Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT2.4011.712.2020.2.HD
z 22 grudnia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 października 2020 r. (data wpływu 8 października 2020 r.), uzupełnionym w dniu 8 grudnia 2020 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z wypłatą świadczenia pieniężnego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 8 października 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniony w dniu 8 grudnia 2020 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z wypłatą świadczenia pieniężnego.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W wyniku złożonego przeciwko Wnioskodawcy powództwa przez pana X.Y., Sąd Okręgowy w dniu 24 lipca 2020 r. w sprawie o sygn. akt xxx wydał wyrok, którego sentencja określona została w pkt 5 i brzmi następująco:

Sąd:

1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda X.Y. kwotę 88.800 zł brutto (słownie: osiemdziesiąt osiem tysięcy osiemset złotych) tytułem odprawy z odsetkami ustawowymi od dnia 13 lipca 2016 r. do dnia zapłaty,
2. oddala powództwo w pozostałej części,
3. zasądza od pozwanego na rzecz powoda X.Y. kwotę 4.261,36 zł (słownie: cztery tysiące dwieście sześćdziesiąt jeden złotych 36/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania,
4. zasądza od pozwanego na rzecz powoda X.Y. kwotę 2.025,25 zł (słownie: dwa tysiące dwadzieścia pięć złotych 25/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,
5. wyrokowi w pkt 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 29.600 zł.

Następnie Sąd, na wniosek powoda, z urzędu prostuje oczywistą niedokładność w sentencji wyroku poprzez wpisanie w pkt 1 wyroku zamiast „odprawy” – „odszkodowania”.

W wyniku złożenia wniosku przez obie strony o sporządzenie i uzasadnienie wyroku, Sąd w dniu 17 sierpnia 2020 r. sporządza uzasadnienie wyroku i doręcza je stronom.

W treści uzasadnienia wyroku Sąd dokonuje kwalifikacji kwoty zasądzonej w pkt 1 wyroku, a której, w zakresie kwoty 29.600 zł, Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd w uzasadnieniu wyroku zakwalifikował zasądzoną kwotę w następujący sposób:

W pierwszej kolejności należy ustosunkować się do kwestii prawnego charakteru odprawy wynikającej z punktu 2.2. obowiązującej strony umowy o pracę. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem należy przyjąć, że prawo do odprawy – stanowiące element stosunku pracy – stanowi autonomiczne źródło zobowiązania do świadczenia pieniężnego przez pracodawcę, względem określonego w art. 45 i art. 47¹ Kodeksu pracy. W przypadku odprawy źródłem zobowiązania pracodawcy pozostaje umowa – w analizowanym przypadku umowa o pracę. Mimo że odprawa ma charakter rekompensaty, to w istocie odszkodowaniem sensu strico nie jest. Jest to dodatkowe świadczenie, bonus, do którego uprawnienie aktualizuje się już wobec samego faktu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę.

Odmienna sytuacja dotyczy odszkodowania z art. 45 i art. 47¹ Kodeksu pracy. Źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy jest bowiem ustawa zawierająca w tym względzie unormowania bezwzględnie obowiązujące, a dla realizacji roszczenia odszkodowawczego koniecznym jest wszczęcie postępowania mającego na celu sądową kontrolę zasadności przyczyn wypowiedzenia. Odszkodowanie to może być dochodzone tylko i włącznie w procesie wszczętym wskutek odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę.

Podkreślić należy, że odprawa nie ma charakteru ściśle odszkodowawczego, a jedynie stanowi dodatkowe świadczenie wynikające ze stosunku pracy. Odprawa ta nie ma kompensować faktycznego uszczerbku wynikającego z utraty pracy, a jedynie stanowi dodatkową gratyfikację w związku z utratą pracy na zajmowanym stanowisku, o czym jednoznacznie świadczy punkt 2.2. umowy o pracę, w którym wskazano, że w przypadku jej rozwiązania z inicjatywy pracodawcy będzie przysługiwało powodowi prawo do odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia brutto. Strony nie wskazały dodatkowych warunków nabycia prawa do odprawy.

Postanowienia dotyczące odpraw/odszkodowań z reguły przybierają postać stosowanych klauzul zawieranych w umowach o pracę, zaś zgodnie z art. 18 Kodeksu pracy do umów o pracę można wprowadzać postanowienia korzystniejsze niż zawarte w przepisach prawa pracy (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., sygn. akt I PKN 592/01). Dokonując oceny umownego odszkodowania w związku z rozwiązaniem przez pracodawcę lub z jego inicjatywy stosunku pracy, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2008 r. sygn. akt I PK 209/07 wskazał, że świadczenie w związku z ustaniem stosunku pracy nie jest wynagrodzeniem za pracę ani rodzajem wynagrodzenia za pracę. Jest to świadczenie szczególne, stanowiące swoiste umowne odszkodowanie za utratę miejsca pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.

