Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/4511-1-398/15-2/TR
z 17 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 20 kwietnia 2015 r. (data wpływu 20 kwietnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych działu spadku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 kwietnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych działu spadku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 10 czerwca 2013 r. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego po rozpoznaniu sprawy z wniosku córki (wnioskodawczyni postępowania sądowego) z udziałem syna (Wnioskodawca interpretacji indywidualnej) o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłych rodzicach Matce i Ojcu, Sąd postanowił:

1. Stwierdza się, że spadek po Matce zmarłej 9.02.1999 r., na podstawie ustawy nabyli:
   • mąż ,
   • córka (wnioskodawczyni postępowania sądowego),
   • syn (Wnioskodawca interpretacji indywidualnej)
   po 1/3 części każde z nich.
2. Stwierdza się, że spadek po Ojcu zmarłym 27.12.2012 r. nabyli:
   • córka (wnioskodawczyni postępowania sądowego),
   • syn (Wnioskodawca interpretacji indywidualnej)
   po 1/2 części każde z nich.
3. Obciąża się Wnioskodawcę i uczestnika poniesionymi kosztami postępowania.
   
   

Przedmiotem nabycia spadku był lokal mieszkalny wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu na ogólną wartość 64 000,00 zł. Przypadającą na Zainteresowanego wartość udziału spadkowego w wysokości 32 000,00 zł (tj. 1/2 nabytego udziału) Wnioskodawca wykazał w złożonym w urzędzie skarbowym Zeznaniu podatkowym o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-2Z.

W dniu 19 grudnia 2013 r. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego po rozpoznaniu sprawy wniosku córki z udziałem syna (Wnioskodawcy interpretacji indywidualnej) o dział spadku po zmarłych rodzicach oraz podziału majątku wspólnego Sąd postanowił:

1. Dokonać działu spadku po Matce zmarłej 9 lutego 1999 r. i Ojcu zmarłym 27 grudnia 2012 r. oraz podziału majątku wspólnego Ojca i Matki, w ten sposób, że na wyłączną własność córki (wnioskodawczyni postępowania sądowego) przyznaje lokal mieszkalny opisany w księdze wieczystej wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego opisanym w księdze wieczystej oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu i własności opisane w księdze wieczystej.
2. Zasądzić od córki na rzecz syna (Wnioskodawcy interpretacji indywidualnej) kwotę w wysokości 32 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem spłaty.
3. Kosztami postępowania obciążyć wnioskodawczynię w zakresie już przez nią poniesionym.
   
   

W wyniku zawartej ugody sądowej syn (Wnioskodawca interpretacji indywidualnej) zgodził się na przeniesienie własności swojego udziału na rzecz spadkobierczyni – swojej siostry (wnioskodawczyni postępowań sądowych) po zmarłych rodzicach, a w zamian otrzymał kwotę 32 000,00 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, ze zm.) odpłatne przeniesienie własności udziału w lokalu mieszkalnym przez Wnioskodawcę, na rzecz jednego ze spadkobierców jest źródłem przychodów podlegającym opodatkowaniu?

Zdaniem Wnioskodawcy, z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że zgodnie z prawem spadkowym – art. 922-1088 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), art. 627-691 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), nabył prawo do spadku po zmarłych rodzicach. Sąd na wniosek zainteresowanych stron dokonał na podstawie ugody podziału spadku. W wyniku tej ugody Zainteresowany przeniósł własność swojego udziału w lokalu mieszkalnym wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu na rzecz drugiego spadkobiercy (swojej siostry) i w związku z tym otrzymał spłatę w kwocie 32 000,00 zł.

Ponieważ spłata nie przekroczyła wartości przysługującego Wnioskodawcy udziału spadkowego, to Zainteresowany uważa, że nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wprawdzie okoliczność, że dział spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość, następuje ze spłatą na rzecz drugiego spadkobiercy, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny ze skutkami wynikającymi z ww. art. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jednak – zdaniem Wnioskodawcy – nie jest to równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu zbycia mieszkania. Spłata ta jest równa należnemu Zainteresowanemu udziałowi w spadku i w związku z tą spłatą Wnioskodawca nie uzyskał żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. Tym samym, brak jest podstaw do opodatkowania kwoty 32 000,00 zł otrzymanej w wyniku działu spadku podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zainteresowany zauważył, że z chwilą działu spadku jedni spadkobiercy tracą własność udziałów w nabytym przez siebie spadku, a własność tę dopiero z chwilą postanowienia nabywają inni spadkobiercy. Dział spadku na podstawie przyjętej ugody może nastąpić za odpłatnością w formie spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli (współwłaścicielki) lub nieodpłatnie bez żadnych spłat.

