INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 26 lutego 2009 r. (data wpływu 3 marca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania udziału w zysku zakładu ubezpieczeń – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 marca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania udziału w zysku zakładu ubezpieczeń.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (dalej Spółka) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie leasingu. Zgodnie ze stosowanymi przez Spółkę Ogólnymi Warunkami Umów Leasingu, w większości przypadków, na leasingobiorcy ciąży obowiązek pełnego ubezpieczenia przedmiotu leasingu i pokrycia wszelkich wydatków, które nakładane są z mocy prawa na właściciela rzeczy, oraz wydatków związanych z jego eksploatacją, ubezpieczeniem, rejestracją oraz podatkiem od środków transportowych. Wyboru zakładu ubezpieczeń (dalej ubezpieczyciela) winien dokonać leasingobiorca, jednakże wybór ten wymaga pisemnej akceptacji leasingodawcy. Możliwe jest również (na życzenie leasingobiorcy), ubezpieczenie przedmiotu leasingu przez Spółkę na rachunek leasingobiorcy.

Zakres umów ubezpieczenia zawieranych w związku z umowami leasingu oferowanymi przez Spółkę obejmuje ubezpieczenia OC, AC, NW, ale także ubezpieczenia: Assistance, ochrony prawnej, mienia w leasingu i ubezpieczenie na życie.

W celu usprawnienia realizacji procesu przenoszenia posiadania przedmiotów leasingu oraz obejmowania leasingobiorców ochroną ubezpieczeniową, Spółka zawiera różnego rodzaju umowy z zakładami ubezpieczeń oraz agencją ubezpieczeniową działającą w imieniu zakładów ubezpieczeń. Na podstawie wspomnianych umów, Spółka świadczy m.in. następujące usługi:

1. prowadzenie i przekazywanie do ubezpieczyciela rejestru umów objętych ochroną ubezpieczeniową,
2. informowanie poszczególnych ubezpieczycieli o wcześniejszym zakończeniu ochrony ubezpieczeniowej,
3. informowanie ubezpieczonych – na ich wniosek – o adresach oraz danych kontaktowych jednostek organizacyjnych zakładów ubezpieczeń,
4. pośredniczenie przy przyjmowaniu od ubezpieczonych zgłoszeń dotyczących roszczeń o wypłatę odszkodowania oraz przekazywania ich do ubezpieczyciela wraz z wszelką posiadaną dokumentacją,
5. informowanie ubezpieczonych o sposobie i trybie rozpatrywania przez ubezpieczyciela wniosków przez ich składanych,
6. przekazywanie agencji ubezpieczeniowej bazy danych klientów Spółki,
7. informowanie klientów o ofercie ubezpieczeniowej poszczególnych ubezpieczycieli,
8. udostępnienie logo Spółki do promocji umów ubezpieczenia,
9. dystrybuowanie materiałów reklamowych dotyczących ubezpieczeń wśród klientów Spółki itp.

Z tytułu świadczenia powyższych usług Spółka otrzymuje od ubezpieczycieli oraz agencji ubezpieczeniowej wynagrodzenie, podlegające opodatkowaniu lub zwolnieniu z opodatkowania podatkiem towarów i usług (dalej podatek VAT).

Dodatkowo, niezależnie od wynagrodzenia za powyższe usługi, zgodnie z postanowieniami wspomnianych umów, Spółka ma zapewniony udział w zysku ubezpieczyciela zrealizowanym na podstawie umów ubezpieczeniowych, dotyczących klientów Spółki i przedmiotów leasingu, których Spółka jest właścicielem.

Kalkulacja udziału w zysku odbywa się z reguły na następujących zasadach (Spółka jest stroną kilku umów dotyczących udziału zysku, jednak we wszystkich mechanizm jest zbliżony do przedstawionego poniżej): po upływie ustalonego okresu (najczęściej roku kalendarzowego) zakład ubezpieczeń sporządza techniczny rachunek wyników, w którym:

1. po stronie przychodów ujęte zostają:

nbspnbspnbspnbspnbsp - suma należnych i otrzymanych składek,
      - stan rezerwy składek na ostatni dzień poprzedniego okresu obrachunkowego,
      - stan rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia na ostatni dzień poprzedniego roku obrachunkowego;
2. po stronie rozchodów ujęte zostają:

      - odszkodowania wypłacone,
      - stan rezerwy składek na ostatni dzień danego roku obrachunkowego,
      - stan rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia na ostatni dzień danego roku obrachunkowego,
      - koszty zarządzania ustalone jako procent składek.

