Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/4515-14/15/AŻ
z 15 kwietnia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) − Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 13 stycznia 2015 r. (data wpływu do Biura – 19 stycznia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 stycznia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni otrzymała od Skarbu Państwa - Wojewody odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość na mocy wyroku Sądu Okręgowego – Wydział I Cywilny z 6 czerwca 2013 r. i wyroku Sądu Apelacyjnego – Wydział I Cywilny z 20 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem zwrotu wypłaty na wypadek wniesienia skargi kasacyjnej i korzystnego dla Skarbu Państwa rozstrzygnięcia. Sąd zasądził na rzecz powodów odszkodowania, w tym dla Wnioskodawczyni 643.129,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu na rzecz powodów, w tym dla Wnioskodawczyni 6.800,00 zł. Odszkodowanie wpłacono na konto w dniu 17 stycznia 2014 r. Wniesiona skarga kasacyjna nie została rozpoznana.

Odszkodowanie zasądzono za nieruchomość oznaczoną jako parcele 1.kat. 63 oraz 1. kat 379/1, o pow. 8.985 m², której współwłaścicielami byli: I.K., S.K. (pradziadek Wnioskodawczyni) oraz M.G. z domu K. i J.W. (poprzednio K.) − każdy w udziale po 8/32 części.

Prezydium Rady Narodowej Miasta K. decyzją z 7 października 1965 r. orzekło o wywłaszczeniu nieruchomości na cel budowy kąpieliska. W dniu wywłaszczenia współwłaścicielami nieruchomości byli: I.K. i M.G. z domu K. oraz spadkobiercy po J.W. (poprzednio K.): J.W., Z.W., M.W., S.U. z domu W. i spadkobiercy po S.K.: B.K., W.K., A.O., S.O., M.M z d O. (matka Wnioskodawczyni).

W wyroku Sąd ustalił porządek dziedziczenia i udziały powodów w wywłaszczonej nieruchomości: G.G. - 256/3072 części, W.K. - 288/3072 części, E.S. (Wnioskodawczyni) - 144/3072 części, K.W. - 384/3072 części, M.K., Sz.U. oraz M.C. - po 64/3072 części, G.W., O.W., A.W. - po 12/3072 części oraz A.W., A.W. i J.K. - po 36/3072 części.

Sąd ustalił za bezsporne, że nieruchomość została wydana nieuprawnionej osobie, która nie należała do kręgu byłych współwłaścicieli.

Na wniosek M.K. (z domu M.) Kierownik Urzędu Rejonowego decyzją z dnia 4 grudnia 1997 r. wydaną w trybie art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, orzekł o zwrocie M.K. (z d. M) w całości działek: Nr 41/27 o pow. 0,4247 ha, Nr 41/29 o pow. 0,1282 ha, Nr 48/41 o pow. 0,2145 ha, Nr 48/37 o pow. 0,0761 ha, Nr 48/38 o pow. 0,0072 ha i Nr 48/35 o pow. 0,0478 ha, powstałych z wywłaszczonych parcel 1 kat. 63 i 1 kat. 379/1, ustalając, że działki objęte decyzją stanowiły własność A.F.K. i M.K. (z d. M). Powyższa decyzja stała się ostateczna z dniem 20 grudnia 1997 r.

Sąd stwierdził, że M.K. (z d. M.) nie była legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o zwrot nieruchomości, nie było podstaw do dokonania na jej rzecz zwrotu działek. Prowadzenie postępowania administracyjnego i wydanie decyzji o zwrocie działek stanowiło naruszenie przepisu art. 69 ustawy gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w jej brzmieniu na dzień 4 grudnia 1997 r., było rażącym naruszeniem prawa rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. Ponieważ decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne, wynikające z faktu sprzedaży nieruchomości, nie było możliwe stwierdzenie jej nieważności.

Sąd ustalił, że M.K. (z d. M.) umową z dnia 17 marca 1998 r. sprzedała J.Cz. nieruchomość, składającą się ze zwróconych działek, a następnie nieruchomość ta była przedmiotem kolejnych sprzedaży.

