Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/436-426/11-2/MZ
z 9 grudnia 2011 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

 

Rodzaj dokumentu
interpretacja indywidualna
Sygnatura
IPPB2/436-426/11-2/MZ
Data
2011.12.09



Autor
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie


Temat
Podatek od czynności cywilnoprawnych --> Przedmiot opodatkowania --> Wyłączenia

Podatek od czynności cywilnoprawnych --> Przedmiot opodatkowania --> Czynności podlegające opodatkowaniu


Słowa kluczowe
czynności cywilnoprawne
obowiązek podatkowy
podatek od czynności cywilnoprawnych
umowa pożyczki


Istota interpretacji
Umowy pożyczki, zawarte przez Wnioskodawcę jako pożyczkobiorcę nie podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jak wskazuje Wnioskodawca środki pieniężne w chwili ich zawarcia znajdowały się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz umowy pożyczek zostały zawarte poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przedmiotowej sprawie nie znalazł zastosowania art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Natomiast umowy pożyczek, które zostaną udzielone Wnioskodawcy w przyszłości (o ile nie zmieni się stan faktyczny i prawny), także nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jak wskazuje Wnioskodawca środki pieniężne w chwili ich zawarcia będą znajdowały się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz umowy pożyczek zostaną zawarte poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas bezprzedmiotowe będzie rozpatrywanie tych czynności pod katem art. 2 pkt 4 powyższej ustawy.



Wniosek ORD-IN 401 kB

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 29.09.2011 r. (data wpływu 07.10.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umów pożyczek - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07.10.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umów pożyczek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

W związku z prowadzoną przez siebie działalnością oraz w celu pokrycia bieżących potrzeb finansowych, Spółka podjęła kroki mające na celu pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania i zawarła umowy pożyczki z podmiotami zagranicznymi (mającymi siedzibę w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej). Jednocześnie w związku z przewidywanymi dalszymi potrzebami w zakresie finansowania działalności Spółka planuje zaciągniecie kredytu bankowego (lub kredytów bankowych) z zagranicznym bankiem (lub bankami) mającym siedzibę w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej i jednocześnie aktualnie nie planuje, natomiast nie wyklucza zawarcia w przyszłości kolejnych umów pożyczek z innymi (lub jednym z dotychczasowych) zagranicznym pożyczkodawcą (dalej zarówno w odniesieniu do aktualnych, jak i potencjalnych przyszłych pożyczkodawców: Pożyczkodawca lub Pożyczkodawcy). Spółka pragnie zaznaczyć, iż Pożyczkodawcy są podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą (takimi podmiotami byliby także przyszli potencjalni Pożyczkodawcy). Spółka jest podatnikiem VAT w Polsce. Umowy pożyczki zostały zawarte poza granicami Polski a środki pieniężne w momencie zawierania umów pożyczki także znajdowały się poza granicami Polski (co będzie też miało miejsce przy ewentualnym zaciąganiu pożyczek w przyszłości). Spółka pragnie poinformować, że zawarła ona umowy pożyczki z podmiotami zagranicznymi w następujących datach:

  1. 14.12.2006
  2. 22.03.2007
  3. 12.04.2007
  4. 01.10.2008
  5. 25.11.2008
  6. 09.12.2008
  7. 20.01.2009
  8. 16.02.2009
  9. 23.03.2009
  10. 14.05.2009
  11. 29.05.2009
  12. 19.06.2009
  13. 29.06.2009
  14. 07.08.2009
  15. 28.08.2009
  16. 05.10.2009
  17. 23.10.2009
  18. 25.11.2009
  19. 21.12.2009
  20. 25.01.2010
  21. 26.04.2010
  22. 07.06.2010
  23. 27.07.2010
  24. 26.08.2010.

