Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPP3.4512.562.2016.2.MWj
z 23 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 11 października 2016 r. (data wpływu 12 października 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 14 listopada 2016 r. (data wpływu) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 października 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 14 listopada 2016 r. (data wpływu) w zakresie przeformułowania pytania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Powiał …. był właścicielem nieruchomości zabudowanej położonej …., oznaczonej w ewidencji gruntów, jako działka 830/3 o pow. 0,1456 ha. W dniu 30 kwietnia 2004 r. Powiat zawarł ze Spółką Lekarską …. w … umowę dzierżawy ww. nieruchomości, na cele świadczenia usług profilaktyczno - leczniczych, na okres 10 lat tj. od 1.05.2004 r. do 30.04.2014 r. Zgodnie z § 3 ust. 2, w terminie 60 dni przed upływem terminu, na jaki została zawarta, dzierżawca mógł wystąpić z wnioskiem o jej przedłużenie na dalszy okres. Strony ustaliły pierwotny czynsz dzierżawny na 236,73 m² x 3,50 zł/m² = 828,56 zł + 22% VAT, tj. 1010,84 zł brutto miesięcznie. Zgodnie z § 5 pkt 4 Umowy dzierżawy Powiat … dokonał aktualizacji czynszu w dniu 22.05.2007 r. na kwotę brutto 2928,00 zł oraz w dniu 10.02.2014 r. po aktualizacji kwota czynszu dzierżawnego wzrosła do kwoty 3653,85 zł. brutto.

Pismami skierowanymi do Spółki Lekarskiej …. z dnia 22.02.2013 r., Znak …. oraz z dnia 24.02.2014 r. Znak …. Powiat …. poinformował o terminie wygaśnięcia ww. umowy dzierżawy.

Zgodnie z § 3 ust. 2 umowy dzierżawy „W terminie 60 dni przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta DZIERŻAWCA może wystąpić z wnioskiem o jej przedłużenie na dalszy okres.”

W dniu 19.03.2014 r. wpłynął do Starostwa Powiatowego ….. wniosek o przedłużenie umowy na okres 01.05. 2014 r. do 01.05.2024 r. Ponieważ pismo to nie zostało złożone 60 dni przed zakończeniem umowy dzierżawy, postanowiono o uzgodnieniu warunków nowej umowy.

Przed wygaśnięciem umowy w dniu 10.04.2014 r. przeprowadzono negocjacje w spawie ustalenia wysokości czynszu dzierżawnego ww. nieruchomości zabudowanej budynkiem przychodni. Strony ustaliły, że powierzchnia użytkowa całego budynku wynosi 494,85 m², ale budynek nie jest w całości zagospodarowany i wykorzystywany przez spółkę. W dniu 23.04.2014 r. po obmiarze strony ustaliły, że spółka wykorzystuje kotłownię, parter oraz część pomieszczeń I piętra o powierzchni 388,96 m². W niniejszej sprawie istotne jest to, że w toku negocjacji obie strony zgodnie określiły nową stawkę czynszu na 12,50 zł/m² oraz zajmowaną powierzchnię wraz z kotłownią na 388,96 m². Spółka wystąpiła z propozycją o naliczenie czynszu od zmniejszonej powierzchni 272 m² bez kotłowni, którą strony były skłonne przyjąć do umowy. Strony w trakcie prowadzonych negocjacji nie doszły do porozumienia w zakresie warunków zawarcia nowej umowy dzierżawy i w rezultacie umowa taka nie została podpisana.

Umowa dzierżawy nie została przez strony przedłużona na kolejny okres, w związku z czym wygasła z dniem 30.04.2014 r. Pomimo obowiązku, Spółka nie zwróciła przedmiotu najmu. Powiat pismem z dnia 10.06.2014 r. wezwał Spółkę do wydania nieruchomości i poinformował, że od 01.05.2014 r. nalicza się opłatę za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w wysokości 12,50 zł x 494,85 m = 6185,63 zł + 23% VAT = 7608.32 zł brutto miesięcznie.

