INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 12 stycznia 2009r. (data wpływu do tut. Biura 14 stycznia 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn- jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 stycznia 2008r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

W dniu 21 sierpnia 2002r. rodzice wnioskodawcy darowali mu na podstawie aktu notarialnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Zgodnie z obowiązującą wtedy ustawą prawo spółdzielcze art. 223 § 1 „skuteczność zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego zależy od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni”. Przepis ten stracił moc po wyroku w dniu 15 kwietnia 2004r.; obecnie nie ma konieczności przynależności do spółdzielni mieszkaniowej by móc być właścicielem prawa do lokalu. Do spółdzielni wnioskodawca przystąpił w dniu 29 października 2008r. po rezygnacji z członkostwa swego ojca kilka dni wcześniej. Podczas podpisywania aktu notarialnego darowizny w 2002r. wnioskodawca został zwolniony z podatku od spadku i darowizn na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadku i darowizn. Wnioskodawca spełnił wszystkie warunki ulgi i mieszkał w tym mieszkaniu ponad sześć lat (jest zameldowany w ww. mieszkaniu od urodzenia i nadal w nim mieszka). Zgodnie z prawem podatkowym wnioskodawca zobowiązał się w nim mieszkać przez pięć lat od dnia podpisania aktu notarialnego. Obecnie ze względu na sytuację zawodową chciałby sprzedać to mieszkanie i zakupić inne.

Wnioskodawca nie wie od kiedy w sensie prawa podatkowego stał się właścicielem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Czy nastąpiło to w dniu podpisania aktu notarialnego w 2002r., w dniu wejścia w życie zmiany w ustawie prawo spółdzielcze w 2004r., czy też w dniu wstąpienia w poczet członków spółdzielni wraz z uwstecznieniem się zbycia w 2008r. W związku z tym wnioskodawca nie wie czy minął już okres 5-letni i może sprzedać mieszkanie bez konieczności zapłaty 19% podatku od zbycia, czy też może skorzystać z ulgi mieszkaniowej lub meldunkowej.

Wnioskodawca zaznaczył jednocześnie, iż złożył do urzędu skarbowego zgłoszenie nabycia na druku SD-Z2 do ewentualnego wykorzystania, na wypadek gdyby istniała taka konieczność.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie.

Czy przy zbyciu mieszkania w 2009r. wnioskodawca nie narazi się na zarzuty organów podatkowych, że nie dopełnił obowiązku zamieszkiwania przez pięć lat do czego zobowiązał się w 2002r. korzystając z ulgi podatkowej przy darowaniu mieszkania przez rodziców aktem notarialnym...

Zdaniem wnioskodawcy, nabycie mieszkania nastąpiło w 2002r. i od tego dnia należy liczyć okres pięcioletni. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 08 grudnia 1980r. I CR 487/80 (OSNC Nr 7/1981 poz. 137) – „przez spełnienie świadczenia należy rozumieć zarówno przypadki, w których zawarto umowę o skutkach tylko zobowiązujących i jednocześnie lub później spełniono świadczenie jak też przypadki, w których zawarto umowę wywołującą podwójne skutki, tak że rozporządzenie nastąpiło z mocy samej umowy”.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2004r. syg. akt III CzP 30/04 prawo spółdzielcze nie uzależnia od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni ani dokonania czynności zbycia, ani jej ważności, lecz ogranicza się jedynie do skuteczności zbycia. Darowizna zostaje wykonana gdy obdarowany uzyskuje materialny rezultat, bez względu, czy następnie dojdzie do członkostwa czy też nie.

Wnioskodawca uważa, że spełnił warunki ulgi z 2002r., bo zgodnie z ustawą mieszkał w mieszkaniu przez pięć lat od dnia podpisania aktu, co jest wyraźnie zaznaczone w ustawie oraz w samym akcie.

