Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/443-162/13/MS
z 17 czerwca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 lutego 2013r. (data wpływu 21 lutego 2013r.), uzupełnionym pismem z dnia 20 maja 2013r. (data wpływu 24 maja 2013r.) oraz pismem z dnia 5 czerwca 2013r. (data wpływu 11 czerwca 2013r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 lutego 2013r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek z dnia 18 lutego 2013r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 20 maja 2013r. (data wpływu 24 maja 2013r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu nr IBPP1/443-162/13/MS z dnia 10 maja 2013r. oraz pismem z dnia 5 czerwca 2013r. (data wpływu 11 czerwca 2013r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu nr IBPP1/443-162/13/MS z dnia 28 maja 2013r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jako organ reprezentujący Skarb Państwa w trakcie prac nad tworzeniem zasobu nieruchomości Skarbu Państwa podjął działania mające na celu weryfikację i ustalenie stanu prawnego wszystkich nieruchomości z obszaru Powiatu ... . W 2012r. Wnioskodawca posiadł wiedzę, że Pan K. K reprezentujący firmę P.U. „D”, w okresie od maja 2008r. do sierpnia 2012r. zajmował i wykorzystywał do prowadzonej działalności gospodarczej zabudowaną nieruchomość Skarbu Państwa położoną w miejscowości K. P, gmina P, oznaczoną w rejestrze ewidencji gruntów jako działka nr 137/5 o powierzchni 0,0848 ha, karta mapy 2. Wówczas to podjął on kroki w celu ustalenia i wyegzekwowania należności Skarbu Państwa z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Wnioskodawca pismem z dnia 24 października 2012r. wezwał firmę „D” - Pana K. K. do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa za okres od maja 2008r. do sierpnia 2012r. Wezwany uchylił się jednak od uiszczenia należności - nie przyjął wystawionej przez Wnioskodawcę faktury VAT. W tej sprawie Wnioskodawca wystąpił już na drogę sądową z pozwem o zapłatę. Aktualnie nieruchomość oznaczona jako działka nr 137/5 jest nieużytkowana. Skarb Państwa nabył prawo własności przedmiotowej działki w drodze umowy zrzeczenia się własności nieruchomości - akt notarialny Rep. A z dnia 19 kwietnia 2000r. W latach 2000-2008 firma „D” nie dzierżawiła oraz nie najmowała przedmiotowej nieruchomości.

W okresie maj 2008-2012r. na przedmiotowej nieruchomości znajdowała się część budynku blaszanego typu wiata stalowa ZBM o pow. użytkowej 345,60 m² i kubaturze 1080 m ³. Budynek o konstrukcji nośnej blaszanej, poszycie ścian i dachu z blachy ocynkowanej trapezowej. Do budynku doprowadzono instalację elektryczną, oświetleniową i siły. W 2012r. Pan K. K. - prowadzący jednoosobowe Przedsiębiorstwo Usługowe „D” z siedzibą przy ul. … dokonał, bez zgody Wnioskodawcy, modernizacji budynku na budynek biurowo-produkcyjny. Przebudowa budynku polegała na zmianie ścian nośnych na murowane z pustaka MAX, wymianie okien oraz przebudowie wnętrza budynku. Prace modernizacyjne przerwano (brak wykończenia wnętrz). Modernizacją nie objęto części budynku położonej poza terenem działki o pow. 40,0 m² oraz części garażowej budynku o pow. użytkowej 54,31 m². Część garażu o pow. użytkowej 32,60 m² (60% pow. garażu) położona jest na wycenianej działce. Na dzień sporządzania wyceny przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego powierzchnia użytkowa budynku na terenie działki nr 137/5 wynosiła 238,54 m².

Przedmiotowa nieruchomość wraz z sąsiednimi działkami wchodzi w skład ogrodzonego kompleksu nieruchomości. Pierwotnie teren ten był użytkowany przez państwowe Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów we W., które następnie przekształciło się w spółkę akcyjną. Aktem notarialnym spółka ta nabyła mienie zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego, obejmujące m.in.: prawo użytkowania wieczystego działki nr 133/12 (po podziale działki nr 133/30, 133/23, 133/24, 133/26, 133/27) wraz z prawem własności zlokalizowanych na działce urządzeń i budowli oraz prawo własności działki nr 136/2. Uprzednio nieruchomości te były wykorzystywane na podstawie umowy o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania z dnia 30 maja 1998r. Rep. A, zmienionej aktem notarialnym z dnia 10 sierpnia 1999r. Rep. A. Obecnie podmiot ten jest zlikwidowany.