Po wygaśnięciu umowy dzierżawy w dniu 30.04.2014 r., Spółka Lekarska …. w dalszym ciągu korzystała z nieruchomości i prowadziła w niej działalność leczniczą – przychodnia.

Powiat nadmienia, że przedmiotowa nieruchomość była przedmiotem postępowania przetargowego od 2013 roku i została nabyta przez jedną ze wspólniczek Spółki w dniu 30.10.2015 r. za cenę 686.800,00 zł.

Faktury VAT za bezumowne korzystanie były wystawiane przez Powiat od miesiąca maja 2014 r. do miesiąca października 2015 r. na łączną kwotę 106.516,48 zł. Podatek VAT należny wynikający z faktur Powiat odprowadzał co miesiąc do Urzędu Skarbowego i wykazywał go w deklaracji VAT-7.

Spółka …. tylko częściowo uiszczała opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości czynszu dzierżawnego wynikającego z wygasłej umowy dzierżawy, ale nie w wysokości należnej za bezumowne korzystanie z nieruchomości wynikającej z faktur. Z należności wynikających z ww. faktur Spółka zapłaciła kwotę 51.153,90 zł, natomiast do zapłaty pozostała kwota 55.362,58 zł.

W dniu 04.12.2014 r. Powiat …. pozwał Spółkę Lekarską o zapłatę kwoty 24.508,51 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty za okres od dnia 01.05.2014 r. do 31.10.2014 r.

Nie była wnoszona sprawa do Sądu o opuszczenie nieruchomości, czy też o zwrot nieruchomości po ustaniu umowy, jedynie o uregulowanie czynszu w całości wynikającego z wystawionych faktur.

W dniu 16.12.2014 r. Sąd Rejonowy …. w sprawie sygn. Akt …. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniając powództwo w całości. Od ww. nakazu zapłaty Spółka …. złożyła apelację.

W dniu 29.07.2016 r. Sąd Rejonowy …. V Wydział Gospodarczy wydał wyrok sygn. Akt …. zasądzając od Spółki …. kwotę 7.248,90 zł. Sąd ustalając opłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości przyjął stawkę 12,50 zł/m² i powierzchnię budynku faktycznie wykorzystywaną przez Spółkę, czyli 388,96 m². W ocenie Sądu Powiatowi …. należne jest wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości zabudowanej budyniem przychodni w wysokości 12,50 zł/m² x 388,96 m², czyli 4.862,00 zł miesięcznie. Ponadto Sąd w uzasadnieniu swojego wyroku stwierdził, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż nie jest to odpłatne świadczenie usług ani dostawa towaru.

W dniu 13.08.2015 r. Powiat … pozwał Spółkę Lekarską ....o zapłatę kwoty 32.540,63 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty za okres od dnia 01.11.2014 r. do 29.10.2015 r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Od ww. nakazu zapłaty Spółka .... złożyła apelację.

W dniu 20.07.2016 r. Sąd Rejonowy …. V Wydział Gospodarczy wydał wyrok sygn. Akt …. zasądzając od Spółki .... kwotę 14.184,12 zł. Sąd ustalając opłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości przyjął stawkę 12,50 zł/m2 i powierzchnię budynku faktycznie wykorzystywaną przez Spółkę, czyli 388,96 m². W ocenie Sądu Powiatowi …. należne jest wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości zabudowanej budynkiem przychodni w wysokości 12 50 zł/m² x 388,96 m², czyli 4.862,00 zł miesięcznie. Ponadto Sąd w uzasadnieniu swojego wyroku stwierdził, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie podlega opodatkowana podatkiem VAT, gdyż nie jest to odpłatne świadczenie usług ani dostawa towaru.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.(ostatecznie przedstawione w uzupełnionym wniosku)

Czy opłata za bezumowne użytkowanie nieruchomości Powiatu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też jako odszkodowanie, nie podlega przepisom ustawy o VAT i nie należy dokumentować go fakturą?