Wynik techniczny za dany okres obrachunkowy równy jest różnicy pomiędzy przychodami i rozchodami, obliczonymi zgodnie ze schematem przedstawionym powyżej. Dodatni wynik techniczny rozdzielany jest w proporcjach (najczęściej równych) pomiędzy Spółkę i zakład ubezpieczeń. Zakład ubezpieczeń wypłaca należny Spółce udział w zysku po zatwierdzeniu przez biegłego rewidenta raportu z działalności zakładu ubezpieczeń.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymywany przez Spółkę udział w zysku zakładu ubezpieczeń podlega opodatkowaniu podatkiem VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, zakres opodatkowania VAT został określony w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późniejszymi zmianami), dalej ustawa o VAT. Zgodnie z tym przepisem, opodatkowaniu podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż w związku z rozliczeniami z tytułu udziału w zysku zakładu ubezpieczeń nie dochodzi pomiędzy stronami do jakiejkolwiek dostawy towarów. Tym samym, w przedmiotowym stanie faktycznym, nie występuje dostawa towarów na terytorium kraju, eksport ani import towarów, a także wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem czy wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W świetle powyższego, w celu określenia, czy udział w zysku zakładu ubezpieczeń podlega regulacjom ustawy o VAT należy określić, czy stanowi on wynagrodzenie za świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (dalej ETS), nie każde świadczenie nie będące dostawą towarów podlega opodatkowaniu VAT. Zgodnie z praktyką ETS (potwierdzaną także przez orzecznictwo polskich sądów administracyjnych), jedną z podstawowych przesłanek warunkujących uznanie danej czynności za odpłatne świadczenie usługi jest istnienie bezpośredniego związku przyczynowego między otrzymanym wynagrodzeniem a realizowanym świadczeniem.

W celu dokonania podatkowej kwalifikacji udziału w zysku zakładu ubezpieczeń należy zatem rozstrzygnąć:

1. czy istnieje świadczenie realizowane przez Spółkę, nieopodatkowane dotąd podatkiem VAT...
2. czy udział w zysku otrzymywany od zakładu ubezpieczeń ma charakter wynagrodzenia za świadczenia realizowane przez Spółkę...

Ad. 1. Brak świadczenia ze strony Spółki

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem ETS, przekazanie środków pieniężnych nie zawsze rodzi obowiązek naliczenia podatku VAT. Elementem niezbędnym do uznania, że dany transfer środków powinien być opodatkowany podatkiem VAT jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy wypłatą środków a określonym świadczeniem beneficjenta na rzecz podmiotu wypłacającego. W sytuacji, gdy druga strona otrzymując środki pieniężne nie podejmuje żadnych działań i nie jest zobowiązana do ich podjęcia (lub zaniechania), sam fakt przekazania środków pieniężnych nie powinien rodzić konsekwencji w zakresie podatku VAT.

Jak wskazano w stanie faktycznym, wszelkie czynności realizowane przez Spółkę w ramach współpracy z zakładem ubezpieczeń (w szczególności usługi związane z obsługą umów), są już opodatkowane podatkiem VAT (lub zwolnione z opodatkowania). Z kolei udział w zysku uwarunkowany jest realizacją szeregu przesłanek niezależnych od Spółki, a wynikających z przebiegu umów ubezpieczenia. Otrzymywanie udziału w zysku nie wiąże się z wykonywaniem przez Spółkę (lub powstrzymaniem od wykonania) jakichkolwiek dodatkowych świadczeń, które mogłyby zostać uznane za świadczenie usług. Nie jest zatem spełniony podstawowy warunek opodatkowania tego transferu środków podatkiem VAT.