Wojewoda w decyzji z dnia 28 lipca 2009 r. uznał, że decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego z 4 grudnia 1997 r. została wydana z naruszeniem prawa i stwierdził, że osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, która stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu byli spadkobiercy poprzednich współwłaścicieli: G.G., M.G., S.G., W.K., A.O., S.O., M.M. (matka Wnioskodawczyni), E.K., H.G., R.K., J.W., Z.W., M.K. z d. U., M.C. z d. U., Sz.U., L.W., J.K., A.W., D.W., A.W. i Skarb Państwa, jako spadkobierca po B.K. i zwrot nieruchomości mógł nastąpić tylko na rzecz tych osób.

Minister Infrastruktury decyzją z dnia 5 listopada 2009 r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody.

Sąd ustalił na podstawie opinii biegłej możliwy czynsz dzierżawny tych działek za okres od 4 grudnia 1997 r. do 11 kwietnia 2011 r. na podstawie ich wartości z grudnia 1997 r. i cen aktualnych.

Sąd uznał powództwo za uzasadnione i wskazał art. 160 § 1 K.p.a. jako podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa w odniesieniu do decyzji z dnia 4 grudnia 1997 r. o zwrocie nieruchomości osobie nieuprawnionej, co uniemożliwiło spadkobiercom odzyskanie nieruchomości, gdy stała się zbędna na cel podany w wywłaszczeniu, ponieważ zgodnie z art. 69 ust. 1 w zw. z art. 47 ust. 4 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości podlegała zwrotowi byłemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu. Był to obowiązek o charakterze bezwzględnym, ponieważ zgodnie z przepisami, brak zwrotu mógł być usprawiedliwiony tylko odmową przyjęcia nieruchomości przez osoby uprawnione. Skarb Państwa zobowiązany był umożliwić następcom prawnym właścicieli zwrot nieruchomości, czego nie uczynił, gdy cel wywłaszczenia nie został zrealizowany.

Sąd stwierdził, że uniemożliwienie spadkobiercom właścicieli zwrotu nieruchomości było działaniem bezprawnym, powodującym po stronie Skarbu Państwa odpowiedzialność odszkodowawczą, o czym przesądzała ostateczna decyzja Wojewody z dnia 28 lipca 2009 r. (utrzymana w mocy przez Ministra Infrastruktury), stwierdzająca, że prowadzenie postępowania administracyjnego i wydanie decyzji o zwrocie działek na rzecz M.K. (z d. M.) było rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a. i tylko ze względu na nieodwracalne skutki, jakie wywołała decyzja z dnia 4 grudnia 1997 r., nie było możliwe stwierdzenie jej nieważności. Sąd stwierdził, że decyzja naruszała prawo według art. 156 § 1 K.p.a., co wprost wynika z art. 160 § 1 K.p.a. O niezgodności z prawem ww. decyzji świadczył także wyrok w sprawie, w którym przesądzono, że przy wydaniu, wbrew przepisom ustawy, tej decyzji dopuszczono się przestępstw z art. 228 § 3 K.k. i art. 229 § 3 K.k.

Bezprawna decyzja została wydana w czasie obowiązywania art. 160 K.p.a, który został uchylony ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692). Według art. 5 tej ustawy, do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy (1 września 2004 r.) stosuje się, m.in. przepis art. 160 K.p.a. w brzmieniu obowiązującym tego dnia. Zgodnie z tym przepisem, stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania błędnej decyzji służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną szkodę.

Sąd wyjaśnił, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 23 września 2003 r., K 20/02 uznał, że art. 160 § 1 K.p.a. w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody jest niezgodny z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP. Jednocześnie wskazał, że orzeczenie to znajduje zastosowanie do szkód powstałych od daty wejścia Konstytucji RP. Sąd stwierdził, że w niniejszej sprawie zdarzenie, z którego szkoda wynikła i sama szkoda, miały miejsce po dniu 17 października 1997 r., a zatem powodowie mogli domagać się naprawienia szkody, wynikłej z bezprawnej decyzji z dnia 4 grudnia 1997 r., również w zakresie utraconych korzyści.

