Podatnik w grudniu 2003 r. realizował w swoim sklepie bony towarowe wystawione przez Urząd Gminy. Chcąc rozliczyć zrealizowane bony tzn. wymienić na gotówkę w Urzędzie Gminy zażądano od Podatnika wystawienia faktury VAT lub rachunku.

Ocena prawna stanu faktycznego

Zgodnie z artykułem 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) – zwanej dalej ustawą VAT - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega sprzedaż i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejne zapisy art. 2 określają czynności zrównane ze sprzedażą jest to m.in. eksport, import towarów i usług; świadczenie usług oraz przekazanie lub zużycie towarów na potrzeby reprezentacji albo reklamy, przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby osobiste podatnika, zamiana towarów bądź usług itd. Każda określona w art. 2 czynność dotyczy towaru bądź usługi.

Pojęcie towaru ustawodawca zdefiniował w art. 4 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym są to rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części. Natomiast przez usługi rozumie się usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów ustawy o statystyce publicznej – art. 4 pkt 2 wspomianej ustawy.

Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego - PWN 1996, bon to dowód uprawniający do otrzymania w oznaczonym terminie pewnych towarów, sumy pieniędzy lub korzystania z usług. Bon nie jest towarem lecz jedynie dokumentem uprawniającym do zakupu towarów. Zastępuje on zatem środki pieniężne, za które zwyczajowo nabywa się towary.

Wobec faktu, iż bon towarowy stanowi rodzaj znaku legitymacyjnego upoważniającego do odbioru świadczenia – nie mieści się w definicji towaru, skutkiem tego wszelkie czynności, wymienione w art. 2 ustawy VAT, mające za przedmiot bon towarowy nie powodują powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług.

Jeśli chodzi o sposób dokumentowania czynności polegających na zamianie bonów towarowych na gotówkę, nie istnieje w tym przypadku obowiązek wystawienia faktury VAT, określony w art. 32 ust. 1 ustawy VAT. Faktury VAT wystawia się bowiem na potwierdzenie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bądź też czynności zwolnionych od podatku.

Do potwierdzenia czynności zamiany bonów na gotówkę nie mogą też służyć rachunki, o których mowa w rozdziale 12 (art. 87-90) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), gdyż dokumenty te również potwierdzają sprzedaż towarów lub świadczenie usług, a w przypadku zamiany zrealizowanych bonów towarowych na gotówkę inny jest charakter dokumentowanej czynności. Dla udokumentowania tej czynności można wystawić inny dowód księgowy zewnętrzny (np. zewnętrzną notę księgową, wezwanie do zapłaty) w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.).