Ad. 2. Brak charakteru odpłatności za świadczenie

Z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, iż niezbędną przesłanką do uznania, iż świadczenie usług podlega opodatkowaniu jest istnienie odpłatności za świadczenie (wynagrodzenia za świadczenie). Polskie przepisy dotyczące podatku VAT, jak i przepisy Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, nie definiują pojęcia „odpłatności” oraz sposobu powiązania jej ze świadczeniem traktowanym jako usługa. Niemniej jednak, stanowisko w tej kwestii zajmował ETS, który m.in. w orzeczeniu Staatssecretaris van Financien (sygn. 154/80) stwierdził, iż „świadczenie usług podlega opodatkowaniu (...) gdy usługi są świadczone w zamian za wynagrodzenie, a podstawę opodatkowania takiej usługi stanowi wszystko, co składa się na wynagrodzenie za tę usługę; musi zatem istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem (...)”.

Kwestia istnienia bezpośredniego związku między świadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem była podkreślana przez ETS także w sprawie Tolsma (sygn. C-16/93), w której przedmiotem sporu była kwestia opodatkowania podatkiem VAT dobrowolnych datków dla ulicznego grajka, jako zapłaty za usługę świadczoną na rzecz przechodniów. W ocenie ETS, nie można było w takim przypadku znaleźć bezpośredniego związku pomiędzy wykonywanym świadczeniem a otrzymanymi datkami. W konsekwencji ETS uznał, że nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem VAT.

Kwoty otrzymywane z tytułu udziału w zysku zakładu ubezpieczeń nie stanowią wynagrodzenia za jakiekolwiek czynności wykonywane przez Spółkę. Jak wskazano powyżej, wysokość udziału w zysku zależy od czynników zewnętrznych, w szczególności od „szkodowości”, stanu rezerw i kosztów zarządzania zakładu ubezpieczeń. Są to więc wielkości niezależne od Spółki i znane jej dopiero po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego (najczęściej roku kalendarzowego). Co więcej, podpisując umowy ubezpieczenia, Spółka nie ma pewności, czy wynik techniczny zakładu ubezpieczeń będzie dodatni, a co za tym idzie, czy przypadnie jej jakikolwiek udział w zysku. Skoro więc wysokość korzyści otrzymywanych przez Spółkę nie zależy od podejmowanych przez nią działań, nie można w tym przypadku mówić o wynagrodzeniu – dla takiego skategoryzowania danego transferu środków jest bowiem konieczne podejmowanie przez beneficjenta czynności, za które byłby wynagradzany.

Podobne stanowisko odnośnie relacji między otrzymanym wynagrodzeniem a świadczeniem zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji IBPP3/443-357/08/BWo z dnia 28 lipca 2008 r., w której stwierdził, iż „ Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia”.

Spółka pragnie wskazać, że podobne stanowisko zajął także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji nr IPPP1-443-588/07-4/RK z dnia 10 stycznia 2008 r.

Jak wskazano powyżej, w przypadku udziału w zysku zakładu ubezpieczeń, kwota otrzymywana przez Spółkę nie zależy od realizowanych przez nią świadczeń. Tym samym – analogicznie do sytuacji przedstawionych w przywołanych wyrokach – kwoty otrzymywane z zakładu ubezpieczeń nie odzwierciedlają wartości jakiegokolwiek świadczenia wykonywanego przez Spółkę. Konsekwentnie, nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT.

Podsumowując zaprezentowane powyżej stanowisko należy wskazać, że otrzymywanie udziałów w zysku zakładów ubezpieczeń nie wiąże się z realizacją przez Spółkę jakiegokolwiek świadczenia, a uzyskiwane przez nią kwoty nie mogą być utożsamiane z wynagrodzeniem. Konsekwentnie, w ocenie Spółki, wypłata udziału w zysku nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż nie spełnia ona przesłanek umożliwiających zaklasyfikowanie jej do którejkolwiek z czynności podlegających opodatkowaniu VAT, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Czynność przyznania udziału w zysku jest czynnością nieekwiwalentną, wobec czego brak jest podstaw, ażeby twierdzić, iż Spółka otrzymując wspomniany udział, realizuje jakiekolwiek świadczenie, z tytułu którego otrzymuje wynagrodzenie. W konsekwencji udział w zysku stanowić powinien zdarzenie neutralne dla opodatkowania podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.