W związku z tak sformułowanym uzasadnieniem wyroku oraz sprostowaną jego sentencją Wnioskodawca dokonał, jako płatnik, zapłaty kwoty 29.600 zł (objętej rygorem natychmiastowej wykonalności) na rachunek powoda w celu wykonania treści orzeczenia sądu – bez odprowadzania i zapłaty z tego tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. X.Y. zażądał od Wnioskodawcy zapłaty pełnej kwoty 29.600 zł na jego rachunek bankowy, jako kwoty odszkodowania.

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawca wskazał, że powództwo złożone przez pana X.Y., w wyniku którego Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 24 lipca 2020 r. sygn. akt. xxx zasądził od Spółki na jego rzecz kwotę 88.800 zł, dotyczyło zapłaty odszkodowania umownego, które zostało określone w umowie o pracę zawartej pomiędzy Spółką, a X.Y., a która w pkt 2.2. określała, że (cytując treść umowy o pracę): w przypadku rozwiązania niniejszej umowy z inicjatywy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, przewidzianego w punkcie 3. Powództwo zatem obejmowało żądanie zapłaty kwoty trzykrotności wynagrodzenia brutto tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę z X.Y. z uwagi na rozwiązanie jej z inicjatywy Spółki.

Uzasadniając wydany wyrok Sąd Okręgowy wskazał, że (cytując treść uzasadnienia wyroku): prawo do odprawy stanowi autonomiczne źródło zobowiązania do świadczenia pieniężnego przez pracodawcę, względem określonego w art. 45 i art. 47¹ Kodeksu pracy. W przypadku odprawy źródłem zobowiązania pracodawcy pozostaje umowa, w analizowanym przypadku umowa o pracę. Mimo że odprawa ma charakter rekompensaty, to w istocie odszkodowaniem sensu strico nie jest. Jest to dodatkowe świadczenie, bonus, do którego uprawnienie aktualizuje się już wobec samego faktu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Odmienna sytuacja dotyczy odszkodowania z art. 45 i 47¹ Kodeksu pracy. Źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy jest bowiem ustawa, zawierająca w tym względzie unormowania bezwzględnie obowiązujące, a dla realizacji roszczenia odszkodowawczego koniecznym jest wszczęcie postępowania mającego na celu sądową kontrolę zasadności przyczyn wypowiedzenia. Odszkodowanie to może być dochodzone tylko i włącznie w procesie wszczętym wskutek odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Podkreślić należy, że odprawa nie ma charakteru ściśle odszkodowawczego, a jedynie stanowi dodatkowe świadczenie wynikające ze stosunku pracy. Odprawa ta nie ma kompensować faktycznego uszczerbku wynikającego z utraty pracy, a jedynie stanowi dodatkową gratyfikację w związku z utratą pracy na zajmowanym stanowisku, o czym jednoznacznie świadczy punkt 2.2. umowy o pracę, w którym wskazano, że w przypadku jej rozwiązania z inicjatywy pracodawcy będzie przysługiwało powodowi prawo do odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego  wynagrodzenia brutto. Strony nie wskazały dodatkowych warunków nabycia prawa do odprawy. Postanowienia dotyczące odpraw/odszkodowań z reguły przybierają postać stosowanych klauzul zawieranych w umowach o pracę, zaś zgodnie z art. 18 Kodeksu pracy do umów o pracę można wprowadzać postanowienia korzystniejsze niż zawarte w przepisach prawa pracy (vide wyrok Sądu Najwyższego z 19 września 2002 r., I PKN 592/01). Dokonując oceny umownego odszkodowania w związku z rozwiązaniem przez pracodawcę lub z jego inicjatywy stosunku pracy Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2008 r., I PK 209/07, wskazał, że świadczenie w związku z ustaniem stosunku pracy nie jest wynagrodzeniem za pracę ani rodzajem wynagrodzenia za pracę. Jest to świadczenie szczególne, stanowiące swoiste umowne odszkodowanie za utratę miejsca pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. Mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, iż powód nie ponosi ciężaru dowodu wykazania jakichkolwiek innych przesłanek poza faktem, iż do rozwiązania umowy o pracę doszło z inicjatywy pracodawcy. W ocenie sądu, powód w niniejszej sprawie sprostał temu obowiązkowi. Materiał dowodowy zebrany w sprawie potwierdził, iż do rozwiązania umowy o pracę z powodem doszło z inicjatywy pozwanego pracodawcy, przy czym nie doszło do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 Kodeksu pracy. Wbrew twierdzeniu pozwanego, zapis umowy o pracę w punkcie 2.2. „z inicjatywy pracodawcy” jest jednoznaczny, klarowny i jasny, nie wymaga zastosowania kolejnych reguł wykładni. Pozwany nie wykazał, by żądanie powoda o wypłatę trzykrotności wynagrodzenia, w oparciu o ww. zapis, stanowiło nadużycie, o którym mowa w art. 8 Kodeksu pracy (nie ma zastosowania przywołany przez pozwanego art. 5 K.c. – k. 283-283 verte, k. 285). Nadto, skoro odprawa nie ma charakteru odszkodowawczego, to nie ma podstaw do jej miarkowania, zgodnie z żądaniem pozwanego. Jak zostało ustalone prawomocnym wyrokiem z dnia 29 marca 2018 r., wydanym w sprawie o sygn. akt yyy, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 29.600 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2016 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w związku z bezprawnym rozwiązaniem z nim umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Sąd nie wskazał zatem bezpośrednio jaka jest podstawa prawna zasądzonego roszczenia. Wskazał jedynie, że podstawą tą nie jest zarówno art. 45 i art. 47¹ Kodeksu pracy. Analizując uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego należy przyjąć, iż zasądzone roszczenie uznał jako swego rodzaju umowne odszkodowanie.