Jednocześnie Spółka pragnie podkreślić, iż wyżej wskazane pożyczki nie zostały/nie zostaną udzielone Spółce przez jej udziałowców. Dodatkowo, Spółka wskazuje, że w dniu 23 sierpnia 2011 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wydał dla Spółki interpretację nr IPPP3/443-847/11-2/MK, w której potwierdził on, że w analogicznym stanie faktycznym zaciągniecie przez Spółkę pożyczki od podmiotu zagranicznego, nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju, należy uznać za import usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, podlegający opodatkowaniu na terytorium kraju.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

W związku z opisanym powyżej stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym wątpliwości Spółki dotyczą prawidłowości traktowania umowy pożyczki na gruncie ustawy o PCC.

W szczególności Spółka prosi o potwierdzenie, iż w przedstawionym przez Spółkę stanie faktycznym/ zdarzeniu przyszłym umowy pożyczki zawarte przez Spółkę nie podlegają opodatkowaniu PCC w Polsce.

Jednocześnie, w przypadku prezentowania przez Państwa opinii odmiennej od przedstawionego poniżej stanowiska Spółki, Podatnik zwraca się z prośbą o wskazanie właściwego rozwiązania, jak i podstawy prawnej znajdującej zastosowanie w przedmiotowej kwestii.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o PCC opodatkowaniu PCC podlega czynność cywilnoprawna, której przedmiotem jest zawarcie umowy pożyczki. Niemniej jednak, w mysl art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

  1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
  2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
    1. umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
    2. umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

W konsekwencji, w przypadku pożyczek udzielonych (lub przy ewentualnym zaciągnięciu pożyczki w przyszłości) przez Pożyczkodawców na rzecz Spółki spełniony zostanie zawarty w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC warunek pozwalający na nieopodatkowanie PCC zawartych przez Spółkę umów pożyczki, gdyż przynajmniej jedna ze stron (Spółka) z tytułu dokonania czynności cywilnoprawnej (umowa pożyczki) będzie opodatkowana VAT lub będzie z niego zwolniona (Spółka rozliczy dla celów VAT import usług zwolnionych, co zostało potwierdzone w interpretacji indywidualnej wydanej na rzecz Spółki dnia 23 sierpnia 2011 r., sygn. IPPP3/443-847/11-2/MK).

W świetle powyższych uwag, w stanie faktycznym opisanym przez Spółkę, w ocenie Spółki czynność cywilnoprawna polegająca na zawarciu umowy pożyczki nie będzie podlegała opodatkowaniu PCC w Polsce.

Prezentowane przez Spółkę stanowisko, znajduje potwierdzenie w innych przykładowych interpretacjach indywidualnych wydanych przez organy podatkowe w analogicznych stanach faktycznych, tj. np. w interpretacjach wydanych przez:

  • Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 marca 2011 r., sygn. IPPB2/436-43/11 -2/MZ;
  • Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30 marca 2010 r., sygn. IPPB2/436-3/10-4/MZ.

Podobnie, potwierdzeniem powyżej prezentowanego stanowiska w zakresie braku opodatkowania PCC umów pożyczek podlegających opodatkowaniu VAT, mogą być także interpretacje indywidualne wydawane przez organy podatkowe w sprawach pożyczek udzielanych pomiędzy podmiotami polskimi, tj. np. interpretacje wydane przez:

  • Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 stycznia 2011 r., sygn. IPPB2/436-412/10 -4/AF;
  • Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 lutego 2010 r., sygn. IPPB2/436-507/09 -4/AF;
  • Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 30 września 2009 r., sygn. ITPB2/436 -138/09/TJ.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399 ze zm., Dz. U. Nr 68, poz. 450 ze zm.) podatkowi temu podlegają umowy pożyczki.

Na podstawie art. 9 ustawy z dnia 04 września 2008 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 165, poz. 1316) art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) otrzymał nowe brzmienie: podatkowi temu podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Do elementów znamionujących umowę pożyczki należy obowiązek jej zwrotu. Przy czym, nie tyle dotyczy to oznaczenia terminu zwrotu, ile zaznaczenia samego obowiązku zwrotu - który, jak wskazuje się w orzecznictwie, w myśl art. 720 § 1 ww. ustawy, jest elementem przedmiotowo istotnym dla tego rodzaju umowy, bez którego nie ma umowy pożyczki. W zależności od tego, jak zostanie ukształtowana przez strony umowa pożyczki, może ona przyjąć postać umowy nieodpłatnej bądź też odpłatnej, gdzie pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zapłaty odsetek. Umowa pożyczki jest umową konsensualną. Dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenia woli.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2006 r. obowiązek podatkowy ciąży na stronach czynności cywilnoprawnych. W myśl art. 4 pkt 1 w brzmieniu obowiązującym od 01.01.2007 r. obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę.

