Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/436-337/14-2/TR
z 16 lutego 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 12 listopada 2014 r. (data wpływu 17 listopada 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia zachowku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia zachowku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Dnia 27 listopada 2005 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy. W dniu 11 października 2012 r. sąd postanowił, że spadek po ojcu w całości odziedziczyła macocha Wnioskodawcy, na podstawie testamentu z dnia 9 kwietnia 1991 r.

Po stwierdzeniu nabycia spadku Wnioskodawca podniósł roszczenie z tytułu zachowku. Doszło do ugody ze spadkobiercą i w styczniu 2014 r. macocha – realizując wspomniane roszczenie – przeniosła na Wnioskodawcę własność nieruchomości w drodze umowy datio in solutum zawartej w formie aktu notarialnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Kiedy nastąpiło nabycie rzeczy i praw w drodze zachowku i jakie przepisy ustawy należy stosować do takiego nabycia?

Czy nabycie przez Wnioskodawcę rzeczy i praw w drodze zachowku korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn?

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie rzeczy i praw majątkowych w drodze zachowku nie ma nic wspólnego z chwilą śmierci spadkodawcy ani z momentem stwierdzenia nabycia spadku. Osoby pominięte przy dziedziczeniu testamentowym od chwili stwierdzenia nabycia spadku mają jedynie możliwość podniesienia w stosunku do spadkobierców roszczenia o wypłatę zachowku.

Aby doszło do nabycia rzeczy lub praw w ten sposób, konieczne jest (1) podniesienie roszczenia, (2) uznanie go przez sąd lub spadkobiercę oraz (3) wykonanie świadczenia przez zobowiązanego. Tak więc nabycie następuje dopiero z chwilą wykonania świadczenia przez spadkobiercę na rzecz uprawnionego z tytułu zachowku.

W niniejszej sprawie wykonanie świadczenia nastąpiło w styczniu 2014 r. Dlatego też skutki podatkowe nabycia należy oceniać według przepisów ustawy w brzmieniu obowiązującym w styczniu 2014 r.

Nabycie rzeczy lub praw w drodze zachowku od najbliższych krewnych (krąg wymieniony w art. 4a ustawy) korzysta automatycznie ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, o ile dochodzi do niego w drodze aktu notarialnego.

W niniejszej sprawie Wnioskodawca nabył nieruchomość od macochy w drodze zachowku w ramach umowy datio in solutum zawartej w formie aktu notarialnego. W związku z tym, nabycie w całości korzysta ze zwolnienia z podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r., poz. 86), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a zgodnie z jej art. 6 ust. 1 pkt 2a – przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia (art. 6 ust. 4 ww. ustawy).

Jednakże, na mocy art. 4a ust. 1 ww. ustawy, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo- -kredytowej lub przekazem pocztowym.
   
   

Jak stanowi art. 4a ust. 3 ww. ustawy, w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Z kolei z art. 4a ust. 4 ww. ustawy wynika, że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
   
   

Z treści wniosku wynika, że po stwierdzeniu nabycia spadku Wnioskodawca podniósł roszczenie z tytułu zachowku. Doszło do ugody ze spadkobiercą i w styczniu 2014 r. macocha – realizując wspomniane roszczenie – przeniosła na Wnioskodawcę własność nieruchomości w drodze umowy datio in solutum zawartej w formie aktu notarialnego.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, w przypadku pominięcia ich przy spadkobraniu. Zgodnie bowiem z treścią art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121), zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Jak z kolei wynika z § 2 tego artykułu, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Z zacytowanych przepisów wysnuć można wniosek, że zachowek jest odrębnym od spadkobrania tytułem nabycia, podlegającym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest więc chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że na gruncie opisanego we wniosku stanu faktycznego do nabycia zachowku przez Wnioskodawcę doszło w styczniu 2014 r., w związku z czym w niniejszej sprawie zastosowanie znalazły przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym w styczniu 2014 r. (czyli po 1 stycznia 2007 r.).

W konsekwencji, nabycie przez Zainteresowanego przedmiotowego zachowku w całości korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na mocy art. 4a ust. 1 pkt 1 w zw. z ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zaznaczyć przy tym należy, że w analizowanej sprawie – stosownie do art. 4 ust. 4 cyt. ustawy podatkowej – ww. obowiązek zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie wystąpił, ponieważ rzeczone nabycie nastąpiło na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.