Spółka wskazuje, że wysokość odszkodowania została określona na podstawie treści umowy o pracę zawartej przez Spółką a panem X.Y., a dokładnie w punkcie 2.2. tejże umowy. W treści wyroku Sądu Okręgowego nie wskazano, iż wysokość lub zasady ustalenia wskazanego w nim odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Spółka wskazuje, że wypłacone odszkodowanie nie dotyczyło korzyści, które powód mógłby osiągnąć gdyby szkody mu nie wyrządzono.

Ponadto Spółka podaje, że wypłacona kwota dotyczyła wyłącznie odszkodowania, ponieważ rygor natychmiastowej wykonalności został ograniczony do kwoty 29.600 zł stanowiącej jednomiesięczne wynagrodzenie brutto.

W związku z powyższym opisem ostatecznie zadano następujące pytanie.

Czy wypłata opisanego we wniosku odszkodowania (objętego pkt 5 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 24 lipca 2020 r. wydanego w sprawie o sygn. akt xxx) zwolniona jest z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym Spółka nie jest zobowiązana do obliczenia, pobrania i wpłacenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od tego odszkodowania?

Zdaniem Wnioskodawcy, w zaistniałym stanie faktycznym doszło do ziszczenia się przesłanki określonej w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalniającej od podatku dochodowego od osób fizycznych kwoty wypłaconej panu X.Y. na podstawie pkt 5 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 24 lipca 2020 r. wydanego w sprawie o sygn. akt xxx, wynoszącej 29.600 zł – jako kwoty stanowiącej odszkodowanie. Wobec powyższego Spółka nie była zobowiązana do obliczenia, pobrania i wpłacenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od zasądzonego przez Sąd Okręgowy odszkodowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosowanie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy źródłem przychodów jest stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 ww. ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043 i 1495), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej – o czym stanowi art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