Zdaniem Wnioskodawcy, bezumowna czynność jest to czynność, co do której pomiędzy stronami nie została zawarta umowa wyrażająca wolę jakiegokolwiek świadczenia. Jest to czynność nieoparta na żadnym tytule prawnym wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. Bezumowność użytkowania nieruchomości oznacza, iż do używania nieruchomości dochodzi wbrew woli właściciela. Co istotne, w przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności - bez jednoczesnej zgody właściciela na korzystanie z niej - właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotu jego własności. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się, zatem z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela nieruchomości szkody z tytułu bezprawnego z niej korzystania. Żądanie wynagrodzenia w swojej istocie stanowi nie należność, lecz odszkodowanie. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stanowi wynagrodzenia za usługę.

Natomiast odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT w przypadku, gdy bezumowne korzystanie będzie się odbywało za cichą zgodą właściciela. W takiej sytuacji wystąpi domniemany stosunek prawny, w ramach, którego właściciel będzie udostępniał nieruchomość.

Powiat …. był właścicielem nieruchomości zabudowanej położonej …. przy ul. …., oznaczonej w ewidencji gruntów, jako działka 830/3 o pow. 0,1456 ha. W dniu 30 kwietnia 2004 r. Powiat zawarł ze Spółką Lekarską ... spółka partnerska …. umowę dzierżawy ww. nieruchomości, na cele świadczenia usług profilaktyczno - leczniczych, na okres 10 lat tj. od 1.05.2004 r. do 30.04.2014 r.

Pismami skierowanymi do Spółki Lekarskiej .... z dnia 22.02.2013 r., Znak ….oraz z dnia 24.02.2014 r., Znak …. Powiat …. poinformował o terminie wygaśnięcia ww. umowy dzierżawy.

Zgodnie z § 3 ust. 2 umowy dzierżawy „W terminie 60 dni przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta DZIERŻAWCA może wystąpić z wnioskiem o jej przedłużenie na dalszy okres.”

W dniu 19.03.2014 r. wpłynął do Starostwa Powiatowego …. wniosek o przedłużenie umowy dzierżawy na okres 01.05.2014 r. do 01.05.2024 r. Ponieważ pismo to nie zostało złożone 60 dni przed zakończeniem umowy dzierżawy, postanowiono o uzgodnieniu warunków nowej umowy.

Przed wygaśnięciem umowy w dniu 10.04.2014 r. przeprowadzono negocjacje w sprawie ustalenia wysokości czynszu dzierżawnego ww. nieruchomości zabudowanej budynkiem przychodni. Strony ustaliły, że powierzchnia użytkowa całego budynku wynosi 494.85 m², ale budynek nie jest w całości zagospodarowany i wykorzystywany przez spółkę. W dniu 23.04.2014 r. po obmiarze strony ustaliły, że spółka wykorzystuje kotłownię, parter oraz część pomieszczeń I piętra o powierzchni 388,96 m². W niniejszej sprawie istotne jest to, że w toku negocjacji obie strony zgodnie określiły nową stawkę czynszu na 12,50 zł/m² oraz zajmowaną powierzchnię wraz z kotłownią na 388,96 m². Spółka wystąpiła z propozycją o naliczanie czynszu od zmniejszonej powierzchni 272 m² bez kotłowni, którą strony były skłonne przyjąć do umowy. Strony w trakcie prowadzonych negocjacji nie doszły do porozumienia w zakresie warunków zawarcia nowej umowy dzierżawy i w rezultacie umowa taka nie została podpisana.

Umowa dzierżawy nie została przez strony przedłużona na kolejny okres, w związku, z czym wygasła z dniem 30.04.2014 r.

