Stan faktyczny:

Podatnik organizuje konferencje metodyczne dotyczące rozwoju ruchu dot. kas kredytowych, na które zaprasza gości krajowych i zagranicznych (m.in. z Irlandii i Litwy). Osoby te nie są pracownikami podatnika ani też nie są związane z nim żadną umową cywilną. Podatnik ponosi koszty podróży oraz noclegów. Zaproszone osoby biorą udział w prezentacjach o tematyce rozwoju ruchu dot. kas kredytowych oraz prowadzą własne panele dotyczące aktualnych zagadnień kas kredytowych w Polsce i w krajach Unii Europejskiej.

Celem tych konferencji jest wymiana wiedzy na temat funkcjonowania instytucji kas spółdzielczych w Polsce i w Europie.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad. 1

Stosownie do treści art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 tej ustawy przychodami (...) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z cytowanego przepisu, przychodami objęto otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze lub wartości pieniężne. Nieistotne jest, czy pieniądze te stanowią formę wynagrodzenia osoby fizycznej, czy też są zwrotem poniesionego przez tę osobę wydatku.

Przy czym w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit b powołanej ustawy ustawodawca przewidział zwolnienie od podatku niektórych świadczeń pieniężnych otrzymywanych przez osoby fizyczne związane z odbytymi podróżami. Zgodnie z treścią tego przepisu „wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży osoby, nie będącej pracownikiem - do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13”.

Jak wynika z treści art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. - ustawodawca zrezygnował z dookreślenia rodzaju podróży odbywanej przez osobę niebędącą pracownikiem.

Zatem przy braku definicji „podróży” chodzi tu zarówno o podróż odbytą w związku z załatwianiem cudzych spraw (tj. podmiotu, który następnie zwraca poniesione w tym celu koszty), jak również o dojazd na miejsce wykonywania określonych czynności.

Stosownie zaś do postanowień art. 21 ust. 13 wymienionej ustawy, wprowadzone od dnia 01.01.2004r. zwolnienie z opodatkowania diet i innych należności wypłacanych za czas podróży osobom innym niż pracownicy ma zastosowanie pod warunkiem, iż otrzymane świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione:

1. w celu osiągnięcia przychodów lub
2. w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie odrębnych ustaw, lub
3. przez organy (urzędy) władzy lub administracji państwowej albo samorządowej oraz jednostki organizacyjne im podległe lub przez nie nadzorowane, lub
4. przez osoby pełniące funkcje obywatelskie, o których mowa w art. 13 pkt 5, w związku z wykonywaniem tych funkcji.

Analiza przytoczonego powyżej zapisu art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b w powiązaniu z art. 21 ust. 13 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. prowadzi do wniosku, iż zwolnienie od podatku ma zastosowanie do świadczeń z tytułu diet i innych należności związanych z podróżą, jeżeli te świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów - osób fizycznych otrzymujących te świadczenia oraz zostały poniesione:

• „w celu osiągnięcia przychodów” podmiotów otrzymujących te świadczenia, lub
• „w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie odrębnych ustaw” – dotyczy to świadczeń wypłacanych z tytułu podróży m.in. przez fundacje i stowarzyszenia, kluby sportowe oraz związki sportowe, szkoły, uczelnie, placówki oświatowo-wychowawcze, placówki naukowe, związki zawodowe, organizacje pracodawców, lub (...).

Ze stanu faktycznego wynika, że podatnik zaprasza gości krajowych i zagranicznych, którzy nie są związani z nim żadną umową cywilną. Zatem w sprawie nie może mieć zastosowania powołany art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. - wyraźnie wskazujący na podróż osoby nie będącej pracownikiem - z uwagi na fakt, iż zwolnienie od podatku ma zastosowanie do osób fizycznych, które z podmiotem wypłacającym świadczenia łączy umowa cywilna. Wynika to z gramatycznego brzmienia art. 21 ust. 13 tej ustawy, gdyż chodzi tu o świadczenia, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów osób fizycznych je otrzymujących oraz nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tychże osób.

Zatem, jeśli art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b tej ustawy odnosi się do osób nie będących pracownikami, to możliwość zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków przez te osoby fizyczne jest uwarunkowana istnieniem pomiędzy podmiotem zwracającym te wydatki a tą osobą fizyczną stosunku cywilnoprawnego. A zawarta umowa powinna przewidywać wypłacanie tego rodzaju świadczeń.

Wprawdzie podatnik działa na podstawie odrębnej ustawy, tj. ustawy z dnia 14 grudnia 1995r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 1996r., Nr 1, poz. 2 z późn. zm.) oraz § 3 pkt 2 pkt 4 Postanowień Ogólnych Statutu przewidujących organizację szkoleń dla realizacji celów podatnika, to z przedstawionego stanu faktycznego sprawy wynika, że świadczenia, o których mowa związane są z organizacją konferencji, które nie mają charakteru szkoleń. Celem organizowanych konferencji jest wymiana doświadczeń pomiędzy organizatorami a zaproszonymi gośćmi, którzy to również prowadzą własne panele dotyczące aktualnych zagadnień kas w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Zatem również nie ma zastosowania art. 21 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 26.07.1991r.

Reasumując, kwoty wypłacane zaproszonym gościom, stanowiące zwrot wydatków poniesionych na dojazdy i zakwaterowanie nie będą objęte zwolnieniem przedmiotowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad. 2

W świetle art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. ustawodawca wyspecyfikował źródła przychodów, którymi są m.in.: inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r. za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w cytowanym przepisie sformułowanie „w szczególności” oznacza, iż do przychodów z innych źródeł należy zaliczyć te przychody, które nie zostały wymienione wprost w treści tego przepisu. Zatem, przychody (zwrot kosztów podróży i wydatków na noclegi) zapraszanych gości krajowych i zagranicznych stanowią ich przychód, określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.

Przy czym, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jakkolwiek nie zobowiązują podatnika ponoszącego koszty podróży oraz noclegów – jako płatnika – do poboru zaliczek na podatek dochodowy od wartości wypłaconych świadczeń, to w myśl postanowień art. 42a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. – w brzmieniu obowiązującym w 2004r. – nakładają na niego obowiązek sporządzenia informacji według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (PIT-8C) i przekazania w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, podatnik opłacający dojazd i noclegi dla zaproszonych na konferencję gości, jest zobowiązany do sporządzenia odrębnie dla każdej osoby informacji PIT-8C.