INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki cywilnej przedstawione we wniosku z dnia 10 października 2013 r. (data wpływu 29 października 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie konsekwencji związanych ze śmiercią wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej i wejścia w miejsce zmarłego wspólnika jego spadkobierców - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 października 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie konsekwencji związanych ze śmiercią wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej i wejścia w miejsce zmarłego wspólnika jego spadkobierców.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Jej wspólnikami są dwie osoby fizyczne. Spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W umowie spółki cywilnej wspólnicy zamierzają zawrzeć postanowienie, że w razie śmierci wspólnika, spadkobiercy zmarłego wchodzą do spółki w jego miejsce. Następnie wspólnik zamierza w testamencie wskazać osobę, która gotowa jest ewentualnie wejść do spółki w miejsce zmarłego wspólnika.

Wiek wspólników oraz ich troska o zabezpieczenie potomstwa powoduje konieczność rozważań dotyczących ciągłości funkcjonowania ich firmy w przypadku śmierci jednego ze wspólników.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy zapis w umowie spółki cywilnej o następującej treści: „Zastrzega się, że spadkobiercy wspólnika wchodzą do spółki na jego miejsce” gwarantuje, że w przypadku śmierci jednego z dwóch wspólników spółki cywilnej i wejścia spadkobierców na jego miejsce, nie dojdzie do rozwiązania spółki w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)...
2. Czy w związku z wprowadzeniem do umowy spółki zapisu, o którym mowa w pytaniu nr 1, w przypadku śmierci jednego z dwóch wspólników spółki cywilnej i wstąpienia do spółki jego spadkobierców powstanie obowiązek opodatkowania towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 ustawy VAT, a w konsekwencji także inne obowiązki, o których mowa w przepisie art. 14 ustawy VAT, w tym obowiązek sporządzenia spisu z natury towarów, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy VAT...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

1. Jeżeli w umowie spółki znajdzie się zapis stanowiący, że w miejsce zmarłego wspólnika wstępują jego spadkobiercy, to w razie śmierci wspólnika i przejścia praw i obowiązków majątkowych zmarłego na jego spadkobierców w wyniku dziedziczenia spółka nie ulega rozwiązaniu, nie dochodzi do likwidacji działalności i spółka kontynuuje swą działalność.
2. W podanym przypadku nie powstanie obowiązek opodatkowania towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 ustawy VAT, a w konsekwencji nie powstaną także inne obowiązki, o których mowa w przepisie art. 14 ustawy VAT, w tym przede wszystkim obowiązek sporządzenia spisu z natury towarów, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy VAT.
   
   

Uzasadnienie Wnioskodawcy:

Ad. 1

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
   
   

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że na gruncie ustawy o VAT spółka cywilna wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą, jako jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej jest podatnikiem.

Spółka cywilna jest zawierana na podstawie umowy pomiędzy wspólnikami na zasadach określonych w art. 860-875 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Z istoty spółki wynika, że jedną z podstawowych przesłanek jej istnienia jest udział w niej co najmniej dwóch wspólników. Jeżeli więc spółka cywilna jest dwuosobowa, to wraz ze śmiercią jednego ze wspólników przestaje istnieć. Jeżeli natomiast wspólników jest więcej niż dwóch, spółka może istnieć nadal. W tym miejscu ważne są zapisy umowy spółki, przewidujące lub nieprzewidujące wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Śmierć wspólnika w dwuosobowej spółce cywilnej nie powoduje rozwiązania spółki, o ile spadkobierca wejdzie w miejsce zmarłego wspólnika. Przepis art. 872 Kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce.

W związku z powyższym należy uznać, że po wejściu do dwuosobowej spółki cywilnej spadkobierców zmarłego wspólnika, zgodnie z postanowieniami umowy spółki cywilnej, spółka nadal będzie istnieć - nie dojdzie do jej rozwiązania. W związku z tym, nie znajdzie również zastosowania przepis art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT stanowiący o obowiązku opodatkowania podatkiem VAT towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów.