Umowa darowizny jest aktem jednostronnie zobowiązującym, notariusz przesyła akt do urzędu skarbowego, co wskazuje na fakt, iż to właśnie ten akt jest dokumentem potwierdzającym nabycie nieruchomości, a nie uchwała spółdzielni.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Aby ocenić skutki podatkowe w podatku od spadków i darowizn opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego, na wstępie koniecznym jest ustalenie, kiedy nastąpiło nabycie wymienionego we wniosku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Przez pojęcie darowizny rozumieć należy typ umowy nazwanej, opisany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z przepisem art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Umowa darowizny jest czynnością jednostronnie zobowiązującą, nakładającą obowiązek wykonania darowizny jedynie na darczyńcę. Wyjątek stanowi obciążenie obdarowanego poleceniem. Obowiązek współdziałania obdarowanego w wykonaniu zobowiązania (art. 354 § 2 k.c.) nie oznacza wykonania lub współwykonania darowizny w rozumieniu art. 896 k.c. Przepis art. 888 § 1 k.c. nie określa bliżej treści świadczenia darczyńcy, ograniczając się do ogólnego wskazania, że darczyńca zobowiązuje się do świadczenia kosztem swojego majątku, z art. 889 k.c. in principio wynika zaś, że jest to czynność przysparzająca. Na czym polega świadczenie darczyńcy rozstrzyga więc dana umowa. Darowizna zostaje rzeczywiście wykonana wtedy, gdy obdarowany uzyskuje materialny rezultat w postaci przysporzenia na jego rzecz, kosztem majątku darczyńcy. W umowie darowizny, której rezultatem ma być nabycie przez obdarowanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, darczyńca zobowiązuje się do spełnienia czynności niezbędnych do rezygnacji z członkostwa ze wskazaniem obdarowanego jako swego następcy. Spełnienie tych czynności stanowi zarazem spełnienie świadczenia będącego przedmiotem umowy darowizny, bez względu na to czy następnie dojdzie do członkostwa obdarowanego w spółdzielni. Powstanie w wyniku tego roszczenia obdarowanego do spółdzielni o przyjęcie w poczet członków potwierdza, że nastąpiło to kosztem majątku darczyńcy i stanowi przysporzenie na rzecz obdarowanego.

W przedstawionym zdarzeniu wnioskodawca zawarł z rodzicami 21 sierpnia 2002r. umowę darowizny, której przedmiotem było spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

Należy zauważyć, powtarzając za Sądem Najwyższym (wyrok z dnia 24 czerwca 2004r. sygn. akt II CZP 30/04), że ww. przepisy nie uzależniały od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni ani dokonania czynności zbycia ani jej ważności, lecz ograniczały się jedynie do skuteczności zbycia. Zgodnie z obowiązującym w 2002r. art. 224 prawa spółdzielczego spółdzielnia nie mogła odmówić przyjęcia w poczet członków nabywcy prawa, jeżeli odpowiadał on wymaganiom statutu. Powyższe uzasadnia uznanie tej czynności, na gruncie prawa spółdzielczego, za czynność prawną o zawieszonej skuteczności. Tym samym brak członkostwa w spółdzielni osoby, która na podstawie umowy darowizny stała się właścicielem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nie miał wpływu na ważność nabycia w drodze darowizny tegoż prawa, miał jedynie wpływ na datę nabycia tegoż prawa. Inaczej mówiąc skutek rozporządzający polegający na nabyciu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego następował w momencie przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni.

Umowa darowizny z rodzicami zawarta została dnia 21 sierpnia 2002r., a więc w trakcie obowiązywania art. 223 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 16 września 1982r. Prawo spółdzielcze (j.t. Dz.U. z 1995r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) oraz art. 17#61447; ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2001r. Nr 4 poz. 27 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2002r., który uzależniał skuteczność zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni. Tym samym należy przyjąć, że w momencie zawarcia umowy darowizny pomiędzy rodzicami a wnioskodawcą nastąpił jedynie skutek zobowiązujący, natomiast skutek rozporządzający polegający na nabyciu przedmiotowego prawa miał nastąpić w momencie przyjęcia wnioskodawcy w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej.

