Stan faktyczny:

Podatnik posiadający zawód radcy prawnego został powołany w charakterze superarbitra do sądu polubownego ad hoc powołanego przez strony sporu tj. w tym przypadku przez Agencje Nieruchomości Rolnych i dzierżawców.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Stosownie do treści art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r., nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. ( tj. przychodów otrzymywanych przez osoby należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych)

Zgodnie zaś z brzmieniem art. 21 ust.1 pkt 17 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2.280zł.

W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że z pełnieniem obowiązków społecznych mamy do czynienia wówczas, gdy dana osoba uczestniczy w pracy instytucji jako reprezentant pewnej społeczności. Zatem za pełnienie obowiązków obywatelskich i społecznych należy uznać w szczególności: działalność posłów i senatorów, radnych, sołtysów, przewodniczących zarządów osiedli i dzielnic, członków zarządu gmin, związków międzygminnych, radnych powiatu i sejmiku województwa, członków kolegium arbitrażu społecznego oraz mediatorów, sędziów Trybunału Stanu, ławników sądów powszechnych itp.

Jak wynika z treści art. 697 §1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) strony w granicach zdolności do samodzielnego zobowiązywania się mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory o prawa majątkowe(...).Ponadto w myśl art.698 §1 i 2 tej ustawy umowa o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego (zapis na sąd polubowny) powinna być sporządzona na piśmie i podpisana przez obie strony.

W zapisie na sąd polubowny należy dokładnie oznaczyć przedmiot sporu albo stosunek prawny, z którego spór wynikł lub może wyniknąć. Zapis może również zawierać wskazanie arbitrów i przewodniczącego (superarbitra) lub liczbę arbitrów i sposób powołania ich oraz superarbitra.

Arbitrem może być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych i obywatelskich praw honorowych, jednakże nie może nim być sędzia państwowy (art. 699 Kpc). Wykładnia językowa pojęcia „superarbiter” wskazuje, że jest to - przewodniczący sądu polubownego, wybierany przez sędziów (arbitrów) obu stron; rozjemca rozstrzygający niezgodne zdania arbitrów.

W związku z tym przychody arbitrów i superarbitrów zaliczają się do przychodów otrzymywanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek .

Mając powyższe na uwadze w przedstawionym stanie faktycznym dochody superarbitra z tytułu wynagrodzenia podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych tj. wg skali podatkowej, zaś płatnicy dokonujący wypłaty tych należności - w myśl art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.- są obowiązani do pobrania zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b).

Natomiast dochody z tytułu zwrotu kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem czynności superarbitra do kwoty nie przekraczającej miesięcznie 2.280 zł. są na podstawie wyżej powołanych przepisów wolne od podatku dochodowego.

Reasumując w przedstawionym stanie faktycznym wynagrodzenie superarbitra nie może być traktowane jako przychód z działalności wykonywanej osobiście określonej w art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., bowiem w przepisie tym ustawodawca kwalifikuje przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd, lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności. Natomiast z przedstawionego w sprawie stanu prawnego wyraźnie wynika, że zarówno arbitrów jak i superarbitra w sądzie polubownym wybierają strony sporu.