Ad. 2

W konsekwencji przyjęcia stanowiska opisanego w części dotyczącej pytania pierwszego, tj. dalszego istnienia spółki cywilnej, w przypadku śmierci jednego z dwóch jej wspólników i wstąpienia do spółki jego spadkobierców, należy przyjąć, że w omawianej sytuacji nie powstanie obowiązek opodatkowania towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 ustawy VAT, a w konsekwencji nie powstaną także inne obowiązki, o których mowa w przepisie art. 14 ustawy VAT, w tym przede wszystkim obowiązek sporządzenia spisu z natury towarów, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy VAT.

Przepis art. 14 bowiem szczegółowo opisuje obowiązki i zasady rozliczenia podatku w przypadku rozwiązania spółki cywilnej, natomiast w omawianym przypadku nastąpi wejście spadkobiercy w prawa obowiązki wspólnika spółki, w związku z czym nie nastąpi rozwiązanie spółki.

W związku z powyższym, jeżeli w analizowanej sprawie nie dojdzie do rozwiązania spółki cywilnej, Wnioskodawca nie będzie również zobowiązany do sporządzenia spisu z natury towarów na dzień rozwiązania spółki, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy, a także nie będzie miał obowiązku dopełnienia innych wymogów określonych w art. 14 ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na gruncie ustawy, spółka cywilna wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą, jako jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej jest podatnikiem.

Spółka cywilna jest zawierana na podstawie umowy pomiędzy wspólnikami na zasadach określonych w art. 860-875 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, jej majątek stanowi w rzeczywistości współwłasność łączną zawiązujących ją wspólników, którzy swoim majątkiem odpowiadają za zobowiązania spółki, w tym także zobowiązania wynikające z podatków, z tytułu rękojmi czy też gwarancji. Z istoty spółki wynika natomiast, że jedną z podstawowych przesłanek jej istnienia jest udział w niej co najmniej dwóch wspólników.

W sytuacji, gdy spółka cywilna jest dwuosobowa, to wraz ze śmiercią jednego ze wspólników przestaje istnieć. Jeżeli natomiast wspólników jest więcej niż dwóch, spółka może istnieć nadal.

Należy zauważyć, że decydujące w tej kwestii są zapisy umowy spółki, przewidujące lub nie przewidujące wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika.

Śmierć wspólnika w dwuosobowej spółce cywilnej nie powoduje rozwiązania spółki, o ile spadkobierca (osoba uprawniona) wejdzie w miejsce zmarłego wspólnika.

Przepis art. 872 Kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Spółka może zatem ulec rozwiązaniu w przypadku śmierci wspólnika, jeżeli wspólników było dwóch oraz gdy w umowie spółki nie zostało zastrzeżone, że spadkobiercy wspólnika mogą wejść na jego miejsce. Do rozwiązania spółki cywilnej dochodzi również, gdy spadkobiercy nie chcą lub nie mogą wejść w miejsce zmarłego wspólnika.

Stosownie do zapisu art. 14 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
   
   

W myśl art. 14 ust. 2 ustawy - w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r. - przepisu ust. 1 nie stosuje się do podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9.

Przepis ust. 1 - w świetle art. 14 ust. 3 ustawy - stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w art. 15, będący osobą fizyczną nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy. Nie dotyczy to podatników, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Przepisy ust. 1 i 3 stosuje się do towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego - art. 14 ust. 4 ustawy.

W oparciu o art. 14 ust. 5 ustawy, w przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 3, podatnicy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, zwany dalej „spisem z natury”. Podatnicy są obowiązani załączyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Stosowanie do zapisu art. 14 ust. 6 ustawy, obowiązek podatkowy w przypadku, o którym mowa w ust. 1, powstaje w dniu rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników spółek, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz przez osoby fizyczne, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 3, której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia, o którym mowa w ust. 6, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury (art. 14 ust. 7 ustawy).