Odszkodowanie orzekł Sąd ze względu na wydanie decyzji o zwrocie działek z naruszeniem przepisu art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w jej brzmieniu na dzień 4 grudnia 1997 r., co było rażącym naruszeniem art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że nieruchomość podlegała zwrotowi właścicielowi lub jego spadkobiercy zgodnie z art. 69 ust. 1 w zw. z art. 47 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn?

Zdaniem Wnioskodawczyni, orzeczone przez Sąd odszkodowanie nie zostało nabyte w drodze spadku. W momencie nabycia spadku nie istniało. Odszkodowanie nie jest przedmiotem spadku zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadku i darowizn, ponieważ zgodnie z tym artykułem podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego,
2. darowizny, polecenia darczyńcy,
3. zasiedzenia,
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkobiercę - darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu,
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
   
   

Zgodnie z art. 922 § 1 ustawy Kodeks cywilny stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzące z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób.

Niniejsza sprawa o odszkodowanie ze względu na skomplikowany charakter nie wskazywała, że odszkodowanie będzie zasądzone i wypłacone powodom, w tym Wnioskodawczyni.

Zdaniem Wnioskodawczyni, na podstawie przytoczonych przepisów ustawy Kodeks cywilny należy stwierdzić, że odszkodowanie, które wypłacono Wnioskodawcy nie zostało nabyte w wyniku spadku. Nie istniało ono w dacie nabycia spadku, a prawo do tego odszkodowania nie zostało zasądzone. Wobec powyższego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadku i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszego wniosku jest ocena stanowiska Wnioskodawczyni w zakresie podatku od spadków i darowizn w przedmiocie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania. W pozostałym zakresie wniosku wydana została odrębna interpretacja.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
   
   

Ponieważ przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie zawierają definicji pojęcia dziedziczenie, przy jego interpretacji odwołać się należy do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Stosownie do art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Na spadek składa się więc ogół praw i obowiązków należących do zmarłego w chwili jego śmierci, które ze swej istoty mogą przejść na jego następców prawnych. Zgodnie natomiast z § 2 ww. przepisu nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Z zacytowanych przepisów wynika, iż spadkobiercy z mocy prawa wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Przedmiotem spadku mogą być natomiast zarówno rzeczy, jak i prawa majątkowe. Wyjaśnić przy tym należy, że prawa majątkowe są prawami podmiotowymi, realizującymi interes ekonomiczny uprawnionego i składającymi się na jego majątek. Co do zasady mają one wymiar pieniężny, jednakże, co istotne służą także – jak w tym wypadku - do realizacji interesu ekonomicznego uprawnionego.

Do praw majątkowych zalicza się prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, prawa rzeczowe ograniczone), wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym oraz prawa rodzinne o charakterze majątkowym (np. prawo do świadczeń alimentacyjnych). Prawa majątkowe są więc składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie.

Z treści wniosku wynika, iż to Wnioskodawczyni (a nie jej spadkodawcy) zasądzone zostało odszkodowanie, w związku z wydaniem 4 grudnia 1997 r. decyzji o zwrocie nieruchomości, co uniemożliwiło spadkobiercom odzyskanie nieruchomości, gdy stała się zbędna na cel podany w wywłaszczeniu. Decyzja wydana została z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a. i ze względu na nieodwracalne skutki, jakie wywołała nie było możliwe stwierdzenie jej nieważności. Podstawę wypłaty odszkodowania stanowił art. 156 § 2 K.p.a. w zw. z art. 160 § 1 K.p.a.

Reasumując należy stwierdzić, że odszkodowanie, które wypłacono Wnioskodawczyni nie zostało nabyte w wyniku spadku. Nie istniało ono w dacie nabycia spadku.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.