Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/436-214/12/TJ
z 25 lutego 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 22 listopada 2012 r. (data wpływu 26 listopada 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania ustanowienia hipoteki – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 listopada 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania ustanowienia hipoteki.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

X uznał wobec Y dług w wysokości 50 000 zł, ale ze względu na fakt, iż nie jest w stanie spełnić świadczenia w chwili uznania długu, za zgodą wierzyciela zobowiązał się zapłacić cała sumę do dnia 31 grudnia 2017 r. Jednocześnie X i Y ustalili, że zabezpieczeniem spełnienia tego świadczenia, wraz z ewentualnymi odsetkami ustawowymi, w przypadku niedotrzymania terminu, kosztami dochodzenia roszczenia, takimi jak koszty sądowe, egzekucyjne i inne oraz wszelkimi kosztami ubocznymi X obciąży dwie swoje nieruchomości hipoteką łączną umowną do sumy 100 000 zł. X i Y planują zawrzeć umowę o ustanowienie przedmiotowej hipoteki w formie aktu notarialnego u Wnioskodawczyni, jako notariusza.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy w związku z ustanowieniem opisanej hipoteki łącznej umownej do sumy 100 000 zł przez X na rzecz Y Wnioskodawczyni, jako notariusz, płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, będzie zobowiązana pobrać ten podatek w wysokości 19 zł, zgodnie z art. 1 pkt 1 lit. h) w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 1 pkt 1 lit. h) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlega ustanowienie hipoteki. Natomiast na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b) powołanej ustawy, stawka podatku od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej wynosi 19 zł. W omawianym przypadku X ustanowi jedną hipotekę łączną umowną na dwóch nieruchomościach, objętych dwoma księgami wieczystymi, w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności, zgodnie z art. 76 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, dlatego też stawka podatku powinna być liczona od jednej hipoteki, podobnie jak ma to miejsce w przypadku opłaty sądowej od ustanowienia hipoteki łącznej, gdzie na podstawie art. 45 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od wniosku o wpis hipoteki łącznej pobiera się jedną opłatę stałą, choćby wniosek ten obejmował więcej niż jedną księgę wieczystą. Ponadto zabezpieczona wierzytelność pieniężna jest wierzytelnością nieustaloną, gdyż nie można przewidzieć, w jakiej konkretnie wysokości X będzie zobowiązany świadczyć na rzecz Y, tj. nie jest możliwe do przewidzenia, jakie koszty dodatkowe powstaną w przypadku dochodzenia roszczenia przez Y po upływie terminu zapłaty oraz w jakiej konkretnie wysokości powstaną wszelkie ewentualne koszty uboczne. W związku z powyższym Wnioskodawczyni, jako notariusz będący płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych, będzie zobowiązana do pobrania od przedmiotowego ustanowienia hipoteki łącznej umownej do sumy 100 000 zł przez X na rzecz Y podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 19 zł, zgodnie z art. 1 pkt 1 lit. h) w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.), podatkowi temu podlega ustanowienie hipoteki.

Na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, obowiązek podatkowy z tytułu ustanowienia hipoteki powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub z chwilą zawarcia umowy ustanowienia hipoteki. W myśl natomiast art. 4 pkt 8 ustawy obowiązek podatkowy przy ustanowieniu hipoteki ciąży na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki.

Przy ustanowieniu hipoteki podstawę opodatkowania stanowi, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy, kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Natomiast w myśl art. 7 ust. 1 pkt 7 stawki podatku od ustanowienia hipoteki wynoszą:

1. na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności 0,1%,
2. na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej 19 zł.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni, będąca notariuszem, zostanie poproszona o sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności, jaka przysługuje Y od X, wobec uznania przez niego długu w wysokości 50 000 zł. Hipoteka ta zabezpieczać będzie wierzytelność do wysokości 100 000 zł, gdyż oprócz należności głównej zabezpieczeniem objęte będą również ewentualne odsetki ustawowe, koszty dochodzenia roszczenia, takie jak koszty sądowe, egzekucyjne i inne oraz wszelkie koszty uboczne. Hipoteka ta zostanie ustanowiona na dwóch nieruchomościach należących do X.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe o charakterze akcesoryjnym, służące do zabezpieczenia wierzytelności. Instytucja hipoteki, pomimo zaliczenia jej do praw rzeczowych ograniczonych, nie została jednak uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego. Uregulowania jej dotyczące zawarto w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.). Stosownie do art. 65 ust. 1 tej ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o księgach wieczystych i hipotece hipoteką może być zabezpieczona wierzytelność pieniężna, w tym również wierzytelność przyszła. Hipoteka ta może również zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych przysługujących temu samemu wierzycielowi, albo kilka wierzytelności przysługujących różnym podmiotom, a służącym sfinansowaniu tego samego przedsięwzięcia.

Z treści powołanych przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że zastosowanie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku ustanowienia hipoteki jest uzależnione od tego, czy wierzytelność zabezpieczona hipoteką istnieje i jej wysokość jest znana, czy też wysokości tej wierzytelności ustalić nie można (czyli od rodzaju zabezpieczonej wierzytelności). Powyższe oznacza, że jeżeli, tak jak w przedstawionej przez Wnioskodawczynię we wniosku sytuacji, ustanowiona hipoteka zabezpieczać będzie wierzytelność o wysokości nieustalonej, której znana jest wysokość maksymalna, a na którą składają się dług i inne wskazane należności, stawka podatku, stosownie do zacytowanego art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wynosić będzie 19 zł.

Jednakże jak wskazano, hipoteka zabezpieczająca wierzytelność Y będzie miała charakter hipoteki łącznej i ustanowiona zostanie na dwóch różnych nieruchomościach, dla których prowadzone są odrębne księgi wieczyste. Wobec powyższego wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 76 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość (hipoteka łączna umowna). Hipoteka ma charakter hipoteki łącznej, jeżeli kilka nieruchomości jest obciążonych w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności w taki sposób, że każda nieruchomość gwarantuje zapłatę całej wierzytelności, a wierzyciel ma swobodę wyboru nieruchomości, z których będzie dochodził zaspokojenia. Nazwa tej hipoteki nie powinna wprowadzać w błąd, ponieważ wbrew jej brzmieniu nie oznacza, że mamy do czynienia z jedną hipoteką. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia z tyloma hipotekami, ile jest przedmiotów (np. nieruchomości), na których dokonano zabezpieczenia (które obciążono hipoteką). Prawo polskie nie przyjęło konstrukcji jednej hipoteki obciążającej kilka nieruchomości, lecz wielość hipotek, tj. tyle, ile jest nieruchomości obciążonych, zabezpieczających jedną wierzytelność.

Skoro więc, co wynika z przedstawionych wyżej ustaleń, przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi czynność ustanowienia hipoteki, to w omawianej sprawie ustanowione zostaną dwie hipoteki na zabezpieczenie tej samej wierzytelności, wobec czego na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b) ustawy należy wyliczyć wysokość podatku – osobno dla każdej hipoteki. W rezultacie więc, w przedstawionej sytuacji Wnioskodawczyni winna, jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, pobrać podatek wg. stawki 19 zł odrębnie dla każdej z hipotek zabezpieczających wierzytelności o wysokości nieustalonej, tj. 2 x 19 zł. Z tego też względu stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Końcowo wyjaśnić należy, że bez znaczenia dla powyższego rozstrzygnięcia, w świetle powołanych przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i ustawy o księgach wieczystych i hipotece, pozostają przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, na które powołuje się Wnioskodawczyni. Prawo podatkowe stanowi bowiem odrębną i autonomiczną od innych gałąź prawa, w związku z czym, w świetle jasnej i nie budzącej wątpliwości wykładni przepisów prawa podatkowego, brak jest podstaw do stosowania rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę w innych dziedzinach prawa, w tym przypadku z postępowania cywilnego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.