Płatnicy, o których mowa w art. 31 i art. 33-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a (art. 38 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z treści wniosku w szczególności wynika, że w rezultacie złożonego przeciwko Wnioskodawcy powództwa przez pana X.Y., Sąd Okręgowy w dniu 24 lipca 2020 r. wydał wyrok o sygn. akt xxx. Powództwo złożone przez pana X.Y., w wyniku którego Sąd Okręgowy wyrokiem zasądził od Spółki na jego rzecz kwotę 88.800 zł, dotyczyło zapłaty odszkodowania umownego, które zostało określone w umowie o pracę zawartej pomiędzy Spółką, a X.Y., a która w pkt 2.2. określała, że (cytując treść umowy o pracę): „w przypadku rozwiązania niniejszej umowy z inicjatywy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, przewidzianego w punkcie 3. Powództwo obejmowało zatem żądanie zapłaty kwoty trzykrotności wynagrodzenia brutto tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę z X.Y. z uwagi na rozwiązanie jej z inicjatywy Spółki. Uzasadniając wydany wyrok Sąd Okręgowy wskazał, że (cytując treść uzasadnienia wyroku): „prawo do odprawy stanowi autonomiczne źródło zobowiązania do świadczenia pieniężnego przez pracodawcę, względem określonego w art. 45 i art. 47¹ Kodeksu pracy. W przypadku odprawy źródłem zobowiązania pracodawcy pozostaje umowa, w analizowanym przypadku umowa o pracę. Mimo że odprawa ma charakter rekompensaty, to w istocie odszkodowaniem sensu strico nie jest. Jest to dodatkowe świadczenie, bonus, do którego uprawnienie aktualizuje się już wobec samego faktu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Odmienna sytuacja dotyczy odszkodowania z art. 45 i 47¹ Kodeksu pracy. Źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy jest bowiem ustawa, zawierająca w tym względzie unormowania bezwzględnie obowiązujące, a dla realizacji roszczenia odszkodowawczego koniecznym jest wszczęcie postępowania mającego na celu sądową kontrolę zasadności przyczyn wypowiedzenia. Odszkodowanie to może być dochodzone tylko i włącznie w procesie wszczętym wskutek odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Podkreślić należy, że odprawa nie ma charakteru ściśle odszkodowawczego, a jedynie stanowi dodatkowe świadczenie wynikające ze stosunku pracy. Odprawa ta nie ma kompensować faktycznego uszczerbku wynikającego z utraty pracy, a jedynie stanowi dodatkową gratyfikację w związku z utratą pracy na zajmowanym stanowisku, o czym jednoznacznie świadczy punkt 2.2. umowy o pracę, w którym wskazano, że w przypadku jej rozwiązania z inicjatywy pracodawcy będzie przysługiwało powodowi prawo do odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego  wynagrodzenia brutto. Strony nie wskazały dodatkowych warunków nabycia prawa do odprawy. Postanowienia dotyczące odpraw/odszkodowań z reguły przybierają postać stosowanych klauzul zawieranych w umowach o pracę, zaś zgodnie z art. 18 Kodeksu pracy do umów o pracę można wprowadzać postanowienia korzystniejsze niż zawarte w przepisach prawa pracy (vide wyrok Sądu Najwyższego z 19 września 2002 r., I PKN 592/01). Dokonując oceny umownego odszkodowania w związku z rozwiązaniem przez pracodawcę lub z jego inicjatywy stosunku pracy Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2008 r., I PK 209/07, wskazał, że świadczenie w związku z ustaniem stosunku pracy nie jest wynagrodzeniem za pracę ani rodzajem wynagrodzenia za pracę. Jest to świadczenie szczególne, stanowiące swoiste umowne odszkodowanie za utratę miejsca pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. Mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, iż powód nie ponosi ciężaru dowodu wykazania jakichkolwiek innych przesłanek poza faktem, iż do rozwiązania umowy o pracę doszło z inicjatywy pracodawcy. W ocenie sądu, powód w niniejszej sprawie sprostał temu obowiązkowi. Materiał dowodowy zebrany w sprawie potwierdził, iż do rozwiązania umowy o pracę z powodem doszło z inicjatywy pozwanego pracodawcy, przy czym nie doszło do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 Kodeksu pracy. Wbrew twierdzeniu pozwanego, zapis umowy o pracę w punkcie 2.2. „z inicjatywy pracodawcy” jest jednoznaczny, klarowny i jasny, nie wymaga zastosowania kolejnych reguł wykładni. Pozwany nie wykazał, by żądanie powoda o wypłatę trzykrotności wynagrodzenia, w oparciu o ww. zapis, stanowiło nadużycie, o którym mowa w art. 8 Kodeksu pracy (nie ma zastosowania przywołany przez pozwanego art. 5 K.c. – k. 283-283 verte, k. 285). Nadto, skoro odprawa nie ma charakteru odszkodowawczego, to nie ma podstaw do jej miarkowania, zgodnie z żądaniem pozwanego. Jak zostało ustalone prawomocnym wyrokiem z dnia 29 marca 2018 r., wydanym w sprawie o sygn. akt yyy, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 29.600 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2016 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w związku z bezprawnym rozwiązaniem z nim umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia”. Sąd nie wskazał bezpośrednio jaka jest podstawa prawna zasądzonego roszczenia. W treści wyroku Sądu Okręgowego nie wskazano, iż wysokość lub zasady ustalenia wskazanego w nim odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Sąd wskazał jedynie, że podstawą tą nie jest zarówno art. 45 Kodeksu pracy i art. 47¹ Kodeksu pracy. Wysokość odszkodowania została określona na podstawie treści umowy o pracę zawartej przez Spółką a panem X.Y., a dokładnie w punkcie 2.2. tejże umowy. Według Spółki wypłacone odszkodowanie nie dotyczyło korzyści, które powód mógłby osiągnąć gdyby szkody mu nie wyrządzono. Wypłacona kwota dotyczyła wyłącznie odszkodowania, ponieważ rygor natychmiastowej wykonalności został ograniczony do kwoty 29.600 zł stanowiącej jednomiesięczne wynagrodzenie brutto.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy, w pierwszej kolejności stwierdzić należy, że do wypłaconego przez Wnioskodawcę świadczenia pieniężnego panu X.Y. nie ma zastosowania zwolnienie, o którym mowa art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ wysokość lub zasady ustalenia tego świadczenia nie wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jak również nie wynikały z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy. Wysokość „odszkodowania” – jak sam wskazuje Wnioskodawca – została określona na podstawie treści umowy o pracę zawartej przez Spółką a panem X.Y., a dokładnie w punkcie 2.2. tejże umowy.