Sytuacja, że dział spadku, którego przedmiotem był niepodzielny lokal mieszkalny niejako wymusiła okoliczność przejęcia spadku przez jednego ze spadkobierców ze spłatą na rzecz pozostałego spadkobiercy. Jednak jako spadkobierca Wnioskodawca nadal dziedziczy przypadającą prawem swoją część spadku tylko, że nie w postaci części lokalu mieszkalnego tylko kwoty pieniężnej odpowiadającej wartością przyjętej wcześniej ugody wiążącej postanowieniem sądowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Katalog źródeł przychodów, których osiągnięcie powoduje powstanie obowiązku podatkowego, w odniesieniu do nieruchomości został zawarty w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym uregulowaniem, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Stosownie do art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Natomiast, zgodnie z art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku, czy też akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. W myśl art. 210 tej ustawy, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem, przyznane poszczególnym spadkobiercom, przechodzą na nich; ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Z chwilą działu spadku jedni spadkobiercy tracą więc własność udziałów nabytych przez siebie w spadku, a własność tę dopiero z tą chwilą nabywają inni spadkobiercy. Dział spadku może nastąpić za odpłatnością w formie spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli (współwłaściciela) lub nieodpłatnie bez żadnych spłat. Czynność działu spadku w świetle prawa cywilnego stanowi formę zbycia, a jeżeli dział spadku następuje ze spłatą, wówczas mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem udziału w nieruchomości, które wyczerpuje dyspozycję przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Bez znaczenia jest bowiem czy do odpłatnego zbycia dochodzi w drodze umowy sprzedaży, zamiany, działu spadku, czy zniesienia współwłasności. Użyte w powyższym przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy „odpłatne zbycie” oznacza każde przeniesienie prawa własności lub praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin odpłatne zbycie obejmuje zatem szeroki zakres umów. W myśl art. 155 ustawy Kodeks cywilny, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Tym samym określenie „zbycie” odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału. Pod pojęciem „odpłatnego zbycia” należy rozumieć zatem każde zdarzenie i każdą czynność prawną, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości lub praw (lub udziału w nich) za wynagrodzeniem, w tym odpłatne zbycie udziału w lokalu mieszkalnym w drodze działu spadku.

W myśl art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego o dział spadku po zmarłych rodzicach oraz podziału majątku wspólnego Sąd postanowił m.in.:

• dokonać działu spadku po Matce zmarłej 9 lutego 1999 r. i Ojcu zmarłym 27 grudnia 2012 r. oraz podziału majątku wspólnego Ojca i Matki, w ten sposób, że na wyłączną własność córki (wnioskodawczyni postępowania sądowego) przyznał lokal mieszkalny opisany w księdze wieczystej wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego opisanym w księdze wieczystej oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu i własności opisane w księdze wieczystej;
• zasądzić od córki na rzecz syna (Wnioskodawcy interpretacji indywidualnej) kwotę w wysokości 32 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem spłaty.
  
  

W wyniku zawartej ugody sądowej syn (Wnioskodawca) zgodził się na przeniesienie własności swojego udziału na rzecz spadkobierczyni – swojej siostry po zmarłych rodzicach, a w zamian otrzymał kwotę 32 000,00 zł.

Przedmiotem nabycia spadku był lokal mieszkalny wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu na ogólną wartość 64 000,00 zł. Przypadającą na Zainteresowanego wartość udziału spadkowego w wysokości 32 000,00 zł (tj. 1/2 nabytego udziału) Wnioskodawca wykazał w złożonym w urzędzie skarbowym Zeznaniu podatkowym o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-2Z.

Wątpliwości Wnioskodawcy wzbudzają skutki podatkowe odpłatnego działu spadku w sytuacji otrzymania przez Wnioskodawcę – w zamian za zbycie udziału w przedmiocie spadku – spłaty pieniężnej w kwocie równej wartości posiadanego udziału.

Okoliczność, że dział spadku, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu, następuje ze spłatami na rzecz pozostałego spadkobiercy, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny z konsekwencjami wynikającymi z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu zbycia udziału w nieruchomości wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu.

Z analizy wniosku wynika, że w przedstawionej we wniosku sytuacji doszło do działu spadku z obowiązkiem spłaty na rzecz spadkobiercy, tj. na rzecz Zainteresowanego.

Reasumując: na gruncie opisanego stanu faktycznego otrzymanie przez Wnioskodawcę w wyniku działu spadku kwoty nieprzekraczającej udziału w spadku – tj. 32 000,00 zł – nie spowodowało powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w ww. art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z rzeczonego tytułu, ponieważ w opisanym przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Tym samym, prawidłowe jest stanowisko Zainteresowanego, który uważa, że brak jest podstaw do opodatkowania kwoty 32 000,00 zł otrzymanej w wyniku działu spadku podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że spłata w wyniku działu spadku nie przekroczyła wartości przysługującego Zainteresowanemu udziału spadkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.