Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/415-721/13/14-S/RH
z 6 lutego 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów – po uwzględnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt I SA/Sz 239/14 – stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 29 lipca 2013 r. (data wpływu – 2 sierpnia 2013 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W maju 2012 r. Wnioskodawca złożył do Sądu Apelacyjnego skargę na przewlekłość postępowania w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym Wydział Cywilny domagając się stwierdzenia przewlekłości postępowania w tej sprawie oraz przyznania od Skarbu Państwa kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania/zadośćuczynienia.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki stwierdził przewlekłość postępowania w przedmiotowej sprawie, a konsekwencją uwzględnienia skargi było przyznanie, w myśl art. 12 ust. 4 cytowanej ustawy, od Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w wysokości 3.000 zł.

Sąd Okręgowy działając na podstawie postanowienia wydanego przez Sąd Apelacyjny, wypłacił odszkodowanie za przewlekłość postępowania.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy „suma pieniężna” przyznawana na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy przyznana Mu kwota nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które płatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wypłacona przez Sąd Okręgowy kwota ma charakter zadośćuczynienia. Istotą zwolnienia od opodatkowania kwot przyznawanych w ramach zadośćuczynień jest fakt, że świadczenia takie nie wzbogacają podatnika i ze swojej istoty dotyczą rzeczy w znacznej mierze abstrakcyjnych, nieuchwytnych i niewymiernych (cierpienie). Zadośćuczynienie nie wzbogaca podatnika, a stanowi jedynie próbę naprawienia wyrządzonej krzywdy - cierpień moralnych, których nie da się z założenia przeliczyć na pieniądze (kwota zadośćuczynienia stanowi namiastkę, próbę wyrównania wyrządzonej, nieprzeliczalnej na pieniądze krzywdy).

Wnioskodawca uważa, że zadośćuczynienie, jakim w przedmiotowej sprawie jest przyznana kwota, nie generuje tym samym dochodu. Absurdem byłyby jakiekolwiek dywagacje dotyczące kosztów uzyskania przychodu z zadośćuczynienia, co tym samym dyskwalifikuje zaliczanie kwoty uzyskanej z zadośćuczynienia do kategorii dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz zadośćuczynienie (rekompensatę) dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Nie dotyczy ona prowadzonej działalności gospodarczej, ani „utraconych korzyści, które mogłyby być osiągnięte, gdyby nie wyrządzona szkoda. W związku z tym, rzeczą kuriozalną byłoby twierdzenie o zasadności opodatkowania podatkiem dochodowym przyznanych kwot za stwierdzoną przewlekłość postępowania, gdyż wówczas ten sam Skarb Państwa, zabierałby część wypłaconego przez siebie - za własną nieudolność, która doprowadziła do krzywdy na obywatelu - zadośćuczynienia

Wnioskodawca wskazuje, że Jego stanowisko potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych:

• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 2010 r. sygn. I SA/Bd 680/09,
• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. II FSK 1218/10,
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 lutego 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 1878/12 oraz praktyka organów podatkowych (indywidualna interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11 lutego 2008 r., sygn. ILPB2/415-306/07-2/AJ).

Wnioskodawca nadmienia, że mając na uwadze fakt, że Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej gwarantuje równe i sprawiedliwe traktowanie wszystkich obywateli wobec prawa, byłoby wysoce niesprawiedliwe jeżeli w kilku sprawach o identycznym charakterze, każdy z tych obywateli byłby odmiennie traktowany wobec prawa.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy zasądzona suma pieniężna na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki mieści się w katalogu świadczeń objętych zwolnieniem podatkowym przewidzianym w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 25 października 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wydał interpretację indywidualną nr ITPB2/415-721/13/MU w której stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 29 lipca 2013 r. uznał za nieprawidłowe, stwierdził bowiem, że nie sposób uznać sumy pieniężnej zasądzonej przez sąd na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze za odszkodowanie lub zadośćuczynienie, przez co nie może ona korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wniesiono w dniu 18 listopada 2013 r. (data nadania 12 listopada 2013 r.). Odpowiedź na ww. wezwanie została udzielona pismem z dnia 17 grudnia 2013 r. znak ITPB2/415W-95/13/DSZ. W dniu 10 stycznia 2014 r. wpłynęła do tutejszego organu podatkowego skarga na ww. interpretację, w której wniesiono o uchylenie jej w całości.

Wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 239/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. Uznał bowiem, że otrzymana przez Wnioskodawcę suma pieniężna stanowi w istocie zadośćuczynienie i korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie – stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b) ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że maju 2012 r. Wnioskodawca złożył do Sądu Apelacyjnego skargę na przewlekłość postępowania w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym Wydział Cywilny domagając się stwierdzenia przewlekłości postępowania w tej sprawie oraz przyznania od Skarbu Państwa kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania/zadośćuczynienia.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, stwierdził przewlekłość postępowania w przedmiotowej sprawie, a konsekwencją uwzględnienia skargi było przyznanie, w myśl art. 12 ust. 4 cytowanej ustawy, od Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w wysokości 3.000 zł. Sąd Okręgowy działając na podstawie postanowienia wydanego przez Sąd Apelacyjny, wypłacił odszkodowanie za przewlekłość postępowania.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) ustawa reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

W myśl art. 6 ust. 3 ww. ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę albo prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Uwzględniając skargę strony, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 tej ustawy). Stosownie natomiast do art. 12 ust. 4 ww. ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych.

W wypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania - ze środków własnych tego sądu (art. 12 ust. 5 pkt 1 ww. ustawy).

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, wyrażonym w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 239/14, w niniejszej sprawie, wbrew twierdzeniom organu, z art. 15 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki nie wynika charakter prawny kwoty zasądzonej w następstwie uwzględnienia skargi na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy. O statusie kwoty otrzymanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze świadczy bowiem nie jej nazwa, lecz rzeczywisty jej charakter, tytuł prawny i cel, jakiemu służy. Otóż kwota otrzymywana na tej podstawie ma zrekompensować negatywne przeżycia psychiczne i moralne związane z przewlekłością postępowania sądowego oraz z naruszeniem prawa (nie dobra osobistego) do rozpoznania sprawy sądowej bez zbędnej zwłoki (vide np. orzeczenia Sądu Najwyższego o sygn. III SPP 163/05, III SPP 154/05 oraz SPK 10/05). Kwota ta, poza funkcją represyjną i prewencyjną, ma też znaczenie kompensacyjne. Inaczej mówiąc – ma na celu zadośćuczynienie za krzywdę, jaką strona poniosła wskutek wadliwie skonstruowanego systemu wymiaru sprawiedliwości albo wadliwe działającego systemu wymiaru sprawiedliwości w praktyce.

Faktem jest, że w prawie cywilnym obok ustawowego pojęcia "odszkodowanie" lub "zadośćuczynienie" nie pojawia się określenie "suma pieniężna". Występuje one jedynie dla oznaczenia świadczenia wypłacanego w pieniądzu (art. 358 k.c., art. 3581 k.c. art. 8241 k.c.). Jednakże, uwagę zwrócić należy na treść art. 445 § 1 k.c., w którym jest mowa właśnie o "przyznaniu poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę".

Bez wątpienia, pojęcie "suma pieniężna" jest charakterystyczne dla ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Jednakże niewłaściwe byłoby utworzenie z niego odrębnej kategorii, różnej od znanego prawu cywilnemu odszkodowania i zadośćuczynienia, skoro charakter wypłaconego świadczenia na mocy przedmiotowej ustawy zbliżony jest właśnie do zadośćuczynienia.

Sąd potwierdził, że wypłacona skarżącemu kwota nie jest odszkodowaniem, o czym świadczy już to, że ustawa o skardze określa granice wypłacanej kwoty (od 2 000 zł do 20 000 zł), podczas gdy odszkodowanie ma z definicji pokrywać rzeczywistą szkodę. O słuszności tego poglądu świadczy też a contrario art. 15 ustawy o skardze – skoro uprawniona osoba może dochodzić odszkodowania poza otrzymaną sumą, to wypłacona jej uprzednio kwota nie może być takim odszkodowaniem.

W ocenie Sądu, organ niesłusznie natomiast uznał, że wypłacona kwota nie jest zadośćuczynieniem. Właściwy sąd zasądzając tę kwotę zobowiązany jest zbadać, czy uprawniona osoba poniosła jakąkolwiek krzywdę. Skoro więc krzywda jest przesłanką zasądzenia tej kwoty ("sumy pieniężnej"), to w istocie stanowi ona zadośćuczynienie za krzywdę.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkami, które niewątpliwie w niniejszej sprawie nie wystąpiły. Otrzymana przez skarżącego suma pieniężna pełni rolę takiego właśnie zadośćuczynienia. Skoro Państwo przyjęło na siebie obowiązek (zresztą wymuszony raczej przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka) zrekompensowania swoim obywatelom niedogodności wynikających z przewlekłych postępowań sądowych, to niezrozumiałe byłoby roszczenie o opodatkowanie tak uzyskanego przysporzenia majątkowego. Akceptując taki punkt widzenia należałoby uznać, że Państwo oczekuje korzyści wynikających z własnego, bezprawnego zaniechania realizacji prawa obywatela do rozpoznania sprawy sądowej (zakończenia postępowania przygotowawczego) w rozsądnym terminie.

Podzielając pogląd wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 17 lutego 2010 r., sygn. akt. I SA/Bd 680/09, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 grudnia 2011 r. o sygn. II FSK 1218/10, a także wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1878/12. Sąd uznał, że otrzymana przez skarżącego w roku 2012 suma pieniężna jest zwolniona z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie wyrażone w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 239/14 należy stwierdzić, że wypłacona Wnioskodawcy zasądzona przez Sąd suma pieniężna zwolniona jest z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.