Powiat pismem z dnia 10.06.2014 r. wezwał Spółkę do wydania nieruchomości i poinformował, że od 01.05.2014r. nalicza się opłatę za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w wysokości 12.50 zł x 494,85 m = 6185,63 zł + 23% VAT = 760,32 zł brutto miesięcznie.

Pomimo obowiązku, Spółka nie zwróciła przedmiotu umowy w dalszym ciągu korzystała z nieruchomości i prowadziła w niej działalność leczniczą - przychodnia.

Faktury VAT były wystawiane przez Powiat od miesiąca maja 2014 r. do miesiąca października 2015 r. na łączną kwotę 106.516,48 zł. Podatek VAT należny wynikający z faktur Powiat odprowadzał co miesiąc do Urzędu Skarbowego i wykazywał go w deklaracji VAT-7.

Spółka .... tylko częściowo uiszczała opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości czynszu dzierżawnego wynikającego z wygasłej umowy dzierżawy, a nie w wysokości należnej za bezumowne korzystanie z nieruchomości wynikającej z faktur.

Powiat nie podejmował żadnych innych czynności zmierzających do odzyskania nieruchomości, nie pozwał do Sądu Spółki o wydanie przedmiotowej nieruchomości. Powiat ….pozwał Spółkę Lekarską .... o zapłatę na łączną kwotę 73.203,49 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wynikającej z wystawionych faktur VAT.

Powiat nadmienia, że nieruchomość była przedmiotem postępowania przetargowego od 2013 roku i została nabyta przez jedną ze wspólniczek Spółki w dniu 30.10.2015 r. za cenę 686.600,00 zł.

Po wygaśnięciu umowy dzierżawy, do czasu uregulowania stanu prawnego (zawarcia nowej umowy albo zakupu przedmiotowej nieruchomości) Powiat naliczał opłatę z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości i wystawiał faktury VAT. Ponadto z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy Powiat tolerował użytkowanie nieruchomości przez dotychczasowego dzierżawcę. Bezumowne korzystanie nie dotyczyło gruntów rolnych, działki, lecz nieruchomości zabudowanej, na której jest usadowiony budynek przychodni lekarskiej. Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że w sytuacji, gdy Powiat tolerował sytuację, w której w przypadku wygaśnięcia umowy dzierżawy, przy braku formalnego stosunku prawnego, podmiot trzeci nadal korzysta z nieruchomości i jednocześnie Powiat nie podejmował czynności dążących do odzyskania nieruchomości, lecz zamiarem Powiatu było uregulowanie stanu prawnego nieruchomości. W związku z tym należy uznać, że w tym konkretnym przypadku używanie nieruchomości za domniemaną, dorozumianą zgodą, traktować należy, jako świadczenie usług - która to czynność ma charakter usługi najmu, dzierżawy - podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przepis art. 2 pkt 6 ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn.zm.).

W świetle art. 353 § 2 Kodeksu cywilnego, świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Tak więc, na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą, musi istnieć związek przyczynowy.

Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kodeksu cywilnego) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego, od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Artykuł 674 ww. Kodeksu stanowi, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nie oznaczony.