Zgodnie z art. 14 ust. 8 ustawy - w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r. - podstawą opodatkowania jest wartość towarów podlegających spisowi z natury, ustalona zgodnie z art. 29a ust. 2.

Jak stanowi art. 14 ust. 9a ustawy, osobom fizycznym, o których mowa w ust. 1 pkt 2 oraz osobom, które były wspólnikami spółek, o których mowa w ust. 1 pkt 1, w dniu ich rozwiązania, zwanych dalej „byłymi wspólnikami”, przysługuje prawo zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej za okres, w którym odpowiednio te osoby lub spółki były podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni.

Na podstawie art. 14 ust. 9b ustawy, w przypadku byłych wspólników zwrotu różnicy podatku dokonuje się na podstawie złożonej deklaracji podatkowej wraz z załączonymi do tej deklaracji:

1. umową spółki, aktualną na dzień rozwiązania spółki;
2. wykazem rachunków bankowych byłych wspólników w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub rachunków byłych wspólników w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której są członkami, na które ma być dokonany zwrot różnicy podatku.
   
   

Zgodnie z art. 14 ust. 10 ustawy, do rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury przepisy art. 99 stosuje się odpowiednio.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Jej wspólnikami są dwie osoby fizyczne. Spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W umowie spółki cywilnej wspólnicy zamierzają zawrzeć postanowienie, że w razie śmierci wspólnika, spadkobiercy zmarłego wchodzą do spółki w jego miejsce. Następnie wspólnik zamierza w testamencie wskazać osobę, która gotowa jest ewentualnie wejść do spółki w miejsce zmarłego wspólnika. Wiek wspólników oraz ich troska o zabezpieczenie potomstwa powoduje konieczność rozważań dotyczących ciągłości funkcjonowania ich firmy w przypadku śmierci jednego ze wspólników.

W świetle powołanych wyżej regulacji prawnych oraz opisu zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że w przypadku śmierci jednego ze wspólników i - zgodnie z postanowieniami umowy spółki cywilnej - wejścia spadkobierców na jego miejsce, Spółka nadal będzie istnieć, zatem nie dojdzie do jej rozwiązania i nie powstanie konieczność opodatkowania podatkiem VAT w myśl art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy.

W związku z powyższym, jeżeli w analizowanej sprawie nie dojdzie do rozwiązania spółki cywilnej, Wnioskodawca nie będzie również zobowiązany do sporządzenia spisu z natury towarów na dzień rozwiązania spółki, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy, a także nie będzie miał obowiązku dopełnienia innych obowiązków określonych w art. 14 ust. 6 – 10 ustawy, stanowiących o momencie powstania obowiązku podatkowego w związku z rozwiązaniem spółki cywilnej, czy o sposobie określenia podstawy opodatkowania i zwrotu różnicy podatku byłym wspólnikom.

Tut. Organ informuje, że do dnia 31 grudnia 2013 r. przepis art. 14 ust. 2 i ust. 8 ustawy brzmiały następująco:

• „przepisu ust. 1 nie stosuje się do podatników zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9”;
• „podstawą opodatkowania jest wartość towarów podlegających spisowi z natury, ustalona zgodnie z art. 29 ust. 10”.
  
  

W niniejszej interpretacji odpowiedziano na wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie konsekwencji związanych ze śmiercią wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej i wejścia w miejsce zmarłego wspólnika jego spadkobierców. Rozstrzygnięcie dotyczące zasad ewidencji i identyfikacji podatników i płatników w zakresie zachowania numeru NIP spółki cywilnej w sytuacji śmierci wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej i wejścia w miejsce zmarłego wspólnika jego spadkobierców - zawarte zostało w odrębnej interpretacji indywidualnej nr ILPP1/443-987/13-4/AWa z dnia 27 stycznia 2013 r.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.