Następnie K. i J. małżonkowie K., na zasadzie wspólności ustawowej, na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w ... , sygn. akt XV Co 7975/07, z dnia 16 kwietnia 2008r. w przedmiocie egzekucji z nieruchomości, nabyli: prawo użytkowania wieczystego nieruchomości oznaczonej jako działka nr 133/12 (aktualnie działki nr 133/30, 133/23, 133/24, 133/26, 133/27) obręb K. P. oraz prawo własności znajdujących się na tej działce budynków i urządzeń stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, opisanej w KW, a także prawo własności działki nr 136/2 - obręb K. P., opisanej w KW. Ponieważ w treści orzeczenia Sądu wymieniona była wiata stalowa ZBM, jako znajdująca się na ww. działce nr 133/12, Przedsiębiorstwo Usługowe „D” Pan K. K., zgodnie z oświadczeniem złożonym w dniu 6 lipca 2012r., użytkował również działkę Skarbu Państwa nr 137/5, w okresie od maja 2008r. do sierpnia 2012r. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Fakt bezumownego korzystania przez Pana K. z nieruchomości Skarbu Państwa został ujawniony w dniu 24 maja 2012r. podczas oględzin nieruchomości. Oględziny te zostały przeprowadzone w związku z wnioskiem Pana K. z dnia 10 kwietnia 2012r. w sprawie wydzierżawienia gruntów Skarbu Państwa stanowiących m.in. działkę nr 137/5 k.m.2, obręb K. P.

Wnioskodawca wystawił fakturę z tytułu należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa w dniu 29 października 2012r.

Wnioskodawca dnia 16 stycznia 2013r. wystąpił na drogę sądową w sprawie dochodzenia od Pana K. zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa w okresie od maja 2008 do sierpnia 2012r.

Na dzień dzisiejszy sprawa sądowa nie została zakończona.

Pismem z dnia 5 lipca 2012r. Wnioskodawca wezwał Pana K. do zaprzestania i niepodejmowania żadnych działań na nieruchomości Skarbu Państwa. W dniu 6 lipca 2012r. doszło do spotkania z Panem K., na którym oświadczył on, że z przedmiotowej nieruchomości korzystał od maja 2008r. wykorzystując ją do prowadzenia działalności firmy „D” i jest zainteresowany jej nabyciem. W dniu 4 października 2012r. Pan K. zapoznał się z operatem szacunkowym oraz wysokością odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Oświadczył również, że od sierpnia 2012r. nie korzysta z działki oraz z posadowionej na niej nieruchomości, jest on zainteresowany nabyciem działki w drodze przetargu. Na spotkaniu tym poinformowano Pana K., że zostanie wystawiona nota wzywająca do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Pan K. w trakcie oględzin w dniu 24 maja 2012r. był zainteresowany dzierżawą, nie doszło jednak do zawarcia umowy, zmienił on wniosek i oświadczył, że jest zainteresowany nabyciem. Wnioskodawca wnioskiem z dnia 4 lutego 2013r. wystąpił do Wojewody o wyrażenie zgody na zbycie działki w drodze przetargu nieograniczonego ustnego.

Wnioskodawca nie podjął innych działań niż wyżej opisane zmierzających do uregulowania tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości lub usunięcia Pana K. z przedmiotowej nieruchomości. W trakcie oględzin przeprowadzonych w dniu 20 listopada 2012r. potwierdzono, że nieruchomość jest niewykorzystywana (wiata stoi pusta).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie przez firmę P.U. „D” K. K. z nieruchomości Skarbu Państwa będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT)?

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z ust. 2 ww. artykułu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. l pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady, podlega opodatkowaniu wówczas, gdy ma charakter odpłatny.

Przepisy podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

W ocenie Wnioskodawcy należność z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości Skarbu Państwa przez Pana K. K. P.U. „D” nie będzie posiadała cech odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. W takim przypadku będziemy mówić o wynagrodzeniu z tytułu zobowiązania do tolerowania czynności lub sytuacji. A zatem będzie spełniona przesłanka wynikająca z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy i wynagrodzenie to będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 5 ust. 2 ww. ustawy wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Towarami, stosownie do art. 2 pkt 6 ww. ustawy, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W art. 7 ust. 1 ustawy o VAT postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Także art. 24 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, s. 1 ze zm.) wskazuje, że „świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.

Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Powyższa definicja jest niewątpliwie szersza niż zakres tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Zgodnie z artykułem 25 ww. Dyrektywy 2006/112/WE Rady, świadczeniem usług jest każde zachowanie się podmiotu w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego, które niekoniecznie polega na fizycznym wykonaniu jakiejkolwiek czynności lub podjęciu działania. Dyrektywa obejmuje definicją świadczenia usług również zobowiązanie do zaniechania działania bądź do tolerowania czynności lub sytuacji.