Z kolei analizując możliwość zastosowania do ww. świadczenia zwolnienia od opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podkreślić należy, że podstawowym warunkiem jego zastosowania – oprócz otrzymania go na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie z uwzględnieniem przesłanek zawartych w lit. a-b tego przepisu – jest jego charakter odszkodowawczy.

Zauważyć należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jak wynika bowiem z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 r. sygn. akt SK 62/08, jeśli określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się już w sposób oczywisty, a zwłaszcza jeśli znalazł jednoznaczny i autoratywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego, bądź Naczelnego Sądu Administracyjnego, to należy uznać, że przepis ten – w praktyce swego stosowania – nabrał takiej właśnie treści. Jednocześnie, względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym, świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 47¹ i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy, w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 183d, art. 361 § 2, art. 45, art. 56, art. 943 § 3, art. 99, art. 1012 Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę, ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w związku z art. 42 § 1 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy). Jednocześnie, zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy, odszkodowanie, o którym mowa w ww. art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, natomiast odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia (art. 58 Kodeksu pracy).

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy oraz Kodeksie cywilnym pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę. Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.

Odnosząc powyższe do przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że do wypłaconego przez Wnioskodawcę świadczenia pieniężnego – nazwanego w umowie o pracę „odszkodowaniem umownym” – nie ma również zastosowania zwolnienie, o którym mowa art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie zmienia tego również fakt sprostowania przez Sąd niedokładności w sentencji wyroku poprzez wpisanie w pkt 1 wyroku zamiast „odprawy” – „odszkodowania”. W tym miejscu podkreślić należy, że nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie. Świadczenie wypłacone panu X.Y. – co zauważył także Sąd Okręgowy – nie miało bowiem charakteru odszkodowawczego. Środki te stanowiły dodatkowe świadczenie wynikające ze stosunku pracy, czyli nie miały kompensować faktycznego uszczerbku wynikającego z utraty pracy, a jedynie stanowić dodatkową gratyfikację w związku z utratą pracy na zajmowanym stanowisku – o czym jednoznacznie świadczy punkt 2.2. umowy o pracę, w którym wskazano, że w przypadku rozwiązania umowy z inicjatywy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, przewidzianego w punkcie 3 umowy. Było to zatem dodatkowe świadczenie, bonus, do którego uprawnienie aktualizuje się już wobec samego faktu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Ponadto, jak wynika z wniosku, roszczenie powoda dotyczyło zapłaty odszkodowania umownego, które zostało określone w umowie o pracę – nie dotyczyło ono zasadności wypowiedzenia umowy o pracę.

Oprócz tego, opodatkowane podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – są odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej m.in. z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to podlegałyby one opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zatem, wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy, wypłacone „umowne odszkodowanie” – którego wysokość została określona w punkcie 2.2. umowy o pracę zawartej przez Spółką i panem X.Y., i którego źródłem była umowa o pracę – nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

Wobec powyższego, wypłacone przez Wnioskodawcę świadczenie pieniężne na rzecz pana X.Y. nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczenie to stanowi dla pracownika przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, ponieważ wypłata tegoż świadczenia miała swe źródło w łączącym pracownika z Wnioskodawcą stosunku pracy. Zatem, Wnioskodawca, jako płatnik, wypłacając zasądzone świadczenie zobowiązany był do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.