Jednakże należy zauważyć, że ustawa z dnia 19 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002r. Nr 240, poz. 2058) uchyliła m.in. art. 223 § 2 Prawa spółdzielczego, tym samym przepis ten utracił moc. Natomiast art. 17#61447; ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 64 Konstytucji i utracił moc z dniem 15 kwietnia 2004r. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004. sygn. akt K 32/03 DZ. U. z 2004r. Nr 63, poz. 591). Zatem należy uznać, że z tą datą, w przedmiotowej sprawie nastąpiło nabycie przez wnioskodawcę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, ponieważ w dniu, w którym ww. przepis utracił moc zgodnie z treścią orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego ww. nabycie przestało być traktowane przez prawo jako czynność prawna o zawieszonej skuteczności.

Zatem za datę nabycia przedmiotowego prawa należy przyjąć, w tym przypadku datę 15 kwietnia 2004r., czyli datę utraty mocy art. 17#61447; ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych a nie datę zawarcia umowy darowizny, tj. dzień 21 sierpnia 2002r., czy też datę, kiedy wnioskodawca wstąpił w poczet członków spółdzielni co nastąpiło w 2008r. W momencie wstąpienia wnioskodawcy w poczet członków spółdzielni czynność ta była już potraktowana przez Trybunał Konstytucyjny jako obowiązek naruszający Konstytucję. Należy jednak dodać, że niekonstytucyjność tego warunku orzeczono dopiero od 15 kwietnia 2004r.

Ponieważ nabycie ww. spółdzielczego własnościowego prawo do lokalu mieszkalnego w drodze darowizny nastąpiło przed 01 stycznia 2007r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 01 stycznia 2007r.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006r. podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne tytułem darowizny własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga o której mowa w ust. 1 art. 16 ustawy przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki (art. 16 ust. 2 ww. ustawy):

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4, tj. posiadają obywatelstwo polskie lub mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy,
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu,
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:

a) od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,

b) od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn na podstawie aktu notarialnego - stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy lub darczyńcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą zamieszkać w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat.

Pojęcie „miejsce zamieszkania” nie jest zdefiniowanie w przepisach ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wobec powyższego poprzez „miejsce zamieszkania”, posiłkując się treścią art. 25-28 kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) należy rozumieć miejsce, w którym faktycznie się przebywa z zamiarem stałego pobytu, przy czym miejsca zamieszkania nie należy w każdym przypadku utożsamiać z miejscem zameldowania na pobyt stały. Miejscem zamieszkania danej osoby jest ta miejscowość, w której osoba scentralizowała swoja aktywność życiową.

W prawie polskim obowiązuje zasada wyrażona w art. 28 k.c., zgodnie z którą można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Zatem z punktu widzenia przepisów art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn to zamieszkiwanie a nie zameldowanie decyduje o zachowaniu prawa do ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 powołanej ustawy o podatku od spadków i darowizn notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.

Powyższe uregulowanie oznacza, iż w przypadku, gdy darowizna dokonywana jest w formie aktu notarialnego obowiązek złożenia zeznania podatkowego, o którym mowa w ww. art. 16 nie występuje, zaś data zawarcia aktu notarialnego traktowana jest na równi ze złożeniem zeznania podatkowego.

Z treści wniosku wynika, że wnioskodawca nabywając tytułem darowizny – na podstawie aktu notarialnego - od rodziców spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego skorzystał z ulgi przewidzianej w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

A zatem, mając na uwadze wyżej wymienione przepisy art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy stwierdzić, że jeżeli wnioskodawca spełni wszystkie warunki w tym przepisie wymienione, w tym warunek zamieszkiwania w nabytym lokalu przez 5 lat począwszy od dnia 15 kwietnia 2004r. (ponieważ tą datę należy w świetle wyżej dokonanego uzasadnienia uznać za datę nabycia), to sprzedaż przedmiotowego lokalu mieszkalnego dokonana dopiero po dniu 15 kwietnia 2009r., tj. po upływie 5 letniego okresu zamieszkiwania w nim przez wnioskodawcę nie spowoduje utraty prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy w tym zakresie jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.