INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 20 maja 2013 roku (data wpływu 23 maja 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów z tytułu świadczenia pomocy prawnej na rzecz osób, którym sąd przyznaje pomoc z urzędu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 maja 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów z tytułu świadczenia pomocy prawnej na rzecz osób, którym sąd przyznaje pomoc z urzędu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca wykonuje zawód radcy prawnego w ramach kancelarii radcy prawnego oraz jest jednocześnie podatnikiem wykonującym pozarolniczą działalność gospodarczą, zaś wyłącznym przedmiotem tej działalności jest "działalność prawnicza" (kod PKD: 69.10.Z.). W ramach przynależności Wnioskodawcy do samorządu zawodowego radców prawnych, na podstawie przepisów ustawy 6 lipca 1982 r. Wnioskodawca zobowiązany jest do świadczenia pomocy prawnej na rzecz osób, którym sąd przyznaje pomoc prawną z urzędu (por. przykładowo art. 117 -124 k.p.c). Zgodnie zaś z art. 117 (3) k.p.c. o wyznaczenie radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej rady okręgowej izby radców prawnych, która wyznacza radcę prawnego w przepisanym terminie. Po zakończeniu danego postępowania sądowego, w postanowieniu kończącym postępowanie sąd zasądza na rzecz radcy prawnego odpowiednią opłatę na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (tekst jednolity z dnia 25 lutego 2013 r.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Zgodnie zaś z par. 2 pkt 3 ww. rozporządzenia sąd zobowiązany jest podwyższyć zasądzaną opłatę o podatek od towarów i usług. Rozliczenie zatem wynagrodzenia radcy prawnego w związku ze świadczeniem usługi prawnej z urzędu następuje na podstawie faktury VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wynagrodzenie radcy prawnego, wykonującego zawód w ramach kancelarii radcy prawnego oraz osiągającego przychody z pozarolniczej działalność gospodarczej (PKD 69.10.Z,), w zamian za świadczenie pomocy prawnej z urzędu, powinno stanowić źródło przychodu z tytułu działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pk 6 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), czy też powinno być rozpoznane jako źródło przychodu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust 1 pkt 3 w zw. z art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)...

Zdaniem Wnioskodawcy, wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu powinno zostać potraktowane jako przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Za powyższym stanowiskiem przemawia okoliczność, że świadczona pomoc z urzędu mieści się w zakresie prowadzonej przez radcę prawnego działalności gospodarczej wyrażonej definicją art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również zawiera się w podstawowej formule wykonywania zawodu radcy prawnego (por. art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych). Ponadto, w przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu radca nie działa na "zlecenie" sądu, lecz wyłącznie w wykonaniu ustawowego obowiązku korporacyjnego. W konsekwencji należy przyjąć, że w niniejszym przypadku nie może być mowy o zastosowaniu regulacji przepisu art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaś osiągnięty przychód z tytułu świadczonej pomocy prawnej z urzędu, powinien zostać potraktowany wyłącznie jako źródło przychodu z pozarolnicznej działalności gospodarczej. Stąd ewentualne pobieranie zaliczek na podatek dochodowy przez sąd wypłacający wynagrodzenie, powinno zostać potraktowane jako bezprawne. Na poparcie powyższego stanowiska Wnioskodawca powołuje się na argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku NSA z dnia 29 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2300/10.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu regulują przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.).

Jak wynika z treści art. 86 ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 34 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Pełnomocnikiem może być w szczególności adwokat lub radca prawny (art. 87 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego i art. 35 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069 ze zm.), a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 1 pkt 3 rozporządzenia).

Stosownie zaś do treści § 2 pkt 3 tegoż rozporządzenia, w sprawach w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Z powyższych przepisów rozporządzenia wynika, że jego zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód radcy prawnego bez względu na sposób wykonywania zawodu. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia fakt, czy radca prawny wykonuje zawód w kancelarii radcowskiej, zespole radców - czy jest wspólnikiem np.: spółki cywilnej, jawnej, czy komandytowej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. Także w przypadku udzielenia substytucji w oparciu o przepisy art. 21 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych, pomoc prawną osobiście świadczy radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie radca prawny zastępowany.

Zatem z analizy przytoczonych powyżej przepisów jednoznacznie wynika, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście adwokat, radca prawny, bądź osobiście wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.

Przechodząc na grunt przepisów prawa podatkowego, wskazać należy, iż w myśl art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), źródłami przychodów są m.in.:

• pkt 2 – działalność wykonywana osobiście,
• pkt 3 – pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 5a pkt 6 ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

• prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Wyłączenie, o którym mowa w art. 5a pkt 6 ww. ustawy, obejmuje więc m.in. przychody uzyskane z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 cytowanej powyżej ustawy. Poszczególne kategorie tych przychodów wymieniono w art. 13 ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei przepis art. 13 pkt 6 ww. ustawy stanowi, iż za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów o których mowa w pkt 9.

Z treści powyższego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd za przychód z działalności wykonywanej osobiście jest to - aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa.

Wyodrębnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście - przy jednoczesnym zdefiniowaniu na użytek tej ustawy pojęcia pozarolniczej działalności gospodarczej - nie pozostawia wątpliwości, że źródłem tych przychodów nie jest pozarolnicza działalność gospodarcza, lecz zawsze działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Reasumując, mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że przychody radcy prawnego z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do przychodów z tytułu działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w powoływanym wyżej art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku Sądu Administracyjnego, którego przedmiot rozstrzygnięcia stanowi kwestia omawianego zagadnienia wskazać należy, że orzeczenia sądów, są rozstrzygnięciami w konkretnych sprawach, osadzonymi w określonym stanie faktycznym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Na mocy art. 87 ust. 1 tejże ustawy, źródłami powszechnie obowiązujących prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych).

W związku z powyższym, nie negując takiego orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012, poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.