków pieniężnych w 2014 r. oraz w 2015 r. nastąpiło tytułem zachowku, to Organ przyjmuje tę informację jako element opisu stanu faktycznego i dokonuje oceny skutków podatkowych nabycia zachowku.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, co do zasady podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Nabycie tytułem zachowku następuje z chwilą wykonania tego prawa – zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się w ostateczności do tego – jak wynika to z treści wniosku – czy w jego przypadku ma zastosowanie zwolnienie określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, skoro nabycie tytułem zachowku po ojcu nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W przypadku nabycia tytułem zachowku, dla zastosowania ulgi przewidzianej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn ustawy należy badać relacje (pokrewieństwo) pomiędzy spadkodawcą a uprawnionym do zachowku. W rozpatrywanej sprawie spadkodawcą jest ojciec Wnioskodawcy a osobą uprawnioną do zachowku jest jego syn. Zatem osoby wymienione w treści przepisu art. 4a ww. ustawy.

Zasadnicze znaczenie ma również moment nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku, a więc chwila jego wykonania, bowiem jak wskazano wyżej w przypadku nabycia majątku tytułem zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części (art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy). W analizowanej sprawie nabycie tytułem zachowku nastąpiło w części w 2014 r. oraz w części w 2015 r.; zatem po 1 stycznia 2007 r.

Moment nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W rozpatrywanej sprawie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę środków pieniężnych tytułem zachowku. Skoro zatem nabycie środków pieniężnych nastąpiło w 2014 r. oraz w 2015 r. zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Ponieważ Wnioskodawca wskazał, że po otrzymaniu przedmiotowych kwot tytułem zachowku dokonał zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 4a ww. ustawy, w konsekwencji nabycie przez niego kwot pieniężnych tytułem zachowku korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazuje się, iż organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach zdarzenia przedstawionego we wniosku przez wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu zdarzenia sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli zdarzenie przedstawione we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-512 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.