Natomiast zgodnie z art. 1 ust. 4 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiotem są:

  1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na powyższe, należy stwierdzić, że umowa pożyczki podlegała/będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli w chwili zawarcia umowy jej przedmiot, tj. pieniądze znajdowały się/będą znajdowały się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa zostanie zawarta i gdzie mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony umowy.

Pożyczka podlegała/będzie również podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeśli pieniądze będące przedmiotem pożyczki w chwili jej zawarcia znajdowały się/będą znajdowały się za granicą oraz nabywca - pożyczkobiorca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a czynność zostanie dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W ustawie przewidziano jednak sytuacje, w których czynność cywilnoprawna mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2006 r. nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z podatku od towarów i usług, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego.

Na podstawie art. 2 pkt 4 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od dnia 0101. 2007 r. do dnia 21.04.2010 r. nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

  1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
  2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
    1. umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
    2. umowy spółki i jej zmiany,
    3. umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od dnia 22.04.2010 r. nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

  1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
  2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
    1. umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
    2. (uchylone),
    3. umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, iż w związku z prowadzoną przez siebie działalnością oraz w celu pokrycia bieżących potrzeb finansowych, Spółka podjęła kroki mające na celu pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania i zawarła umowy pożyczki z podmiotami zagranicznymi (mającymi siedzibę w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej). Jednocześnie w związku z przewidywanymi dalszymi potrzebami w zakresie finansowania działalności Spółka planuje zaciągniecie kredytu bankowego (lub kredytów bankowych) z zagranicznym bankiem (lub bankami) mającym siedzibę w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej i jednocześnie aktualnie nie planuje, natomiast nie wyklucza zawarcia w przyszłości kolejnej(ych) umów pożyczek z innymi (lub jednym z dotychczasowych) zagranicznym pożyczkodawcą (dalej zarówno w odniesieniu do aktualnych, jak i potencjalnych przyszłych pożyczkodawców: Pożyczkodawca lub Pożyczkodawcy). Spółka pragnie zaznaczyć, iż Pożyczkodawcy są podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą (takimi podmiotami byliby także przyszli potencjalni Pożyczkodawcy). Spółka jest podatnikiem VAT w Polsce. Umowy pożyczki zostały zawarte poza granicami Polski a środki pieniężne w momencie zawierania umów pożyczki także znajdowały się poza granicami Polski (co będzie też miało miejsce przy ewentualnym zaciąganiu pożyczek w przyszłości). Jednocześnie Spółka pragnie podkreślić, iż wyżej wskazane pożyczki nie zostały/nie zostaną udzielone Spółce przez jej udziałowców.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż umowy pożyczki, zawarte przez Wnioskodawcę jako pożyczkobiorcę nie podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jak wskazuje Wnioskodawca środki pieniężne w chwili ich zawarcia znajdowały się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz umowy pożyczek zostały zawarte poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przedmiotowej sprawie nie znalazł zastosowania art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Natomiast umowy pożyczek, które zostaną udzielone Wnioskodawcy w przyszłości (o ile nie zmieni się stan faktyczny i prawny), także nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jak wskazuje Wnioskodawca środki pieniężne w chwili ich zawarcia będą znajdowały się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz umowy pożyczek zostaną zawarte poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas bezprzedmiotowe będzie rozpatrywanie tych czynności pod katem art. 2 pkt 4 powyższej ustawy.

W tym miejscu należy wyjaśnić, iż powołany przez Wnioskodawcę przepis art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będzie miał zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której umowy pożyczki będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy i będą objęte zakresem ustawy o podatku od towarów i usług. W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, iż zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.



doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj