INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 10 sierpnia 2012 r. (data wpływu 14 sierpnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego i opodatkowania zachowku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 sierpnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego i opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 2 kwietnia 2012 r. Wnioskodawca otrzymał przelewem na konto bankowe wypłatę zachowku po zmarłym w Niemczech w 2002 r. ojcu. Wnioskodawca o pozostawionym testamencie dowiedział się w styczniu 2011 r. i wystąpił do spadkobiercy o wypłatę zachowku. Spadkobierca zgodził się z roszczeniem i w kwietniu 2012 r. wypłacił zachowek, według stanu majątku z 2002 r. W dniu 26 lipca 2012 r. Wnioskodawca złożył zgłoszenie SD-Z2, jednakże urząd skarbowy odmówił zajęcia się sprawą, twierdząc jednocześnie, że Wnioskodawca powinien złożyć druk SD-Z3.

Po analizie treści wniosku, mając na względzie zakres kompetencji przyznanej tutejszemu organowi i treść przepisu art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa przyjęto, iż na podstawie przedstawionego we wniosku stanu faktycznego intencją Wnioskodawcy było uzyskanie odpowiedzi na pytanie:

W którym momencie powstaje obowiązek podatkowy w przypadku otrzymania zachowku i czy w celu skorzystania ze zwolnienia z podatku należy zgłosić nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na druku SD-Z2...

Zdaniem Wnioskodawcy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, i przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części (w przypadku rozłożenia zachowku na raty). Zatem do ustalenia dnia powstania obowiązku podatkowego nie ma znaczenia ani dzień śmierci ojca Wnioskodawcy, ani dzień zawarcia ugody sądowej w sprawie zachowku. Istotny jest natomiast dzień faktycznego nabycia rzeczy tytułem zachowku, tj. dzień, w którym zachowek (lub jego część) został wypłacony. Jak wynika z ustawy, wszystkie osoby uprawnione do zachowku należą jednocześnie do kręgu osób najbliższych uprawnionych do całkowitego zwolnienia z podatku od spadków o darowizn, i nie muszą rozliczać się z urzędem skarbowym. Wystarczy tylko, że zgłoszą nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych (formularz SD-Z2) należy zgłosić z chwilą otrzymania zachowku, po przekroczeniu kwoty 9.637 zł. Ponieważ zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniędzy wypłacaną przez spadkobierców lub zapisobierców osobom wymienionym w art. 991 Kodeksu cywilnego, spełnienie roszczenia następuje dopiero w momencie jego wypłacenia. Tak więc, osoba uprawniona, nie nabywa środków na pokrycie zachowku w chwili śmierci spadkodawcy, ale dopiero w momencie ich wypłacenia przez spadkobiercę (zapisobiercę). Wnioskodawca podkreśla, że nawet w przypadku otrzymania środków pieniężnych tytułem zachowku od osoby niespokrewnionej, może w pełni skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, bowiem istotny jest stosunek łączący spadkobiercę i osobę uprawnioną do zachowku, i to on decyduje o przydzieleniu do odpowiedniej grupy podatkowej. Takie działanie ma chronić interesy osób uprawnionych jako spadkobierców ustawowych spadkodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie natomiast do ust. 2 ww. przepisu podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Zgodnie z art. 2 ww. ustawy, nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych, natomiast stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a przy nabyciu tytułem zachowku powstaje on z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 2 kwietnia 2012 r Wnioskodawca otrzymał przelewem na konto bankowe wypłatę zachowku po zmarłym w Niemczech w 2002 r. ojcu. Wnioskodawca o pozostawionym testamencie dowiedział się w styczniu 2011 r. i wystąpił do spadkobiercy o wypłatę zachowku. Spadkobierca zgodził się z roszczeniem i w kwietniu 2012 r. wypłacił zachowek, według stanu majątku z 2002 r.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza instytucji zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Stosownie do art. 4a ust. 3 ww. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Przenosząc powyższe uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż w przedstawionej sytuacji obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę środków pieniężnych tytułem zachowku. Ponadto ponieważ nabycie środków pieniężnych nastąpiło w 2012 r., zastosowanie znalazły przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że opisane we wniosku nabycie mogło korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem, że w odpowiednim terminie zostało zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.