Na podstawie analizy powołanych przepisów Kodeksu cywilnego i ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej rzeczy nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi zapłatę za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca nie powziął jakichkolwiek czynności, mających na celu odzyskanie nieruchomości. Z opisu wynika, że Wnioskodawca zmierza wyłącznie do prawnego uregulowania tego stanu – „Powiat podejmował działania, w celu zawarcia umowy dzierżawy na nieruchomość (…) – były wysłane pisma z dnia 22.02.2013 r., Znak …. oraz z dnia 24.02.2014 r. Znak …. w celu poinformowania o terminie wygaśnięcia ww. umowy dzierżawy”. Ponadto w związku z tym, że wniosek o przedłużenie umowy nieruchomości nie został złożony 60 dni przed zakończeniem umowy dzierżawy, Wnioskodawca i Spółka …. postanowili negocjować warunki zawarcia nowej umowy najmu określającej nową wartość czynszu i zmniejszenia zajmowanej powierzchni budynku. Strony w trakcie prowadzonych negocjacji nie doszły do porozumienia w zakresie warunków zawarcia nowej umowy dzierżawy i w rezultacie umowa taka nie została podpisana. Zatem, w tym stanie rzeczy, mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości przez dotychczasowego najemcę. Przemawia za tym fakt, że z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca nie wniósł sprawy do sądu o opuszczenie nieruchomości, czy też o zwrot nieruchomości po ustaniu umowy. Jak wynika z wniosku Wnioskodawca wystąpił na drogę postepowania sądowego jedynie o uregulowanie czynszu w całości wynikającego z wystawionych faktur. Zatem przez cały ten czas Wnioskodawca tolerował stan bezumownego korzystania z nieruchomości i nie poczynił starań mających na celu odzyskanie nieruchomości. Tym samym w żaden sposób nie zamanifestował braku woli utrzymania istniejącego stanu.

Mając powyższe na uwadze zauważyć należy, że w przypadku, gdy Powiat toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, podmiot trzeci korzysta z nieruchomości i jednocześnie nie podejmuje czynności dążących do odzyskania budynku przychodni, lecz zamiarem jego jest w istocie uregulowanie stanu prawnego nieruchomości poprzez zawarcie umowy dzierżawy, uznać należy, że w tym konkretnym przypadku używanie nieruchomości za domniemaną, dorozumianą zgodą, traktować należy jako świadczenie usług (która to czynność ma charakter usługi dzierżawy) podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

A zatem, skoro podjęte działania, tj. wniesienie sprawy do sądu o uregulowanie w całości czynszu wynikającego z wystawionych faktur, nie mają na celu odzyskania nieruchomości, a jedynie prowadzą do zmobilizowania najemcy do spłaty zadłużenia, uznać należy, że w tym konkretnym przypadku używanie nieruchomości po zakończeniu umownego okresu najmu za domniemaną, dorozumianą zgodą Wnioskodawcy na dalsze korzystanie z przedmiotu najmu, traktować należy jako świadczenie usług, które - na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - podlega opodatkowaniu.

W ocenie tut. organu, samo wszczęcie przez Wnioskodawcę dochodzenia zwrotu należności na drodze sądowej, nie przesądza automatycznie o braku „dorozumianego świadczenia usług”. Jak bowiem wskazano bezumowne korzystanie z nieruchomości, na co wynajmujący przyzwala na zasadzie milczącego przedłużenia umowy, stanowi świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. A zatem, w sytuacji, gdy podejmowane działania zmierzają w istocie jedynie do odzyskania należnych Wnioskodawcy kwot, nie zaś do eksmisji najemcy, a więc zwrotu nieruchomości, przyjąć należy, że między stronami istnieje dorozumiany stosunek prawny.

Mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz opis sprawy należy stwierdzić, że w przedstawionych okolicznościach sprawy, gdy Wnioskodawca tolerował sytuację, w której po wygaśnięciu umowy dzierżawy, były dzierżawca korzystał z należącej do Wnioskodawcy nieruchomości, miało miejsce świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi zapłatę za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, która będzie podlegała opodatkowaniu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ wydając interpretację przepisów prawa podatkowego na podstawie art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej nie prowadzi postępowania podatkowego w rozumieniu tej ustawy. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach stanu faktycznego podanego przez Wnioskodawcę. Tut. Organ informuje, iż nie jest właściwy do przeprowadzenia postępowania dowodowego, które w przedmiotowej sprawie umożliwiłoby weryfikację opisanego stanu faktycznego.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Należy podkreślić, iż rolą Organu w postępowaniu interpretacyjnym jest wyłącznie interpretacja przepisów prawa podatkowego, a nie badanie poprawności dokonanych wyliczeń zatem w niniejszej interpretacji nie dokonano oceny prawidłowości wyliczenia wysokości wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.