W tym miejscu warto podkreślić, że nie każde zaniechanie działania lub tolerowanie czynności uważane jest za świadczenie usług. Dla stwierdzenia, czy dana czynność albo brak podejmowania czynności stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, należy ocenić przedmiotową transakcję w kontekście całego systemu podatku VAT, a w szczególności jego głównych założeń i celów, które zostały wyrażone w artykule 1 Dyrektywy VAT. W myśl tego artykułu, podatek od wartości dodanej jest z założenia podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Chociaż płatnikiem podatku są wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Co się zaś tyczy odpłatności za ww. świadczenie to ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, iż kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

I tak, w wyroku z dnia 15 lipca 1982r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, iż wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie trybunał zauważył, iż czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

W przedmiotowej sprawie zagadnieniem wymagającym interpretacji jest ustalenie czy ewentualne otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenia pieniężne (odszkodowanie) od Przedsiębiorstwa Usługowego „D” K. K. za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do zasobu Skarbu Państwa (działka nr 137/5), podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem również w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego [ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)] odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 K.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 K.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy również regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 222 § 1 § 2 Kodeksu cywilnego właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, bez żadnej umowy i bez zgody właściciela zajął jego nieruchomość, a właściciel tej nieruchomości dążąc do jej odzyskania podejmie w tym kierunku kroki prawne np. wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość odszkodowania – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca jako organ reprezentujący Skarb Państwa w trakcie prac nad tworzeniem zasobu nieruchomości Skarbu Państwa podjął działania mające na celu weryfikację i ustalenie stanu prawnego wszystkich nieruchomości z obszaru Powiatu C. W 2012r. Wnioskodawca w związku z wnioskiem Pana K. z dnia 10 kwietnia 2012r. w sprawie wydzierżawienia gruntów Skarbu Państwa stanowiących m.in. działkę nr 137/5 k.m.2, obręb K. P., posiadł wiedzę, że ww. zajmował i wykorzystywał do prowadzonej działalności gospodarczej zabudowaną nieruchomość Skarbu Państwa położoną w miejscowości K. P., Gmina P., oznaczoną w rejestrze ewidencji gruntów jako działka nr 137/5 o powierzchni 0,0848 ha, karta mapy 2.

Fakt bezumownego korzystania przez Pana K. z nieruchomości Skarbu Państwa został ujawniony w dniu 24 maja 2012r. podczas oględzin nieruchomości przeprowadzonych w związku z wnioskiem Pana K. z dnia 10 kwietnia 2012r. w sprawie wydzierżawienia gruntów Skarbu Państwa stanowiących m.in. działkę 137/5.

Pismem z dnia 5 lipca 2012r. Wnioskodawca wezwał Pana K. do zaprzestania i niepodejmowania żadnych działań na nieruchomości Skarbu Państwa. W dniu 4 października 2012r. Pan K. oświadczył, że od sierpnia 2012r. nie korzysta z działki oraz posadowionej na niej nieruchomości.

W trakcie oględzin przeprowadzonych w dniu 20 listopada 2012r. potwierdzono, że nieruchomość jest niewykorzystywana (wiata stoi pusta).

Ponadto Wnioskodawca podjął kroki w celu ustalenia i wyegzekwowania należności Skarbu Państwa z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości. Wnioskodawca pismem z dnia 24 października 2012r. wezwał firmę „D” - Pana K. K. do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa za okres od maja 2008r. do sierpnia 2012r. Wezwany uchylił się jednak od uiszczenia należności - nie przyjął wystawionej przez Wnioskodawcę faktury VAT. W tej sprawie Wnioskodawca wystąpił już na drogę sądową z pozwem o zapłatę.

Odnosząc przedstawiony wyżej stan faktyczny do powołanych w sprawie przepisów prawa, stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca nigdy nie wyraził zgody na korzystanie przez Pana K. z działki nr 137/5, a po ujawnieniu faktu korzystania przez niego z tej działki, Wnioskodawca podjął kroki w celu przejęcia tej działki, wysyłając w tym celu pismo z dnia 5 lipca 2012r. wzywające do zaprzestania i niepodejmowania żadnych działań na nieruchomości Skarbu Państwa, w wyniku czego obecnie nieruchomość jest niewykorzystywana (wiata soi pusta). Ponadto Wnioskodawca podjął kroki w celu ustalenia i wyegzekwowania należności Skarbu Państwa z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości.

W przedmiotowej sprawie Pan K. korzystał z przedmiotowej działki bez żadnej umowy i bez zgody Wnioskodawcy, a od momentu ujawnienia tego faktu Wnioskodawca nie zgadzał się na wykorzystywanie działki przez Pana K. i dążył do przejęcia nieruchomości i obciążenia Pana K. kwotą za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W takim stanie faktycznym nie można zatem mówić o jakimkolwiek jawnym lub dorozumianym stosunku prawnym łączącym Wnioskodawcę z korzystającym bezumownie z gruntu Skarbu Państwa Przedsiębiorstwem „D” K. K. Opłata za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości ma zatem w tym przypadku charakter odszkodowawczy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z wynagrodzeniu z tytułu zobowiązania do tolerowania czynności lub sytuacji, przez co w konsekwencji spełniona zostanie przesłanka wynikająca z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy i wynagrodzenie to będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.